Danıştay 2. Daire Başkanlığı 2021/1697 E. , 2022/6698 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/1697
Karar No : 2022/6698
DAVACI : …
DAVALILAR : 1- …
2- … Bakanlığı
VEKİLİ : I. Hukuk Müşaviri Yrd. …
3- … Genel Müdürlüğü
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …
DAVANIN KONUSU : Davacı tarafından;
1) 3. sınıf emniyet müdürü olarak görev yapmakta iken bir üst rütbeye terfi için 2016 yılında katıldığı sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemin,
2) 2016 yılı rütbe terfi sözlü sınavlarının tamamının,
3) 10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in,
a) 26. maddesinin 2. fıkrasının,
b) 28. maddesinin 2, 3 ve 4. fıkralarının iptali,
4) Sözlü sınavda başarısız sayılması nedeniyle terfi ettirilmemesinden kaynaklanan maddi kayıplarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi ve özlük haklarının iadesine karar verilmesi istenilmektedir.
DAVACININ İDDİALARI :
Davacı tarafından; meslek hayatı boyunca herhangi bir disiplin cezasının bulunmadığı, çok sayıda takdirname ve maaş taltifi ile ödüllendirildiği, performans değerlendirme notlarının çok iyi olduğu,
Rütbe terfi yazılı sınavında 87,50 puan aldığı, 04/06/2016 tarihinde sözlü sınava alındığı, tarafına bir soru yöneltildiği ve bu soruyu doğru olarak cevaplandırdığı halde 30 puan verilerek başarısız sayıldığı,
Sözlü sınavda 50 puan alma şartının yazılı sınavdan alınan puanı etkisizleştirildiği,
Sözlü sınavın kamera kaydının yapılmadığı, yargı denetiminin engellendiği,
Çok kısa süren sözlü sınavda personelin Yönetmelik’te belirtilen kriterlere göre değerlendirilmesinin mümkün olmadığı ileri sürülmektedir.
DAVALI İDARELERİN SAVUNMALARI :
Cumhurbaşkanlığı tarafından; savunma verilmemiştir.
İçişleri Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından; davacının 04/06/2016 tarihinde 4. komisyonda sözlü sınava alındığı, davacıdan sınav öncesinde mevzuata uygun olarak komisyonca hazırlanan sorulardan kendi iradesi doğrultusunda çektiği soruyu okuyarak cevaplandırmasının istenildiği, davacının 123 sıra numaralı soruyu çektiği, soruya ait cevabın da sınav öncesinde hazırlandığı, davacı hakkında sözlü sınav değerlendirme karar formunun sözlü sınav komisyonu üyelerince ayrı ayrı doldurularak imza altına alındığı, verilen puanların gerekçelerinin belirtildiği, Yönetmelik’in 28. maddesinde belirtilen kriterler doğrultusunda yapılan değerlendirme sonucunda davacının 40 puanla başarısız sayıldığı, rütbe terfi sözlü sınavına ait görüntü ve ses kaydının alınmadığı, sınavın hukuka uygun ve şeffaf bir şekilde gerçekleştirildiği, sözlü sınavda 50 puan alma şartının kamu yararı ve hizmetin gereği olduğu, davacının 670 sayılı KHK ile kamu görevinden çıkarıldığı belirtilerek davanın reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : 10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in 28. maddesinin 3. fıkrası yönünden karar verilmesine yer olmadığına; dava konusu diğer istemlere yönelik davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : Davacı, 2016 yılı terfi döneminde bir üst rütbeye terfi için yapılan rütbe terfi sözlü sınavlarının ve sınava yönelik tüm sonuçların, sözlü sınavı sonucunda başarısız sayılmasına ilişkin işlemin ve bu işlemlerin dayanağı olan 10.5.2015 tarih ve 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmeliğin 26. maddesinin 2. fıkrası ile 28. maddesinin 2. fıkrası, 3. fıkrası ve 4. fıkrasının iptaline, işlem nedeniyle oluşan maddi kayıplarının yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesini istemektedir.
