5. Daire 1997/230 E. , 1997/605 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No: 1997/230
Karar No: 1997/605
Davacı: …
Karşı Taraf: Başbakanlık
İsteğin Özeti: Davacı, … Anonim Şirketi Yönetim Kurulu Üyeliği görevinden alınmasına ilişkin 15.4.1993 günlü, 1572 sayılı Başbakanlık kararının iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açtığı davada Danıştay Beşinci Dairesince verilen 10.9.1993 günlü E:1993/4255 sayılı yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne ilişkin kararın eksik uygulanarak görevine iade edilmemesine ilişkin işlem ile anılan karar uyarınca 15.4.1993-22.7.1993 tarihleri arasındaki süreye ilişkin olarak 4.11.1993 tarihinde ödenen Yönetim Kurulu Üyeliği ücretlerinin, yürütmenin durdurulması kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun 5.11.1993 günlü, Y.D.itiraz No. 1993/236 sayılı kararıyla kaldırılması üzerine 15.2.1994 tarihinden itibaren maaşından kesilmesine ilişkin uygulama işleminin iptalini istemektedir.
Savunmanın Özeti: Danıştay Beşinci Dairesinin kararı üzerine ödenen maddi haklarının, anılan kararın İdari Dava Daireleri Genel Kurulunca kaldırılması üzerine 2577 sayılı Kanunun 28/1. maddesi hükmü de gözönünde bulundurularak geri alındığı; yürütmeyi durdurma kararının tam olarak uygulandığı; davacının 23.7.1993 tarihinde yapılan olağan genel kurulda tekrar yönetim kurulu üyeliğine seçilmediği; bu nedenle davanın reddi gerektiği yolundadır.
Danıştay Tetkik Hakimi: …
Düşüncesi: Davacının yönetim kurulu üyeliği görevinden alınmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açtığı davada verilen yürütmeyi durdurma kararı üzerine ödenen ücretleri, anılan kararın İdari Dava Daireleri Genel Kurulunca kaldırılmasından sonra geri alınmış ise de, görevden alma işlemi Danıştay Beşinci Dairesinin 2.5.1994 günlü, E:1993/4255, K:1995/2429 sayılı kararıyla iptal edilmiş olduğundan ve bu kararın hukuki sonucu olarak yönetim kurulu üyeliği ücretlerinin ödenmesi gerekeceğinden ücretlerin geri alınmasına ilişkin uygulama işleminin yasal dayanağının kalmadığı açıktır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptali gerekeceği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı: …
Düşüncesi: Dava, davacının, … Anonim Şirketi Yönetim Kurulu Üyeliği görevinden alınmasına ilişkin 15.4.1993 günlü 1572 sayılı Başbakanlık işleminin iptali ve yürütmenin durdurulması istemiyle açtığı davada Danıştay Beşinci Dairesince verilen 10.9.1993 günlü, E:1993/4255 sayılı yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne ilişkin karar uyarınca 15.4.1993 – 22.7.1993 tarihleri arasındaki süreye ilişkin olarak 4.11.1993 tarihinde davacıya ödenen Yönetim Kurulu Üyeliği ücretlerinin, anılan yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne ilişkin kararın Danıştay İdari Dava Genel Kurulunun 5.11.1993 günlü Y.D. İtiraz No:1993/236 sayılı kararıyla kaldırılması üzerine, 15.2.1994 tarihinden itibaren maaşından kesilmesine ilişkin uygulama işleminin iptali istemine ilişkin bulunmaktadır.
Adı geçenin … Anonim Şirketi Yönetim Kurulu Üyeliği görevinden alınmasına ilişkin Başbakanlık işleminin yürütülmesinin durdurulması kararı üzerine ödenen ücret tutarının, sözü edilen kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunca kaldırılmasından sonra geri alınması bu kararın uygulanmasının doğal bir sonucu ise de, görevden alma işleminin Danıştay Beşinci Dairesinin 2.5.1994 günlü, E:1993/4255, K:1994/2429 sayılı kararı ile iptal edilmiş olması ve iptal kararının hukuki sonucu itibariyle aylık ve özlük haklarının ödenmesinin zorunlu bulunması karşısında ücret tutarının geri alınmasına ilişkin uygulama işleminin yasal dayanağı kalmamıştır.
