5. Daire 1995/4270 E. , 1996/2106 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No: 1995/4270
Karar No: 1996/2106
Davacı: …
Davalı: Milli Eğitim Bakanlığı
İsteğin Özeti: Davacı, 27.10.1990 günlü, 20678 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Müfettişleri Kurulu Yönetmeliğinin 8/1., 9., 10. ve 11/1. maddeleri ile 11-13.9.1995 tarihleri arasında yapılan İlköğretim Müfettiş Yardımcılığı Sınavının mülakat kısmının iptalini istemektedir.
Savunmanın Özeti: Kamu idarelerinde teftiş hizmetlerinin diğer hizmetlerden ayrı olarak ele alındığı ve ayrı bir kariyer olarak düzenlendiği; bu nedenle, müfettişlerin seçimleri ile ilgili olarak özel hükümler getirilmesinin, yürütülen hizmetin doğal bir gereği olduğu; buna göre, davacının, “bu yöndeki değerlendirmelerin hukuka aykırı olduğu” yolundaki iddiasının hukuki dayanaktan yoksun bulunduğu; öte yandan, davacının, kendi sınavının mülakat bölümünde usulsüzlük yapıldığına ilişkin olarak herhangi bir bilgi, belge ve somut delil de gösteremediği; sınav şartlarının ve sınav sonucunun objektif kriterlerle belirlendiği; belirtilen nedenlerle davanın reddi gerektiği yolundadır.
Danıştay Tetkik Hakimi: …
Düşüncesi: Kamu idarelerinde teftiş hizmetlerinin, özellikleri nedeniyle diğer idari hizmetlerden ayrı olarak ele alındıkları ve bu hizmetlerin ayrı bir kariyer olarak düzenlendikleri dikkate alındığında, anılan Yönetmeliğin davacı tarafından iptali istenilen hükümlerinde kamu yararı ve hizmet gerekleri yönünden hukuka aykırılık görülmemiştir.
Öte yandan, davacının mülakat sınavının subjektif değerlendirildiğine ilişkin olarak dosyada herhangi bir somut bilgi ve belge de bulunmadığından, adıgeçenin bu hususa ilişkin iddialarına da itibar edilmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, yasal dayanaktan yoksun bulunan davanın reddi gerektiği düşünülmüştür.
Danıştay Savcısı: …
Düşüncesi: Dava; 27.10.1990 günlü, 20678 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Müfettişleri Kurulu Yönetmeliğinin” 8 inci maddesinin 1 inci fıkrası, 9 ve 10 uncu maddeleri ile 11 inci maddesinin 1 inci fıkrasının ve bu Yönetmeliğe dayanılarak 11-13.9.1995 tarihlerinde yapılan ilköğretim müfettiş yardımcılığı sınavının mülakat kısmının iptali istemiyle açılmıştır.
Kamu idarelerinde teftiş hizmetleri diğer idari hizmetlerden ayrı olarak ele alınmış ve bu hizmetlerin kariyer niteliği dikkate alınarak özel hükümlerle ayrıca düzenlenmiştir.
222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun 23 üncü maddesinde; İlköğretim müfettişlerinin nitelikleri, yetişme şekli, görev ve yetkileri ile atanma usul ve esaslarının yönetmelikle tespit edileceği hükme bağlanmış olup, anılan maddenin verdiği yetkiye dayanılarak düzenlenmiş bulunan Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Müfettişleri Kurulu Yönetmeliğinin iptali istenilen 8 inci maddesinin 1 inci fıkrasında; müfettiş yardımcılığı sınavının test ve mülakat usulü ile yapılacağı, 9 uncu maddesinde; mülakat komisyonunun kimlerden oluşacağı, 10 uncu maddesinde; mülakatta değerlendirmenin nasıl yapılacağı, 11 inci maddesinin 1 inci fıkrasında da; sınava girenlerin test ve mülakat puanlarının aritmetik ortalamalarının alınmak suretiyle sıralama yapılacağı kurala bağlanmıştır.
