5. Daire         2001/372 E.  ,  2002/4428 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No: 2001/372
Karar No: 2002/4428

Davacı: …
Vekili: …
Davalılar: 1- Başbakanlık
2- Milli Eğitim Bakanlığı

Davanın Özeti: 30.4.1999 günlü, 23681 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 20. maddesinin birinci fıkrasının “c” bendinde, 30.11.2000 günlü, 24264 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 15/c maddesiyle yapılan değişiklikteki “…altı yıl… eşdeğer görev çizelgesinde en az ikinci grup hizmetine dahil yönetim görevlerinde en az iki yıl görev yapmış olanlar…” ibaresinin iptali istenilmektedir.

Başbakanlığın Savunmasının Özeti: İlköğretim Müfettişlerinin Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcılığı gibi unvanlara atanabilmelerine olanak tanıyan eski sistemin kariyer, birikim ve deneyimden uzak bir sistem olduğu, yeni sistemin bilim felsefesi ve öğretisine daha uygun olduğu, yapılan değişiklik ile 3046 sayılı Yasanın 16. maddesi gereğince şube müdürlüğü görevi bazında bulunması gereken eğitim, deneyim ve birikimin en az yeterlik ve yetkinlik düzeyi olarak esas alındığı, yönetim görevleri kariyer alanı ile ilköğretim müfetişliği ya da müfettişlik kariyer alanının farklı olduğu, astlık-üstlük ilişkisi olarak da bu durumun değerlendirilemeyeceği, getirilen düzenleme ile ilköğretim müfettişliğinde altı yıl başarı ile çalışanların eş değer görev çizelgelere göre en az 2. grup hizmetine dahil yönetim görevlerinde en az 2 yıl görev yapmaları halinde 4. grup hizmetine atanma olanağı tanındığı, merkezin beş, taşranın ise altı yönetim kademesine ayrıldığı, grup hizmeti mantığının getirildiği, müfettişliğin ayrı bir kariyer alanı oluşturduğu için eşdeğer görev statüsü ile değil koşullu olarak geçilebilecek görev alma yoluyla düzenlendiği, 3797 sayılı Yasanın 56. maddesi ile hizmet içi eğitim, başarı, liyakat ölçülerinin getirildiği, bunun ise görev tanımlarına göre olduğu, ilköğretim müfettişlerinin 3797 sayılı Yasanın 56. maddesinde değil, 3046 sayılı Yasanın 16. maddesinin sistematiği içinde yönetim kademelerine geçiş yapabilecek görevler arasında sayıldığı, yönetim görevleri kariyer alınında ilköğretim müfettişliği görevine geçişin ilköğretim müfettişleri yönetmeliği kapsamında olabileceğini, Devlet Personel Başkanlığının ve TODAİE görüşü olarak hazırlanan yönetmelikte hukuka aykırılık olmadığını ileri sürmekte ve davanın reddi gerektiğini savunmaktadır.

Milli Eğitim Bakanlığının Savunmasının Özeti: Başbakanlığın savunması ile aynı doğrultuda olup, davanın reddi gerektiği yolundadır.

Danıştay Tetkik Hakimi: …
Düşüncesi: Yönetmeliğin iptali istenilen hükmü ile atıfta bulunan Eş Değer Görev Çizelgesinin uygulamaya konularak hukuki sonuç doğurması, yani grup üstü ve grup öncesi yönetim kademeleri arasında geçişlerin olabilmesi, “görev tanımları”nın yapılması ile olanaklıdır. Yasanın açık hükmüne karşın Yönetmelikle düzenlenmeyip, geçici madd ile yapımı Bakanlğın yetkisine bırakılan “görev tanımları”nın bugüne kadar yapılmamış olması ve 30.11.2000 günlü ve 24246 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama-Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğini değiştiren Yönetmelikle de bu konuda herhangi bir kural getirilmemiş bulunması, Yönetmeliğin ilgili maddelerinin hukuki sonuç doğurmasına engel oluşturmaktadır.
Bu nedenle, dava konusu düzenlemede hukuka uyarlık bulunmadığından iptali gerektiği düşünülmüştür.

Danıştay Savcısı: …
Düşüncesi: İlköğretim müfettişi olan davacı, bu görevden Milli Eğitim Bakanlığı bünyesindeki yönetici kademelerine geçişini engelleyen, 30.11.2000 tarih ve 24246 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” in 15 nci maddesindeki yeni düzenlemenin iptalini istemektedir.
