4. Daire 1999/350 E. , 1999/3959 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
DÖRDÜNCÜ DAİRE
Esas No : 1999/350
Karar No: 1999/3959
Temyiz Eden Taraflar : 1-…
2-Boğaziçi Kurumlar Vergi Dairesi Başkanlığı İSTANBUL
İstemin Özeti : Davacı şirketin 1996 yılına ilişkin defter ve belgelerini incelemeye ibraz etmemesi nedeniyle adına re’sen takdir olunan matrah üzerinden kurumlar vergisi salınıp,fon payı hesaplanmış, kaçakçılık cezası kesilmiştir. … Vergi Mahkemesi … günlü ve E:…,K:… sayılı kararıyla; 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 30 uncu maddesinde,re’sen vergi tarhının tanımlandığı, maddenin 3 üncü bendinde bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmı vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmezse vergi matrahının tamamen veya kısmen defter kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitinin mümkün olmadığı kabul edilip, re’sen vergi tarh edileceğinin düzenlendiğini, dosyanın incelenmesinden davacı şirketin 1996 yılı işlemlerinin incelenmesi amacıyla 19.8.1996 tarih ve … sayılı yazı ile defter ve belgelerinin ibrazının istendiği ancak kanuni süre içerisinde ibraz edilmediği,mahkemelerinin 8.10.1998 günlü ara kararı ile davacı şirketin ihtilaflı döneme ilişkin defter ve belgelerinin ibrazı istenilmesine rağmen verilen süre içerisinde ibraz edilmediğini,bu durumda yükümlünün iddialarını ispatlayamaması ve dosyada matrahla ilgili herhangi bir doneye rastlanmadığı nedeniyle takdir komisyonunca takdir edilen matrah üzerinden yapılan tarhiyatta yasaya aykırılık olmadığı, re’sen ve ikmalen yapılan tarhiyatlarda geçici vergi salınması ve fon payı hesaplanması mümkün olmadığından davacı şirket adına kesilen geçici vergiye ilişkin cezada ve hesaplanan cezalı fon payında isabet görülmediği gerekçesiyle davanın kısmen reddine karar vermiştir. Davacı şirket, incelemenin esas itibarıyla işyerinde yapılması gerektiği, işyerinin müsait olmaması durumunda ancak defter ve belgelerin getirtilmesinin yazılı olarak istenmesi gerekebileceğinden yasa hükmüne aykırı hareket edildiği, şirketin sadece satışları esas alınıp, alış ve giderleri gözönünde bulundurulmayarak yapılan tarhiyatın kanun ve usule aykırı olduğunu, Davalı İdare, hesaplanan cezalı fon payı ve kesilen geçici vergiye ilişkin kaçakçılık cezasının yerinde olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını istemektedirler.
Savunmanın Özeti :Davalı İdare, yasal dayanaktan yoksun davacı temyiz isteminin reddi gerektiğini savunmuştur.
Danıştay Savcısı …’ın Düşüncesi: Temyiz dilekçelerinde öne sürülen hususlar, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Yasasının 49.maddesinin l.fıkrasında belirtilen nedenlerden hiçbirisine uymayıp Vergi Mahkemesince verilen kararın dayandığı hukuki ve yasal nedenler karşısında, anılan kararın bozulmasını gerektirir nitelikte görülmemektedir.
Açıklanan nedenlerle taraflar temyiz isteminin reddiyle Vergi Mahkemesi kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
Tetkik Hakimi …’ın Düşüncesi :Yükümlü şirketin ihtilaflı dönem işlemlerinin incelenmesi amacıyla defter ve belgelerinin istenmiş olmasına karşın ibraz edilmemesi nedeniyle 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 30/3 ncü maddesi hükmü uyarınca re’sen dönem matrahının tespiti yoluna gidilmesi yerinde ise de, henüz ilgili dönem beyanname verme süresi sona ermeden vergilendirmeye yönelik işlemler tamamlanmadan dönem matrahının takdiri için takdir komisyonuna sevkinde ve takdir komisyonlarınca vergi tarhı sırasında Vergi Usul Kanunu’nun 31/8 nci maddesi gereğince takdirin dayanaklarını kararda gösterilmesi gerektiği hükmüne karşın tarhiyatın dayanağı olan takdir komisyonu kararının incelenmesi sonucu genel ifadelerle matrah takdir edilmesi ve kararın somut bir dayanağının bulunmadığının anlaşılması nedeniyle yapılan tarhiyatta isabet görülmediği, bu durumda tarhiyatın terkini gerekirken onanmasına dair mahkeme kararında isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle mükellef temyiz isteminin kabulüyle mahkeme kararının bozulması davalı İdarenin temyiz isteminin ise reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Dördüncü Dairesince gereği görüşüldü:
Uyuşmazlık, tebliğ edilen yazıya rağmen defter ve belgelerini ibraz etmeyen davacı şirket adına takdir komisyonu kararına dayanılarak re’sen takdir edilen matrah üzerinden salınan kurumlar vergisi, hesaplanan fon payı ve kesilen kaçakçılık cezasına ilişkindir.
