5. Daire         2013/373 E.  ,  2013/4137 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No: 2013/373
Karar No: 2013/4137

Davacı: …
Vekili: …
Davalı: …
Vekili: …

İsteğin Özeti: … Bankası A.Ş. Yönetim Kurulunun 22.6.2012 günlü, 17/279 sayılı kararı ile yürürlüğe giren “… Bankası A.Ş. İnsan Kaynakları Yönetmeliği”nin 1., 2., 3. ve 109. maddelerinin iptali istenilmektedir.

Savunmanın Özeti: Davanın usulden ve esastan reddi gerektiği savunulmaktadır.

Danıştay Tetkik Hakimi: …
Düşüncesi: Anayasa Mahkemesi kararlarının bağlayıcılığı ilkesi gereği davanın görev yönünden reddi gerektiği düşünülmüştür.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Beşinci ve Onikinci Daireleri’nce; 2575 sayılı Danıştay Kanunu’na 3619 sayılı Kanun’un 10. maddesiyle eklenen ek 1. madde gereğince yapılan müşterek toplantıda 2577 sayılı Kanunun 14. maddesi uyarınca işin gereği düşünüldü:
Dava, … Bankası A.Ş. Yönetim Kurulunun 22.6.2012 günlü, 17/279 sayılı kararı ile yürürlüğe giren “… Bankası A.Ş. İnsan Kaynakları Yönetmeliği”nin 1., 2., 3. ve 109. maddelerinin iptali istemiyle açılmıştır.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun ” Dilekçeler üzerine ilk inceleme ” başlıklı 14. maddesinin 3. fıkrasının (a) bendinde dilekçelerin ” görev ve yetki” yönünden inceleneceği, aynı maddenin 6. fıkrasında da, ilk inceleme konularının davanın her safhasında gözönünde bulundurulacağı öngörülmüş, aynı Kanunun 15. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde ise, 14. maddenin 3. fıkrasının (a) bendinde yazılı hususlardan adli ve askeri yargının görevli olduğu konularda davanın reddine karar verileceği belirtilmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Anayasa Mahkemesinin kararları” başlıklı 153. maddesinin 6. Fıkrasında, “Anayasa Mahkemesi kararları Resmî Gazetede hemen yayımlanır ve yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzelkişileri bağlar.” hükmü yer almış, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesi’nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’un “Mahkeme kararları” başlıklı 66. maddesinin 1. fıkrasında da paralel düzenleme getirilerek “Mahkeme kararlarının kesin olduğu, Mahkeme kararlarının Devletin yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını, gerçek ve tüzel kişileri bağladığı vurgulanmıştır.
TMMOB Maden Mühendisleri Odası tarafından, 29.04.2011 tarih ve 27919 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak 2011/1675 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe giren “… Bankası Anonim Şirketi İnsan Kaynakları Yönetmeliği”nin 1. ve 2. maddeleri ile 3/1-ç maddesinin iptali ve yürütmenin durdurulmasına karar verilmesi istemiyle … Bankası Anonim Şirketi ve Başbakanlık’a karşı açılan davada; iptali istenilen … Bankası Anonim Şirketi İnsan Kaynakları Yönetmeliği’nin dayanağı olan 6107 sayılı … Bankası Anonim Şirketi Hakkında Kanunun 11. maddesinin; Anayasa’nın 7., 11., 123. ve 128. maddelerine aykırı olduğu iddiasıyla itiraz yoluyla iptali istemiyle … Mahkemesine başvuru talebi Danıştay Onikinci Dairesince ciddi bulunarak … Mahkemesine başvurulmuştur.
Dava konusu edilen … Bankası A.Ş. İnsan Kaynakları Yönetmeliğ’nin dayanağı da yine 6107 sayılı Yasa’nın 11. maddesidir.
