5. Daire         1994/6864 E.  ,  1995/428 K.
Daire : BEŞİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1995
Karar No : 428
Esas Yılı : 1994
Esas No : 6864
Karar Tarihi : 25/01/995

YENİDEN VEYA YER DEĞİŞTİRME SURETİYLE YAPILACAK ATAMALARDA İSTEK HALİNDE AYNI KURUMDA ÇALIŞAN EŞLERİN DURUMUNUN DA GÖZETİLMESİ GEREKTİĞİ HK.

İdare Mahkemesi kararıyla; Anayasanın 41.maddesi ile 657 sayılı Yasanın 72/2.maddesinde aile birliğinin korunmasına yönelik düzenlemelere yer verildiği, ayrıca mevzuatamızda idarelere memurların haklen atanması hususunda kamu yararı ve hizmet gerekleriyle sınırlı olarak takdir
yetkisi tanındığı, olayda 1985 yılından itibaren … Defterdarlığı Personel Müdürlüğü görevini yürüten davacının herhangi bir soruşturma geçirmediği, disiplin cezası almadığı ve sicillerinin olumlu olduğu, eşinin de aynı yerde vergi memuru olarak görev yaptığı halde naklen atanması sırasında eş durumunun gözetilmediğinin anlaşıldığı, buna karşılık yukarıda belirtilen Anayasal ve yasal düzenleme nedeniyle Devlet memurlarının naklen atanmaları sırasında eş ve çocuk durumları dikkate alınarak aile birliğinin korunmasının bir zorunluluk olduğu, bu itibarla davacının naklen atanması sırasında eş durumu dikkate alınmadığından dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı, bununla birlikte davalı idarenin eş durumunu dikkate alarak yeni bir işlem ile davacının görev yerini değiştirebileceğinin tabii bulunduğu gerekçesiyle dava konusu işlem iptal edilmiştir.
Davalı idare, eş durumunun dikkate alınmadığı yolundaki gerekçenin dayanaksız olduğunu, zira Mahkemece davacının eşinin atanması için isteği olup olmadığı hususunda herhangi bir inceleme yapılmadığını, dava konusu işlemin 657 sayılı Yasanın 76.maddesine uygun olarak tesis edildiğini, personelin naklen atanabilmesi için disiplin cezası almasına ya da hakkında soruşturma açılmasına gerek bulunmadığını, … İl’inde Personel Müdürüne olan ihtiyaç nedeniyle davacının naklen atandığını öne sürmekte ve İdare Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulmasını istemektedir.
Anayasanın 41.maddesinde “Aile, Türk toplumunun temelidir. Devlet, ailenin huzur ve refahı ile özellikle ananın ve çocukların korunması ve aile planlamasının öğretimi ile uygulunmasını sağlamak için gerekli tedbirleri alır, Teşkilatı kurar.” hükmü yer almış olup, bu maddeyle Anayasa koyucunun aileyi parçalanmaktan kurtarmak, bireylerini bir arada tutmak suretiyle ailenin huzur ve mutluluğunu devam ettirmek ve bu yolla kamu görevlilerinin ailevi kaygılardan uzak bir biçimde kamu hizmetlerini verimli, etkin ve sağlıklı bir biçimde yürütmeleri için gerekli ortamı sağlamak amaçlarını taşıdığı kuşkusuzdur.
657 sayılı Yasanın memurların yer değiştirme suretiyle atanmalarını düzenmeyen 72.maddesinin değişik 2.fıkrasında da, Anayasanın sözü geçen maddesine uygun olarak “Yeniden ve yer değiştirme suretiyle yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanarak memur olan diğer eşin de isteği halinde atanması atamaya tabi tutulan memurun atandığı yere 74 ve 76.maddelerde belirtilen esaslar çerçevesinde yapılır.” hükmüne yer verilmiş; yine aynı maddede yer değiştirme suretiyle atanmaya tabi memurun atandığı yerde eşinin atanacağı teşkilatın bulunmaması ya da teşkilatı olmakla birlikte niteliğine uygun münhal bir görevin bulunmaması ve ilgilinin de isteği halinde, memura eşinin görev süresi ile sınırlı olmak üzere (belirtilen şartlarda) izin verilebileceği hükme bağlanmıştır.
Anayasanın ve 657 sayılı Yasanın sözkonusu düzenlemelerine göre; farklı kurumlarda çalışan eşlerden birinin hizmet gereği başka bir yere atanması halinde diğer eşin çalıştığı kurumla gerekli koordinasyonun sağlanması ve bu eşin de isteği halinde aynı yere naklinin yapılması idare için bir yükümlülüktür. Ancak memurun atandığı yerde eşin atanacağı teşkilat yoksa ya da teşkilat olmakla birlikte niteleğine uygun münhal bir görev bulunmamakta ise, eşe belirli koşullarda izin isteme hakkı tanınmıştır.
