5. Daire         1995/3017 E.  ,  1996/1719 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
BEŞİNCİ DAİRE
Esas No: 1995/3017
Karar No: 1996/1719

Davacı: …
Davalı: Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı

Davanın Özeti: … Gümrükler Muhafaza Başmüdürlüğü Şef kadrosunda bulunan ve Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünde Şube Müdür Vekili olarak görev yapan davacı, Avrupa Topluluğu ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünce açılan Şube Müdürlüğü yazılı sınava katılmak için yaptığı başvurunun kabul edilmemesine ilişkin işlem ile bu işlemin dayanağı olan Maliye ve Gümrük Bakanlığı Personeli Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğinin 5. maddesinin 1. paragrafının alt fıkraları ile 14. maddesinin 1. paragrafının alt fıkralarının ve 20.2.1995 tarihinde yapılan sınavın iptalini istemektedir.

Savunmanın Özeti: Davacının 17.7.1992 tarihinden itibaren … Gümrükler Muhafaza Başmüdürlüğünde Şef kadrosunda bulunduğu, bahse konu Yönetmeliğin 5. maddesinde öngörülen (D) ve (E) hizmet gruplarında iki yıl hizmeti olmadığından (C) hizmet grubundaki Şube Müdürlüğü için açılan sınava giremediği, gümrük teşkilatında muhafaza sınıfı ile muamele sınıfı arasında hiyerarşik bir yapılanma olmadığı, ayrıca davacı tarafından kurumda Şube Müdürü ile Şef arasında hiçbir ünvanın bulunmadığı ileri sürülmekteyse de Yönetmelikte belirtildiği üzere her iki ünvan arasında (D), (E) ve (C) hizmet gruplarında yer alan ünvanların mevcut olduğu, sözkonusu yönetmelikte merkez ve taşra şefliğinin ayrı ayrı gruplarda yer aldığı, vekaleten yürüttüğü Şube Müdürlüğünün davacıya kazanılmış hak sağlamadığı, yürürlükten kalkmış yönergenin de davacıya kazanılmış hak vermeyeceği, yasal dayanaktan yoksun olan davanın reddi gerektiği yolundadır.

Danıştay Tetkik Hakimi: …
Düşüncesi: Maliye ve Gümrük Bakanlığı Personeli Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğinin iptali istenen maddelerinde ve bu maddelere dayanılarak davacının Avrupa Topluluğu ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünce açılan Şube Müdürlüğü sınavına kabul edilmemesine ilişkin işlemde, ayrıca 20.2.1995 tarihinde yapılan Şube Müdürlüğü sınavlarında hukuka aykırılık bulunmadığından haklı dayanaktan yoksun olan davanın reddi gerektiği düşünülmüştür.

Danıştay Savcısı: …
Düşüncesi: … Gümrükler Muhafaza Başmüdürlüğü şef kadrosunda bulunan ve Gümrükler Genel Müdürlüğünde şube müdür vekili olarak görev yapan davacı, Avrupa Topluluğu ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünce açılan şube müdürlüğü sınavına kabul edilmemesine ilişkin işlemin ve dayanağı olan 12.11.1992 günlü Resmi Gazetede yayımlanan Maliye ve Gümrük Bakanlığı Personeli Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğinin 5 inci maddesinin Yönetim hizmetlerini düzenleyen I. paragrafının alt fıkraları ile 14 ncü maddesinin I.paragrafının alt fıkralarının ve 20.2.1995 tarihinde yapılan sınavın iptali isteğiyle dava açmıştır.
13.7.1993 günlü Resmi Gazetede yayımlanan 485 sayılı K.H.K. ile Gümrük Müsteşarlığı kurulmuş ve geçici 6 ıncı maddesi ile “Bu Kanun Hükmünde Kararnamede öngörülen tüzük ve yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar, mevcut tüzük ve yönetmeliklerin bu Kanun Hükmünde Kararnameye aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.” hükmü getirilmiştir. Uyuşmazlık konusu ile ilgili yasal durumun incelemesi bu hüküm esas alınarak yapılmıştır.
10.2.1986 tarihinde gümrük muhafaza memuru olarak göreve başlayan davacı, 12.7.1990 tarihinde kısım amiri, 31.8.1992 tarihinde de şef ünvanlı görevlere atanmış ve 30.12.1993 tarihinden itibaren şube müdür vekili olarak görev yapmıştır. Öncelikle belirtmek gerekir ki, davacının şube müdürlüğüne vekalet etmesi, bu göreve atanmak için gereken yasal koşullara tabi olmadığı sonucunu doğurmaz.