Kariyer bir hizmet olan ilköğretim müfettişliğine atanabilmek için sadece belirli bir süre öğretmenlik ve yöneticilik yapmak veya olumlu sicil almış olmak yeterli bulunmamakta, ilgililerin mesleki ve yönetim bilgilerinin de değerlendirilmesinin yanı sıra temsil yeteneğinin, bir konuyu açıklama ve görüşünü ifade edebilme kabiliyetinin dikkate alınması gerekmektedir. Mesleki ve yönetim bilgisinin ilköğretim müfettişliği görevinde yeterli olup olmadığının yazılı sınavla, dava konusu olayda olduğu gibi test sınavı ile saptanmasının mümkün olmasına karşın; sahip olunan bu bilginin sözle ifade edilebilmesi yeteneği ile temsil yeteneğinin değerlendirilebilmesi için sözlü sınav usulüne başvurulması gereği açıktır.
Belirtilen sebeple; İlköğretim müfettişliğine atanabilmek için yazılı sınavı takiben sözlü sınav yapılmasını da öngören sözkonusu Yönetmeliğin dava konusu edilen hükümlerinin kamu yararı amacına aykırı olduğu yolundaki davacının iddiası hukuki dayanaktan yoksun bulunmaktadır.
Öte yandan; test sınavından 70 puan alan davacı sözlü sınava girme hakkını kazanmış ve sınav komisyonu üyelerinin her biri tarafından ayrı ayrı düzenlenen puan çizelgesi ile “Genel Nitelikleri”, “Yönetim Bilgisi” ve “Mesleki Bilgisi” ayrı ayrı değerlendirilmiş ve 100 tam puan üzerinden verilen puanların ortalaması sonucu 67 puan alması ve yazılı sınav sonucu ile birlikte aritmetik ortalamasının 69 puanda kalması nedeniyle ilköğretim müfettiş yardımcılığı sınavında başarısız kabul edilmiştir.
Sözlü sınavda, davacının mesleki bilgisi ve öğretmenlik görevindeki çalışmalarının komisyon üyelerince yanlı değerlendirildiği yolunda herhangi bir kanıt bulunmadığından, sözlü sınavın anılan Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yapıldığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, hukuki dayanaktan yoksun bulunan davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Beşinci Dairesince duruşma için önceden belli edilen 29.5.1996 günü davacı ile davalı idareyi temsilen Hukuk Müşaviri …’in geldikleri görülerek Danıştay Savcısı … hazır olduğu halde açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne göre söz verilip dinlendikten, Savcının düşüncesi alındıktan ve taraflara son olarak söz verildikten sonra duruşmaya son verildi. Dosyadaki tüm bilgi ve belgeler de incelenerek işin gereği düşünüldü:
Davacı, 27.10.1990 günlü, 20678 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Müfettişleri Kurulu Yönetmeliğinin 8/1., 9., 10. ve 11/1. maddeleri ile 11-13.9.1995 tarihleri arasında yapılan İlköğretim Müfettiş Yardımcılığı Sınavının mülakat kısmının; anılan sınavda yanlı davranıldığını; Bakanlığın 20.4.1995 günlü, 1995/41 sayılı Genelgesi ile, sınava müracaat edeceklerde aranacak şartların tek tek belirtildiğini; 12 yıllık öğretmen olduğunu ve ayrıca 4 yıl boyunca üst eğitim aldığını, anılan Genelgenin 7. maddesinde sayılan sınava giriş şartlarını da taşıdığını; tüm bunlardan sonra ayrıca mülakat sınavına tabi tutulmasının kamu yararı ile bağdaşmadığını; daha önce Bakanlık aleyhine açmış olduğu iki dava nedeniyle, Bakanlığın kendisine karşı olumsuz tavır takındığını; girdiği mülakat sınavı gerçekçi bir şekilde değerlendirilse idi, en az 75 puan alması gerektiğini, oysa, Mülakat Komisyonunun yanlı ve Bakanlığın şahsına karşı kasıtlı davranışı sonucu 67 puanla değerlendirilip elenmesinin sağlandığını; Milli Eğitim Bakanlığında görevli öğretmenlerin, objektif olarak değerlendirilen test sınavının üzerine ayrıca mülakat sınavına alınmalarında ve mülakata dayanak teşkil eden Yönetmeliğin mülakatla ilgili hükümlerinin uygulanmasında kamu yararı ve hizmet gereklerine uygunluk bulunmadığını; kamu yetkisinin kötüye kullanıldığını öne sürerek iptallerini istemektedir.
