3. Daire         1996/185 E.  ,  1997/2061 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No: 1996/185
Karar No: 1997/2061

Temyiz İsteminde Bulunan : …
Karşı Taraf : Hazar Vergi Dairesi Müdürlüğü
İstemin Özeti : Davacı tüketim kooperatifi adına 1994 takvim yılı için ortalama kar haddi esasına göre ikmalen salınan Kurumlar ve Geçici Kurumlar Vergilerine karşı açılan davayı; davacı tüketim kooperatifinin uyuşmazlık dönemine ait defter ve belgeleri üzerinde mahkemelerince yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen bilirkişi raporunda, toplam batış hasılatı olarak belirlenen 3.320.410.654.-liraya kooperatif yetkilisince belirtilen % 5.5 kar oranının iç yüzde esasına göre uygulanması sonucu hesaplanan 3.147.308.676.- liranın düşülmesi sonucu yıl içinde perakende satışa konu edilen mal maliyeti olarak bulunan 70.009.909.858.-liraya bakkaliye emtiası için Ortalama Kar Haddi cetvelinde öngörülen % 13 kar haddinin uygulanması sonucu beyanı gereken gayrisafi kazancın 9.101.288.280.-lira olarak bulunacağı, bu tutara toptan satış karının ilavesi ve beyan edilen 4.937.117.847.-lira gayrisafi karın düşülmesi durumundaikmalen tarhiyata konu edilecek gayrisafi kazancın 4.337.272.411.-lira olacağı, ancak Vergi Dairesince 4.033.102.000.-lira matrah farkına göre tarhiyat yapılmış olup bu matrah yükseltilemiyeceğinden davacı kooperatif adına ikmalen salınan Kurumlar Vergisinde yasaya aykırılık görülmediği, 1994 yılına ilişkin olarak ortalama kar haddi uygulaması sonucu ikmalen hesaplanan geçici verginin mahsup dönemi geçmediğinden ikmalen geçici vergi salınmasının 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 120.maddesine 3946 sayılı kanunla eklenen fıkra hükmü gereği olduğu gerekçesiyle reddederek ikmalen salınan Kurumlar ve Geçici Kurumlar Vergilerini onayan, … Mahkemesinin …günlü ve E: …, K:… sayılı kararının; satışlarının tamamının belgeli olarak yapıldığı, mal maliyet bedelinin hesaplanmasında % 5.5 kar oranı kabul edilmesine karşın dönem gayrisafi karının hesabında % 13 kar oranının uygulanmasında kanuna uygunluk bulunmadığı ileri sürülerek bozulması istemidir.
Savunmanın Özeti : Temyiz isteminin reddi ile Mahkeme kararının onanması gerektiği yolundadır.
Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi : Temyiz istemi, davacı tüketim kooperatifi adına 1993 takvim yılı için ortalama kar haddi esasına göre ikmalen salınan Kurumlar, Geçici,Kurumlar Vergisine karşı açılan davayı reddeden salınan vergileri onayan, kesilen cezayı kaldıran Vergi Mahkemesi kararının bozulmasına ilişkindir. Davacı kooperatifin gerek düşüklüğün izah dilekçesinde, gerekse dava dilekçesinde bakkkaliye emtiası için yönetim kurulu kararında belirlenen % 5.5 kar marjına göre satış yaptıklarından ortalama kar hadleri cetvelinde gösterilen % 13 kar oranına tabi olmamaları gerektiği yolundaki iddiası, Vergi Mahkemesince, uyuşmazlık döneminde satışa konu edilen mal maliyetinin tesbitinde benimsenmesine karşın bu orandan hareketle bulunan mal maliyetine bakkaliye emtiası için Ortalama Kar Haddi Cetvelinde öngörülen % 13 kar oranın uygulanmasıyla dönem gayrisafi kazancın saptanmasında hukuka uygunluk görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Vergi Mahkemesi kararının bozulmasının uygun olacağı düşünülmektedir.
