5. Daire 1989/989 E. , 1992/1605 K.
Daire : BEŞİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1992
Karar No : 1605
Esas Yılı : 1989
Esas No : 989
Karar Tarihi : 26/05/992
EŞİ SERBEST MESLEK İCRA EDEN BİR KAMU GÖREVLİSİNİN NAKLİNİN SERBEST
ÇALIŞAN EŞİN İSTEK VE İRADESİNE BAĞLI TUTULAMIYACAĞI HK.
Dava, … Ticaret Lisesi Fen Bilgisi Öğretmeni olarak görev yapan davacının, … ilçesi … Ortaokulu Fen Bilgisi öğretmenliğine atanmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İdare Mahkemesi kararıyla gerek 657 sayılı Yasanın 76.gerekse 5442 sayılı Yasanın 8/c maddeleriyle kamu görevlilerinin lüzumu halinde naklen atanabilmeleri için idareye takdir yetkisi verildiği, ancak, 657 sayılı Yasanın 72.maddesinde, yapılacak atamalarda aile birimini muhafaza etmek bakımından eş durumunun gözönünde tutulması gerektiğinin açıkça belirtildiği, dosyadan, davacının eşinin … merkezinde serbest muhasebecilik yaptığının anlaşıldığı, bu hususun belgelerle birlikte davalı idareye bildirildiği halde Ticaret Lisesinde ihtiyaç bulunmadığı gerekçesiyle atama işleminin tesis edildiği, eş durumu dikkate alınmadan yapılan nakil işleminde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle işlem iptal edilmiştir.
Davalı idare mahkeme kararının temyizen incelenerek bozulmasını istemektedir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 29.11.1984 günlü, 243 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile değişik 72.maddesinin 2.fıkrasının işlem tarihinde yürürlükte bulunan metninde “Yeniden veya yer değiştirme suretiyle yapılacak atamalarda, aile birimini muhafaza etmek bakımından kurumlar arasında koordinasyon sağlanarak eş ve sağlık durumları gözönünde bulundurulur.” hükmü yer almaktadır.
Yasa koyucunun bu hükümle, Anayasanın 41.maddesine koşut olarak, aileyi parçalanmaktan kurtarmak, bireylerini bir arada tutmak suretiyle ailenin huzur ve mutluluğunu devam ettirmek ve bu yolla kamu görevlilerinin aileyi kaygılardan uzak bir biçimde kamu hizmetlerini verimli,
etkin ve sağlıklı bir yürütmeleri için gerekli ortamı sağlamak ereklerini güttüğünde kuşkuya yer yoktur. Anayasanın ve 657 sayılı Yasanın edilen düzenlemelerine göre, aynı kurumda çalışan eşlerden birinin hizmetin başka bir yere naklini gerekli kılması halinde, diğer eşin de coğrafi bakımdan aynı veya aile bütünlüğünün bozulmasına yol açmayacak kadar yakın bir yere; eşlerin ayrı kurumlarda çalışmaları halinde ise diğer eşin çalıştığı kurumla gerekli koordinasyon sağlanmak suretiyle bu eşin de, isteği halinde, aynı veya yakın yere naklinin yapılması idare için bir yükümlülüktür.
Kamu görevlisinin eşinin serbest meslek sahibi olması halinde ise durumun farklı boyut kazanacağına işaret etmek gerekir. Bir kamu görevlisinin, kamu hizmetinin gerekli kılmasına karşın, eşinin mesleğini serbest olarak yürütmekte olduğu öne sürülerek, isteği olmadıkça, başka
bir yere nakledilemiyeceği gibi bir anlayış; idarenin bütün işlem ve eylemlerinin ortak hedefi olan kamu yararını sağlamak amacının gerçekleştirilmesini kişilerin subjektif karar ve tutumlarına bağlı kılmak sonucunu doğurur ki; hukuken benimsenemez.
Öte yandan, başta da değinildiği gibi, eşi aynı veya başka bir kamu kurumunda çalışmakta olan bir kamu görevlisinin, kamu hizmetinin gerektirmesi halinde, eşinin de doğrudan veya kurumlararasında gerekli koordinasyon sağlanmak suretiyle naklinin yapılabilmesine karşılık, eşi serbest meslek icra eden bir kamu görevlisinin naklinin serbest çalışan eşin istek ve iradesine bağlı tutulması yolundaki bir anlayış, ikinci durumda olanları öncelere göre ayrıcalıklı bir duruma sokmasının yanısıra kamu hizmetlerinin yürütülmesi açısından da büyük sakıncalar yaratır ki; 657 sayılı Yasanın 72.maddesinin amacıyla bağdaşmayan böyle bir yol kabul edilemez.
Belirtilen durumlar nedeniyle, Mahkemenin dava konusu işlemin sebep ve maksat yönlerinden hukuka uygunluğunu denetleyerek sonucuna göre karar vermesi gerekirken, davacının eşinin serbest olarak çalışmakta bulunduğu gibi hukuksal temelden yoksun bir gerekçeyle anılan işlemi
iptal etmesinde hukuki isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, davalı idarenin temyiz isteminin kabulüyle, … İdare Mahkemesinin … günlü, E: …, K: … sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 49.maddesinin 1/b, fıkrası uyarınca bozulmasına, belirtilen hususlar gözönünde tutularak yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın aynı maddenin 3622 sayılı Yasanın 18.maddesi ile değişik 3.fıkrası uyarınca adı geçen mahkemeye gönderilmesine karar verildi.