İlköğretim müfettişlerinin, bu görevde en az beş yıl başarılı düzeyde hizmet etmiş olmaları koşuluyla üçüncü grup hizmetindeki yönetim görevlerine geçmeleri 30.04.1999 tarihli yönetmeliğin 20/c maddesi ile mümkün iken, yapılan değişiklikle; eşdeğer görev çizelgesine göre belli bazı grup hizmetlerinde belli sürelerle görev yaptıktan sonra, daha üst yönetim kademelerine atanmaya olanak sağlanmıştır.
Dosyanın incelenmesinden bu değişikliğin 3797 sayılı (Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun) değişik 56 ncı maddesi hükmüyle (Devlet Memurlarının Görevde Yükselme Esaslarına Dair Genel Yönetmelik) esaslarına uygun olduğu, yönetim görevlerinin gerektirdiği kariyer ve tecrübenin esas alınmasına olanak sağlandığı ve üst görevlere çeşitli nedenlerle yeterli bilgi birikimi, ehliyeti ve deneyimi olmayan kişilerin atanmasının engellenmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır.
Bu nedenle dava konusu Yönetmelik hükmünde, ne yasal düzenlemelere nede kamu yararı ve hakkaniyet ilkelerine aykırılık bulunmadığından, davanın reddi gerekeceği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Beşinci Dairesince işin gereği düşünüldü
Davacı, Gazi Eğitim Enstitüsü mezunu olduğunu, eğitim uzmanlığı ve öğretmenlik yaptıktan sonra ilköğretim müfettişi olduğunu, 23 yıldır ilköğretim müfettişliği yaptığını, şu anda da Ankara’da ilköğretim müfettişi olarak görev yaptığını, önceleri emsalleri olan ilköğretim müfettişlerinin herhangi bir yönetim görevi yapma şartı aranmaksızın doğrudan “Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcısı, Bağımsız Daire Başkanı, İl Milli Eğitim Müdürü, İlçe Milli Eğitim Müdürü” olabildiklerini, bu görevlerden birine geçmek isteğini, bütün genel ve özel şartları da taşıdığını, 30.4.1999 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici, Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin 20. maddesinin (c) bendindeki düzenleme ile Genel Müdür, Genel Müdür Yardımcısı, Bağımsız Daire Başkanı ve Birinci Sınıf İl Milli Eğitim Müdürü olmasının engellendiğini yinede bu düzenleme ile bağımlı daire başkanı, il milli eğitim müdürü (2., 3. ve 4 sınıf) ve ilçe milli eğitim müdürü (1.sınıf) olabildiğini, ancak 30.11.2000 günlü Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici, Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 15. maddesiyle önceki yönetmeliğin 20. maddesinin (c) bendinde değişiklik yapıldığını, bu düzenlemeyle doğrudan bağlı Daire Başkanı ve İl Milli Eğitim Müdürü olmasının da engellendiğini, Eşdeğer Görev Çizelgesinde en az ikinci grup hizmetine dahil yönetim görevlerinde (İl Milli Eğitim Şube Müdürlüğünde) en az iki yıl görev yapmadığını, yapmamasının sebebinin mevcut yasalara ve uygulamalara göre ilköğretim müfettişlerinin adıgeçen yönetim görevlerine doğrudan geçişlerinde böyle bir ön şartın olmadığını, kazanılmış haklarının korunmadığını, eşitsizlik yaratıldığını, şu anda ilköğretim müfettişi olan bazı kişiler lehine bu düzenlemenin getirildiğini, kamu yararı ve hizmet gereklerine uyulmadığını, kurum içinde huzursuzluklara yol açıldığını, takdir yetkisinin keyfi kullanılamayacağını, İlköğretim Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliğinin 42. maddesine göre ilköğretim müfettişlerinin iş alanlarını sadece ilköğretim okullarının oluşturmadığını, geniş bir alanda yetkisi olduğunu, 44. maddeye göre de ilköğretim müfettişlerine, vali, il milli eğitim müdürü ve ilköğretim kurulu başkanı dışında hiç bir kimsenin görev ve emir veremeyeceğini, buna karşın ilköğretim müfettişlerinin çoğunun dava konusu yönetmelik ile (eş değer görev çizelgesinden de anlaşılacağı üzere) örgütün hiyerarşik yapılanmasında ilçe milli eğitim müdürlüğü ile eşdeğer tutulduğunu ve yönetmelikler arası uyumun bozulduğunu, iptali istenen yönetmelik maddesiyle ilçe milli eğitim ve il milli eğitim şube müdürü olmak isteyen bir ilköğretim müfettişi