Davacı, dava konusu Yönetmeliğin 5 nci maddesinin 1.paragrafında yer alan (E) hizmet grubundaki merkez şefi ünvanı ile (G) hizmet grubundaki şef ünvanı arasında bir farklılık olmadığını, bu nedenle, şube müdürü olabilmek için D ve E hizmet gruplarında hizmet görmek gerektiğini öngören 14 üncü madde hükmü kapsamına şef ünvanıyla yaptığı görevin de dahil olduğunu iddia etmektedir. Uyuşmazlığın çözümlenmesi için davacının şube müdürlüğü sınavına katılması yolundaki isteği sırasında taşıdığı “şef” ünvanlı göreve atanması ile ilgili hukuki durum açıklığa kavuşturulmalıdır.
12.11.1992 günlü Resmi Gazetede yayımlanmış olan Maliye ve Gümrük Bakanlığı Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliği ile maliye ve gümrük örgütünün ünvanları, hizmet grubu esasına dayalı olarak belirlenmiş, hizmet gerekleri, liyakat ve kariyerlerine göre, hizmet grupları arasındaki geçişler sağlanmış ve geçmişte bu konuya ilişkin olarak yapılmış olan objektif düzenlemeler kazanılmış haklar saklı tutularak yürürlükten kaldırılmış ve uygulama birliği sağlanmıştır.
Yönetmeliğin 19 ncu maddesinde, 23.8.1984 tarihli Bakan onayı ile yürürlüğe konulan Maliye ve Gümrük Bakanlığı Atama Yönetmeliği, 5.1.1979 günlü Resmi Gazetede yayımlanan Gümrük ve Muhafaza Kuruluşları Memurlarının Atama, Yükselme ve Yer Değiştirme Yönetmeliği ile 4.5.1985 tarihli Bakan onayı ile yürürlüğe konulan Maliye ve Gümrük Bakanlığı Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü Atama Yönergesinin yürürlükten kaldırıldığı belirtilmektedir.
Dava konusu Yönetmeliğin 19 uncu maddesiyle yürürlükten kaldırılmış olan 4.5.1985 tarihli Bakan onaylı Maliye ve Gümrük Bakanlığı Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü Atama Yönergesinin 5 inci maddesinde hizmet grupları, merkez teşkilatı ve taşra teşkilatı olarak ikiye ayrılmış ve her iki hizmet grubunda da şef ünvanına yer verilmiş ve 12 nci maddesinde merkez teşkilatındaki şeflik görevine atanma ile taşra teşkilatındaki şeflik görevine atanmak için ayrı koşullar öngörülmüştür.
Bu nedenle, Yönergenin yürürlüğü sırasında taşra teşkilatında şef ünvanlı göreve atanmış olan davacının, merkez şefliği ve taşra teşkilatı şefliği arasında hiçbir ayırım olmadığı yolundaki iddiası hukuken geçerli değildir.
Açıklanan duruma göre, davacının şube müdürlüğü sınavına alınmamasında ve dayanağı olan Yönetmelik hükümlerinde ve 20.2.1995 tarihinde yapılan şube müdürlüğü sınavında hukuka aykırılık bulunmadığından davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Beşinci Dairesince duruşma için önceden belli edilen 24.4.1996 günü davacı … ile davalı idareyi temsilen Hukuk Müşaviri …’ın geldikleri görülerek Danıştay Savcısı … hazır olduğu halde açık duruşmaya başlandı. Taraflara usulüne göre söz verilip dinlendikten ve Savcının düşüncesi alındıktan sonra duruşmaya son verildi. Dava dosyası içindeki belgelerde incelenerek işin gereği düşünüldü:
Dava; … Gümrükler Muhafaza Başmüdürlüğünde Şef kadrosunda bulunan ve Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünde Şube Müdür Vekili olarak görev yapan davacının, Avrupa Topluluğu ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünce açılan Şube Müdürlüğü yazılı sınavına katılmak için yaptığı başvurunun kabul edilmemesine ilişkin işlem ile bu işlemin dayanağı olan Maliye ve Gümrük Bakanlığı Personeli Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğinin 5. maddesinin 1. paragrafının alt fıkraları ile 14. maddesinin 1. paragrafının alt fıkralarının ve 20.2.1995 tarihinde yapılan sınavın iptali istemiyle açılmıştır.
