5. Daire 1991/4040 E. , 1995/1374 K.
Daire : BEŞİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1995
Karar No : 1374
Esas Yılı : 1991
Esas No : 4040
Karar Tarihi : 10/04/995
657 SAYILI YASANIN EK GEÇİCİ 41.MADDESİ İLE 92.MADDELERİNİN BİRLİKTE
DEĞERLENDİRİLMESİNDEN KAZANILMIŞ HAKLARIN KORUNMASININ ASIL İLKE OLARAK BENİMSENDİĞİ ANLAŞILMAKLA, İSTİFA ÜZERİNE GÖREVE DÖNENLERİN AYRILDIKLARI TARİHTEKİ DERECENİN GÖSTERGESİNE, ATANDIĞI TARİHTE EŞİT GÖSTERGESİ YOK İSE ESKİ GÖSTERGESİNE EN YAKIN KADEMENİN GÖSTERGESİNE ATANMASI VE YENİ GÖREVİNDE ÇALIŞTIĞI SÜRE İÇİNDE ELDE ETTİĞİ BİR KADEMENİNDE BUNA EKLENMESİ SURETİYLE DERECE VE KADEMESİNİN BELİRLENMESİ GEREKTİĞİ HK.
Davacı, eski memuriyet hizmetlerinin intibakında değerlendirilmesi yolundaki başvurusunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açmıştır.
… İdare Mahkemesinin … günlü, E: …, K: … sayılı kararıyla; intibak işlemleri süreklilik arzeden bir hak niteliğinde olduğundan 657 sayılı Kanunun genel hükümleri gözönüne alınmak ve 36.maddede tespit olunan sınıfların öğrenim durumlarına göre yükselebilecekleri derecelerin ve 1.3.1979 tarihinde görevde olan memurlar için ayrıca 2182 sayılı Kanun hükümlerinin ve emsal durumu da dikkate alınarak derece ve kademeleri tespit edilmek suretiyle memur kadrolarına intibak ettirileceklerinin bilinen memur hukuku ilkelerinden olduğu; diğer taraftan 657 sayılı Kanuna 1897 sayılı Kanunla eklenen Geçici 2.maddede, evvelce 1.3.1970 tarihi itibariyle intibakı yapılmış olanlar ile bu tarihten sonra görev alınanların intibakının 1.3.1975 tarihinden geçerli olmak bu Kanun hükümlerine göre düzenleneceği, Geçici 3.maddede de, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki kazanılmış hak aylıklarının ödenmesine devam olunacağı, bu Kanun ile yapılan intibaklar sonunda bulunacak derece ve kademe üzerinden yapılacak ödemelere 1.3.1975 tarihinden itibaren başlanacağının hükme bağlandığı; yukarıdaki hükümlerin ve ilkenin birlikte incelenmesinden intibak işlemlerinin 1.3.1975 tarihinden geçerli olmak üzere süreklilik arzeden bir hak niteliğinde kabul edildiği ve Kanunun genel hükümleri gözetilmek suretiyle intibak işlemlerinin yapılacağının anlaşıldığı, bu duruma göre, davacının eski memuriyet hizmetlerinin yeniden atanmasından sonra değerlendirilmesi gerekirker, memuriyete müracaat sırasında bildirmemiş olması nedeniyle geçmiş hizmetlerinin değerlendirilmemesi yolunda tesis edilen işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı ve davalı idarenin diğer iddialarının davanın reddini gerektirir nitelikte görülmediği gerekçesiyle dava konusu işlem iptal edilmiştir.
Davalı idare, davacının üç yıllık yüksekokul mezunu olarak 23.9.1985 tarihinde açıktan atamasının yapıldığını, ilgilinin sınav giriş formunda bilinmeyen bir nedenle eski hizmetlerini sakladığını, 657 sayılı Kanunun ek geçici 2.maddesi uyarınca davacının eski hizmetlerinin değerlendirilmesinin mümkün olmadığı öne sürmekte ve İdare Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulmasını istemektedir.