Kamu hizmetinin etkin ve verimli şekilde yürütülebilmesi için gerekli önlemleri almakla ve bu kapsamda emniyet personelinin rütbe terfilerini kurala bağlama, kadro açıklarını kapatma, vatandaşın kamu hizmetlerinden yararlanma hakkını korurken liyakatli personeli göreve getirme, buna göre planlar yaparak kanunlara uygun genel düzenleyici işlemler ihdas etme ile yükümlü olan idarenin; emniyet hizmetlerini etkin kılmak amacıyla düzenlemiş olduğu Rütbe Terfilerine ve Değerlendirme Kurullarına İlişkin Yönetmeliğin sınav komisyonlarının teşkiline ilişkin 26. maddesinin davaya konu edilen 2. fıkrasında , sözlü sınava ilişkin düzenlemeleri içeren 28.maddenin 11.04.2016 tarih ve 2016/8770 sayılı Kararla değişik 2., 3. ve 4. fıkralarında ve rütbe terfii sözlü sınavları ile bu sınav sonucu başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka, hizmet gereklerine ve üst normlara aykırılık bulunmadığından, davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmüştür.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci Dairesince, Danıştay (Kapatılan) Onaltıncı Dairesi tarafından Danıştay Başkanlık Kurulunun 01/08/2016 günlü, K:2016/32 sayılı kararının “Ortak Hükümler” kısmının 1. fıkrası uyarınca ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Danıştay Beşinci Dairesine, Danıştay Beşinci Dairesi tarafından ise Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının “Ortak Hükümler” kısmının 6. fıkrası uyarınca ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
Davacı, 3.sınıf emniyet müdürü olarak görev yapmakta iken 2016 yılında bir üst rütbeye terfi için katıldığı rütbe terfi yazılı sınavında 87.50 puan almıştır. 04/06/2016 tarihinde rütbe terfi sözlü sınavına katılmış ve tarafına 30 puan verilerek başarısız sayılmıştır.
Bunun üzerine davacı, bir üst rütbeye terfi için 2016 yılında katıldığı sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemin, 2016 yılı rütbe terfi sözlü sınavlarının tamamının, 10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in 26. maddesinin 2. fıkrasının, 28. maddesinin 2, 3 ve 4. fıkralarının iptali ile sözlü sınavda başarısız sayılması nedeniyle terfi ettirilmemesinden kaynaklanan maddi kayıplarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi ve özlük haklarının iadesine karar verilmesi istemiyle bakılan davayı açmıştır.
İNCELEME VE GEREKÇE :
İLGİLİ MEVZUAT:
2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın -davanın açıldığı tarihteki haliyle- 124. maddesinde, “Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişileri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelikler çıkarabilirler.” hükmüne yer verilmiştir.
3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu’nun “Terfi ve Atama” başlıklı 55. maddesinin -davanın açıldığı tarihteki haliyle- 11. fıkrasında, “Kurullarda personelin rütbe terfiinin görüşülebilmesi için;
a) Bulunulan rütbelerdeki en az bekleme sürelerinin tamamlanması,
b) Bekleme süresi içindeki yıl sayısı kadar iyi veya çok iyi performans değerlendirme puanının alınması,
c) Yönetmeliğe uygun olarak yapılacak yazılı ve sözlü sınavda başarılı olunması,
d) Polis Akademisi Başkanlığınca için düzenlenecek yöneticilik ile ilgili hizmet içi eğitimde başarılı olunması,
şarttır.”;
18. fıkrasında, “Rütbe terfileri ve sınavlar ile meslek içi yöneticilik eğitim kursları, eğitim tarih ve süreleri ile değerlendirme kurullarının çalışmalarına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.” hükmü yer almaktadır.
Anılan Kanun’a dayanılarak Bakanlar Kurulunun 2015/7685 sayılı kararıyla kabul edilen ve 10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in -davanın açıldığı tarihteki haliyle-
“Kurul gündemine alınma şartları” başlıklı 12. maddesinde, “(1) Polis amirlerinin üst rütbeye terfiinin Merkez veya Yüksek Değerlendirme Kurulunda görüşülebilmesi için;
a) Bulunulan rütbe için öngörülen bekleme süresinin tamamlanmış olması,
b) Bulunulan rütbede, kurul gündemine alındığı tarih itibarıyla son performans puanı da dahil olmak üzere, zorunlu en az bekleme süresi kadar iyi veya çok iyi performans değerlendirme puanı alınmış olması,
c) Bu Yönetmeliğe uygun olarak yapılacak yazılı ve sözlü sınavda başarılı sayılması,
ç) Polis Akdemisi Başkanlığınca düzenlenecek yöneticilikle ilgili hizmetiçi eğitimde başarılı olunması,
d) Dördüncü Sınıf Emniyet Müdürlüğünden Üçüncü Sınıf Emniyet Müdürlüğü rütbesine terfi etmek için zorunlu ikinci bölge hizmetinin en az bir kez yapılmış veya halen bu bölge hizmetinin ifa ediliyor olması,
şarttır.