ile bunun denetlediği ve sicil amiri olduğu bir öğretmenin aynı şartlarla sınava girecek konuma getirildiğini, bu yönetmeliğin uzun yıllar ilköğretim müfettişliği yapmış kişilerin bilgi ve birikimlerinden faydalanılmasına ve onların yönetici olarak hizmet etmelerine engel oluşturacağını, uzun yıllar ilköğretim müfettişliği yapmış birinin, yeniden ilçe yada il şube müdürlüğü sınavına tabi tutularak bu görevlerde bulunma zorunluluğu getirmenin zaman, emek, para ve itibar kaybından başka bir şey olmayacağı; norm kado sayısı, görev tanımları yapılmadan yönetim kademelerine geçişin düzenlenmesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürmekte ve 30.4.1999 günlü, 23681 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 20. maddesinin birinci fıkrasının “c” bendinde, 30.11.2000 günlü, 24264 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 15/c maddesiyle yapılan değişiklikteki “…altı yıl… eşdeğer görev çizelgesinde en az ikinci grup hizmetine dahil yönetim görevlerinde en az iki yıl görev yapmış olanlar…” ibaresinin iptalini istemektedir.
Anayasanın 124. maddesiyle Başbakanlık, Bakanlıklar ve Kamu Tüzel Kişilerine kendi görev alanlarını ilgilendiren konularda yönetmelik çıkarma yetkisi verilmiştir. İdareler bu yetki çerçevelerinde yönetmelik çıkarabilecekleri gibi kamu hizmetinin daha etkin ve verimli yürütülmesi amacıyla yönetmeliklerde değişikliklerde yapabilirler. Yönetmeliklerin Anayasa, Yasa, Tüzük ve hukukun genel ilkelerine aykırı hükümler içermemesi ve öngörülen şekil şartlarına uyularak çıkarılması dışında, söz konusu düzenleme yetkisinin kullanılmasında kamu hukuku yönünden herhangi bir engel bulunmadığı açıktır.
3797 sayılı Milli Eğitim Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun’un 4359 sayılı Kanunla değişik 56 ncı maddesinde, Bakanlık merkez, taşra ve yurtdışı teşkilatının her kademesindeki yöneticilerin, görevlerini mevzuata, plan ve programlara ve emirlere uygun olarak düzenlemek ve yürütmekten üst kademe yöneticilerine karşı sorumlu oldukları belirtildikten sonra Bakanlık merkez, taşra ve yurtdışı yönetim görevlerine atanmada ve yükselmede başarılı ve liyakatli olmak yanında her kademe yöneticiliğinin gerektirdiği hizmet içi eğitimi almak gerektiği hükme bağlanmış, maddenin devamında yönetim kademelerin, bu kademelerde yer alan görevlerin ve bu görevlerdeki en az çalışma sürelerinin, görev tanımlarının, atanacaklarda aranacak niteilklerin, görevin gerektirdiği hizmet içi eğitimin, atanacakların seçiminin, atanmalarının, sınavla girilecek yönetim görevlerinin, sınav, görevden alınma ve ayrılmaya ilişkin esas ve usullerin yöneticilik formasyonu kazandıran diğer programlar ile Talim ve Terbiye Kurulu Üyeliği, müşavirlik, müfettişlik, uzmanlık ve ataşelik gibi görevlerden yönetim kademelerine, yönetim kademelerinden bu görevlere geçişlerin okul ve kurumlarda yönetici olarak görevlendirileceklerin sayısının tespitine esas standartların ve diğer hususların Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulacak yönetmelik ile düzenleneceği öngörülmüştür.
Anayasanın 124. maddesi ile 3797 sayılı Yasanın değişik 56. maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan ve 30.4.1999 gün ve 23681 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin” 20. maddesinin 1. fıkrasının (c) bendinde, 30.11.2000 gün ve 24246 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Milli Eğitim Bakanlığının Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin” 15. maddesiyle değiştirilen ve eklenen haliyle; “Bakanlık Müfettişleri, ilköğretim müfettişleri başkanı ve ilköğretim müfettişlerinden bu görevlerde en az altı yıl başarılı düzeyde hizmeti bulunanlardan Eş Değer Görev Çizelgesinde en az ikinci grup hizmetine dahil yönetim görevlerinde en az iki ylı görev yapmış olanlar, dördüncü grup hizmetindeki görevlerden birine atanabilirler” hükmüne yer verilmiştir.