Açıklanan nedenle, davanın kabulü ile dava konusu işlemin iptalinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Beşinci Dairesince işin gereği düşünüldü:
Dava, davacının … Anonim Şirketi Yönetim Kurulu Üyeliği görevinden alınmasına ilişkin Başbakanlık işleminin iptali istemiyle açtığı davada Danıştay Beşinci Dairesince verilen 10.9.1993 günlü, E:1993/4255 sayılı yürütmenin durdurulması isteminin kabulüne ilişkin kararın eksik uygulanarak görevine iade edilmemesine ilişkin işlem ile anılan karar uyarınca 15.4.1993 – 22.7.1993 tarihleri arasındaki süreye ilişkin olarak ödenen Yönetim Kurulu Üyeliği ücretlerinin, yürütmenin durdurulması kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu’nun 5.11.1993 günlü kararıyla kaldırılması üzerine 15.2.1994 tarihinden itibaren maaşından kesilmesine ilişkin uygulama işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
… T.A.Ş.’ne 11.12.1985 tarihinde genel müdür yardımcısı olarak atanan davacının 9.12.1985 ve 29.12.1988 tarihli müşterek kararlarla aynı Şirketin yönetim kurulu üyeliğine atandığı; 1990 yılında Şirket genel müdür yardımcısı kadrolarının üçe çıkarılmasından sonra en son 29.1.1991 tarihli müşterek kararla yeniden yönetim kurulu üyeliğine atamasının yapıldığı; 20.5.1992 tarihli, 92/3088 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Şirketin özelleştirme kapsamına alınmasından sonra … tarihli Ticaret Sicili Gazetesinde Şirket Ana Sözleşmesinin yayımlandığı; 30.12.1992 tarihli Yönetim Kurulu kararıyla davacının 18.3.1993 tarihi itibariyle re’sen emekliye sevkedildiği, ancak açılan davada, … İdare Mahkemesinin … günlü, E:… sayılı kararıyla yürütmenin durdurulmasına karar verildiği ve daha sonra re’sen emekliye sevk işleminin iptal edildiği; 25.4.1993 günlü, 243-1187 sayılı Şirket Genel Müdürlüğü yazısı ile genel müdür yardımcılığı görevi emeklilikle sona erdiğinden ilgili yönetim kurulu üyeliği görevinin de sona erdiğinin ve 15.4.1993 tarihli Başbakanlık işlemiyle bu görevinden alındığının davacıya tebliğ edilmesi üzerine Danıştay Beşinci Dairesinin E:1993/4255 esas sayısında kayıtlı davayı açtığı; anılan Dairece 10.9.1993 tarihinde verilen yürütmenin durdurulması kararı üzerine 15.4.1993 – 22.7.1993 tarihli arasındaki süreye ilişkin yönetim kurulu üyeliği ücretlerinin 4.11.1993 tarihinde davacıya ödendiği; ancak yürütmenin durdurulması kararının Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulunun 5.11.1993 günlü kararıyla kaldırılması üzerine 15.2.1994 tarihinden itibaren yürütmenin durdurulması kararı üzerine ödenen ücretlerin maaşından kesilmeye başlandığı; bu arada davacının yönetim kurulu üyeliği görevinden alınmasına ilişkin işleme karşı açılan Danıştay Beşinci Dairesinin 1993/4255 esasına kayıtlı davada, 2.5.1994 günlü, K:1994/2429 sayılı iptal kararının verildiği ve anılan kararın 22.3.1996 tarihinde onandığı dosyadaki belgelerin incelenmesinden anlaşılmıştır.
