3. Daire 1998/2304 E. , 1999/3617 K.
Daire : ÜÇÜNCÜ DAİRE
Karar Yılı : 1999
Karar No : 3617
Esas Yılı : 1998
Esas No : 2304
Karar Tarihi : 03/11/999
İNCELEMENİN DAİREDE YAPILABİLMESİ İÇİN ÖNGÖRÜLEN KOŞULLARDAN HERHANGİ BİRİNİN OLUŞMASI SURETİYLE İNCELEMENİN DAİREDE YAPILMASI GEREĞİ ORTAYA ÇIKMADIKÇA DEFTER VE BELGELERİN İBRAZININ YAZI İLE İSTENMESİ MÜMKÜN BULUNMADIĞINDAN, RE’SEN TAKDİR NEDENİNİN VARLIĞINDAN SÖZ EDİLEMEYECEĞİ HK.
Yaş sebze ve meyve komisyonculuğu işi ile uğraşan davacının 1995 takvim yılına ilişkin işlemlerinin incelenmesi sonucu düzenlenen inceleme raporuna dayanılarak adına re’sen salınan gelir, geçici gelir vergileri ve fon payı ile bunlara bağlı olarak kesilen kaçakçılık cezalarına karşı açılan davayı; dosyanın incelenmesinden, davacının uyuşmazlık konusu döneme ilişkin defter ve belgeleri incelenmek üzere istendiği halde ibraz edilmemesi nedeniyle davacının dönem hasılatına ulaşmak için … Büyükşehir Belediyesi Hal Müdürlüğü’nden bilgi istendiği, buna göre toplam olarak … lira rüsuma esas matrah belirlendiği, … gün ve … sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 552 sayılı Kanun hükmünde Kararnamenin 16.maddesi uyarınca bu matraha %6 komisyon oranı uygulanmak suretiyle komisyon gelirinin hesaplandığı, davacının 1995 yılına ilişkin olarak beyan ettiği işletme giderinin bu tutardan düşülmesi ile bulunan matrah farkı üzerinden dava konusu cezalı tarhiyatın yapıldığı anlaşılmakta olup, Mahkemece davacının 1995 takvim yılına ait defter ve belgeleri incelenmek üzere ara kararı ile istenmesine rağmen ibraz edilmediğinden, davacının iddialarının doğruluğunun araştırılma imkanının bulunmaması nedeniyle salınan gelir vergisi ve fon payında hukuka aykırılık görülmediği, matrah farkı davacının tarh dosyasında yer alan bilgilerden yararlanılarak hesaplandığından gelir ve geçici gelir vergileri ile fon payına bağlı olarak kesilen kaçakçılık cezalarının kusur cezalarına çevrilmesi gerektiği, yıllık beyanname verme süresi geçtiğinden geçici gelir vergisinin aslının aranmaması gerektiği gerekçesiyle kısmen kabul ederek dava konusu gelir vergisi ve fon payını onayan, geçici gelir vergisini kaldıran, kesilen kaçakçılık cezalarını kusur cezalarına çeviren … Vergi Mahkemesinin … gün ve … sayılı kararının; davacı tarafından, Mahkemece defter ve belgelerinin ibrazının istendiği ara kararının kendisine intikal etmediği, Vergi Dairesi Müdürlüğünce, kesilen kaçakçılık cezasında yasaya aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek bozulması istemleridir.
Uyuşmazlık konusu olayda, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 30 uncu maddesi 3 ncü bendinde yer alan “Bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerin hepsi veya bir kısmı tutulmamış veya tasdik ettirilmemiş olursa veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlara herhangi bir sebeple ibraz edilmezse,” hükmüne dayanılmak ve yükümlü şirketin inceleme elemanınca yazı ile istenilmesine rağmen defter ve belgelerini incelemeye ibraz etmemesi re’sen takdir sebebi sayılmak suretiyle tarhiyat yapılmış ise de; 213 sayılı Kanunun 139 ncu maddesinde vergi incelemelerinin esas itibariyle incelemeye tabi olanın işyerinde yapılacağı, işyerinin müsait olmaması, ölüm, işin terk edilmesi gibi zaruri sebeplerle incelemenin yerinde yapılması imkansız olursa veya mükellef ve vergi sorumluları isterlerse incelemenin dairede yapılabileceği, bu takdirde incelemeye tabi olanın lüzumlu defter ve vesikalarını daireye getirmesinin kendisinden yazılı olarak istenileceği, incelemenin dairede yapılması halinde istenilen defter veya vesikaları belli edilen zamanda mazeretsiz olarak getirmeyenlerin, bunları ibraz etmemiş sayılacakları, haklı bir mazeret gösterenlere, defter ve vesikalarını daireye getirmeleri için münasip bir mühlet verileceği hükme bağlanmıştır.
Şu halde, maddede incelemenin dairede yapılabilmesi için öngörülen koşullardan herhangi birinin oluşması suretiyle incelemenin dairede yapılması gereği ortaya çıkmadıkça, defter ve belgelerin ibrazının yazı ile istenmesi mümkün bulunmamaktadır. İşte bu nedenle de olayda re’sen takdir sebebinin varlığından söz edilemez.
Bu nedenlerle olayda re’sen tarh sebebi bulunmadığı gerekçesiyle cezalı tarhiyatın terkinine karar verilmesi gerekirken mahkemec cezalı tarhiyatın tadilen onanması yolunda karar verilmesinde hukuka uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle davacı temyiz isteminin kabulü ile … Vergi Mahkemesinin … gün ve … sayılı kararının bozulmasına, Vergi Dairesi Müdürlüğünün temyiz isteminin ise reddine karar verildi.