6. Daire 1996/5259 E. , 1997/2806 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ALTINCI DAİRE
Esas No: 1996/5259
Karar No: 1997/2806
Temyiz İsteminde Bulunan :Kültür Bakanlığı
Karşı Taraf :1-…
Vekili :Av….
2-…
3-…
4-…
İstemin Özeti :… İdare Mahkemesinin … günlü, E:…K:… sayılı kararının usul ve yasaya aykırı olduğu öne sürülerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti:Savunma verilmemiştir.
Tetkik Hakimi …’nun Düşüncesi :Keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda da önemi ve korunmasının gerekliliği kabul edilen ve Türkiye’nin Karadeniz Bölgesindeki en büyük sulak alanını oluşturan, içinde 308 kuş türünü barındıran, bitki florası, hayvan faunası ve biyolojik çeşitlilik yönünden zengin, yöresel rekreasyon açısından doğal bir yerleşim ortamını oluşturan … Deltası’nın ruhsatsız yapılaşmadan ve evsel atıkların oluşturacağı kirlilikten korunması, doğal dengesinin ve dokusunun bozulmaması için alt ölçekli bilimsel çalışmaların tamamlanmasına kadar olan süreci içerecek şekilde ve bir önlem olarak tesis edilen dava konusu kurul kararında kamu yararına aykırılık görülmediğinden aksi yöndeki idare mahkemesi kararında isabet bulunmadığından, bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
Savcı …’ın Düşüncesi :Dava,… Deltasının bir kısmının 1.derece doğal sit alanı olarak belirlenmesine, bu alana ait haritaların kurula sunulup incelenmesinden sonra II.ve III.derece doğal sit alanı oluşturulabileceğine,izinsiz yapılaşmaların yıktırılmasına ve batı kesimi için ileriki bir tarihte inceleme yapılarak bir sonuca varılabileceğine ilişkin… Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 21.4.1994 günlü, 2907 sayılı kararının iptali isteğiyle açılmış,İdare Mahkemesince, yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen rapor ile dava dosyasındaki bilgi ve belgelerin birlikte değerlendirilmesinden Koruma Kurulunca eksik inceleme yapılarak bölgenin büyük bir kısmının 1.derece doğal sit alanı olarak ilan edilip,ölçeksiz şema niteliğindeki bir harita üzerinde gelişigüzel olarak gösterildiği, I.II.ve III.derece sit alanı olabilecek alanların koordinatları ile birlikte belirlenmediği saptandığından dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiş, bu karar davalı tarafından temyiz edilmiştir.
İdare Mahkemesince yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda;yörede 25 civarında irili ufaklı kıyı gölü(lagün) ve bunları çevreleyen bataklık-sazlık alanların arasında oluşmuş ormanlık alanlar ve tarıma elverişli genç topraklar mevcut olduğu, lagünler ve bunları çevreleyen sazlık-bataklıkların sulak alanlara özgü hidrolojik,sedimentolojik ve biyolojik özelliklere sahip bulunduğu,yöredeki lagünlerin Ramsar sözleşmesine göre doğal dengeler için korunması gerekli sulak alanlardan olduğu, bu bakımdan sit alanı olarak ilan edilen bölgede mevcut sulak alanların ülkemizin ve dünyanın geleceği bakımından doğal dengesinin korunmasının gerekli hatta zorunlu olduğu belirtilmektedir.Davalı idare tarafından da söz konusu alanda 308 çeşit kuşun yaşadığı, sahil kesimindeki kaçak yapılaşmalarla bu alanın talan edildiği öne sürülmektedir.Bu durum karşısında bu bölgenin kaçak yapılaşmadan korunması, doğal dengenin bozulmaması için bilimsel çalışmaların tamamlanmasına kadar bir önlem olarak alınmış olan dava konusu Koruma Kurulu Kararında isabetsizlik görülmemiştir.
Açıklanan nedenle temyize konusu İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Altıncı Dairesince Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği görüşüldü:
Dava, … … Karayolunun kuzeyinde kalan … Deltası’nın bir bölümünün 1.derece doğal sit alanı olarak belirlenmesine, bu alan içinde belediye sınırları,orman ve ağaçlık alan sınırları ve yerleşim yerlerinin yer aldığı haritanın 1 ay içinde kurula sunulması gerektiğine, sözkonusu haritalar kurulca incelendikten sonra bu alan içerisinde II ve III. derece doğal sit alanları oluşturulabileceğine, ilan edilen bu alanda izinsiz yapıların yıktırılmasına ilişkin … Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 21.4.1994 günlü, … sayılı kararının iptali istemiyle açılmış; İdare Mahkemesince, yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporla dosyada yer alan bilgi ve belgelerin birlikte incelenmesinden, dava konusu bölgenin çok sayıda köy ve mahalle niteliğinde yerleşim biriminden oluşan 10.000 hektarlık bir alanı kapsadığı, deltanın sedimentolojik ve hidrolojik karakteristiklerinin doğal sonucu oluşan geniş plajlar, kumullar, Ramsar Sözleşmesine göre koruma altına alınan lagünler, bataklık ve sazlıkları içerdiği, dava konusu kararın ekindeki ölçeksiz ve sağlıksız bir çizimle oluşturulmuş olan haritayla birlikte değerlendirildiğinde anılan kararın bilimsel çalışmalara dayanmadığı, kararda haritaların incelenmesinden sonra, bu bölge içinde II ve III.derece doğal sit alanlarının oluşturulabileceği belirtilmekteyse de, bir kaç yüz metre içinde doğal özelliklerin değişebildiği 10.00 hektarlık bir alanda 1 ay gibi kısa sürede sağlıklı bölgeleme yapılabilmesinin mümkün olmadığı, bölgede mevcut sulak alanların doğal denge ve tabiat varlıkları açısından öneminin açık olduğu, ancak bölgenin tamamının 1.derece sit alanı olarak ilan edilmesinin bilimsel bir mantığının bulunmadığı sonucuna ulaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiş, bu karar davalı idare tarafından temyiz edilmiştir.