Danıştay’ın istikrar kazanmış içtihatlarına göre, yürütmenin durdurulması kararları dava konusu idari işlemin uygulanmasını durduran, başka bir deyimle onun icrailik niteliğini askıya alan ve söz konusu işlemin tesisinden önceki hukuki durumun geri gelmesini sağlayan geçici nitelikte kararlardır. Eğer bireysel bir idari işlemin yürütülmesi yargı kararı ile durdurulmuş ise kural olarak idare, bireyin eski hukuki durumunu kazanması için gereken işlemleri yapmakla yükümlüdür. Ancak bir işlemin hukuka aykırılığının tesbit edilerek yürütülmesinin durdurulması ile bu kararın uygulanma şeklini her olayın özelliğine göre inceleyip değerlendirmek gerekmektedir.
Olayda (2.5.1994 günlü, E:1993/4255, K:1994/2429 sayılı kararımızda da vurgulandığı gibi… T.A.Ş.nin yeni yönetim kurulu, Yüksek Planlama Kurulu’nun 22.1.1993 günlü, 93/2 sayılı kararıyla kabul edilen ve 25.2.1993 tarihinde tescil edildikten sonra 1.3.1993 günlü Ticaret Sicili Gazetesinde yayımlanarak yürürlüğe giren, Ana Sözleşmenin 10. maddesi uyarınca 23.7.1993 tarihinde yapılan olağan genel kurul toplantısında oluşturulmuş bulunduğundan, 29.1.1991 tarihinde yönetim kurulu üyeliğine atanmış olan davacının görev süresininde bu tarihte (23.7.1993) sona erdiği açıktır. Hal böyle olunca 10.9.1993 tarihinde verilen yürütmenin durdurulması kararının, davacının görevine iade edilmeyerek sadece yönetim kurulu üyeliği ücretleri ödenerek uygulanmasında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Davanın yürütmenin durdurulması kararı üzerine ödenen ücretlerin, anılan kararın İdari Dava Daireleri Genel Kurulunca kaldırılması üzerine maaştan kesinti suretiyle tahsil yolundaki uygulama işleminin iptali istemine ilişkin kısmına gelince:
Yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlar hakkında yukarıda yapılan niteleme karşısında; Dairemizin 10.9.1993 günlü yürütmeyi durdurma kararının davacıya yönetim kurulu üyeliği görevinin gerektirdiği özlük ve mali hakların ödenmesini zorunlu kıldığı, daha sonra anılan kararın kaldırılmasının yapılan ödemelerin ilgili için haksız bir zenginleşme olarak kabulüne neden oluşturmayacağı, çünkü memurun yürütmenin durdurulması kararı gereği olarak, bu karar kaldırılana kadar, önceki görevinin tüm haklarına sahip bulunduğu ve bunun yasal dayanağının da yürütmenin durdurulmasına ilişkin karar olduğu açık bulunmakla, tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gibi, görevden alma işleminin Dairemizce iptal edilmesi ve bu kararın İdari Dava Daireleri Genel Kurulunca onanması karşısında, yönetim kurulu üyeliği ücretlerinin geri alınmasına ilişkin uygulama işleminin yasal dayanağının da kalmadığı açıktır.
Açıklanan nedenlerle, davanın, davacının 10.9.1993 günlü yürütmeyi durdurma kararı üzerine görevine iade edilmemesi yolundaki işlemin iptali istemine ilişkin kısmının reddine; yürütmenin durdurulması kararı üzerine ödenen ücretlerin anılan kararın kaldırılması üzerine 15.2.1994 tarihinden itibaren maaşından kesilmesine ilişkin uygulama işleminin ise iptaline, dava kısmen iptal kısmen ret ile sonuçlandığından aşağıda dökümü gösterilen yargılama giderinin yarısı olan …- liranın davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, diğer yarısının davacı üzerinde bırakılmasına, posta pulu ücretinden noksan yatırılan …- liranın davacıya tamamlattırılmasına, 18.3.1997 tarihinde oybirliği ile karar verildi.