Dosyadaki belgelerin incelenmesinden,davalı İdarece yükümlünün 1996 yılı hesaplarının incelenmesi amacıyla ilgili yıl defter ve belgelerinin 19.8.1996 günlü ve10615 sayılı yazı ile istenmiş olmasına karşın yükümlüce bu istem yerine getirilmediğinden takdir komisyonu kararına dayanılarak Vergi Usul Kanunu’nun 30/3 üncü maddesinden hareketle re’sen matrah takdiri ve buna görede tarhiyat yapılması yoluna gidildiği anlaşılmaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30/3 üncü maddesine göre tutulması mecburi olan defterlerin vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmemesi hali re’sen takdir nedeni olarak belirtilmiş ise de, aynı Kanunun 139. maddesinde, vergi incelemesinin esas itibarıyla incelemeye tabi olan işyerinde yapılacağı,işyerinin müsait olmaması,ölüm işin terk edilmesi gibi zaruri sebeplerle incelemenin dairede yapılabileceği, bu takdirde incelemeye tabi olanların lüzumlu defter ve belgelerini daireye getirmesinin kendisinden yazılı olarak isteneceği hükme bağlanmış olduğundan bu hüküm gereğine uyulmadan doğrudan yazı yazılarak incelenmek üzere defter ve belgelerin istenmesi ve bu istemin yerine getirilmediğinden bahisle re’sen vergi tarhiyatına gidilmesi yerinde değildir.
Öte yandan defter ve belge isteme yazısı henüz vergilendirme dönemi sona ermeden ve hesaplar kapatılıp gerekli beyanda bulunulmadan mükellefe tebliğ edildiğinden,bu yazıya istinaden defter ve belgelerin ibraz edilmediğinden bahisle re’sen takdir nedeni bulunduğu kabul edilip dönem kazancının takdiri yoluna gidilmesine de usulen imkan bulunmamaktadır. Kaldıki re’sen vergi tarhı
ile ulaşılmak istenen amac vergi idaresinin bilgisi dışında bırakılan kazancın gerçeğe yakın miktarının saptanması olduğuna ve takdir komisyonlarının re’sen vergi takdiri sırasında Vergi Usul Kanunu’nun 31/8 nci maddesi gereğince takdirin dayanaklarını kararda göstermesi gerektiği hükmüne karşın konuyla ilgili takdir komisyonu kararının incelenmesi sonucu umumi ifadelerle matrah takdir edildiği ve kararın somut bir dayanağının bulunmadığı anlaşılmıştır.Bu durumda, yukarıda belirtilen hususlar göz önünde bulundurulmadan,ara kararı ile istenilen ihtilaflı dönem defter ve belgelerinin ibraz edilmemesi sonucu yükümlü iddialarını ispatlayamaması nedeniyle vergi aslına ilişkin davanın mahkemece reddedilmesinde isabet görülmemiştir.
Davalı İdarenin, aslı aranmayan geçici vergi üzerinden kesilen kaçakçılık cezası ve hesaplanan cezalı fon payıyla ilgili olarak ileri sürdüğü iddialar, kararın dayandığı gerekçeler karşısında bozulmasını sağlayacak durumda görülmemiştir.
Bu nedenle, davacının temyiz isteminin kabulüyle … Vergi Mahkemesinin … günlü ve E:…,K:… sayılı kararının bozulmasına, davalı İdarenin temyiz isteminin ise reddine 10.11.1999 gününde oybirliğiyle karar verildi.