(2) 6/8/1992 tarihli ve 92/3393 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Emniyet Hizmetleri Sınıfı Mensupları Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin 23 üncü maddesinin yedinci fıkrası kapsamına girenler için birinci fıkranın (d) bendinde yer alan şart aranmaz.”;
“Sınav komisyonlarının teşkili” başlıklı 26. maddesinde, “(1) Yazılı ve sözlü sınav komisyonları Genel Müdürün onayı ile belirlenir.
(2) İhtiyaca göre her rütbe için birden fazla komisyon oluşturulabileceği gibi birden fazla rütbe için de tek bir komisyon görevlendirilebilir.
(3) Komisyonlar emniyet müdürü rütbesini haiz bir başkan ve dört üye ile yeteri kadar yedek üyeden oluşur. Gerekli görülen hallerde Polis Akademisi Başkanlığında görevli kadrolu öğretim üyeleri de komisyon üyesi olarak görevlendirilebilir.
(4) Yazılı sınavlarda merkez ve taşra teşkilatından yeterli sayıda gözetmen ile sınavların yürütülmesine yardımcı olmak üzere personel görevlendirmesi yapılır.”;
“Sözlü sınav” başlıklı 28. maddesinde, “(1) Yazılı sınava giren adaylardan yüz üzerinden en az elli puan almış olanlar, sözlü sınava tabi tutulur.
(2) Sözlü sınav için oluşturulan komisyon üyeleri, sınava girecek personelden en az bir üst rütbede olmak zorundadır.
(3) Sözlü sınav komisyonları üst rütbeye terfi edecek personeli;
a) Yazılı sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi (25 puan),
b) Bir konuyu kavrama ve ifade edebilme yeteneği (15 puan),
c) Temsil ve maiyetindeki personelini sevk ve idare kabiliyeti (15 puan),
ç) Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı (15 puan),
d) Analitik düşünme, problem çözme ve doğru karar verebilme yeteneği (15 puan),
e) Planlama, eşgüdüm ve denetim becerileri (15 puan),
konularında yüz tam puan üzerinden değerlendirir. Her üyenin vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak adayların sözlü sınav puanı tespit edilir.
(4) Sözlü sınavda yüz üzerinden elli ve üzeri puan alanlar başarılı sayılır.” düzenlemeleri yer almaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
I – DAVA KONUSU DÜZENLEMELERİN İNCELENMESİ:
10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in;
26. maddesinin 2. fıkrasının incelenmesi :
10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in “Sınav komisyonlarının teşkili” başlıklı 26. maddesinde, “(1) Yazılı ve sözlü sınav komisyonları Genel Müdürün onayı ile belirlenir.
(2) İhtiyaca göre her rütbe için birden fazla komisyon oluşturulabileceği gibi birden fazla rütbe için de tek bir komisyon görevlendirilebilir.
(3) Komisyonlar emniyet müdürü rütbesini haiz bir başkan ve dört üye ile yeteri kadar yedek üyeden oluşur. Gerekli görülen hallerde Polis Akademisi Başkanlığında görevli kadrolu öğretim üyeleri de komisyon üyesi olarak görevlendirilebilir.
(4) Yazılı sınavlarda merkez ve taşra teşkilatından yeterli sayıda gözetmen ile sınavların yürütülmesine yardımcı olmak üzere personel görevlendirmesi yapılır.
” kuralına yer verilmiştir.
Yönetmelik kapsamında yapılan sınavlarda adaylara yöneltilecek soruların, daha önceden soru ve cevap anahtarı hazırlanan soru havuzundan ilgili adayın soru kartı çekmesi suretiyle belirlendiği dikkate alındığında, birden fazla komisyon marifetiyle sınavların yürütülmesinde sınav güvenliği ve objektifliği bakımından sakıncalı bir durum bulunmadığı gibi, farklı rütbelerde sınava tabi tutulan personel sayısının fazla olmasının, sınavın makul sürede sonuçlandırılabilmesi için birden fazla komisyon marifetiyle yürütülmesini gerekli kıldığı anlaşıldığından, Yönetmelik’in 26. maddesinin 2. fıkrasında hukuka aykırılık görülmemiştir.