Sözkonusu Yönetmelik sistematiğinde ise, merkez teşiklatında beş, taşra teşkilatında altı yönetim kademesi oluşturulduğu ve grup hizmetleri, grup üstü ve grup öncesi olmak üzere ayrılarak, grup hizmetlerindeki merkez ve taşra yönetim görevleri arasında eşdeğer görev mantığı içinde geçişlerin koşulları düzenlenmiştir.
Anılan Yönetmeliğin 46. maddeinde ise; “Görev tanımı”nın ölçütleri belirlenmiş; görevlerin içerik ve niteliğinde meydana gelen değişmelere göre görev tanımlarının geliştirilmesinin, ilgili hizmet biriminin teklifi üzerine Bakan onayı ile gerçekleştirileceği açıklanmıştır.
Aynı Yönetmeliğin Geçici 4 üncü maddesi ile getirilen düzenleme ile de bu Yönetmelik kapsamında yer alan görevlerin tanımlarının, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 46 ncı madde uyarınca altı ay içinde Devlet Personel Başkanlığının görüşü alınarak Bakanlıkça yürürlüğe konulacağı hükme bağlanmıştır.
3797 sayılı Yasanın 56. maddesi ile görev tanımlarının Yönetmelikte düzenlemesi yolundaki açık ve kesin düzenlemeye karşın, Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin geçici 4. maddesi ile görev tanımlarının yapılması konusunda Bakanlık yetkili kılınmıştır.
Dava konusu yönetmelik uyarınca görevde yükselme esaslarının belirlenmesi için öncelikle, yöneticilerin atama, değerlendirme, görevde yükselme ve yer değiştirme esaslarına işlerlilik kazandıracak olan “görev tanımları”nın yapılmış olması gerekmektedir.
Yönetmeliğin iptali istenilen hükmü ile atıfta bulunan Eş Değer Görev Çizelgesinin uygulamaya konularak hukuki sonuç doğurması, yani grup üstü ve grup öncesi yönetim kademeleri arasında geçişlerin olabilmesi de “görev tanımları”nın yapılması ile olanaklıdır. Yasanın açık hükmüne karşın Yönetmelikle düzenlenmeyip, geçici madde ile yapımı Bakanlğın yetkisine bırakılan “görev tanımları”nın bugüne kadar yapılmamış olması ve 30.11.2000 günlü ve 24246 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama-Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğini değiştiren Yönetmelikle de bu konuda herhangi bir kural getirilmemiş bulunması, Yönetmeliğin ilgili maddelerinin hukuki sonuç doğurmasına engel oluşturmaktadır.
Bu nedenle, dava konusu düzenlemede hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Ayrıca, 13.8.1999 gün ve 23785 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı ilköğretim Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliğine göre ilköğretim müfettişliğine atanabilmek için belirli bir hizmet süresine ve deneyimine sahip olma koşulunun aranması ve bunun yanında görevleri sırasında yönetim kademelerini denetlemeleri nedeniyle; ilköğretim müfettişliğinin yönetim deneyimine sahip oldukları açıktır. Yönetim deneyimine sahip teftiş organlarında görev yapan kişilerin yönetim kademeleri ile denetim hizmetlerinin ayrı tutulması sonucu, yönetim görevlerine geçişlerinin farklı şekilde düzenlenmesi, denetim hizmetlerinin aksaması sonucunu doğurabilecek niteliktedir.
Açıklanan nedenlerle, 30.4.1999 günlü, 23681 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 20. maddesinin birinci fıkrasının “c” bendinde, 30.11.2000 günlü, 24264 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici Atama, Değerlendirme, Görevde Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 15/c maddesiyle yapılan değişiklikteki “…altı yıl… eşdeğer görev çizelgesinde en az ikinci grup hizmetine dahil yönetim görevlerinde en az iki yıl görev yapmış olanlar…” ibaresinin iptaline, aşağıda dökümü yapılan …- lira yargılama giderlerinin davalı idarece davacıya verilmesine, kararın verildiği tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre …- lira avukatlık ücretinin davalı idarece davacı vekiline ödenmesine, artan posta pulunun isteği halinde davacıya iadesine, 19.11.2002 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.