6. Daire 1996/890 E. , 1997/172 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No: 1996/890
Karar No: 1997/172
Temyiz İsteminde Bulunan :Kültür Bakanlığı
Diğer Davalı İdare :Kahramanmaraş Valiliği
Karşı Taraf :…
Vekili :Av….
İstemin Özeti : … İdare Mahkemesinin … günlü, E:… K:… sayılı kararının iptale ilişkin kısmının usul ve yasaya aykırı olduğu öne sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti:Temyiz edilen kararda bozma nedenlerinden hiçbiri bulunmadığından usul ve kanuna uygun olan kararın onanması gerektiği savunulmaktadır.
Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi : Temyiz isteminin kabulü ile mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Savcı …’in Düşüncesi :Davacıya ait dükkanda ele geçirilen 97 adet para ile 48 adet malzemeden,2863 sayılı yasa kapsamına girenlerin rayiç bdellerinin ödenmesi,kalanların ise geri verilmesi istemi ile yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılan dava sonucunda … İdare Mahkemesince dava konusu işlemin iptali yolunda verilen kararın temyizen incelenip bozulması istenmiştir.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 4.maddesinde;Taşınır ve Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarını bulanların en geç üç gün içinde yetkili makamlara bildirmeye mecbur oldukları;5. maddesinde; korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarından hangilerinin devlet malı niteliğinde bulunduğu; 23.maddesinde korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları tek tek sayılmış; 24.maddesinde ise; Devlet malı niteliğini taşıyan korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıklarının Devlet elinde ve müzelerde bulundurulması ve bunların korunup değerlendirilmelerinin Devlete ait olduğu;bu gibi varlıklardan gerçek ve tüzel kişilerin ellerinde bulunanların; değeri ödenerek Bakanlık tarafından satın alınabileceği,hükme bağlanmış; 25.maddesinde de 4.maddeye göre Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bildirilen taşınır kültür ve tabiat varlıklarından Devlet müzelerinde bulunması gerekli görülenlerin usulüne uygun olarak müzelere alınacağı ve müzelere alınmaları ile ilgili kıstasların ise yönetmelikle belirleneceği; açıklanmıştır.
Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tasnifi,Tescili ve Müzelere Alınmaları Hakkında Yönetmeliğin 5.maddesinde ise; “Müze İdarelerine getirilen varlıkların, öncelikle kültür ve tabiat varlığı olup olmadığına müze yetkililerince karar verilir. Bu karar derhal ilgilisine bildirilir; Kültür ve tabiat varlığı olmayanlar iade edilir ” hükmü yer almıştır.
Dosyanın incelenmesinden,97 adet irili ufaklı para ile 48 adet muhtelif malzemenin taşınır kültür varlığı olarak davacıya ait işyerinde ele geçirildiği, davacı hakkında 2863 sayılı yasaya muhalefetten dava açıldığı, ancak kamu davasının zamanaşımı nedeniyle ortadan kaldırılmasına karar verildiği; bunun üzerine davacı tarafından Kahramanmaraş müze müdürlüğüne başvuruda bulunularak taşınmazlardan 2863 sayılı yasa kapsamına girenlerin bugünkü rayiç bedellerinin ödenmesi; kalanların ise iadesinin istendiği; davalı idarece; davacının suçu sabit ve eski eser kaçakçısı olduğu anlaşıldığından yakalanan malların Devlet malı niteliğinde olduğu ileri sürülerek istemin reddi üzerine dava açıldığı görülmektedir.
İlgili Yasa ve Yönetmelik hükümlerinin birlikte incelenmesinden görüleceği üzere; Korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıklarını ellerinde bulunduranların ilgili yerlere bildirmeleri üzerine yetkili makamlarca Yönetmelikte belirlenen usullere göre bu varlıklardan kültür ve tabiat varlığı olanlar ile olmayanların saptanarak; kapsama girenlerin devlet malı gibi kabul edilerek değeri ödenmek suretiyle satın alınabileceği, diğerlerinin ise sahiplerine iade edileceği anlaşılmakta olup;Söz konusu yasa ile amaçlananında, korunması gerekli kültür ve tabiat varlıklarını bulup getirenlere bedelini ödemek suretiyle bu varlıkların müzelerde korunmasını sağlamak olduğu kuşkusuzdur.
Buna göre davacının dükkanında yakalanarak alı konulan ve yetkililerce tesbit edilecek korunması gerekli varlıkların bedelinin ödenmesi suretiyle devlet malı sayılması yasanın amacına aykırı olacağından davacı isteminin bu yönden reddi yerinde isede; kalanların davacıya iade edilmeside anılan yasa ve yönetmelik hükümleri gereğidir.