Savcı : …
Düşüncesi : Yükümlü tüketim kooperatifi adına ortalama kar hadlerine göre ikmalen salınan kurumlar vergisi ve geçici vergiyi onayan Vergi Mahkemesi kararı temyiz edilmiştir. Dosyanın incelenmesinden, ortak dışı satış ta yapan ve tüm satışlardan doğan kazancını beyan eden kooperatifin yönetim kurulu kararı uyarınca % 5,5 kar oranında satış yaptığı, bundan daha yüksek oranda kar sağladığı hususunda bir tespit bulunmadığı anlaşılmış olup, bu durum gayrisafi hasılat beyanının ortalama kar haddine göre düşüklüğünü izah ettiğinden tarhiyatın terkini gerekirken aksi yönde verilen kararda isabet görülmemiştir. Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile Vergi Mahkemesi kararının bozulması gerekeceği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Üçüncü Dairesince işin gereği görüşülüp düşünüldü: 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun uyuşmazlık döneminde yürürlükte bulunan 111. maddesinde; kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların gösterdikleri gayrisafi kazançlar, Vergi Usul Kanununa göre tesbit olunan ortalama kar hadlerinin perakende satılan emtianın maliyet bedeline uygulanması suretiyle bulunacak miktarlara göre düşük olduğu takdirde, beyan edilen gayrisafi kazançlar yerine, bu suretle bulunan miktarların ikmalen vergi tarhına esas alınacağı hükmüne yer verilmiştir. Anılan maddenin 2. fıkrasında da, bu maddeye göre tarhiyat yapılabilmesi için tesbit olunacak farkın üçyüzbin lirayı aşması ve tesbit edilen bu farklılık nedeniyle mükelleften izahat talep edilmesine rağmen, mükellefin süresi içinde izahat vermemiş olması veya verdiği izahatın yeterli görülmemesinin şart olduğu hükme bağlanmıştır. Dosyanın incelenmesinden, davacı tüketim kooperatifi tarafından beyan edilen gayrisafi kazancın, ortalama kar haddi esasına göre hesaplanan gayrisafi kazançtan 4.033.102.000.-lira düşük olduğunun tesbit edilmesi üzerine düşüklüğün izahının istendiği, davacı kooperatifin, yönetim kurulu kararında kar marjının %5,5 olarak karar altına alındığı yolundaki açıklaması kabul edilmeyerek ikmalen salınan vergilere karşı açılan davanın, davacı kooperatifin defter ve belgeleri üzerinde vergi mahkemesince yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu düzenlenen raporda, parakende satış hasılatı olarak belirlenen tutara kooperatif yönetim kurulu kararıyla belirlenen % 5.5 kar oranının iç yüzde hesabıyla uygulanması sonucu bulunan ve yıl içinde satışa konu edilen mal maliyet bedeline uyuşmazlık döneminde yürürlükte bulunan Ortalama Kar Hadleri Cetvelinde bakkaliye emtiası için öngörülen % 13 kar oranının uygulanması suretiyle hesaplanan gayrisafi kazancın ikmal tarhiyata esas alınan gayrisafi kazançtan fazla olduğu gerekçesiyle reddine karar verildiği anlaşılmıştır. Davacı tüketim kooperatifinin, bakkaliye emtiasına ilişkin olarak beyan ettiği gayrisafi kazançtaki düşüklüğün yönetim kurulu kararıyla bu emtia grubu için belirlenen % 5.5 kar marjına göre satış yapılmasından kaynaklandığı yolundaki iddiası, Vergi Mahkemesince yıl içinde satılan malın maliyet bedelinin tesbitinde benimsendiğine göre bu kar oranının davacı kooperatifin uyuşmazlık döneminde beyan ettiği gayrisafi kazancının ortalama kar hadlerine göre beyanı gerekenden düşük olmasının izah nedeni olarak kabulü gerekirken, ikmalen salınan vergilerin onanması yolunda karar verilmesinde hukuka uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle temyiz isteminin kabulü ile … Mahkemesinin … günlü ve E:…, K:… sayılı kararının bozulmasına, temyiz aşamasında yapılan …-lira yargılama giderinin Vergi Dairesi Müdürlüğünden alınarak davacıya verilmesine 29.5.1997 gününde oybirliğiyle karar verildi.