4. Daire 1999/860 E. , 1999/4243 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DÖRDÜNCÜ DAİRE
Esas No : 1999/860
Karar No: 1999/4243
Temyiz Eden Taraflar : 1- …
Vekili : …
2- Galata Vergi Dairesi Müdürlüğü/İSTANBUL
İstemin Özeti : Davacı kurumun 1993 yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu mal maliyetinin defterlere fazla kaydedildiği iddiasıyla ikmalen, mal alış faturalarının gerçeği yansıtmadığı ve kayıt dışı satış hasılatı bulunduğu iddialarıyla re’sen bulunan matrah farkları üzerinden kurumlar vergisi salınıp, fon payı hesaplanmış, kaçakçılık cezası kesilmiş ve aslı aranmayan geçici vergi için gecikme faizi hesaplanıp, kaçakçılık cezası kesilmiştir. … Vergi Mahkemesi … günlü ve E:…, K:… sayılı kararıyla; mal maliyetiyle ilgili rakamlar tutanakla tek tek tespit edildiğinden ikmalen yapılan tarhiyatın yerinde olduğu ve davacı kurumun bu konudaki bilirkişi incelemesi talebinin dayanağının bulunmadığı, davacı kurumun mal alışlarının büyük bölümünü gerçekleştirdiği bir firmanın düzenlediği faturaların gerçeği yansıtmadığı anlaşıldığından, ortalama fiyat esas alınarak bulunan matrah farkının da yerinde olduğu, kayıt dışı satıldığı ileri sürülen fındık kabuklarıyla ilgili olarak ise mahkemelerince fire oranı dikkate alınarak bulunan matrah farkı üzerinden tarhiyat yapılması gerektiği, olayın niteliği gereği kaçakçılık cezası kesilemeyeceği, ikmalen ve re’sen tarhiyatlarda ayrıca geçici vergi salınmasına olanak bulunmadığı için bu vergiye yönelik gecikme faizi ve cezada isabet bulunmadığı gerekçesiyle matrahın kusur cezalı olarak azaltılmasına, geçici vergi gecikme faizi ve cezasının kaldırılmasına karar vermiştir. Davacı kurum, ikmalen tarhiyatla ilgili olarak bilirkişi incelemesi yapılması gerektiğini ve mal alış faturalarının gerçeği yansıttığını, Vergi Dairesi Müdürlüğü, tarhiyatın aynen onanması gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedirler.
Savunmanın Özeti : Vergi Dairesi Müdürlüğünce davacı kurum temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
Danıştay Savcısı …’in Düşüncesi : Uyuşmazlık, fındık alım satımı ve imali işi ile uğraşan davacı kurumun 1993 takvim yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu ikmalen ve resen yapılan tarhiyata karşı açılan davayı kısmen kabul eden mahkeme kararının taraflarca bozulması istemine ilişkindir.
Kabuklu fındık maliyetinin fazla tesbit edilmiş olması nedeniyle ikmalen tarhiyata konu matrah farkı ile fındık kabuğu satışı nedeniyle resen bulunan matrah farkı ve kusur cezası ile geçici vergiye yönelik olarak taraflarca ileri sürülen iddialar mahkeme kararının bozulmasını sağlıyacak nitelikte görülmediğinden bu kısımlara yönelik temyiz istemlerinin reddi gerektiği,
Sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgeye dayalı fındık alımları nedeniyle bulunan resen tarhiyata konu matrah farkına gelince,
Yapılan vergi incelemesi sonucu davacı kurumun … LTd. şirketinden fatura karşılığı yapmış olduğu kabuklu fındık alışlarının, bu şirketin alışlarının gerçek olmadığı bu nedenle satışının da söz konusu olamıyacağı kabul edilerek davacı kurum adına düzenlenen faturaların sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge olduğu ancak, yapılan randıman incelemesi sonucu kabuklu fındık giriş ve iç fındık çıkış emtia dengesinin sağlandığının görüldüğü, bu durumda sahte faturaya dayalı kabuklu fındıgın gerçekte satın alındığı kabul edildikten sonra, bu fındıgın hangi tüccar veya müstahsilden alındığı belli olmadığından gerçek belgelere dayanan miktarlar oranında müstahsil ve tüccardan alındığı kabul edilerek kabuklu fındık alış maliyeti yeniden tesbit edilerek matrah farkı bulunmuştur.
