5. Daire 1994/6896 E. , 1995/697 K.
Daire : BEŞİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1995
Karar No : 697
Esas Yılı : 1994
Esas No : 6896
Karar Tarihi : 15/02/995
ÖN LİSANS ÜZERİNE LİSANS ÖĞRENİMİ BİTİRENLERİN İNTİBAKININ YAPILMAMASINA İMKAN BULUNMADIĞI HK.
… İdare Mahkemesinin … günlü, E: …, K: … sayılı kararının dilekçede yazılı nedenlerle temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.
… İdare Mahkemesinin … günlü, E: …, K: … sayılı kararıyla; 2547 sayılı Kanunun 3.maddesinde önlisans ve lisansın tanımının yapıldığı; Yükseköğretim Kurumlarında lisans düzeyinde öğrenim görenlerden ilk dört yarı yıl sonunda tüm derslerden başarılı olanların okuldan ayrılmaları durumunda önlisans diploması almalarının mümkün olduğu, ancak, okuldan ayrılmadan öğrenimlerine devam etmeleri halinde önlisans diploması almalarına yasal olanağın bulunmadığı; sekiz yarı yıllık lisans öğrenimi devam ederken ilk dört yarı yılın tüm derslerinden başarılı olan Devlet memurlarının kayıtlı bulundukları yükseköeretim kurumundan ilişkilerini kesmeden aldıkları belgenin önlisans diploması olmayıp önlisans diploması almaya hak kazandıklarını gösteren bir belge olduğu; Fakültenin 3.sınıfına devam eden davacıya verilen belge bir üst öğrenimi bitirmiş olduğunu göstermediğinden Fakülteyi bitirdikten sonra intibakının yapılması isteğiyle yaptığı başvurunun daha önce aynı fakülteden ön lisans belgesi aldığı ve intibakının yapıldığı gerekçesiyle reddedilmesinde yasaya uyarlık bulunmadığı; öte yandan Poliste Rütbe Terfi Esaslarına Dair Yönetmeliğin 7.maddesin de; “Polis Amirleri, Akademiyi bitirenler veya mesleğe girdikten sonra en az dört yıllık yüksek öğretim kurumlarını bitirenler (A), diğer yüksek öğretim kurumlarını bitirenler (B)… olmak üzere 4 gruba ayrılırlar” hükmüne yer verildiğinden emniyet teşkilatı mensuplarının meslek içinde istihdamları ve yükselmeleri bakımından, ilgililerin mezun oldukları Açıköğretim Fakültesi de dahil olmak üzere tüm yükseköğretim kurumları arasında, eğitim verdikleri alanlar ve türleri dikkate alınarak herhangi bir ayrımın yapılmadığı, sadece tabii olarak yükseköğretim süresine göre farklı düzenleme yapıldığı, bu itibarla Açıköğretim Fakültesi iş idaresi bölümü mezunu olan davacının 657 sayılı Yasanın 36/A-12(d).maddesinin 2.bendi karşısında lisans mezunu olarak intibakının yapılmasının bu yönden de yasal zorunluluk olduğu gerekçesiyle dava konusu işlem iptal edilmiştir.
Davalı idare; ön lisans üzerine davacının intibakının yapıldığını, bu nedenle lisans eğitimini tamamlaması nedeniyle yeniden intibakının yapılamayacağını, 418 sayılı K.H.K.’de ve 105 no’lu Genel Tebliğde bu hususa ilişkin açık hükümler bulunduğunu, ayrıca davacının yaptığı üst öğrenimin görevi ile ilgisinin bulunmaması nedeniyle de intibakının yapılamayacağını öne sürmekte ve İdare Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulmasını istemektedir.