28. maddesinin 2. fıkrasının incelenmesi :
10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in “Sözlü sınav” başlıklı 28. maddesinin 2. fıkrasında, “Sözlü sınav için oluşturulan komisyon üyeleri, sınava girecek personelden en az bir üst rütbede olmak zorundadır.” kuralına yer verilmiştir.
Anılan düzenlemede sözlü sınav için oluşturulan komisyon üyelerinin sınava girecek personelden en az bir üst rütbede olmak zorunda olduğu kuralına yer verildiği, söz konusu düzenleme uyarınca sözlü sınava çağrılan adayların yeterliliğinin tespiti amacıyla yapılan sınavda görevlendirilen personelin sınava girenlere göre daha üst rütbede olmasının, sınava girecek personelin objektif değerlendirilmesi bakımından memur güvencesine hizmet ettiği gibi değerlendirmeyi yapacak personel açısından da kariyer ve liyakat ilkelerine uygun olduğu sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, idarenin 3201 sayılı Kanun’un 55. maddesinin 11. fıkrasının (c) bendi uyarınca kendisine verilmiş olan sözlü sınav yapma görev ve yetkisini yerine getirebilmesi amacıyla anılan Kanun’a uygun olarak yönetmelikle düzenleme yapma konusunda takdir yetkisi bulunmakta olup, bu kapsamda söz konusu Yönetmelik hükmü ile sınava girenlere göre daha üst rütbedeki kişilerin sınavda görevlendirilmesi öngörülmek suretiyle takdir yetkisinin objektiflik ilkesine uygun olarak kullanıldığı anlaşılmıştır.
Bu nedenle, Yönetmelik’in 28. maddesinin 2. fıkrasında hukuka aykırı bir yön bulunmamaktadır.
28. maddesinin 3. fıkrasının incelenmesi:
10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in “Sözlü sınav” başlıklı 28. maddesinin 3. fıkrasında, “(3) Sözlü sınav komisyonları üst rütbeye terfi edecek personeli; a) Bir konuyu kavrama ve ifade edebilme yeteneği, b) Temsil ve maiyetindeki personelini sevk ve idare kabiliyeti, c) Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı, ç) Analitik düşünme, problem çözme ve doğru karar verebilme yeteneği, d) Planlama, eşgüdüm ve denetim becerileri, konularında yüz tam puan üzerinden değerlendirir. Her üyenin vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak adayların sözlü sınav puanı tespit edilir.” kuralı yer almakta iken Danıştay (Kapatılan) Onaltıncı Dairesince anılan düzenlemenin yürütmesi durdurulmuş; 05/05/2016 günlü, 29703 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 1. maddesiyle söz konusu düzenleme “(3) Sözlü sınav komisyonları üst rütbeye terfi edecek personeli; a) Yazılı sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi (25 puan), b) Bir konuyu kavrama ve ifade edebilme yeteneği (15 puan), c) Temsil ve maiyetindeki personelini sevk ve idare kabiliyeti (15 puan), ç) Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı (15 puan), d) Analitik düşünme, problem çözme ve doğru karar verebilme yeteneği (15 puan), e) Planlama, eşgüdüm ve denetim becerileri (15 puan), konularında yüz tam puan üzerinden değerlendirir. Her üyenin vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak adayların sözlü sınav puanı tespit edilir.” şeklinde değiştirilmiştir.
Danıştay Beşinci Dairesinin 20/06/2018 günlü, E:2016/24760, K:2018/15074 sayılı kararıyla anılan düzenlemenin değişiklik önceki halinin “…dava konusu Yönetmelik’in dayanağı olan Yasa hükmünde açıkça “sözlü sınav” şeklinde yapılan düzenlemeye uygun olarak Yönetmelik’in 28. maddesinin başlığında da “sözlü sınav” ibaresine yer verildiği halde madde içeriğinde sadece mülakata yönelik değerlendirmelere yer verilmiş olup, sözlü sınavının amacı olan bilgi ölçmeye yönelik hususlara yer verilmediğinden anılan maddenin 3. fıkrasında eksik düzenleme nedeniyle hukuka uyarlık bulunmamaktadır.” gerekçesiyle iptal edildiği, anılan kararın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 25/11/2020 günlü, E:2019/179, K:2020/2522 sayılı kararıyla onandığı ve iptal kararının kesinleştiği görülmektedir.