… Mahkemesi … günlü, E:…, K:… sayılı kararında ” … İtiraza konu 11. maddenin (1) numaralı fıkrasında, banka hizmetlerinin gerektirdiği görevlerin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’na ve diğer kanunların sözleşmeli personel hakkındaki hükümlerine tabi olmayan sözleşmeli personel eli ile yürütüleceği kurala bağlanmıştır.
Anayasa’nın 123. maddesinin birinci fıkrasında “İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir.” hükmü yer almaktadır. Bu maddede yer verilen idarenin kanuniliği ilkesi, idarenin ve organlarının görev ve yetkilerinin hiçbir duraksamaya yer vermeyecek şekilde, açık bir biçimde kanunla düzenlenmesini gerekli kılar.
Anayasa’nın 128. maddesinde ise Devlet’in, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevlerinin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle yürütüleceği, bu kapsama giren personelin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülüklerinin de kanunla düzenleneceği öngörülmüştür. Anayasa’nın 128. maddesi anlamında bir kamu hizmetinden söz edilebilmesi için, söz konusu hizmetin Devlet, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzel kişilerinin yürütmekle yükümlü olduğu kamu hizmeti olması, bu kamu hizmetinin “genel idare esasları”na göre yürütülmesi ile görevin “asli ve sürekli” nitelikte olması şarttır.
6107 sayılı Kanunla yeniden yapılandırılan, hukuki statüsü ve personel yapısı değiştirilen … Bankasında, banka hizmetlerinin gerektirdiği görevlerin, 657 sayılı Kanun’a ve diğer kanunların sözleşmeli personel hakkındaki hükümlerine tabi olmayan sözleşmeli personel eli ile yürütüleceği kurala bağlanarak farklı bir istihdam politikası benimsenmiştir.
6107 sayılı Kanun’dan önceki süreçte banka faaliyetlerine ilişkin işlemler 657 sayılı Kanun’a tabi olarak istihdam edilen memurlar ve sözleşmeli personel ile 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında görev yapan işçiler eliyle gerçekleştirilmekteyken, itiraz konusu kural ile … Bankasının personel rejiminin yeniden düzenlendiği anlaşılmaktadır.
… Bankası, 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 58. maddesiyle getirilen “istisna” hükmü ile anılan KHK’nin kapsamı dışında bırakılmıştır. Banka, Kuruluş Kanunu’nun 1. maddesinde de belirtildiği üzere özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliği haiz, anonim şirket statüsünde bir kalkınma ve yatırım bankasıdır.
Kanun koyucunun, 6107 sayılı Kanun ile … Bankası’nın tüm iş ve işlemlerinde özel hukuk hükümlerine tabi olarak, olanakları ölçüsünde yerel yönetimlerin her türlü kredi ihtiyaçlarını karşılayan ve bankacılık işlemlerine aracılık eden, bunlar için projeler üreten, danışmanlık hizmeti veren ve anonim şirket şeklinde yapılanan, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na göre örgütlenen, çağdaş bankacılık esaslarına göre faaliyet gösteren ve görev alanlarında uzmanlaşmış bir kalkınma ve yatırım bankasına dönüşmesini amaçladığı görülmektedir.
5411 sayılı Kanun kapsamındaki bankalar, özel hukuk hükümleri çerçevesinde, bankacılık sektörü ve ekonomik kurallara uygun biçimde verimlilik ve rekabet esaslarına göre çalışması gereken kuruluşlar olduğundan, personel rejiminin de bu esaslara uygun olması doğaldır.
Çağdaş bankacılığın ve uluslararası rekabetin gereklerine uygun olarak yeniden yapılandırılan … Bankasının çalışmalarını etkin, verimli, özerk bir yapıda sürdürebilmesi, belirlenecek personel rejimine de bağlı olacaktır. Bu doğrultuda … Bankası, 6107 sayılı Kanun dışında Bankacılık Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde, özel hukuka ve özel işletmecilik esaslarına tabi olarak faaliyet yürüttüğünden, özel hukuk hükümlerine bağlı tutulan bu bankanın hizmeti Anayasa’nın 128. maddesi kapsamında genel idare esaslarına göre yürütülmesi gereken asli ve sürekli görevlerden sayılamaz ve personeli de aynı madde kapsamında memur ya da diğer kamu görevlisi olarak değerlendirilemez.
