3. Daire         2007/633 E.  ,  2009/1983 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No: 2007/633
Karar No: 2009/1983

Temyiz Eden : Vergi Dairesi Müdürlüğü-ÇARŞAMBA
Karşı Taraf :
İstemin Özeti : …. ticareti yapan, 1.4.2002 tarihinde iş yerinde çıkan yangın nedeniyle bedel takdiri için başvuran ve hasar bedeli olarak sigorta şirketinden 33.000 TL alan davacının hesaplarının bu yönden incelenmesi sonucu kazancının bir kısmını kayıt ve beyan dışı bıraktığının saptanması nedeniyle adına 2002 yılı için re’sen salınan bir kat vergi ziyaı cezalı gelir vergisi ve hesaplanan fon payını; vergi inceleme raporunda yangında zarar gören bina, demirbaş ve emtiaya ilişkin giderlerin dikkate alınmaması ve 30.6.2002 tarihli işletme hesabı özetinde dönem başı ve dönem sonu mal mevcudu olduğu halde bulunmadığının kabulüyle sigorta tazminatının tamamının gelir olarak dikkate alınması suretiyle hesaplama yapılması karşısında gerçek durumun tespitine yönelik inceleme ve araştırma yapılmadan, davacı adına salınan vergi ve kesilen cezada hukuka uygunluk bulunmadığı gerekçesiyle kaldıran … Vergi Mahkemesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının; davacının mallarının tamamının yandığı ve sigorta şirketinden aldığı tazminatı kayıt dışı bıraktığı göz önünde bulundurularak 30.6.2002 tarihli işletme hesabı özetinin yeniden oluşturulması sonucu belirlenen matrah farkı üzerinden yapılan tarhiyatta yasaya aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek bozulması istenmiştir.
Savunmanın Özeti : Temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.
Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar Vergi Mahkemesi kararının bozulmasını sağlayacak durumda bulunmadığından, temyiz isteminin reddi gerektiği düşünülmektedir.
Savcı : …
Düşüncesi : Davacının iş yerinde çıkan yangın nedeniyle gerçekleşen hasarının takdiri istemi nedeniyle uyuşmazlık dönemine ait işlemlerinin incelenmesi sonucu düzenlenen inceleme raporuna dayanılarak adına re’sen yapılan cezalı tarhiyata karşı açılan davayı kabul eden mahkeme kararı temyiz edilmiştir.
Davacının iş yerinde 1.4.2002 tarihinde meydana gelen yangında; işyeri ve demirbaşları ile mal mevcudunun hasar gördüğü bu hasar karşılığında … Sigorta Anonim Şirketinden 33.000.000.000 lira tazminat aldığı sabittir. Davacının 2002 takvim yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu düzenlenen inceleme raporunda; dönembaşı mal mevcut durum sıfır olarak takdir edilmesi işletmedeki mal mevcudunun tamamının hasar gördüğünün kabul edildiği anlamına gelmekte ise de; demirbaş ve işyerinde oluşan hasarın değerlendirilmediği anlaşılmaktadır. Bu durumda; davacının yangın nedeniyle emtia, işyeri ve demirbaşlarındaki kıymet kaybının 213 sayılı Vergi Usul Kanununun uyuşmazlık döneminde yürürlükte bulunan 278 ve 267 maddeleri hükümleri doğrultusunda takdir edilmediği gibi sigortadan alınan tazminatın aynı kanunun 329 ve 330 maddeleri hükümleri göz arda edilerek tamamının hasılat olarak nitelendirilmesiyle yeniden kurulan hesap özetine göre dönem matrahının hesaplanması kanuna uygun bulunmamakta ise de; mahkemece davacının yangın nedeniyle uğradığı değer kaybının gerçek tutarının, yukarıda anılan yasa maddeleri hükümleri dikkate alınarak araştırılmasıyla uyuşmazlığın sonuçlandırılması gerekirken incelemenin eksik yapıldığı gerekçesiyle davanın kabulü yolunda verilen, kararda hukuka uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenle temyiz isteminin kabulü ile temyize konu mahkeme kararının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Üçüncü Dairesince işin gereği görüşülüp düşünüldü:
Davacının 1.4.2002 tarihinde iş yerinde çıkan yangın nedeniyle 4.000 TL tutarında demirbaş ve yaklaşık 60.000 TL değerinde emtianın zayi olduğunu bildiren bir dilekçeyle yaptığı başvuru üzerine davacı nezdinde 3.5.2002 tarihinde yoklama fişi düzenlenmiş ve hasar bedeli olarak sigorta şirketinden 33.000 TL alan davacının uğradığı zararın takdiri için yapılan sevk üzerine takdir komisyonu tarafından konunun ayrıntılı incelenmesi suretiyle zarar matrahının tespiti gerektiği sonucuna varılmıştır. Tarhiyatın dayanağı vergi inceleme raporu ile yangın sırasında mallarının tamamının yandığının kabulüyle dönem başı ve dönem sonu stokunun bulunmadığı ve sigortadan alınıp, kayıt dışı bırakılan tazminat tutarının davacının geliri olduğu dikkate alınarak 30.6.2002 tarihli işletme hesabı özetinin yeniden oluşturulması suretiyle matrah farkı belirlenmiştir.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 278’inci maddesinde, yangın, deprem ve su basması gibi afetler yüzünden iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan emtianın emsal bedeli ile değerleneceği; aynı Yasanın 330’uncu maddesinde ise emtia kıymetinde oluşan zaiyat dolayısıyla alınan sigorta tazminatlarının bunların değerinden fazla olursa bu fazlalığın kara alınacağı, işletme hesabı esasında tutulan defterde bu tazminatın hasılat kaydedileceği kurala bağlanmıştır.
Takdir komisyonunca emsal bedel takdir edilmeden hesapları incelemeye alınan ve sigorta şirketinden alınan tazminatı kayıt dışı bırakan davacı, yangının çıktığı yılda emsal bedel takdir edilmediğinden kayıt ve beyanlarını düzeltemediklerini, yangın nedeniyle oluşan zarar dikkate alınmadan, sigortadan alınan tazminatın tamamının gelir kabul edilemeyeceğini ileri sürmüş ve yanan emtia değerine ilişkin iddialarda bulunmuştur.
Vergi mahkemesince, 2002 yılı dönem sonu stoku ve yangın tarihine kadar satın alınan emtia miktarı da gözetilerek, yangında zarar gören emtia miktarı ve değeri de belirlendikten sonra, vergilendirmeye esas alınan matrahın hukuka uygun olup olmadığının 213 sayılı Yasanın yukarıda kuralına yer verilen 330’uncu maddesindeki düzenlemeye göre incelenmesi ve sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, böyle bir değerlendirme yapılmaksızın hüküm kurulması hukuka uygun görülmediğinden, vergi mahkemesi kararının yukarıda değinilen hususlar ve davacı iddiaları dikkate alınarak yeniden karar verilmek üzere bozulması gerekmiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile … Vergi Mahkemesinin … gün ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, 492 sayılı Harçlar Kanununun 13’üncü maddesinin (j) bendi parantez içi hükmü uyarınca alınması gereken harç dahil olmak üzere yargılama giderlerinin yeniden verilecek kararda karşılanması gerektiğine, 3.6.2009 gününde oybirliğiyle karar verildi.