Yukarıda aktarılan yargı kararları üzere Yönetmelik’in 28. maddesinin 3. fıkrasının tamamen yürürlükten kaldırıldığı ve halihazırda söz konusu fıkranın karşılığında herhangi bir düzenleme yer almadığından anılan düzenleme yönünden bu davada yeniden bir karar verilmesine gerek görülmemiştir.
28. maddesinin 4. fıkrasının incelenmesi:
10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in “Sözlü sınav” başlıklı 28. maddesinin -05/05/2016 günlü, 29703 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 1. maddesiyle eklenen- 4. fıkrasında, “Sözlü sınavda yüz üzerinden elli ve üzeri puan alanlar başarılı sayılır.” düzenlemesi yer almaktadır.
Anayasa’nın yukarıda aktarılan 124. maddesi uyarınca, yasa koyucunun genel prensipleri belirlemesi koşuluyla düzenlenecek konunun uygulanmasını ve uygulamaya ilişkin ayrıntıların belirlenmesini yürütmeye, bir başka ifadeyle idarelere bırakmasının mümkün olduğu görülmektedir. Ancak, idarelerin düzenleme yapma yetkisi, yasama organının çizdiği sınırlar içinde, başta Anayasa olmak üzere, kanun, tüzük gibi üst hukuk normlarına aykırı olmamak kayıt ve şartına bağlı olarak kullanılabilir.
Normlar hiyerarşisi kuramına göre hukuk düzeni, farklı kademede yer alan Anayasa, kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer düzenleyici işlemlerden oluşan birçok normu içermekte ve her norm geçerliliğini bir üst basamakta yer alan normdan almaktadır. Bu nitelikleri gereği, dayandıkları üst hukuk normlarına aykırı hüküm ihtiva etmeleri mümkün değildir. Bu kuramın en belirgin özelliklerinden biri de, bir düzenlemenin hiyerarşik sıralamada daha altta bulunan bir düzenleme ile değiştirilememesi ve kaldırılamamasıdır. Dolayısıyla normlar hiyerarşisinde kanunlardan alt sırada gelen yönetmeliklerin de üst norm olan kanunlara aykırı olamayacağı açıktır.
Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in 28. maddesinin yukarıda aktarılan 1 ve 4. fıkraları birlikte değerlendirildiğinde, ilgililerin terfi değerlendirmesine tabi tutulabilmeleri için, 3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu’nun 55. maddesinin 11. fıkrasının (c) bendindeki düzenlemeye uygun olarak yazılı ve sözlü sınavda başarılı olmaları şartının arandığı görülmektedir.
Anılan Yönetmelik’in dava konusu 28. maddesinin 4. fıkrası ile yazılı sınavın tamamlayıcısı olan ve görevin gerektirdiği niteliklere en uygun personelin bir üst rütbeye terfisi için mesleki bilgisini ve genel kültür düzeyini ölçmeyi amaçlayan sözlü sınav notuna da önem atfedilerek, başarılı sayılmak için sözlü sınavda yüz üzerinden elli ve üzeri puan alınması şeklinde belirlenen asgari başarı kriterinin makul olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, sözlü sınav yönünden bir başarı kriteri getiren Yönetmelik’in 28. maddesinin 4. fıkrasında hukuka aykırılık görülmemiştir.
II – DAVACININ RÜTBE TERFİ SÖZLÜ SINAVINDA BAŞARISIZ SAYILMASINA İLİŞKİN İŞLEMİN İNCELENMESİ :
Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in dava konusu sözlü sınavın yapıldığı tarihteki haliyle “Sözlü sınav” başlıklı 28. maddesinin 1. fıkrasında, yazılı sınava giren adaylardan yüz üzerinden en az elli puan almış olanların sözlü sınava tabi tutulacağı kurala bağlanmış, 2. fıkrasında, sözlü sınav için oluşturulan komisyon üyelerinin, sınava girecek personelden en az bir üst rütbede olmak zorunda olduğu belirtilmiş, 3. fıkrasında, sözlü sınava yönelik değerlendirme kriterlerine yer verilmiş ve 4. fıkrasında da sözlü sınavda yüz üzerinden elli ve üzeri puan alanlar başarılı sayılacağı kurala bağlanmıştır.