Buna göre, özel hukuk hükümlerine tabi anonim şirket statüsüne geçirilerek ekonominin gereklerine uygun olarak yeniden yapılandırılan … Bankasında personel statüsünün değiştirilmesi ve bu doğrultuda Banka personelinin, 657 sayılı Kanun ve diğer kanunların sözleşmeli personel çalıştırılması hakkındaki hükümlerine tabi olmayan sözleşmeli statüde istihdam edilmesi hususu yasa koyucunun takdirindedir.
… Bankasının özel hukuk hükümlerine tabi anonim şirket statüsünde olması ve personelinin de Anayasa’nın 128. maddesi kapsamında yer almaması dikkate alındığında, itiraz konusu kuralda Anayasa’ya aykırı bir yön bulunmamaktadır. ” gerekçesine yer vererek iptal isteminin reddine karar vermiştir.
Anılan karar ile … Bankası’nın özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliği olan, anonim şirket statüsünde kalkınma ve yatırım bankası olduğu, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu’na göre örgütlendiği, personel rejiminin de bu esaslara uygun olduğu, bankanın hizmetinin Anayasa’nın 128. maddesi kapsamında genel idare esaslarına göre yürütülmesi gereken asli ve sürekli görevlerden sayılamayacağı, personelinin de bu maddeye göre memur ya da diğer kamu görevlileri kapsamında olmadığı belirtilmiştir.
… Mahkemesinin yukarıda sözü edilen kararı göz önünde bulundurulduğunda, memur ya da diğer kamu görevlileri arasında sayılmayan … Bankası çalışanları hakkında düzenlemeler getiren … Bankası A.Ş. İnsan Kaynakları Yönetmeliğ’nin bazı maddelerinin iptaline ilişkin istemden kaynaklanan uyuşmazlığın çözümünde adli yargının görevli olduğu sonucuna varılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 14/3-a ve 15/1-a maddeleri uyarınca davanın görev yönünden reddine, aşağıda dökümü yapılan 111,60 TL yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen … TL avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, kullanılmayan … TL yürütme harcı ile artan … TL posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren 30 gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 21/05/2013 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

(X) KARŞI OY:
2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun 27. maddesi gereğince düzenlenen ve Danıştay dava daireleri arasındaki işbölümünü belirleyen Danıştay Genel Kurulu’nun 21/12/2012 günlü, E:2012/20, K:2012/20 sayılı kararı ile Danıştay İkinci, Beşinci ve Onikinci Daireleri, kamu görevlileri mevzuatından kaynaklanan uyuşmazlıklarını çözümlemekle görevlendirilmiş olup, vergi davalarına bakan dava daireleri hariç, diğer dava dairelerinin görevi dışında kalan uyuşmazlıklara ilişkin davaları ve temyiz başvurularını çözümleme görevi Onuncu Daireye verilmiştir.
… Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararda; … Bankası Anonim Şirketinde görevli personelin hukuki durumu incelenmiş, Bankanın hukuki durumundan bahisle sözleşmeli statüde istihdam edilen personelin kamu görevlisi olarak nitelendirilmesinin mümkün olmadığı hususuna vurgu yapılmak suretiyle itiraza konu kuralın Anayasanın 123. ve 128. maddelerine aykırı olmadığı belirtilerek talep reddedilmiştir.