Görüldüğü gibi, 657 sayılı Yasanın 72.maddesindeki eş durumu ile ilgili düzenleme eşlerin ayrı kurumlarda çalışmaları hususuna ilişkin bulunmakta; eşlerin aynı kurumda çalışmaları halinde eş durumunun nasıl gözetileceği hususunda herhangi bir düzenleme yer almamaktadır.
Buna karşılık, Anayasanın amir hükmü gereğince, aynı kurumda çalışan eşlerden birininin yine aynı kurumun başka bir yerdeki birimine naklen atanması halinde de memur olan diğer eşin de isteği var ise aynı yere atanması veya niteliğine uygun münhal bir görev bulunmaması durumunda izin hakkından yararlandırılması yine idare için bir yükümlülüktür.
Dolayısıyla Anayasa ile getirilen ilke uyarınca yeniden veya yerdeğiştirme suretiyle yapılacak atamalarda aynı kurumda çalışan eşlerin durumunun da gözetileceği tabi bulunmakta olup, bu konuda düzenleme olmamasını aksine yorumlamanın anılan ilke karşısında mümkün bulunmadığı açıktır. Ancak aynı kurumda çalışan eşin eş durumu nedeniyle naklen atanması için herhangi bir isteğinin bulunmadığı durumlarda, idarenin eş durumunu gözetme yükümlülüğünün bulunmadığını da burada vurgulamak gerekir.
Bu itibarla, davacının … Defterdarlığı Personel Müdürlüğünden … Defterdarlığı Personel Müdürlüğüne naklen atanması üzerine, … Defterdarlığı Takdir Komisyonu Başkanlığında vergi memuru olarak görev yapan eşinin Maliye Bakanlığının … İlindeki teşkilatlarından birine naklen atanması için bir isteğinin bulunmadığı dosya içeriğinden anlaşıldığından; olayda eş durumunu gözetme yükümlülüğü bulunmayan davalı idarenin eş durumunu dikkate almadan davacıya naklen atadığından bahisle mahkemece dava konusu işlemin iptaline hükmedilmesinde hukuki isabet görülmemiştir.
Diğer taraftan, 657 sayılı Yasanın 76/1.maddesinde, “Kurumlar, görev ve ünvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68.maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya başka yerlerdeki diğer
kadrolara naklen atayabilirler.” hükmü yer almıştır.
Anılan madde ile memurların naklen atanması hususunda idareye takdir yetkisi tanındığı açık olup, bu yetkinin ancak kamu yararı ve hizmet gerekleri gözardı edilerek kullanıldığının kanıtlanması ya da idari yargı merciince saptanması halinde, dava konusu idari işlemin sebep ve
maksat yönlerinden hukuka aykırılığı nedeniyle iptalini gerektireceği yerleşmiş yargısal içtihatlarla kabul edilmiş bulunmaktadır. Ayrıca idarenin naklen atama konusunda sahip olduğu bu yetkisini kullanarak işlem tesis edebilmesi için memurun soruşturma geçirmesi sicillerinin
olumsuz olması ya da disiplin cezası alması gibi bir nedene dayanması zorunluluğu da bulunmamaktadır.
Bu itibarla, Mahkemenin iptal kararına dayanak aldığı, davacının herhangi bir soruşturma geçirmediği, disiplin cezası almadığı ve sicillerinin de olumlu olduğu yolundaki gerekçesinde de hukuka uyarlık bulunmadığı gibi, Yasalarla kendisine verilen görevleri etkin ve verimli bir biçimde yürütmek ve bu amaçla gereken önlemleri almakla yükümlü olan idarenin boş bulunan kadroya hizmet gereği atama yapması tabii olduğundan; olayda … Defterdarlığında Personel Müdürü olarak görev yapan davacının kazanılmış hakları korunmak suretiyle ve hizmetinden yararlanılması amacıyla boş bulunan … Defterdarlığı Personel Müdürlüğü kadrosuna naklen atanmasında idarenin hizmet dışı nedenlere dayandığı hususunda herhangi bir bilgi ve belge ortaya konulamadığından, sözkonusu işlemde sebep ve maksat yönlerinden de hukuka aykırılık bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle, davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile … İdare Mahkemesinin … günlü, … sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin 1/b. fıkrası uyarınca bozulmasına karar verildi.