5. Daire 1986/1004 E. , 1988/1470 K.
Daire : BEŞİNCİ DAİRE
Karar Yılı : 1988
Karar No : 1470
Esas Yılı : 1986
Esas No : 1004
Karar Tarihi : 04/05/988
SIKIYÖNETİM KOMUTANLARINCA 1402 SAYILI YASA UYARINCA YAPILAN BİR İSTEMİN OLAĞANÜSTÜ HAL YÖNETİMİNE VEYA OLAĞAN YÖNETİME GEÇİLDİKTEN SONRA YERİNE GETİRİLMEK İSTENMESİ HALİNDE BU YOLDAKİ İŞLEMİN 1402 SAYILI YASA KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLEMEYECEĞİ HK.
Dava, davacının Milli Eğitim Gençlik ve Spor Müdürlüğü görevinden alınmasına ilişkin müşterek kararnamenin iptali istemiyle açılmıştır. Dava dosyasının incelenmesinden; … Kolordu ve Sıkıyönetim Komutanlığı yazısı ile davacının …’da görev yaptığı kısa süre içinde Devlet Memurları Kanununun tarafsızlık, eşitlik ve adalet ilkelerine ters düşen tutum ve davranışlar içinde bulunduğu, bu durumun eğitim toplumu içinde endişe, huzursuzluk ve güvensizlik yarattığının gözlendiği, münfesih bir siyasi partinin mensupları ile yakın ve samimi ilişkiler içinde geniş çapta atama ve yer değiştirmeler yaptığı görevin gerektirdiği zorunluluklar dışında kendi siyasi görüş ve düşüncesinde olmayan kişileri aktif görevlerden uzaklaştırmayı amaç edindiğinin değerlendirildiği, yanlış tutum ve davranışların başlangıçta önlenebilmesi amacıyla 1402 sayılı kanunun değişik 2.maddesi gereğince …, … ve … illeri dışında atamasının yapılmasının önerilmesi üzerine dava konusu müşterek kararname ile … Milli Eğitim Gençlik ve Spor Müdürlüğü görevinden alındığı, daha sonradan … iline İlköğretim müfettişi olarak atandığı anlaşılmıştır. 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununun 2.maddesine 2301 sayılı yasa ile eklenen fıkra “Sıkıyönetim Komutanlarının bölgelerinde genel güvenlik, asayiş veya kamu düzeni açısından çalışmaları sakıncalı görülen veya hizmetleri yararlı olmayan kamu personelinin statülerine göre atanması veya işine son verilmesi … hakkındaki istemleri ilgili kurum ve organlara derhal yerine getirilir” hükmünü taşımaktadır.
Sıkıyönetim, dayanağını Anayasa’dan ve Anayasanın üstünlüğü ilkesinden olan hukuksal bir kurum olup, Sıkıyönetim ilanını gerektiren hallere bağlı olarak yürürlüğe konulan ve bu hallerin ortadan kalkması halinde sona eren geçici bir rejimdir. Bu niteliği nedeniyle de Sıkıyönetim kapsam ve süre olarak Anayasanın 122.maddesinde yer alan ve Sıkıyönetim ilanını gerektiren nedenlerle; bu yönetimin yetkileri, işlemleri ve alacağı önlemler de sıkıyönetimin süresiyle sınırlı olmak zorundadır.
14.11.1985 günlü ve 18928 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 24 sayılı TBMM kararıyla 19.11.1985 günü saat 17.00 dan itibaren … ilinden Sıkıyönetim kaldırılmış ve 26 sayılı kararı ile de dört ay süre ile bu ilde olağanüstü hal ilan edilmiştir.
Sözü edilen tarihlerden de anlaşılacağı üzere, … Kolordu ve Sıkıyönetim Komutanının dava konusu işleme dayanak yapılan 17.10 1985 günlü önerisi … Sıkıyönetim in kalktığı ve olağanüstü halin ilan edildiği 23.1.1986 tarihinde ilgili kurumca yerine getirilmiştir.
Yukarıda da değinildiği üzere; Sıkıyönetim Komutanlarına gerek Anayasa gerek 1402 sayılı Yasa ile tanınan yetkilerin kullanımı kapsam ve süre olarak Sıkıyönetim ilan edilen yöreler ve hallerle sınırlıdır. Bir Sıkıyönetim Komutanının sıkıyönetim sürerken 1402 sayılı yasa uyarınca yapmış olduğu istemin, sıkıyönetimden sonra olağanüstü hal yönetimine veya tamamen olağan yönetime geçildikten sonra yerine getirilmek istenmesi hallerinde bu yoldaki işlemin 1402 sayılı yasa kapsamında değerlendirilmesi olanak dışıdır. Böyle bir işlem artık olağanüstü hal yönetiminin veya olağan yönetimin işlemi olup hiç bir şekilde sıkıyönetim idaresine izafe edilemez. Davacının, hakkında sıkıyönetim sona erdikten sonra tesis edilen işleme karşı yargı yoluna başvurmasında hukuka aykırılık bulunmadığından davalı idarenin 1402 sayılı Yasaya 2342 sayılı Yasa ile eklenen 3.madde hükmünden bahisle öne sürdüğü iddia yerinde görülmemiştir.
Belirtilen duruma göre, uyuşmazlığın esastan incelenmesi gerekli olup, konuya ilişkin 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun “Memurların Kurum larınca Görevlerinin ve Yerlerinin Değiştirilmesi” başlıklı 76.maddesinde “Kurumlar, görev ve ünvan eşitliği gözetmeden kazanılmış hak aylık dereceleriyle memurları bulundukları kadro derecelerine eşit veya 68.maddedeki esaslar çerçevesinde daha üst, kurum içinde aynı veya baş ka yerlerdeki diğer kadrolara atayabilirler” hükmü yer almıştır. Bu madde ile, memurların naklen atanmaları hususunda idareye takdir yetki si tanınmış bulunmaktadır. Ancak, bu yetkinin kullanımı mutlak ve sınırsız olmayıp kamu yararı ve kamu hizmetinin gerekleriyle sınırlı olduğu idare hukuku ilkelerindendir. İdarenin takdir yetkisine dayanarak tesis ettiği işlemlerde yargısal denetimin, bu yetkinin kamu yararı ve kamu hizmeti gereklerini yerine getirme maksadına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığı üzerine cereyan edeceği 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 2.maddesinin 1/a bendi gereğidir.
Davalı idarenin savunmasında Dava konusu işlemin tesisine neden olarak gösterilen Sıkıyönetim Komutanlığı yazısında yer alan iddialarla ilgili olarak davacı hakkında soruşturma yapılıp yapılmadığı ara kararımız ile davalı idareden sorulmuş ve gerekli belgelerin gönderilmesi istenilmiş olup, buna karşı verilen … günlü cevap yazısında herhangi bir soruşturma yapılmadığı bildirilmiş ve iddia edilen hususları kanıtlayıcı nitelikte bir belge gönderilmemiştir.
Açıklanan durum karşısında, dava konusu işlemin kamu yararı ve hizmet gerekli dikkate alınmadan tesis edildiği anlaşıldığından iptaline karar verildi.