5. Daire         1995/4153 E.  ,  1997/863 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No: 1995/4153
Karar No: 1997/863

Davacı: …
Vekili: …
Davalılar: 1- Başbakanlık
2- Diyanet İşleri Başkanlığı

Davanın Özeti: Davacı, Lise mezunu olduğundan bahisle, durumuna uygun bir kadroya atanmak için yaptığı başvurunun reddine ilişkin işlemin ve Diyanet İşleri Başkanlığı Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin 34. maddesinin (A) bendinin (m), (n) ve (o) fıkralarının iptalini istemektedir.

Başbakanlığın Savunmasının Özeti: Diyanet İşleri Başkanlığı Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin, 633 sayılı Diyanet İşleri Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa aykırı herhangi bir hüküm içermediği; anılan yönetmelikte şef veya sayman kadrolarına atanacakların en az İmam Hatip Lisesi mezunu, uzmanlığa atanacakların ise en az Yüksekokul mezunu olmaları gerektiğinin belirtildiği; davacının ise bu şartları taşımadığı bu nedenlerle davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

Diyanet İşleri Başkanlığının Savunmasının Özeti: Diyanet İşleri Başkanlığı Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin, Devlet Bakanı onayı ile çıkartılmış ve Resmi Gazete’de yayımlanmış bir yönetmelik olduğu; iptalini gerektirecek bir nedenin bulunmadığı; bu yönetmelik hükümlerine göre de davacının, şef, sayman ve uzman kadrolarına atanmasının mümkün olmadığı; haklı dayanağı bulunmayan davanın reddi gerektiği yolundadır.

Danıştay Tetkik Hakimi: …
Düşüncesi: Davacı, durumuna uygun bir kadroya atanmak için yaptığı başvurunun reddine ilişkin işlemin ve Diyanet İşleri Başkanlığı Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin 34. maddesinin (A) bendinin m, n, ve o fıkralarının iptalini istemektedir.
Anılan Yönetmeliğin (n) fıkrasında şefliğe atanacaklarda (o) fıkrasında ise saymanlığa atanacaklarda “İmam-Hatip Lisesi mezunu olmak” koşulu getirilmiş olup; şeflik ve saymanlık kadrolarının Genel İdare Hizmetleri Sınıfına dahil oldukları dikkate alındığında bu kadrolara yalnızca din eğitimi ağırlıklı öğrenim veren imam-hatip lisesi mezunlarının atanmasının öngörülmesinde hukuka aykırılık bulunduğu açıktır.
Uzman kadroları için farklı bir öğrenim düzeyinin aranmasında ise, görevin niteliği ve 657 sayılı Yasanın 41. maddesi ile idareye tanınan takdir yetkisi dikkate alındığında hukuka aykırı bir yön bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle iptali istenen yönetmeliğin 34. maddesinin (n) ve (o) fıkralarının “İmam-Hatip Lisesi mezunu olmak” şeklindeki birinci cümlelerinin iptali, (m) bendinin iptali isteminin ise reddi gerektiği düşünülmektedir.