Davacı; Gümrük Müsteşarlığında dört Genel Müdürlükten ikisinin taşra teşkilatına sahip olup bunların Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü ile Gümrükler Genel Müdürlüğü olduğunu, halen çalıştığı Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün esasen 3944 sayılı Kanunla kurulduğunu ve diğer Genel Müdürlüklerden farklı ünvanlara ve teşkilat yapısına sahip olduğunu, bunun yanında Gümrük Müsteşarlığının hiçbir biriminde ve Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün merkez ve taşra teşkilatında Şube Müdürü ile Şef arasında başka bir unvan bulunmadığını, sadece Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün taşra teşkilatında muhafaza sınıfı içinde farklı bir hiyerarşik yapılanma olduğunu, Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğünün atama ve yükselmelerde kullanılmak üzere Bakanlığa ait Yönetmelikten farklı bir Yönergesi olduğunu, bu yönergeye göre kısım amiri olarak atandığını ve daha sonra kadrosunu Şef olarak değiştirdiğini, aynı yönergeye göre Şube Müdürlüğü sınavına girebilmesi gerektiğini, ancak Bakanlığa ait yönetmeliğe göre kadrosu taşrada Şef olan personelin Şube Müdürlüğü sınavına giremediğini, sözkonusu yönetmelikte farklı birimlerin, örgütsel yapıların ve ünvanların kapsamda toplandığını, ayrıca sözkonusu yönetmelikte merkez şefi ve taşra şefi şeklinde ayrım yapıldığını, bunun ise haksızlığa yolaçtığını, taşrada şef olan personelin merkezde şef olabilmesi için yeniden sınava girmesi gerektiğini, kaldı ki şimdiye kadar merkez şefliği için hiçbir sınav açılmadığını, Avrupa Topluluğu ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünün taşra teşkilatı olmayıp taşra teşkilatı bulunan başka bir birimde şef kadrosunda bulunan bir memurun yükselebilmek için adı geçen Genel Müdürlükte hangi sınava girebileceğinin belli olmadığını, ayrıca merkezde 2 yıldan fazla zamandır çalıştığını ve bunun 1 yıldan fazlasının Şube Müdür Vekili olarak geçtiğini, bu anlamda kazanılmış hakkı bulunduğunu öne sürmektedir.
Olayda, 10.2.1986 tarihinde Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü … Gümrükler Muhafaza Başmüdürlüğü emrinde gümrük muhafaza memuru olarak göreve başlayan davacının, yükselme sınavında başarılı olması neticesinde 12.7.1990 tarihinde kısım amiri olarak atanıp, 31.8.1992 tarihinde kendi isteği ile şef kadrosuna geçtiği, 30.12.1993 tarihinden itibaren de Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü emrinde Şube Müdür Vekili olarak görev yaptığı, Avrupa Topluluğu ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünce 6 adet Şube Müdürlüğü kadrosu için açılan sınava katılmak için 16.1.1995 tarihinde başvuruda bulunduğu, başvurusunun Maliye ve Gümrük Bakanlığı Personeli Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğinin Yönetim Hizmetleri Bölümünün (E) hizmet grubundaki şartı taşımadığından bahisle reddi üzerine bakılan davayı açtığı dosyada mevcut bulunan bilgi ve belgelerin incelenmesinden anlaşılmıştır.
13.7.1993 günlü, 21636 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 485 sayılı KHK ile Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı kurulmuş; anılan KHK.nin 6. maddesinde “Bu Kanun Hükmünde Kararnamede öngörülen tüzük ve yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar, mevcut tüzük ve yönetmeliklerin bu Kanun Hükmünde Kararnameye aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.” hükmüne yer verilmiştir. Bu maddede öngörülen tüzük ve yönetmelikler henüz yürürlüğe konulmamış bulunduğundan, Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığı personelinin atama ve görevde yükselmelerinde, 12.11.1992 günlü, 21403 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye ve Gümrük Bakanlığı Personeli Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliği hükümlerinin uygulanacağı açıktır.
Maliye ve Gümrük Bakanlığı Personeli Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğinin 5. maddesiyle hizmetin gerekleri ile liyakat ve kariyer ilkeleri esas alınarak hizmet grupları üç ana hizmet grubu ve kendi içinde alt hizmet grupları şeklinde düzenlenmiş ve Bakanlık personeli için 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa ve 178 sayılı Maliye ve Gümrük Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye göre hiyerarşik bir yapı getirilmiş, aynı Yönetmeliğin 14. maddesinde ise, hizmet gruplarına atanma şartları düzenlenmiş bulunmaktadır.