Lise üzerine iki yıllık … Meslek Yüksek Okulunu bitirerek memuriyet görevine başlayan ve bu öğrenim durumana göre intibakı yapılan davacı 30.6.1993 tarihinde bu kez dört yıl süreli Açıköğretim Fakültesi İş İdaresi Bölümünü bitirdiğinden bahisle intibakının yeniden yapılması için idareye başvurmuş olup; bakılan dava bu başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 36.maddesinin “Ortak Hükümler” Bölümünün (A) kesiminin 12.fıkrasının 418 sayılı KHK. ile değişik (d) bendi, memuriyette iken veya memuriyetten ayrılarak üst öğrenimi bitiren kamu personelinin intibaklarının ne şekilde yapılacağına ilişkin temel ilkeleri koymakta olup; “Memuriyette iken veya memuriyetten ayrılarak (87.maddeye tabi kurumlarda çalışanlar dahil) üst öğrenimi bitirenler, aynı üst öğrenimi tahsile ara vermeden başlayan ve normal süresi içinde bitirdikten sonra memuriyet giren emsallerinin ulaştıkları derece ve kademeyi aşmamak kaydıyla, bitirdikleri üst öğrenimin giriş derece ve kademesine memuriyette geçirdikleri başarılı hizmet sürelerinin tamamı her yıl bir kademe her üç yıl bir derece hesabıyla ilave edilmek suretiyle bulunacak derece ve kademeye yükseltilirler.
Ancak, bitirilen üst öğrenimin ilgililerin bulundukları görevle ilgili bir üst öğremi olmaması halinde son öğrenim durumuna uygun bir hizmet sınıfına ait bir kadroda görev almadıkça bunların intibakı yapılmaz ve bu bent uygulamasında önlisans üzerine lisan öğrenimi yapmak üstöğrenim sayılmaz.” hükmünü taşımaktadır.
Sözkonusu maddede ön lisans ve lisan öğrenimlerinin tanım ve niteliği belirtilmediğinden uyuşmazlığın çözümü için bu konuda 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununda yer alan tanımlardan yararlanılması gerekmektedir.
2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanununun “Tanımlar” başlığını taşıyan 3. maddesinin (a) bendinde; Yükseköğretim; Milli Eğitim Sistemi içinde ortaöğretime dayalı en az dört yarı yılı kapsayan her kademedeki eğitimöğretimin tümü şeklinden tanımlanmış, aynı maddenin (r) bendinde ön lisansın, ortaöğretime dayalı, en az dört yarı yıllık bir programı kapsayar ara insangücü yetiştirmeyi amaçlayan veya lisans öğretiminin ilk kademesini teşkil eden bir yüksek öğretim olduğu, (s) bendinde de lisansın; ortaöğretime dayalı en az sekiz yarı yıllık bir programı kapsayan bir yükseköğretim olduğu belirtilmiştir.
Aynı Kanunun 44.maddesinin son fıkrasında, lisans öğrenimi tamamlayanların veya tamamlayamayanların önlisans diploması almaları veya meslek yüksek okullarına intibat ettirilmelerinin Yükseköğretim Kurulunca hazırlanacak yönetmelik esaslarına göre düzenleneceği belirtilmiş, bu hükme dayanılarak çıkarılmış olan ve 18.3.1989 günlü, 20112 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren, Lisans Öğrenimlerini Tamamlayan ve Tamamlayamayanların Ön Lisans Diploması Almaları veya Meslek Yüksek Okullarına İntibakları Hakkında Yönetmeliğin “Önlisans Diploması Alma İlkeleri” başlıkla 3.maddesinde “Türk Ceza Kanununun ikinci kitabının birinci babında yer alan Devletin şahsiyetine karşı işlediği cürümler sebebiyle hüküm giyenler ile disiplin cezası alarak yükseköğretim kurumlarından uzaklaştırılanlar hariç olmak üzere, 2547 sayılı Kanun Hükümleri uyarınca bir lisans programının en az ilk dört yarı yılının bütün derslerinden başarılı olanlara önlisans diploması verilir.
Önlisans diploması almak için yapılacak başvurulan herhangi bir süre ile sınırlı değildir.” hükmüne yer verilmiştir.
Görüldüğü gibi sözkonusu hükümlerle önlisans eğitimi ve lisans eğitimi birer yükseköğretim olarak sayılmış ve gerek lise üzerine 4 yarı yıllık müstakil bir önlisans programından mezun olarak, gerekse 8 yarı yıllık lisans öğreniminin ilk 4 yarı yılını bitirerek yukarıda sözü edilen Yönetmelik hükümlerine göre ön lisans diploması alan kişilerin de bir yükseköğretimi bitirmiş oldukları kabul edilmiş bulunmaktadır.