Danıştay Savcısı: …
Düşüncesi: Diyanet İşleri Başkanlığı İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı Malzeme Şubesi Müdürlüğü memuru olan davacı, müktesebine uygun bir kadroya atanması yolundaki 27.9.1995 günlü başvurusunun 13.10.1995 günlü işlemle reddedilmesi üzerine açtığı davada, 1996 yılından bu yana geçen başarılı hizmet süresine ve 4. derecenin 9. kademesinde kıdemli bulunmasına karşın, imam hatip lisesi mezunu olmadığından bahisle şef kadrosuna atanmamasında hukuka uyarlık bulunmadığını ileri sürerek sözü edilen işlemle işlemin dayanağı olan Diyanet İşleri Başkanlığı Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin 34. maddesinin (A) bendinin (m), (n) ve (o) fıkralarının iptalini istemektedir.
Dava dilekçesi içeriğine göre, davacının şeflik kadrosuna atanmamasına ilişkin işlemin iptalini istediği sonucuna varılmış olup, dava açma süresi geçtikten sonra verdiği 5.1.1996 günlü dilekçesinde yer alan saymanlık kadrosuna da atanması gerektiği yolundaki istemi davanın genişletilmesi niteliğinde bulunduğundan bu istemin süre aşımı nedeniyle incelenmesi olanaklı değildir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 7. maddesinin 4 numaralı bendinde, ilanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresinin ilan tarihini izleyen günden itibaren başlayacağı ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililerin, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilecekleri hükme bağlanmıştır.
Davanın, dava konusu Yönetmeliğin Resmi Gazete’de yayımlandığı tarihten itibaren yasal süre geçtikten sonra açılması ve dava dilekçesinde davacının şef kadrosuna atanmaması yolundaki işlemin iptalini istemesi karşısında yönetmeliğin 34. maddesinin (A) bendinin diğer uzmanlıklara ve saymanlığa atanma koşullarını düzenleyen (m) ve (o) bentlerinin iptali istemine ilişkin kısmının süre aşımı nedeniyle incelenmesine olanak yoktur.
Davanın, Yönetmeliğin 34. maddesinin (A) bendinin şef olarak atanma koşullarını düzenleyen (n) fıkrasının ve bu hükme dayanılarak Ticaret Lisesi mezunu olan davacının şef kadrosuna atanmaması yolunda tesis edilen işlemin iptali istemine ilişkin kısmına gelince; sözü edilen fıkra ile şef olarak atanabilmek için en az İmam Hatip Lisesi mezunu olmak koşulu getirilmiştir.
Diyanet İşleri Başkanlığı Taşra Teşkilatı Görev ve Çalışma Yönergesinde de belirtildiği üzere büro hizmetlerini yürütmekle görevli bulunan şeflerin din hizmeti yapmamaları ve genel idare hizmetleri sınıfına dahil olmaları nedeniyle şef kadrosuna atanma için din ağırlıklı eğitim veren İmam Hatip Lisesinden mezun olma koşulunu arayan madde hükmünde hukuka aykırılık açıktır.
Diğer taraftan adı geçen, üst öğrenimi bitirmesi nedeniyle yapılan intibak işleminin iptalini dava açma süresini geçtikten sonra verdiği dilekçede istediğinden davanın genişletilmesi niteliğindeki bu isteminin ise incelenmesi mümukün görülmemiştir.
Belirtilen nedenlerle, davanın kısmen kabulü ile davanın Yönetmeliğin 34. maddesinin (A) bendinin (n) fıkrası ile bu hükme göre davacının İmam Hatip Lisesi mezunu olmadığından bahisle şeflik kadrosuna atanmamasına ilişkin işlemin iptaline, davanın diğer istemlere ilişkin kısmının ise süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Beşinci Dairesince duruşma için önceden belli edilen 16.4.1997 günü davacı vekili Av. … ve davalı idarelerden Başbakanlığı temsilen hukuk müşaviri …, Diyanet İşleri Başkanlığını temsilen hukuk müşaviri …’nın geldikleri görülerek Danıştay Savcısı … hazır olduğu halde açık duruşmaya başlandı. Duruşmada hazır bulunan davalı idare temsilcileri ve davacı vekiline usulüne göre söz verilip dinlendikten ve savcının düşüncesi alındıktan sonra duruşmaya son verildi. Dosyadaki bilgi ve belgeler de incelenmek suretiyle işin gereği düşünüldü:
Dava, Diyanet İşleri Başkanlığı Merkez Teşkilatında memur olarak çalışan davacının, Lise mezunu olarak 4. derece 9. kademede bulunduğundan bahisle durumuna uygun bir kadroya atanma isteğinin reddine ilişkin işlem ile Diyanet İşleri Başkanlığı Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin 34. maddesi (A) bendinin (m) (n) ve (o) fıkralarının iptali istemiyle açılmıştır.