Sözlü sınavda başarısız sayılma işleminin, diğer tüm idari işlemlerin yargısal denetiminde olduğu gibi yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden yargısal denetiminin yapılması esastır. İdari işlemin yetki, şekil gibi salt usule ilişkin unsurları ile sınırlı olarak yapılacak bir yargısal denetim, hukuk devleti ilkesinin sağladığı güvenceyi temin etmeyecektir.
Bu itibarla, sözlü sınav öncesinde, sınav komisyonunca sınavda sorulacak soruların ve cevaplarının önceden hazırlanması ve tutanağa bağlanması, her adaya sorulan soruların kayda geçirilmesi ve sorulan sorulara adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi, böylece sözlü sınavın nesnel olarak yapılması ve yargısal denetimin tüm unsurlarıyla gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır.
Dava dosyası incelendiğinde, davacının da katılmış olduğu sözlü sınavda sorulacak soruların söz konusu sınavdan önce hazırlanarak cevaplarıyla birlikte tutanağa bağlandığı, sözlü sınav komisyonu üyelerinin Yönetmelik’in 28. maddesinin 2. fıkrasında belirtildiği şekilde sınava girecek personelden en az bir üst rütbede olduğu, sınava alınan adaylara daha önceden hazırlanan soru havuzundan kendileri tarafından çekilen sorunun yöneltildiği, bu kapsamda davacının da 127 sıra numaralı soruyu çektiği ve cevaplandırdığı, davacı hakkında sözlü sınav komisyonu üyelerinin Yönetmelik’in 28. maddesinin 3. fıkrasında belirtilen kriterler yönünden ayrı ayrı değerlendirme yaptığı ve bu değerlendirmelerin gerekçeleriyle birlikte tutanağa bağlandığı, yapılan değerlendirme sonucununda davacının 30 puan takdir edilmek suretiyle sözlü sınavda başarısız sayıldığı görülmektedir.
Bu durumda, Yönetmelik’in 28. maddesinde yer alan düzenlemelere uygun olarak gerçekleştirilen sözlü sınavda davacının başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
III – 2016 YILI RÜTBE TERFİ SÖZLÜ SINAVLARININ TAMAMININ İPTALİ İSTEMİNİN İNCELENMESİ :
Yukarıda da aktarıldığı üzere, davacının da katılmış olduğu sözlü sınavda sorulacak soruların söz konusu sınavdan önce hazırlanarak cevaplarıyla birlikte tutanağa bağlandığı, sözlü sınav komisyonu üyelerinin Yönetmelik’in 28. maddesinin 2. fıkrasında belirtildiği şekilde sınava girecek personelden en az bir üst rütbede olduğu, sınava alınan adaylara daha önceden hazırlanan soru havuzundan kendileri tarafından çekilen sorunun yöneltildiği, sınava katılan adaylar hakkında sözlü sınav komisyonu üyelerinin Yönetmelik’in 28. maddesinin 3. fıkrasında belirtilen kriterler yönünden ayrı ayrı değerlendirme yaptığı ve bu değerlendirmelerin gerekçeleriyle birlikte tutanağa bağlandığı dikkate alındığında, Yönetmelik’in 28. maddesinde yer alan düzenlemelere uygun olarak gerçekleştirilen 2016 yılı rütbe terfi sözlü sınavlarında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
IV- DAVACININ 2016 YILI RÜTBE TERFİ SÖZLÜ SINAVINDA BAŞARISIZ SAYILMASI NEDENİYLE TERFİ ETTİRİLMEMESİNDEN KAYNAKLANAN MADDİ KAYIPLARININ YASAL FAİZİYLE BİRLİKTE ÖDENMESİ VE ÖZLÜK HAKLARININ İADESİNE KARAR VERİLMESİ İSTEMİNİN İNCELENMESİ :
Davacının bir üst rütbeye terfi için 2016 yılında katıldığı sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemin hukuka uygun bulunması nedeniyle davacının sözlü sınavda başarısız sayılması nedeniyle terfi ettirilmemesinden kaynaklanan maddi kayıplarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi ve özlük haklarının iadesine karar verilmesi isteminin de reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in 28. maddesinin 3. fıkrasının iptali istemine ilişkin olarak KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA oyçokluğuyla,
