3. Daire 1993/217 E. , 1994/954 K.
Daire : ÜÇÜNCÜ DAİRE
Karar Yılı : 1994
Karar No : 954
Esas Yılı : 1993
Esas No : 217
Karar Tarihi : 29/03/994
ORTALAMA KAR HADDİ CETVELLERİNİN GEÇ İLAN EDİLMESİ, ORANLARIN GEÇERLİ OLDUĞU VERGİLENDİRME DÖNEMLERİ İÇİN UYGULANMASINA ENGEL TEŞKİL ETMEYECEĞİ HK.
Ayakkabı ticareti yapan yükümlünün 1991 yılına ilişkin olarak beyan ettiği gayrisafi kazancın ortalama kar haddi esasına göre bulunan gayrisafi kazançtan düşük olması nedeniyle adına ikmalen salınan gelir vergisine karşı açılan davayı; yükümlünün 1991 yılında tabi olduğu ortalama kar haddinin 30 Nisan 1992 tarihli resmi gazetede yayımlanan ortalama kar haddi cetveli ile belirlendiği, vergi kanunlarının ve bunlara bağlı hükümlerin geriye yürümezliği ilkesine göre yükümlüye uygulanmasının mümkün olmadığı gerekçesiyle kabul ederek tarhiyatı terkin eden Vergi Mahkemesi kararının bozulması istemidir.
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 111.maddesinde, kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların gösterdikleri gayrisafi kazançların, Vergi Usul Kanununa göre tesbit olunan ortalama kar hadlerinin perakende satıyan emtianın maliyet bedeline uygulanması suretiyle bulunacak miktarlara göre düşük olduğu, takdirde, beyan edilen gayrisafi kazanç yerine, bu suretle bulunan miktarların ikmalen vergi tarhına esas alınacağı hükmü yer almaktadır.
213 sayılı Vergi Usul Kanununun 42.maddesine göre tesbit edilen, aynı yasanın 43.maddesine göre ilan edilerek kesinleşen ortalama kar hadlerinin üç yıl süre ile uygulanacağı, yasanın 44.maddesinde belirtilmiştir.
Anılan madde hükümlerine göre, Merkez Komisyonunca kesin miktarı tayin edilerek kesinleşen ortalaka kar hadlerine ait cetvellerin Maliye ve Gümrük Bakanlığınca mahallerine tebliğ edilmeleri üzerine, Vergi Daire leri tarafından, Bakanlıktan gelen bu cetvellerin bir ay süre ile, dairelerin uygun bir yerine asılmak suretiyle ilan edileceği ve bu cetvellerin ayrıca Resmi Gazete ile ilan edilerek yürürlüğe gireceği öngörülmüştür. Ortalama kar hadleri, yürürlükte bulunduğu yıllar için yükümlülerin beyan etmesi gereken asgari kazanç oranlarını tesbit etmekte olup, beyan sırasında dikkate alınacak bir ölçü olmadığından, yükümlülerin saptanan bu oranlar üstünde kazanç beyan etmeleri mümkündür.
Esas olan, yükümlülerin hasılat ve gider farkını teşkil edecek olan gerçek gelirleri üzerinden vergilendirilmesidir. Ortalama kar haddi esası ile gerçek gelirin beyan edilip edilmediğinin kontrolünün sağlanması ve ortalama kar haddi esasına göre vergileme ile de, beyan edilecek gelirin gerçeğe en yakın biçimde kavranılması amaçlanmıştır.
Bu nedenle yükümlü tarafından beyan edilen kazancın, ortalama kar haddine göre hesaplanan miktardan düşük bulunması halinde, yükümlülere bu farkı izah etme imkanı tanınmakta, haklı nedenlere dayanan izahlar düşüklük nedeni olarak kabul edilmektedir. öte yandan mükellefler, ilgili dönemde tutmuş oldukları defter kayıtlarına göre kazançlarını beyan etmek durumunda olduklarından, beyandan sonra uygulanacak ortalama kar hadlerine ait cetvellerin geç ilan edilmiş olması, ekonomik duruma ve piyasanın şartlarına göre tayin edilen oranların geçerli olduğu vergilendirme dönemleri için uygulanmasına engel teşkil etmemektedir. 30.4.1992 tarih ve 21214 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren ve 1991 yılını da kapsayan ortalama kar hadleri cetvelinde gösterilen oranlar esas alınarak bulunan matrah farkı üzerinden yapılan tarhiyatın, cetvelin beyan dönemi geçtikten sonra yayınlandığı gerekçesiyle terkininde isabet görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, temyiz isteminin kabulü ile … Vergi Mahkemesinin … gün ve … sayılı kararının bozulmasına karar verildi.