Maliye ve Gümrük Bakanlığı Personeli Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğinin, yürürlüğe girdiği tarihten itibaren hizmet gruplarında sayılan ünvanlara atanma ve yükselmelerde uygulanacağı açık olup, bu Yönetmeliğe göre 20.2.1995 tarihinde yapılan Şube Müdürlüğü sınavında ve yönetmeliğin iptali istenen hükümlerde mevzuata aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Davacının Şube Müdürlüğü yazılı sınavına katılmak için yaptığı başvurunun kabul edilmemesine ilişkin işleme gelince;
Davacı, 4.5.1985 tarihli Bakan Onayı ile yürürlüğe konulan Maliye ve Gümrük Bakanlığı Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü Atama Yönergesinin 14. maddesi uyarınca 31.8.1992 tarihinde Şef kadrosuna atanmış olup, bu Yönergenin 5. maddesinde belirlenen hizmet gruplarına atanma şartlarını düzenleyen 12. maddesinde ise merkez teşkilatı hizmet grubundaki şube müdürlüğü ve şef kadrolarına atanabilmek için öngörülen şartlarla taşra teşkilatı hizmet grubunda yer alan şube müdürlüğü ve şef kadrolarına atanabilmek için öngörülen şartlar arasında herhangi bir farklılık öngörülmemiştir. Diğer bir deyişle taşrada şef kadrosunda bulunan davacının merkez hizmet grubundaki şube müdürlüğü kadrosu için açılan sınava girmesi yönergeye göre mümkün bulunmaktadır.
Ancak, anılan yönerge, Maliye ve Gümrük Bakanlığı Personeli Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğinin 19. maddesi ile yürürlükten kaldırılmış olup Gümrük Müsteşarlığı taşra teşkilatındaki şef kadrosunda bulunan davacının eski yönergeye göre merkezdeki şube müdürlüğü kadrosu için açılan sınava girme konusundaki hakkı, yürürlüğe konulan yönetmelikte geçici madde ile saklı tutulmamıştır.
Bununla beraber, davacının eski düzenlemeye göre var olan haklarının yürürlüğe konulan yönetmelikte geçici madde ile düzenlenmemiş olması; kendisi ile birlikte şef kadrosuna atanan ve yönergenin 14. maddesinde yer alan “eşdeğer ünvanlardan geçişte sınav şartı aranmaz” şeklindeki düzenlemeden yararlanarak, yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce sınavsız merkezdeki şef kadrolarına atanan emsallerinin açılan şube müdürlüğü sınavına girebilecek durumda olmaları gözetildiğinde ve bu durumun 30.12.1993 tarihinden itibaren Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü emrinde Şube Müdür Vekili olarak görev yapan davacının da merkezde açılan şube müdürlüğü sınavına girmek yönünde haklı bir beklenti içinde bulunmasına yolaçacağı dikkate alındığında, adıgeçenin merkezdeki şube müdürlüğü sınavına alınmasına engel teşkil etmiyeceğinin kabulü gerekmektedir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 7. maddesinin 4. fıkrasında yer alan “ilanı gereken düzenleyici işlemlerde dava süresi, ilan tarihini izleyen günden itibaren başlar. Ancak bu işlemlerin uygulanması üzerine ilgililer, düzenleyici işlem veya uygulanan işlem yahut her ikisi aleyhine birden dava açabilirler. Düzenleyici işlemin iptal edilmemiş olması bu düzenlemeye dayalı işlemin iptaline engel olmaz” hükmü gözönüne alındığında dava konusu yönetmeliğin iptal edilmemiş olmasının bu düzenleyici işleme dayanılarak tesis edilen uygulama işleminin iptaline engel oluşturmayacağı da açıktır.
Açıklanan nedenlerle, davanın Maliye ve Gümrük Bakanlığı Personeli Atama ve Görevde Yükselme Yönetmeliğinin 5. maddesinin 1. paragrafının alt fıkraları ile 14. maddesinin 1. paragrafının alt fıkralarına ve 20.2.1995 tarihinde yapılan sınavın iptali istemine yönelik kısmının reddine, buna karşılık davacının Avrupa Topluluğu ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünce açılan Şube Müdürlüğü yazılı sınavına katılmak için yaptığı başvurunun kabul edilmemesine ilişkin işlemin iptaline, davanın kısmen red kısmen iptal hükmüyle sonuçlanması nedeniyle aşağıda dökümü gösterilen …- lira yargılama giderinin yarısı olan …- liranın davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, kalan …- liranın davacı üzerinde bırakılmasına, 24.4.1996 tarihinde oybirliği ile karar verildi.