… Mahkemesinin sözü edilen kararı karşısında yukarıda değinilen 21/12/2012 günlü, E:2012/20, K:2012/20 sayılı Danıştay Genel Kurulu kararı uyarınca uyuşmazlığın kamu görevlileri mevzuatından kaynaklanmadığı sonucuna ulaşıldığından, davanın karar bağlanması görevinin aynı karara göre Danıştay Onuncu Dairesinin görevinde bulunduğu, dosyanın anılan Daireye gönderilmesi gerektiği görüşü ile karara karşıyım.

(XX) KARŞI OY:
6107 sayılı … Bankası Anonim Şirketi Hakkında Kanun’un 11. maddesinin 1. fıkrasında, “Banka hizmetlerinin gerektirdiği görevler, 14.7.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa ve diğer kanunların sözleşmeli personel hakkındaki hükümlerine tabi olmayan sözleşmeli personel eli ile yürütülür.” hükmü yer almaktadır.
Anayasa’nın 7. maddesinde “Yasama yetkisi Türk Milleti adına Türkiye Büyük Millet Meclisinindir. Bu yetki devredilemez.”; 123. maddesinin birinci fıkrasında “İdare, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür ve kanunla düzenlenir.”; 128. maddesinin birinci fıkrasında, “Devletin kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzel kişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.” hükümleri yer almıştır.
6107 sayılı Yasanın incelenmesinden Bankanın, özel hukuk hükümlerine tâbi olarak, anonim şirket statüsünde kurulduğu ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile ilişkilendirildiği, Bankanın ortaklarının il özel idareleri ve belediyeler olduğu, sermayesinin tamamının kamuya ait olduğu ve bu sermayenin Bakanlar Kurulu kararı ile beş katına kadar artırılabileceği, il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşları ile bunların üye oldukları mahalli idare birliklerinin finansman ihtiyacını karşılamak, bu idarelerin sınırları içinde yaşayan halkın mahalli müşterek ihtiyaçlarını karşılamak için projeler geliştirmek, bu idarelere danışmanlık hizmeti vermek ve teknik mahiyetteki kentsel projeler ile alt ve üst yapı işlerinin gerçekleştirilmesine yardımcı olmak ve her türlü kalkınma ve yatırım bankacılığı faaliyetlerini yerine getirmek görevlerinin Bankaya verildiği, yönetim ve denetim kurullarının ağırlıklı olarak merkezi idare tarafından oluşturulduğu, sermayesinin ve gelirlerinin kamu gelirlerinden sağlandığı, genel müdürünün müşterek kararname ile Başbakan tarafından atandığı, Yasa ile yönetim kuruluna idareye özgü düzenleyici tasarruf olan yönetmelik çıkarma yetkisi tanıdığı, Banka’ya vadesi gelmiş kredi ve diğer alacaklarını ortak idare paylarından tahsil etme yetkisi verdiği görülmektedir.
Anılan düzenlemelerden de anlaşıldığı üzere, Bankanın İdare’nin bütünlüğü içinde yer aldığında kuşku yoktur. Bankacılık esaslarına ve özel işletmecilik kurallarına göre faaliyette bulunduğu belirtilmesine karşın, tanınan yetki ve ayrıcalıklar karşısında özel bir banka niteliğinde olmadığı Bankanın gerçek niteliğinin bir kamu tüzel kişiliği olduğu açıktır.
6107 sayılı Yasayla kurulmuş olan … Bankası A.Ş.nin, kamu ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla örgütsel yapısının oluşturulduğu ve bu örgütsel yapının organlarının da yine ilgili kamu idarelerinde görevli kamu görevlileri tarafından oluşturularak, kamu kurumu niteliğinin çok sıkı bir şekilde korunduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, … Bankası A.Ş. İnsan Kaynakları Yönetmeliği’nde yer alan dava konusu düzenlemeler kamu personeli olan Banka personeli ile ilgili olup, idarenin kamu gücüne dayanarak yürürlüğe koyduğu söz konusu Yönetmeliğe karşı açılan davanın görüm ve çözümünde idari yargının görevli olduğu oyu ile karara karşıyız.