222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanununun 23. maddesinin verdiği yetkiye dayanılarak düzenlenen ve 27.10.1990 günlü, 20678 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Müfettişleri Kurulu Yönetmeliğinin davacı tarafından iptalleri istenilen “İmtihan Şekli” başlıklı 8. maddesinin 1. fıkrasında “Müfettiş yardımcılığı imtihanı test ve mülakat usulleri ile yapılır.”; “Mülakat Komisyonu” başlığını taşıyan 9. maddesinde “Mülakat Komisyonu: İlgili Müsteşar Yardımcısı, bulunmadığı takdirde İlköğretim Genel Müdürünün başkanlığında; Bakanlık Teftiş Kurulu Başkanlığınca görevlendirilecek bir başkan yardımcısı; Personel Genel Müdürlüğünden ilgili Genel Müdür Yardımcısı; Özel Eğitim ve Rehberlik Dairesi Başkanı; İlköğretim Genel Müdürlüğünden ilgili Daire Başkanı ile İlköğretim Genel Müdürlüğünce tespit edilen bir ilköğretim müfettişleri kurulu başkanından teşekkül eder.”; “Mülakatta Değerlendirme” başlıklı 10. maddesinde, “Komisyonca belirlenecek esaslar ve İlköğretim Müfettiş Yardımcılığı Formundaki bilgiler dikkate alınarak 100 puan üzerinden yapılır. Mülakat Komisyonu, değerlendirme sonuçlarını İlköğretim Genel Müdürlüğüne tutanakla teslim eder.” hükümlerine yer verilmiş olup; 11. maddesinin 1. fıkrasında da “İmtihana girenlerin test ve mülakat puanları, aritmetik ortalamaları alınmak suretiyle İlköğretim Genel Müdürlüğü tarafından sıralanır.” hükmü yer almıştır.
Bilindiği gibi, kamu idarelerinde teftiş hizmetleri, özellikleri nedeniyle diğer idari hizmetlerden ayrı olarak ele alınmış ve bu hizmetler ayrı bir kariyer olarak düzenlenmiştir. Bu yüzden kuruluş yasalarında ve ilgili tüzük ve yönetmeliklerde, müfettişlerin sınavla göreve alınmaları ve görev içinde yetiştirilmeleri öngörülmüştür. Belirtilen nedenle teftiş hizmetlerinin özellikleri dikkate alınarak ve hizmete tahsis edilen kadro sayısı da gözetilerek müfettiş adaylarının seçiminde bu kişilerin temsil, konuşma ve ifade kabiliyetleri yönünden de değerlendirilmeleri suretiyle seçilmeleri; ayrıca ödüllerinin, eserlerinin ve katıldıkları kursların gözönüne alınması yürütülen hizmetin doğal bir gereğidir.
Belirtilen durum karşısında, anılan Yönetmeliğin, İlköğretim Müfettiş Yardımcılığına atanabilmek için test sınavını takiben mülakat sınavının da yapılmasını öngören 8/1. maddesinde kamu yararı ve hizmet gerekleri açısından hukuka aykırılık görülmediği gibi; mülakat sınavının niteliğine göre oluşturulacak Mülakat Komisyonunu düzenleyen 9. maddede ve mülakat değerlendirmesinin, Komisyonca belirlenen esaslarla mülakat formundaki bilgiler dikkate alınmak suretiyle 100 puan üzerinden yapılacağını hükme bağlayan 10. madde hükmünde de hukuka aykırılık bulunmamaktadır. Öte yandan, imtihana girenlerin test ve mülakat puanlarının aritmetik ortalamaları alınmak suretiyle sıralanacağını düzenleyen 11. maddenin 1. fıkrasında da, uygulamaya aykırılık bulunmadığı açıktır.