Bu durumda lise üzeri 4 yarıyıllık meslek yüksek okulunu bitirerek memeriyete girmiş olan davacı, aldığı önlisans diploması ile esasen yükseköğretimi bitirmiş bir kişi durumunda bulunduğundan ve sonradan bitirdiği lisans öğrenimi de önlisansın üst öğrenimi olarak kabul edilemiyeceğinden, 657 sayılı Kanunun sözü edilen değişik 36/A-12(d) maddesine göre intibakının yapılmasına imkan bulunmamaktadır.
Öte yandan 657 sayılı Yasanın 36.maddesinin (A-12/d) fıkrasının ikinci paragrafında yer alan “… bu bend uygulamasında ön lisans üzerine lisans öğrenimi yapmak üstöğrenim sayılmaz” hükmü, paragrafın başında iade edilen “son öğrenim durumuna uygun bir hizmet sınıfına ait bir kadroda görev almak” koşulu ile bağlantısı bulunmayan bağımsız bir hükümdür ve bu hükümdeki “önlisans” ve “lisans öğretimleri genel bir kavram niteliğinde belirtilmiş olup ön lisans ve lisans eğitimlerinin bir birleri ile bağlantılı olması gerekmemektedir. Başka bir anlatımla “ön lisans” ve “lisans” eğitimleri farklı konularda yapılmış ve son öğrerim durumuna uygun bir sınıfta görev verilmiş olsa da üst öğrenim nedeniyle intibak hükmünün uygulanması mümkün olamayacaktır.
Açıklanan nedenlerle, davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49. maddesinin 1/b.fıkrası uyarınca bozulmasına karar verildi.
AZLIK OYU:
Dava, iki yıllık meslek yüksek okulu mezunu olarak memuriyete başlayan ve memuriyette iken 4 yıllık Açıköğretim Fakültesi İş İdaresi Bölümünü bitiren davacının, 657 sayılı Kanunun değişik 36/A-12(d).maddesi uyarınca intibakının yapılması için yaptığı başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmış ve mahkemece de davanın konusu lise mezunu olarak memuriyete başlayıp daha sonra ön lisans ve lisan bölümlerinden mezun olan kişinin intibakının son eğitim durumuna göre yeniden yapılması olarak değerlendirilerek iptal kararı verilmiştir.
657 sayılı Devlet Memurlarının Kanunu’nun 36.maddesinin “Ortak Hükümler Bölümünün (A) kesiminin 12.fıkrasının 418 sayılı KHK ile değişik (d) bendi memuriyette iken veya memuriyetten ayrılarak üst öğrenimi bitiren kamu personelinin intibakının ne şekilde yapılacağına ilişkin temel ilkeleri koymakta olup; “Memuriyette iken veya memuriyetten ayrılarak (87.maddeye tabi kurumlarda çalışanlar dahil) üst öğrenimi bitirenler, aynı üst öğrenimi tahsile ara vermeden başlayan ve normal süresi içinde bitirdikten sonra memuriyete giren emsallerinin ulaştıkları derece ve kademeyi aşmamak kaydıyla, bitirdikleri üst öğrenimin giriş de
rece ve kademesine memuriyette geçirdikleri başarılı hizmet sürelerinin tamamı her yıl bir kademe her üç yıl bir derece hesabıyla ilave edilmek suretiyle bulunacak derece ve kademeye yükseltilirler.
Ancak bitirilen üst öğrenimin ilgili bir üst öğrenim olmaması halinde son öğrenim durumuna uygun bir hizmet sınıfına ait bir kadroda görev almadıkça bunların intibakı yapılmaz ve bu bent uygulamasında önlisans üzerine lisans öğrenimi yapmak üstöğrenim sayılmaz” hükmünü taşımaktadır.
Bendin birinci fıkrasında “üst öğrenimi bitirenler” ifadesine, ikinci fıkrasının sonunda da “… bu bent uygulamasında önlisans üzerine lisans öğrenimi yapmak üst öğrenim sayılmaz.” hükmüne yer verildiği için uyuşmazlığın çözümü açısından öncelikle “üst öğrenim” “önlisans” ve “lisans” kavramları üzerinde durma gerekli görülmüştür.