Kabuklu fındık satın alınan … Ltd. Şirketi vergi mükellefi olup, düzenlenen faturalarda Vergi Usul Kanununun fatura nizamına ilişkin hükümlerine uygun olarak düzenlenmiş ve işlemler borsaya tescil ettirilmiştir. Kabuklu fındıgın müstahsilden alındığı yolunda herhangi bir somut tesbit bulunmadığı gibi emtia dengeside alışları doğrulamaktadır. İşletmede kullanıldığı ihtilafsız olan fındığın hiç bir yasal dayanağı bulunmayan oranlama yöntemi ile bir kısmının tüccardan bir kısmının müstahsilden alındığı varsayımı ile ortalama birim fiyat esas alınarak alış maliyetinin tesbitinde isabet görülmemiştir.
Emtia dengesi sağlanan bir işletmede, alışların müstahsilden yapıldığı kanıtlarla ortaya konulmadan varsayımlara dayanılarak matrah farkı bulunması vergi incelemesinin amacına aykırıdır.
Kesilen fon payına gelince,
İkmalen ve resen yapılan tarhiyatlarda ayrıca fon payı hesaplanmasına olanak bulunmadığından kesilen fon payında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle mükellef temyiz isteminin kısmen kabulü ile kararın sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgeye dayalı fındık alımları nedeniyle bulunan matrah farkı ile fon payına ilişkin hüküm fıkralarının
bozulması diğer kısımlara yönelik temyiz istemlerinin reddi gerektiği düşünülmektedir.
Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi : Davacı kurumun temyiz iddiaları doğrultusunda bilirkişi incelemesi yaptırılarak yeniden bir karar verilmek üzere kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dördüncü Dairesince duruşma isteği yerinde görülmeyerek gereği görüşüldü:
Davacı kurumun mal maliyetlerini kar-zarar hesabına fazla olarak intikal ettirdiği iddiasıyla yapılan ikmalen, gerçeği yansıtmayan fatura kullanarak maliyetleri artırdığı ve kayıt dışı satış hasılatı bulunduğu iddialarıyla re’sen yapılan tarhiyatlar uyuşmazlık konusudur.
Davacın kurumun ilgili yılda kabuklu fındık alımı ve dönembaşı stok miktarı toplamının 67.700.502.769 TL. olduğu, oysa bu miktarın kar-zarar hesabına 74.889.744.452 TL. olarak yazıldığı iddiasıyla 7.189.241.683 TL. matrah farkı üzerinden ikmalen tarhiyat yapılmış olup, matrah farkına karşı açılan dava reddedilmiştir. Ancak, davacı kurum gerek dava dilekçesinde gerekse temyiz dilekçesinde “böyle bir hata yapmalarına olanak bulunmadığını, defter ve belgeleri kendilerine teslim edilmediği için savunma da yapmadıklarını, konunun bilirkişi marifetiyle incelettirilmesi gerektiğini” ileri sürmektedir. İnceleme elemanınca tutanakla tespit edilen hususların aksinin ispatı mümkün olup mükellefler bu hususu her zaman için defter ve belgelerine dayanarak ispat edebilirler. Ancak, davacı kurumun defter ve belgeleri kendisine teslim edilmediği için böyle bir hakkı kullanabilmesi mümkün değildir. Bu durumda, davacı kurumun defter ve belgelerinin mahkemece temin edilerek, inceleme elemanınca tespit edilen hususun doğru olup olmadığı konusunda bir bilirkişi incelemesi yaptırılmasının hakkaniyete uygun olacağı kanaatına varılmıştır. Aksi halde davacı kurumun defter ve belgelerini inceleyememesi nedeniyle dava ve savunma hakkının kısıtlanması durumu sözkonusu olabilecektir.
Yine davacı kurumun ilgili yılda … Limited Şirketi’nden temin ettiği faturalardaki fiyatların yüksek olduğu iddiasıyla ortalama fiyatlar esas alınarak bulunan matrah farkı konusunda da, bu firmadan alınan fındıklara ilişkin fiyatların, aynı dönemde diğer firmalardan alınan fındıkların fiyatlarıyla kıyaslanarak, fiyatlarda bir fazlalık olup olmadığı, diğer taraftan, kayıt dışı olarak satıldığı ileri sürülen fındık kabuklarıyla ilgili olarak Vergi Dairesi Müdürlüğünce, mahkemenin yaptığı hesaplamanın doğru olmadığı ileri sürüldüğünden, hesaplamaların doğruluğu konularında bilirkişi incelemesi yaptırılmasının yerinde olacağı sonucuna varılmıştır.
Bu durumda, dava konusu matrah farklarıyla ilgili olarak bilirkişi incelemesi yaptırılarak, sonucuna göre yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, ….Vergi Mahkemesinin … günlü ve E:…, K:… sayılı kararının bilirkişi incelemesi yaptırılarak sonucuna göre karar verilmek üzere bozulmasına 23.11.1999 gününde oybirliğiyle karar verildi.