2. Anılan Yönetmelik’in 26. maddesinin 2. fıkrası ile 28. maddesinin 2 ve 4. fıkralarının iptali istemi yönünden DAVANIN REDDİNE oybirliğiyle,
3. Davacının bir üst rütbeye terfi için 2016 yılında katıldığı sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlem ile 2016 yılı rütbe terfi sözlü sınavlarının tamamının iptali istemi yönünden DAVANIN REDDİNE oyçokluğuyla,
4. Davacının sözlü sınavda başarısız sayılması nedeniyle terfi ettirilmemesinden kaynaklanan maddi kayıplarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi ve özlük haklarının iadesine karar verilmesi istemi yönünden DAVANIN REDDİNE oybirliğiyle,
5. Dava kısmen karar verilmesine yer olmadığı, kısmen dava ret ile sonuçlandığından aşağıda dökümü yer alan ..-TL yargılama giderinin yarısı olan …-TL’nin davacı üzerinde bırakılmasına, diğer yarısı olan …-TL’nin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, posta giderinden artan tutarın kararın kesinleşmesinden sonra davacıya iadesine,
6. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı İçişleri Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğüne verilmesine,
7. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 21/12/2022 tarihinde karar verildi.
(X) KARŞI OY :
10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in “Sözlü sınav” başlıklı 28. maddesinin -05/05/2016 günlü, 29703 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik’in 1. maddesiyle değiştirilen- 3. fıkrasında, “Sözlü sınav komisyonları üst rütbeye terfi edecek personeli;
a) Yazılı sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi (25 puan),
b) Bir konuyu kavrama ve ifade edebilme yeteneği (15 puan),
c) Temsil ve maiyetindeki personelini sevk ve idare kabiliyeti (15 puan),
ç) Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı (15 puan),
d) Analitik düşünme, problem çözme ve doğru karar verebilme yeteneği (15 puan),
e) Planlama, eşgüdüm ve denetim becerileri (15 puan),
konularında yüz tam puan üzerinden değerlendirir. Her üyenin vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak adayların sözlü sınav puanı tespit edilir.” düzenlemesi yer almaktadır.
Dava dosyası incelendiğinde, davacının 04/06/2016 tarihinde sözlü sınava alındığı, davacıdan sınav öncesinde komisyonca hazırlanan sorulardan kendi iradesi doğrultusunda çektiği soruyu okuyarak cevaplandırmasının istenildiği, davacının 123 sıra numaralı soruyu çektiği ve cevaplandırdığı, bu soru dışında davacıya herhangi bir soru yöneltilmediği ve davacı hakkında Yönetmelik’in 28. maddesinin 3. fıkrasında belirtilen kriterler doğrultusunda yapılan değerlendirme sonucunda 30 puanla başarısız sayıldığı görülmekte olup, davacıya yöneltilen sorunun Yönetmelik’in 28. maddesinin 3. fıkrasının (c) ve (e) bentlerinde sayılan kriterlerin ölçülmesine uygun olmadığı dikkate alındığında, davacının bir üst rütbeye terfi için 2016 yılında katıldığı sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Diğer taraftan, 2016 yılı rütbe terfi sözlü sınavlarının yukarıda aktarılan şekilde gerçekleştirilmesi nedeniyle söz konusu sözlü sınavlarda da hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Bu nedenle davacının bir üst rütbeye terfi için 2016 yılında katıldığı sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlem ile 2016 yılı rütbe terfi sözlü sınavlarının tamamının iptaline karar verilmesi gerektiği oyuyla anılan işlemler yönünden davanın reddine yönelik olarak verilen kararın bu kısmına katılmıyorum.