657 sayılı Yasanın özellikle 36.maddesi bir bütün olarak ele alındığında yasa koyucunun, kamu hizmetlerinin en iyi bir biçimde yürütülmesi amacıyla kamu personelinin öğrenim düzeyinin yüksek olmasını amaçladını, bu amacı gerçekleştirmek ve kamu personelini, bulundukları düzeye
göre daha üst öğrenim yapmaya özendirmek üzere memuriyete giriş ve yükselinebilecek dereceler arasında öğrenim düzeyine göre farklılıklar koyduğu görülmektedir. Yasanın 36.maddesinin “Ortak Hükümler” başlıklı bölümünde yer alan düzenlemeler yasa koyucunun belirtilen amacını ortaya koyan hükümleri içermektedir. Bu hükümler çerçevesinde üst öğrenim
kamu personelinin işe girdiği ya da son intibakının yapıldığı tarihteki öğrenim durumuna kıyasla son öğrenim durumunu ifade etmektedir. Buna göre lise öğrenimi ortaokul’a, fakülte öğremini lise’ye v.b. göre bir üst öğrenimdirler. Yasa koyucunun yukarıda değinilen amacı karşısında 36.maddenin A-12-d bendi uyarınca yapılacak intibakta ilgilinin son ve bir öncekine göre “üst öğrenim” niteliğindeki öğreniminin dikkate alınması gerekmektedir. 36.maddenin A/12-d bendinin ikinci fıkrasına göre bu kuralın tek istisnası önlisans üzerine öğrenimi yapılmasıdır.
2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun (r) ve (s) fıkralarında önlisan ve lisans’ın tanımları yapılarak, herbirinin yükseköğretim olduğu açıklanmakta ve önlisansın “lisans öğretiminin ilk kademesini teşkil eden bir yükseköğretim” olduğu açıkça vurgulanmaktadır. Belirtilen vurgulan
maktadır. Belirtilen vurgulama ve önlisansın, lisansın “ilk kademesini” oluşturması lisans öğretimi ile önlisans öğretimi arasındaki süreç ve konu bağlantısını ve lisans öğretiminin ön lisans programı üzerinden yapılması gerekliliğini hiçbir kuşkuya yer bırakmayacak biçimde ortaya koymaktadır ki 657 sayılı Yasa’nın 36.maddesinin A/12-d bendinin ikinci fıkrasının sonunda sözü edilen ve bu bent uygulamasında üst öğrenim sayılmayacağı belirtilen lisans öğrenimi, ön lisans öğretimi üzerine yapılan ve konu itibariyle onun devamı niteliğinde olan öğrenimdir.
Bakılan davada davacının memuriyete girmeden önce bitirdiği 2 yıllık Meslek Yüksek Okulu ile memuriyette iken bitirdiği 4 yıllık Açıköğretim Fakültesi İş İdaresi Bölümü arasında önlisan, lisans ilişkisi bulunduğunu söylemek mümkün görülmemektedir. birincisinin ikincisi için “ilk basamak” oluşturmaması ve her iki üst öğretimin farklı programları ve konulara kapsamı nedeniyle memuriyette iken Fakülteyi bitiren davacının bu öğrenim durumuma göre intibak işleminin yapılması yolundaki isteminin reddedilmesinde Yasa hükmüne uyarlık bulunmamaktadır. Orta öğretimden sonra iki yıllık bir üst öğrenimi bitiren, daha sonra ise tamamen farklı bir konuda 4 yıllık ayrı bir Fakülte ya da yüksek okuldan mezun olan kişinin bu duruma karşın yine de iki yıllık bir okul mezunu olarak intibak işlemine tabi tutulmasını genel hukuk ilkeleriyle ve yasa koyucunun amacıyla bağdaştırmak olanaklı değildir.
Açıklanan nedenlerle, dava konuu işlemin iptali yolundaki mahkeme kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği görüşüyle bozma yönündeki çoğunluk kararına katılmıyorum.