Danıştay 3. Daire Başkanlığı 2021/2374 E. , 2023/1937 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No : 2021/2374
Karar No : 2023/1937
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Vergi Dairesi Başkanlığı/…
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI) : … Tarım Ürünleri Alım Satım İthalat İhracat Ziraat Tekstil Turizm ve Ticaret Limited Şirketi
VEKİLİ : Av….
İSTEMİN KONUSU : … Vergi Mahkemesinin … tarih ve E… K:… sayılı kararına yöneltilen istinaf başvurusuna ilişkin … Bölge İdare Mahkemesi … Vergi Dava Dairesinin … tarih ve E… K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istem: Davacı adına, hasılatının bir kısmını kayıt ve beyan dışı bıraktığı yolunda tespitler içeren vergi inceleme raporuna istinaden 2017 yılı için re’sen salınan kurumlar vergisi ile tekerrür hükümleri gereğince artırılarak kesilen bir kat vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemine ilişkindir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: Hasılat farkına ilişkin tespitlerin gerçek tahsilat tutarlarını ispata havi hukuken kabul gören belgelerle ortaya konulmadığı, satışı yapılan ürünlerin buğday, arpa ve mercimek olduğu, davacının ifadesinde ürünlerin nakliye, coğrafi koşullar, stoklama sıkıntısı, böceklenme vb. sebeplerle hasar gördüğünün bu sebeple hayvancılıkla iştigal eden şahıslara ve ufak çapta hububata ihtiyacı olan şahıslara daha düşük fiyatlarla satıldığının belirtilmesine rağmen bu konuya ilişkin herhangi bir somut tespit yapılmaksızın … Ticaret Borsası’ndan alınan buğday, arpa ve mercimek fiyatları baz alınarak hesaplama yapıldığı, ancak davacının arpa, mercimek ve buğdayının türü ve kalitesinin tespit edilmediği, birçok arpa, mercimek ve buğday türünün mevcut olduğu, Ticaret Borsası’ndan alınan fiyatların hangi tür ve kaliteye ait olduğunun belirtilip davacının ürünlerinin bu kapsamda olup olmadığının değerlendirilerek fiyatlandırma yapılması gerekirken yalnızca anılan Ticaret Borsası’ndan alınan fiyatlar baz alınarak davacının ürünlerine ilişkin bir takım varsayım veya ortalamalardan hareketle, eksik inceleme ve varsayıma dayalı olarak tanzim edilen inceleme raporu esas alınarak tarh edilen cezalı vergide hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu tarhiyat kaldırılmıştır.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: İstinaf başvurusunun, usul ve hukuka uygun olduğu sonucuna varılan Vergi Mahkemesi kararının kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Davacı adına somut verilere dayanılarak yapılan tarhiyatta hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek kararın bozulması istenilmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NİN DÜŞÜNCESİ: Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Üçüncü Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Şanlıurfa ilinde ilgili dönemde arpa, buğday, mercimek, fasulye ticaretiyle iştigal eden davacının eleştiri konusu bir kısım buğday, arpa ve k.k. mercimek satışlarının, faturalarda muhtelif alıcılar denilmek suretiyle alıcının kim olduğu, ürünlerin cinsi ve kilogram birim fiyatı gösterilmeksizin gerçekleştirildiği, faturalarda belirtilen tutar ve miktardan buğdayın kilogram birim fiyatının (80.900,82 TL / 1.458.640kg)=0,05546 TL, arpanın (22.300,00 / 352.100 kg)=0,06333 TL, k. k. mercimeğin ise (7.680,00 TL /130.000kg) =0,05907 TL birim fiyatına satıldığının anlaşıldığı, davacının 2017 hesap döneminde muhtelif alıcılar dışındaki buğday, arpa, k.k. mercimek satışı yaptığı mükelleflere düzenlediği faturaların incelenmesinden 4.454.640 kg buğdayın 4.269.502,27 TL’ye satıldığı ve 1 kg buğdayın ortalama kilogram birim fiyatının Tutar / Miktar denkliğinden (4.269.502,27 / 4.454.640)=0,9584TL, 3.680.720 kg arpanın 2.793.927,49 TL’ye satıldığı ve 1 kg arpanın ortalama birim fiyatının Tutar / Miktar denkliğinden (2.793.927,49 / 3.680.720)=0,75907TL, 4.195.500 kg k.k. mercimeğin 7.617.278,16 TL’ye satıldığı ve 1 kg ortalama birim fiyatının Tutar / Miktar denkliğinden (7.617.278,16 / 4.195.500)=1,81558TL olduğu sonucuna varıldığı, Şanlıurfa Ticaret Borsasından 2017 yılına ilişkin hububat ürünlerinin yüksek sayıda (16.404 adet işlem) satışı yapılan buğdayın kg birim fiyatının ortalamasının 0,79 TL, en yüksek sayıda (5.491 adet işlem) satışı yapılan arpanın kg birim fiyatının ortalamasının 0,64096 TL, en yüksek sayıda (5.491 adet işlem) satışı yapılan k.k. mercimeğin kg birim fiyatının ortalamasının 1,69688 TL olduğuna ilişkin bilgi verildiği ve inceleme elemanınca coğrafi koşullar, stoklama sıkıntısı, böceklenme vb. sebeplerle muhtemel fire oranı gözetilerek lehe olan …Ticaret Borsasından alınan ortalama fiyatlar üzerinden tespit edilen hasılat farkı üzerinden 2017 yılı için re’sen kurumlar vergisi salındığı ve tekerrür hükümleri gereğince artırılarak bir kat vergi ziyaı cezası kesildiği anlaşılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 3. maddesinin (B) bendinde, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas olduğu, vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin yemin hariç her türlü delille ispatlanabileceği, iktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan veya olayın özelliğine göre normal ve mutad olmayan bir durumun iddia olunması halinde, ispat külfetinin bunu iddia eden tarafa ait olacağı 134. maddesinde de vergi incelemesinden maksadın, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamak olduğu hüküm altına alınmıştır.