Diyanet İşleri Başkanlığı Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin 19 Temmuz 1994 günlü, 21995 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Diyanet İşleri Başkanlığı Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bir Geçici Madde Eklenmesine Dair Yönetmeliğin 8. maddesiyle değişik 34. maddesinin (A) bendinin (m) fıkrasında; “Diğer Uzmanlıklara atanabilmek için; 1- Yüksekokul mezunu olmak, 2- Yapılacak mülakatla başarılı olmak, 3- Olumlu sicil almış olmak” (n) fıkrasında; “Şef olarak atanabilmek için; 1- En az İmam Hatip Lisesi mezunu olmak, 2- Başkanlık Teşkilatında, büro memuru, vaiz veya üstü sayılan görevlerde en az üç yıl başarılı hizmet yapmış olmak, 3- Olumlu sicil almış olmak.” (o) fıkrasında ise; “Ayniyat ve Teberrukat Saymanı olarak atanabilmek için; 1-En az İmam Hatip Lisesi mezunu olmak, 2- Başkanlık Teşkilatında büro hizmetlerinde üç yıl çalışmış bulunmak, 3- Olumlu sicil almış olmak” hükümlerine yer verilmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 41. maddesinde; “Genel olarak ortaokulu bitirenler memur olabilirler. Ortaokul mezunlarından istekli bulunmadığı takdirde ilkokulu bitirenlerin de alınması caizdir. Bir sınıfta belli görevlere atanabilmek veya bu görevlerde belli derecelere yükselebilmek için, kuruluş kanunları veya bu kanun ve kuruluş kanunlarına dayanılarak çıkarılacak yönetmelikler ile işin gereğine göre daha yüksek öğrenim dereceleri veya muayyen fakülte, okul veya öğrenim dallarını veya meslek içi veya meslekle ilgili eğitim programlarını bitirmiş olmak veya yabancı dil bilmek gibi şartlar konulabilir” hükmü getirilmiştir.
Öte yandan Bakanlıkların kuruluşuna ilişkin 3046 sayılı Yasa’da şeflik, Bakanlıklar ve bağlı kuruluşlarda Şube müdürlüğünün altında yer alan bir hizmet birimi olarak düzenlenmiş, Diyanet İşleri Başkanlığı Taşra Teşkilatı Görev ve Çalışma Yönergesinin 12.maddesinde şeflerin büro hizmetlerini yürütmekle görevli oldukları belirtilmiş, yine aynı yönergede mali mevzuata paralel olarak saymanların görev, yetki ve sorumlulukları düzenlenmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 41. maddesiyle bir sınıfta belli görevlere atanabilmek veya bu görevlerde belli derecelere yükselebilmek için memurlarda aranılacak öğrenim koşullarını belirleme konusunda idareye takdir yetkisi tanınmış ise de, yine aynı maddede bu yetki kullanılarak yapılacak düzenlemelerde işin gereğinin gözetileceği belirtilmiştir.
Şeflik ve saymanlık görevlerinin özelliği ve bu görevleri yürüten memurların genel idare hizmetleri sınıfına dahil oldukları gözönüne alındığında, bu görevlere atanacaklarda münhasıran dini eğitim görmüş olmak şartının aranmasının işin gerekleri ile bağdaşmayacağı açıktır. Daha açık bir ifadeyle, din hizmetleri sınıfında görev yapan memurlarda aranması doğal bulunan dini eğitim görmüş olmak şartını diğer hizmet sınıflarında görev yapan memurlarda da aramak 41. madde ile idareye tanınan ve yürütülecek işin gerekleriyle sınırlandırılan düzenleme yetkisini aşmak anlamına gelir ki, bu da yasanın amacı ile bağdaştırılamaz.
Bu duruma göre, Diyanet İşleri Başkanlığı Sınav, Atama ve Nakil Yönetmeliğinin değişik 34. maddesinin (A) bendinin (m) fıkrasında Başkanlık merkez kuruluşunda görevlendirilecek uzmanlarda “yüksek öğrenim mezunu olmak” şartının aranmasında hizmet gereklerine aykırılık bulunmamakta ise de, (n) fıkrasında şefler, (o) fıkrasında Ayniyat ve Teberrükat Saymanlarında “En az imam hatip lisesi mezunu olmak” koşulunun aranmasında sözüedilen işlerin gerekleri ile yasanın amacına uyarlık görülmemiştir.
Ticaret lisesi mezunu olan davacının durumuna uygun bir kadroya atanmak için yaptığı başvurunun öğrenim durumu sebebiyle reddine ilişkin işlemin iptali istemine gelince; dava konusu yönetmeliğin (n) ve (o) fıkralarında yer alan ve şef ve sayman kadrolarına atanacaklarda aranılacak “En az imam hatip lisesi mezunu olmak” koşulunun yukarıda belirtilen hukuka aykırılığı karşısında, davacının sözüedilen başvurusunun yönetmelikte belirtilen diğer şartlar, kadro imkanları ve hizmet gerekleri yönünden değerlendirileceği açık olduğundan, adı geçenin başvurusunun salt öğrenim durumu sebebiyle reddinde de hukuki isabet bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle dava konusu yönetmeliğin değişik 34. maddesinin (A) bendinin (n) ve (o) fıkralarında yer alan “En az İmam Hatip Lisesi mezunu olmak” ibareleri ile buna dayanılarak tesis edilen işlemin iptaline, anılan fıkraların diğer kısımları ile yönetmeliğin (m) fıkrasının iptali istemi yönünden davanın reddine, dava kısmen ret, kısmen iptal hükmü ile sonuçlandığından aşağıda dökümü gösterilen …- lira yargılama giderinin 2/3’ü olan …- lira ile davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre …- lira avukatlık ücretinin yarısı olan …- liranın davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, kalan yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, noksan yatırılan …- lira posta pulu ücretinin davacıya tamamlattırılmasına, 16.4.1997 tarihinde oybirliği ile karar verildi.