4. Daire 1999/859 E. , 1999/2233 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DÖRDÜNCÜ DAİRE
Esas No : 1999/859
Karar No: 1999/2233
Temyiz Eden : …
Vekili : …
Karşı Taraf : Şişli Vergi Dairesi Müdürlüğü/İSTANBUL
İstemin Özeti : Davacı vakıf mensuplarına yaptığı ayrılma tazminatı ödemelerinin vergiden müstesna olduğu iddiasıyla 1998/6 ncı ayı muhtasar beyannamesini ihtirazi kayıtla vererek dava açmıştır. … Vergi Mahkemesi … günlü ve E:…, K:… sayılı kararıyla; Gelir Vergisi Kanunu’nun 25/9 uncu maddesinde “Yardım sandıkları tarafından statüleri gereğince kendi üyelerine ölüm, sakatlık, hastalık, doğum, evlenme gibi sebeplerle yapılan yardımlar ile üyelerinin geri verilen mevduatı”nın gelir vergisinden müstesna olduğunun belirtildiği, anılan vakıfça vakıf resmi senedi hükmü uyarınca aidatların düşülmesi suretiyle “ayrılma tazminatı” adı altında yapılan ödemenin, açıklanan hüküm kapsamında düşünülmesi zorunlu bir yardım olmadığı sonucuna varıldığından, yapılan tahakkukta kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir. Davacı, Gelir Vergisi Kanunu’nun 25/9 uncu maddesi uyarınca, yapılan ödemenin gelir vergisinden müstesna tutulduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedir.
Savunmanın Özeti : Temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.
Danıştay Savcısı …’ın Düşüncesi : Davacı Vakfın sorumlu sıfatıyla ve ihtirazi kayıtla verdiği muhtasar beyanname üzerinden Haziran 1998 dönemi için adına tahakkuk ettirilen gelir (stopaj) vergisi ile damga vergisine karşı açılan davayı reddeden Vergi Mahkemesi kararı temyiz edilmektedir.
Gelir Vergisi Kanununun 25 inci maddesinde hangi tazminat ve yardımların gelir vergisinden müstesna olduğu açıklanmış, 9. bendinde, yardım sandıkları tarafından statüleri gereğince kendi üyelerine ölüm, sakatlık, hastalık doğum, evlenme gibi sebeplerle yapılan yardımlar ile üyelerinin geri verilen mevduatının da gelir vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.
Maddede, üyelere geri verilen mevduat ile birlikte yardımı gerektiren nedenler tek tek sayılmayarak benzer nedenlerle yapılan yardımların da kapsama alınması amaçlanmıştır.
Dosyada mevcut Yardım Sandığı Vakfının Resmi Senedine göre, söz konusu vakfın Medeni Kanun hükümlerine göre kurulmuş bir yardım sandığı olduğu, maksadının üyelerinin ölüm, malullük, emeklilik gibi sebeplerle vakıf üyeliğinden ayrılmaları halinde tazminat vermek olduğu belirtilmiş, tazminatın üyelerin aylık ücretlerinin belli bir yüzdesinin kesilmesi suretiyle oluştuğu, üyelerin şirkette çalıştıkları süreler de esas alınmak suretiyle Tüzükte belirtilen hesaplama tarzına göre, ayrılan üyelere ayrılma tazminatı adı altında ödemelerin yapıldığı, bu ödemelerin tümünün bir tür yardım niteliğinde olduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda üyelerinin işten ayrılması nedeniyle kendilerine Tüzük hükümleri uyarınca hesaplanan ayrılma tazminatının yukarıda sözü edilen Gelir Vergisi Kanunun 25 nci maddesinin 9.bendi hükmüne göre, vergiden istina olduğu sonucuna varıldığından, Mahkemece, aksi yolda karar verilmesinde isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin kabulü ile Vergi Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi : Gelir Vergisi Kanunu’nun 25/3 üncü maddesinde tüzel kişiliği haiz olan emekli sandıklarınca mensuplarına yapılan ödemelerin, hizmet süresi ve aylık seviyesi aynı olan Devlet memurlarına verilen miktardan fazla olması halinde, aradaki farkın ücret olarak vergilendirileceği belirtildiğinden, anılan maddeye göre bir karar verilmek üzere kararın bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dördüncü Dairesince gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, … Sigorta Anonim Şirketi Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı’ndan, mensubun ve … Sigorta Anonim Şirketinin ödediği primler sebebiyle hak kazanılan emeklilik nedeniyle verilen ayrılma tazminatının vergilendirilip vergilendirilmeyeceğine ilişkindir.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 25/3 üncü maddesinin olay tarihinde yürürlükte bulunan metninde “Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz olan emekli sandıklarınca kendilerine zat aylığı bağlananlara aylıkları dışında, Kanunları veya statüleri gereğince verilen emekli, dul, yetim ve evlenme ikramiyeleri ile iade olunan mevduatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimlerine toptan ödenen tazminatlar. (Kamu İdare ve müesseseleri ile Kanunla kurulan Sosyal güvenlik kurumları dışında kalan tüzelkişiliği haiz emekli sandıkları tarafından ödenen tazminatlar ve yardımlar hizmet süresi ve aylık seviyesi aynı olan Devlet memurlarına verilen miktardan fazla ise, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur. Bu mukayesede gerek muhtelif emekli sandıklarından gerek aynı emekli sandığından muhtelif zamanlarda alınan ikramiye ve tazminatlar topluca dikkate alınır.) “gelir vergisinden müstesnadır denilmiş olup, aynı Kanunun’un 25/9 uncu maddesinin olay tarihinde yürürlükte bulunan metninde” Yardım sandıkları tarafından statüleri gereğince kendi üyelerine ölüm, sakatlık, hastalık, doğum, evlenme gibi sebeplerle yapılan yardımlar ile üyelerinin geri verilen mevduatı”nın gelir vergisinden müstesna olduğu belirtilmiştir.
Davacı vakfın “ayrılma tazminatı” adı altında verdiği paranın, bir çeşit emekli ikramiyesi olduğu ve mensubun ödediği mevduatı ile aynı olmadığı hususları tartışmasızdır. Dolayısıyla verilen bu paranın” geri verilen mevduat” kapsamında değerlendirilmesine olanak yoktur. Yine 25/9 uncu maddede belirtilen ölüm, sakatlık, doğum, hastalık evlenme gibi sebeplerle de verilmediği açıktır.
… Sigorta Anonim Şirketi Emekli ve Yardım Sandığı Vakfı, tüzel kişiliği haiz olan bir emekli ve yardım sandığıdır. Dolayısıyla, mensuplarına yaptığı “ayrılma tazminatı”adı altındaki ödemelerin, Kanun’un 25/3 üncü maddesi kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, Vakıfça davacıya yapılan ödemenin, hizmet süresi ve aylık seviyesi aynı olan Devlet memurlarına verilen emekli ikramiyesi ile karşılaştırılarak, ortaya bir fazlalık çıkması halinde ücret olarak vergiye tabi tutulması gerekmektedir. Bu nedenle, anılan maddeye göre bir inceleme yapılmadan, Kanun’un 25/9 uncu maddesinden bahisle davanın reddi yönünde verilen mahkeme kararında isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle; … Vergi Mahkemesinin … günlü ve E:…, K:… sayılı kararının, belirtilen hususlar araştırılarak yeniden bir karar verilmek üzere bozulmasına 26.5.1999 gününde oybirliğiyle karar verildi.