Aynı Kanunun 30. maddesinde ise re’sen vergi tarhının, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitine imkan bulunmayan hallerde takdir komisyonları tarafından takdir edilen veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca düzenlenmiş vergi inceleme raporlarında belirtilen matrah veya matrah kısmı üzerinden vergi tarh olunması olduğu belirtilmiş; maddenin 4. fıkrasında ise, defter kayıtları ve bunlarla ilgili vesikaların, vergi matrahının doğru ve kesin olarak tespitine imkan vermiyecek derecede noksan, usulsüz ve karışık olması dolayısiyle ihticaca salih bulunmaması hali, vergi matrahının tamamen veya kısmen defter, kayıt ve belgelere veya kanuni ölçülere dayanılarak tespitinin mümkün olmadığı haller arasında sayılmıştır.
Aynı Kanunun kıymeti düşen mallara ilişkin 278. maddesinde; “yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan emtia ile maliyetlerin hesaplanması mutad olmayan hurdalar ve döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartaların emsal bedeli ile değerleneceği, 267. maddesinde; gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veyahut doğru olarak tespit edilemeyen bir malın, değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değerin anılan maddenin ilk iki sırasında belirlenen esaslara göre tespit edilememesi halinde emsal bedellerinin ilgililerin müracaatı üzerine takdir komisyonunca takdir yolu ile belli edileceği belirtilmekte, “Komisyonların görevleri” başlıklı 74. maddesinin (a) bendinin (1) numaralı alt bendinde de yetkili makamlar tarafından istenilen matrah ve servet takdirlerini yapmak Takdir Komisyonlarının görevleri arasında sayılmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davacı tarafından, ürünlerin nakliye, coğrafi koşullar, stoklama sıkıntısı, böceklenme gibi sebeplerle hasar gördüğü bu sebeple hayvancılıkla iştigal eden şahıslara ve ufak çapta hububata ihtiyacı olan şahıslara düşük fiyatlarla satıldığı iddia edilmekte ise de satılan tüm ürünlerin içinde büyük bir orana tekabül eden 1.458.640kg buğday, 352.100 kg arpa, 130.000kg k. k. mercimeğin bozulduğu veya değerinin düştüğü yolundaki normal ve mutad olmayan bu iddianın ispat külfeti kendisine ait olduğu halde davacı tarafından bu hususta herhangi bir bilgi belge sunulmadığı, idareye bilgi verilmek suretiyle yukarıda değinilen mevzuat uyarınca takdir komisyonuna bir değer tespiti yaptırılmadığı gibi faturalara alıcıların ismi ve ürünlerin cinsi yazılmayarak inceleme esnasında karşıt inceleme yapılabilme imkanıda ortadan kaldırıldığından, davacının hasarsız ürünlerine ilişkin satış fiyatlarının incelenmesi sonucu bulunan kg birim fiyatından daha düşük olan … Ticaret Borsası’nın bildirdiği fiyatlar esas alınarak bulunan hasılat farkı üzerinden yapılan tarhiyatta hukuka aykırılık görülmediğinden, dava konusu tarhiyatın kaldırılmasına ilişkin Vergi Mahkemesi kararına yöneltilen istinaf başvurusunun reddine dair Vergi Dava Dairesi kararının bozulması gerekmiştir.
Öte yandan, bozma kararı üzerine verilecek kararda vergi ziyaı cezasının tekerrür hükümleri uygulanmak suretiyle artırılan kısmı hakkında değerlendirme yapılarak hüküm tesis edileceği tabiidir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1.Temyiz isteminin kabulüne,
2.Temyize konu Vergi Dava Dairesi kararının BOZULMASINA, 23/05/2023 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.