Bu durumda İdare Mahkemesince, davacının dükkanında yakalanan 145 adet taşınır maldan kültür ve tabiat varlığı olanların tesbit edilerek bedelinin ödenmesi, kalanların ise davacıya iadesi gerektiği yolunda verilen kararın, bedel ödenmesine ilişkin kısmında hukuki isabet görülmediğinden bu yönden bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava,davacıya ait dükkanda yakalanan 97 adet para ile 48 adet muhtelif malzemeden 2863 sayılı Yasa kapsamına girenlerin rayiç bedellerin ödenmesi, kalanların ise iadesi için yapılan başvurunun reddi yolundaki 1.4.1994 günlü, … sayılı işlem ile bu işlemin davacıya duyurulmasına ilişkin 18.4.1994 günlü, … sayılı işlemin iptali istemiyle açılmış, İdare Mahkemesince; davacının, dükkanında yakalanarak alıkonulan ve Kahramanmaraş Müze Müdürlüğü’ne teslim edilen 245 adet taşınır malın davacının başvurusu üzerine müze müdürlüğünce öncelikle korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlığı olup olmadığı yönünde tasnifinin yapılması, daha sonra korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlığı olduğu tespit edilenlerin idarece alıkonulmak isteniyorsa ücretinin ödenmesi, geri kalanlarının ise davacıya iade edilmesi gerekirken 2863 sayılı Yasanın 5.maddesi uyarınca tamamının devlet malı niteliğinde olduğundan bahisle davacı isteminin reddedilmesinde mevzuata uyarlık bulunmadığından işlemin iptaline, diğer taraftan dava konusu edilen 18.4.1994 günlü, … sayılı işlemin ise 1.4.1994 günlü … sayılı işlemin davacıya duyurulması yönünde bilgi verici nitelikte olması nedeniyle yenilik doğurucu kesin ve doğrudan uygulanabilir niteliği bulunmadığından bu işleme karşı açılan davanın da 2577 sayılı Yasanın 15/1-b maddesi uyarınca reddine karar verilmiş, kararın iptale ilişkin kısmı davalı idarelerden Kültür Bakanlığı’nca temyiz edilmiştir.
2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 4.maddesinde;Taşınır ve Taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarını bulanların en geç üç gün içinde yetkili makamlara bildirmeye mecbur oldukları;5. maddesinde; korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarından hangilerinin devlet malı niteliğinde bulunduğu; 23.maddesinde korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıkları tek tek sayılmış; 24.maddesinde ise; Devlet malı niteliğini taşıyan korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlıklarının Devlet elinde ve müzelerde bulundurulması ve bunların korunup değerlendirilmelerinin Devlete ait olduğu;bu gibi varlıklardan gerçek ve tüzel kişilerin ellerinde bulunanların; değeri ödenerek Bakanlık tarafından satın alınabileceği,hükme bağlanmış; 25.maddesinde de 4.maddeye göre Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bildirilen taşınır kültür ve tabiat varlıklarından Devlet müzelerinde bulunması gerekli görülenlerin usulüne uygun olarak müzelere alınacağı ve müzelere alınmaları ile ilgili kıstasların ise yönetmelikle belirleneceği açıklanmıştır.
Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıklarının Tasnifi,Tescili ve Müzelere Alınmaları Hakkında Yönetmeliğin 5.maddesinde ise; “Müze İdarelerine getirilen varlıkların, öncelikle kültür ve tabiat varlığı olup olmadığına müze yetkililerince karar verilir. Bu karar derhal ilgilisine bildirilir; Kültür ve tabiat varlığı olmayanlar iade edilir ” hükmü yer almıştır.
Dosyanın incelenmesinden,97 adet irili ufaklı para ile 48 adet muhtelif malzemenin taşınır kültür varlığı olarak davacıya ait işyerinde ele geçirildiği, davacı hakkında 2863 sayılı yasaya muhalefetten dava açıldığı, ancak kamu davasının zamanaşımı nedeniyle ortadan kaldırılmasına karar verildiği; bunun üzerine davacı tarafından Kahramanmaraş müze müdürlüğüne başvuruda bulunularak taşınmazlardan 2863 sayılı yasa kapsamına girenlerin bugünkü rayiç bedellerinin ödenmesi; kalanların ise iadesinin istendiği; davalı idarece; davacının suçu sabit ve eski eser kaçakçısı olduğu belirlendiğinden yakalanan malların Devlet malı niteliğinde olduğu ileri sürülerek istemin reddedilmesi üzerine dava açıldığı anlaşılmaktadır.
İlgili Yasa ve Yönetmelik hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, korunması gerekli taşınır Kültür ve Tabiat Varlıklarını ellerinde bulunduranların ilgili yerlere bildirmeleri üzerine yetkili makamlarca Yönetmelikte belirlenen usullere göre bir tasnif yapılarak taşınır kültür ve tabiat varlığı olduğu anlaşılanların devlet malı gibi kabul edilerek bedeli ödenmek suretiyle satın alınabileceği, diğerlerinin ise sahiplerine iade edileceği sonucuna ulaşılmaktadır.
Bu durumda, davacı tarafından bildirilmeyip, dükkanında yakalanmak suretiyle ele geçirilen taşınır mallardan korunması gerekli kültür ve tabiat varlıkları olduğu tespit edilenlerin bedellerinin ödenmesi yolundaki başvurunun reddine ilişkin işlemin iptaline karar verilmesinde isabet bulunmamaktadır. Ancak, alıkonulan taşınır mallardan korunması gerekli kültür ve tabiat varlığı kapsamına girmeyenlerin iade edilmesi, mevzuat gereği olduğundan mahkemece işlemin iptali yolunda verilen kararda bu yönüyle hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle … İdare Mahkemesinin … günlü, E:… K:… sayılı kararının temyiz edilen iptale dair kısmının taşınır kültür ve tabiat varlığı olmayanların iade edilmesi gerektiğine ilişkin bölümünün ONANMASINA, korunması gerekli taşınır kültür ve tabiat varlığı olduğu tespit edilenlerin ise alıkonulmak isteniyorsa bedellerinin ödenmesi gerektiğine ilişkin bölümünün ise BOZULMASINA, dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine 14.1.1997 gününde oybirliğiyle karar verildi.