Davacının 31.7.1972 tarihinde İlköğretmen Okulu mezunu olarak memuriyete başladığı, 1.3.1979 tarihinde 2182 sayılı Kanun uyarınca verilen bir dereceden yararlandığı, memuriyette iken 16.4.1979 tarihinde 3 yıllık Eğitim Enstitüsünü bitirmesi üzerine 657 sayılı Kanunun 36/A-12 (d).maddesi uyarınca intibakının yeniden yapıldığı, 4.7.1980 tarihinde de istifaen görevinden ayrıldığı, bilahare davalı idare tarafından açılan sınavı kazanması üzerine 23.9.1985 tarihinde … Özel Tip Cezaevi idare memurluğu görevine 10.derecenin 3.kademesinden açıktan atandığı, bu atama esnasında geçmiş hizmetlerini gizlediği ve adaylığının kaldırılmasından sonra 7.1.1987 tarihinde idareye başvurarak önceki hizmetleri ile 4 aylık askerlik hizmetinin de değerlendirilerek intibakının yeniden yapılmasını ve 6.dereceye yükseltilmesini istediği, bu başvurusunun 6.5.1987 tarih ve 22751 sayılı işlemle reddi üzerine dava açtığı, Mahkemece de, 657 sayılı Kanuna 1897 sayılı Kanunla eklenen Ek Geçici 2.ve 3.maddeler uyarınca geçmiş hizmetlerinin değerlendirilmesi gerektiğinden bahisle iptal kararı verildiği anlaşılmaktadır.
Mahkemece iptal kararına dayanak alınan 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ek Geçici 2.maddesinde, 1.3.1970 tarihi ile 30.11.1970 tarihi arasında görevde bulunmaları nedeniyle intibakı yapılmış olanlar ile 30.11.1970 den 1.3.1975 tarihine kadar olan sürede göreve alınanlardan bu madde gereğince değerlendirmeye esas alınan hizmetlerde öğrenim durumu değişmemiş olanların derece ve kademelere intibakının nasıl yapılacağı bentler halinde ayrıntılı bir şekilde belirtilmiş ve ilke olarak, bu hükmü son olarak değiştiren 12 sayılı KHK. ve bu Kanun Hükmünde Kararnamenin değiştirilerek kabulüne ilişkin 1897 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte bu yasa kapsamında bulunan Devlet Memurlarının getirilen yeni sınıflara intibakını amaçlamış olup, her ne kadar davacının 1975 yılından önce de hizmeti bulunmakta ise de, 1985 yılında yeniden açıktan ataması yapılmış olmakla durumunun anılan madde kapsamın
da değerlendirilmesi mümkün olmadığından, Mahkemece bu madde hükmünün karara dayanak yapılmasında hukuki isabet görülmemiştir.
Öte yandan, aynı Kanunun Ek Geçici 41.maddesinde, “Personelinin intibakı bu Kanun hükümlerine göre yapılan kurumlarda 1.3.1970 veya 1.3.1975 tarihlerinde yahut bu iki tarih arasında görevde bulunmamış olanların intibakı yapılmaz.
Bu durumda olanlardan sonradan göreve girmek isteyenler hakkında aşağı daki şekilde işlem yapılır.
A) 1.3.1975 tarihinde;
a) Askerlik görevini yapmakta olanlar,
b) Özel Okullarda yöneticilik ve öğretmenlik görevlerinde bulunanlar (sadece Milli Eğitim Bakanlığı emrinde görev kabul etmiş olmaları şartıyla),
c) 1416 sayılı Kanuna göre yurt dışında öğrenim yapmakta olanlar,
d) 4489 sayılı Kanun ile bu Kanunun 77.maddesine dayanılarak yabancı bir memleket veya uluslararası bir kuruluşta görevli bulunanlar,
e) Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliğinde, belediye başkanlığında, illerin daimi komisyon üyeliğinde bulunanlar,
Bu Kanunun ek geçici maddeleri ile getirilmiş bulunan intibak hükümleri dairesinde intibak ettirilecekleri derece ve kademe ile göreve alınabilirler.