Dava, …-… karayolunun kuzeyinde kalan … Deltası’nın bir bölümünün 1.derece doğal sit alanı olarak belirlenmesine, bu alan içinde belediye ve orman sınırları, ağaçlık alan sınırları ve yerleşim yerlerinin yeraldığı haritanın 1 ay içinde kurala sunulması gerektiğine, sözkonusu haritaların kurulca incelenmesinden sonra bu alan içerisinde II ve III.derece doğal sit alanları oluşturulabileceği, ilan edilen bu alanda izinsiz yapılaşmaların yıktırılmasına, yapanlar hakkında yasal kovuşturma açılmasına, sonucundan kurula bilgi verilmesine, … Deltası’nın batı kesimi için kurulca daha sonra belirlenecek bir tarihte inceleme yapıldıktan sonra bir sonuca varılabileceğine ilişkin hususları kapsayan Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 21.4.1994 günlü, 1907 sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
Doğal Sitler, jeolojik devirlerle, tarihi ve tarih öncesi devirlere ait olup, ender bulunmaları veya özellik ve güzellikleri nedeniyle korunması gerekli alanlar olarak tanımlanmaktadır.
Kültür Bakanlığı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 4.1.1991 günlü, 2560 sayılı kararına göre ise, ilginç özelliklere ve güzelliklere sahip olan veya ender bulunmaları nedeniyle, mutlak korunması gerekli olan ve korumaya yönelik bilimsel çalışmalar dışında aynen korunacak alanlar 1.Derece Doğal Sit olarak tanımlanmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, İdare Mahkemesince, yerinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda, … Deltası’nın doğu bölümündeki aşağı delta düzlüklerinin, deltanın sedimentolojik ve hidrolojik karakteristiklerinin doğal sonucu olarak gelişen geniş plajlar, kumullar, lagünler ile bunlarla ilişkili bataklık ve sazlık alanları içerdiği, yöredeki lagünlerin Ramsar Sözleşmesine göre doğal dengeler için korunması gerekli sulak alanlardan olduğu, bu açıdan sit alanı ilan edilen bölgede mevcut sulak alanların ülkemizin ve dünyanın geleceği açısından alınacak tedbirlerle korunmasının zorunlu olduğu belirlenmiş, sit alanı olarak ilan edilen bölgenin sınırlarının net olarak belirgin olmadığı, bu bölgede yerleşim birimleri, tarımsal alanlar ve ormanların da bulunduğu, bu nedenle bölgenin tümünün I.derece doğal sit alanı olarak belirlenmesinin bilimsel olmaktan uzak olduğu vurgulanmıştır.
Uyuşmazlık konusu kararla aynı tarihte alınan Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 1909 sayılı karayla I.derece Doğal Sit Alanı ilan edilen … Deltası’nın UNESCO Dünya Doğa ve Kültür Mirası listesinde yer alması için gerekli girişimlerde bulunulmasına karar verildiği anlaşılmıştır.
Bütün bu açıklamaların ışığı altında, keşif ve bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda da önemi ve korunmasının gerekliliği kabul edilen ve Türkiye’nin Karadeniz Bölgesindeki en büyük sulak alanını oluşturan, içinde 308 kuş türünü barındıran, bitki florası, hayvan faunası ve biyolojik çeşitlilik yönünden zengin, yöresel rekreasyon açısından doğal bir yerleşim ortamını oluşturan … Deltası’nın ruhsatsız yapılaşmadan ve evsel atıkların oluşturacağı kirlilikten korunması, doğal dengesinin ve dokusunun bozulmaması için alt ölçekli bilimsel çalışmaların tamamlanmasına kadar olan süreci içerecek şekilde ve bir önlem olarak tesis edilen dava konusu kurul kararında kamu yararına aykırılık görülmediğinden aksi yöndeki idare mahkemesi kararında isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, … İdare Mahkemesinin … günlü, E:…K:… sayılı kararının BOZULMASINA,dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine 10.6.1997 gününde oybirliğiyle karar verildi.