(XX) KARŞI OY :
Davacı tarafından, Emniyet amirleri için 2016 yılında yapılan rütbe terfi sözlü sınavında başarısız sayılmasına ilişkin işlem ile sınavın dayanağı olan Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik’in 26. maddesinin 2. fıkrasının, 28. maddesinin 2, 3 ve 4. fıkralarının iptali ile sözlü sınavda başarısız sayılması nedeniyle terfi ettirilmemesinden kaynaklanan maddi kayıplarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi ve özlük haklarının iadesine karar verilmesi istenmektedir.
3201 sayılı Emniyet Teşkilat Kanunu’na dayanılarak hazırlanan Emniyet Hizmetleri Sınıfı Personeli Rütbe Terfileri ve Değerlendirme Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına İlişkin Yönetmelik 10/05/2015 günlü, 29351 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş; Yönetmelik’in 28. maddesinin 1 ve 3. fıkralarının Danıştay Beşinci Dairesince yürütmesinin durdurulması üzerine yapılan 11/04/2016 günlü, 2016/8770 sayılı değişiklikle 28. madde;
”(1) (Değişik: 11/4/2016-2016/8770 K.) Yazılı sınava giren adaylardan yüz üzerinden en az elli puan almış olanlar, sözlü sınava tabi tutulur.
(2) Sözlü sınav için oluşturulan komisyon üyeleri, sınava girecek personelden en az bir üst rütbede olmak zorundadır.
(3) (Değişik: 11/4/2016-2016/8770 K.) Sözlü sınav komisyonları üst rütbeye terfi edecek personeli;
a) Yazılı sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi (25 puan),
b) Bir konuyu kavrama ve ifade edebilme yeteneği (15 puan),
c) Temsil ve maiyetindeki personelini sevk ve idare kabiliyeti (15 puan),
ç) Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı (15 puan),
d) Analitik düşünme, problem çözme ve doğru karar verebilme yeteneği (15 puan),
e) Planlama, eşgüdüm ve denetim becerileri (15 puan),
konularında yüz tam puan üzerinden değerlendirir. Her üyenin vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak adayların sözlü sınav puanı tespit edilir.
(4) (Ek: 11/4/2016-2016/8770 K.) Sözlü sınavda yüz üzerinden elli ve üzeri puan alanlar başarılı sayılır.” şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Davacı başarısız sayılmasına ilişkin işlemle birlikte yukarıda metnini yazdığım yeni yönetmelik hükümlerinin iptalini ve sözlü sınavda başarısız sayılması nedeniyle terfi ettirilmemesinden kaynaklanan maddi kayıplarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi ve özlük haklarının iadesini istemektedir.
Danıştay Beşinci Dairesinin 20/06/2018 günlü, E:2016/24760, K:2018/15074 sayılı kararıyla Yönetmelik’in 28. maddesinin 1 ve 3. fıkralarında yer alan düzenlemelerin değişiklikten önceki halinin iptal edildiği, anılan kararın Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 25/11/2020 günlü, E:2019/179, K:2020/2522 sayılı kararıyla onandığı ve iptal kararının kesinleştiği görülmektedir.
İdarece yukarıda aktarılan yargı kararları ile ilgisi olmamasına rağmen anılan yargı kararı uygulanıyormuş gibi ve son derece hatalı bir şekilde Yönetmelik’in 28. maddesinin 1 ve 3. fıkralarının tamamen yürürlükten kaldırıldığı ve halihazırda söz konusu fıkranın karşılığında herhangi bir düzenleme yer almadığı anlaşılmakta ise de bu husus davacının menfaatini etkileyen ve başarısız sayıldığı sözlü sınavının dayanağını oluşturan davaya konu yönetmelik maddelerinin yargısal denetiminin yapılmasına engel değildir.
Burada ayrıca idari yargı denetiminin “hukuka uygunluk” denetimi olduğu ve bu denetimin de dava konusu işlemin kurulduğu tarih itibarıyla gerçekleştirilmesi gerektiğine ilişkin idare hukukunun ve idari yargının bilinen en temel ilkelerini de hatırlatmak gerekir.
Bu nedenle, Yönetmelik’in davaya konu 28. maddesinin 3. fıkrasının yargısal denetimlerinin yapılarak bir karar verilmesi gerekmekte iken, dava konusu edilen düzenlemenin idarece yürürlükten kaldırılması nedeniyle anılan düzenleme bakımından davanın konusuz kaldığından bahisle karar verilmesine yer olmadığına yönelik olarak verilen kararın bu kısmına katılmıyorum.