B) Görevde bulunmamaları (A) bendinden belirtilen nedenlere dayanmıyanlardan, çeşitli barem ve personel kanunlarına veya T.C. Emekli Sandığı Kanununa göre kazanılmış hakkı olanlar evvelce kazandıkları barem veya emeklilik dereceleri (Bu derece sınıf ve öğrenim durumlarına göre 36. maddede tespit edilen yükselebilme derecesi) ve bu derecelere geçirilen süre gözönüne alınmak suretiyle tespit edilecek kademe ile göreve alınabilirler.” hükmüne yer verilmek suretiyle intibaklar sırasında görevde olmayanlar hakkında uygulanacak işlemler belirtilmiş olması nedeniyle olayda bu hükmün uygulanması gerektiği ileri sürülebilir ise de;
davacının 1985 yılında sınav kazanmak suretiyle memuriyete yeniden girmesi ve girerken de geçmiş hizmetlerini gizlemiş olması karşısında, anılan hükmün de bu olayda uygulanma olanağının bulunmadığı açıktır.
Ancak görüldüğü gibi, anılan maddelerle kazanılmış haklar korunmuş olup, davacı hernekadar bu maddeler kapsamına girmiyor ise de, daha önce kamu görevinde bulunduğu ve bu görevler nedeniyle belli kazanımlar elde ettiği gözönüne alındığında anılan maddelerin getirdiği ilkeler çerçevesinde durumunun değerlendirilmesi gerektiğinde kuşku yoktur.
Bu açıdan bakıldığında, davacının durumunun 657 sayılı Yasanın “memurluktan çekilenlerin yeniden atanmaları”nı düzenleyen 92.maddesi ile “derece değişikliğinde verilecek aylık’ı” düzenleyen 161.maddesinin (B) bendi hükkü çerçevesinde incelenmesi gerekir.
92.maddenin 1.fıkrasında “İki defadan fazla olmamak üzere memurluktan kendi istekleriyle çekilenlerden veya bu Kanun hükümlerine göre çekilmiş sayılanlardan tekrar memurluğa dönmek isteyenler, ayrıldıkları sınıfta boş kadro bulunmak ve bu sınıfın niteliklerini taşımak şartıyla ayrıldıkları tarihte almakta oldukları aylık derecesine eşit bir derecenin aynı kademesine veya 71.madde hükümlerine uyulmak suretiyle diğer bir sınıfta eşit derecedeki kadrolara atanabilirler.”; 161.maddenin (B) fıkrasında da, “Kazanılmış hak aylık derecesinden daha aşağı
bir dereceye atanan memur, kazanılmış hak aylık dereceleri saklı kalmak kaydıyla,
a) Atandığı derecede eski derecesinde almakta olduğu kademe göstergesine,
b) Atandığı derecede eşit gösterge yok ise, eski göstergesine en yakın kademenin göstergesine,
tekabül eden aylığı alır.” hükmü yer almıştır.
Her iki madde hükmü birlikte değerlendirildiğinde yeniden yapılacak atamalarda, kazanılmış hakların korumasının asıl ilke olarak benimsenmiş bulunduğu gözlenmektedir.
İncelenen dosyadan, davacının 31.7.1972 tarihinde ilköğretmen okulu mezunu olarak girdiği memuriyette 1.3.1979 tarihinde 2182 sayılı Yasadan yararlanarak bir derece aldığı, 16.4.1979 tarihinde bitirdiği 3 yıllık yüksek öğrenim nedeniyle 36/A-12(d) maddesi uyarınca yeniden intibakının yapıldığı ve 4.7.1980 tarihinden istifaen görevden ayrıldığında 7. derecenin 2.kademesinde olduğu halde 23.9.1985 tarihinde açılan sınavı kazanarak yeniden … Özel Tip Cezaevi İdare Memurluğu görevine 10.derecenin 3.kademesi ile atandığı anlaşılmakta olup, kazanılmış hakların korunacağı ilkesi çerçevesinde başvurduğu tarihte bulunduğu kadro derecesinde davacının görevden ayrıldığı tarihteki (7.derecenin 2. kademesinin) göstergesine eşit kademeye tekabül eden kademe göstergesine; atandığı derecede eşit gösterge yok ise, eski göstergesine en yakın kademenin göstergesine atanması ve yeni görevinde çalıştığı süre içinde elde ettiği bir kademenin de buna eklenmesi suretiyle derece ve kademesinin belirlenmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, davalı idarenin temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının iptal hükmünün yukarıda belirtilen gerekçeyle ve sonucu itibariyle onanmasına karar verildi.