Davacının, duruşma sırasında ileri sürdüğü “test sınavından 40 puan alanların mülakat sınavına girebilmelerinin, mülakat sınavındaki değerlendirmelerin subjektif olarak yapılmasına yol açtığı” yolundaki iddiasına gelince:
Anılan Yönetmeliğin 8. maddesinin son fıkrasında, “İlköğretim Genel Müdürlüğü, teste girenlerin tamamını veya tespit edeceği belli bir orandaki adayı mülakata almaya karar verir.” hükmü yer almış; 11. maddesinin 2. fıkrasında da, “Bu sıralama dikkate alınarak en yüksek puandan başlanmak üzere ihtiyaç kadar müfettiş yardımcısı alınır. Ancak, bu sıralamada 100 üzerinden 70 puanın altına inilmez. Bu şekilde müfettiş yardımcısı ihtiyacı karşılanamadığı takdirde, eksik olan sayı kadarı için bu Yönetmelik esaslarına göre yeniden ilan ve imtihan yapılır.” hükmüne yer verilmiştir.
Her ne kadar 8. maddenin son fıkrasında, İlköğretim Genel Müdürlüğünün, teste girenlerin tamamını veya tespit edeceği belli bir orandaki adayı mülakata almaya karar vereceği belirtilmekte ise de; anılan madde hükmü ile 11. maddenin 2. fıkrasının birlikte değerlendirilmesinden, 8. maddenin son fıkrasıyla tanınan yetkinin, ancak test sınavından asgari 40 ve daha yukarı puan alanların mülakat sınavına çağrılabileceği hususuyla sınırlı olduğunda kuşkuya yer bulunmamaktadır.
Davacı, test sınavında yüksek puan alan bir kişinin, mülakat sınavı sırasında Mülakat Komisyonunca subjektif olarak yapılabilecek bir değerlendirme sonucunda düşük puan almak ve ortalama 70 puana ulaşamamak suretiyle sınavı kaybedebileceğini; buna karşılık, test sınavında 40 puan alan bir kişiye, mülakat sınavında anılan Komisyonca subjektif olarak yapılabilecek bir değerlendirme sonucunda 100 puan verilebileceğini; böylece, test sınavındaki notu düşük olmasına karşın, mülakat sınavında aldığı not nedeniyle 70 puan ortalamasını tutturan kişinin sınavı kazanabileceğini; bu durumun, mülakat sınavının objektif olarak yapılmadığını gösterdiğini belirtmekte ise de; 8. maddenin son fıkrası ile 11. maddenin 2. fıkrasının iptalinin istenmemiş olması ve “yargı yerlerinin taleple bağlı kalacakları” yolundaki kural karşısında, davacı tarafından ileri sürülen bu hususların incelenmesine hukuken olanak bulunmamaktadır.
Davacının, 11-13.9.1995 tarihleri arasında yapılan İlköğretim Müfettiş Yardımcılığı Sınavının mülakat kısmına ilişkin iptal istemine gelince:
Adıgeçenin, test sınavı sonucunda 70 puan aldığı; dosyada mevcut bulunan mülakat sınavına ilişkin değerlendirme formlarının incelenmesinden, Mülakat Komisyonu üyeleri tarafından değerlendirme yapılırken yanlı davranılmadığı, yapılan değerlendirmelerde açık takdir hatası olmadığı ve Komisyon üyelerinin değerlendirmeleri arasında açık bir fark da bulunmadığı; Komisyon üyelerince verilen puanlar toplamının aritmetik ortalamasının 67 ve sonuç olarak test ve mülakat sınavlarının aritmetik ortalamasının 69 puan olduğu anlaşılmış olup; 11.9.1995 – 13.9.1995 tarihleri arasında yapılan İlköğretim Müfettiş Yardımcılığı mülakatının tümünün iptali isteğiyle açılan bu davada, davacı tarafından kendi mülakatının usulsüzlüğüne ilişkin olarak somut iddialar ileri sürülmediğine ve anılan sınavda usulsüzlük yapıldığını kanıtlayacak bilgi ve belgeler sunulmadığına göre, genel ve soyut bazı iddialara itibar edilerek mülakat sınavının tümünün veya davacıya ilişkin kısmının iptaline karar verilmesi olanaklı görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, yasal dayanaktan yoksun bulunan davanın reddine, yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, artan …- lira posta pulu ücretinin isteği halinde davacıya iadesine, 29.5.1996 tarihinde oybirliği ile karar verildi.