Danıştay 2. Daire Başkanlığı         2021/12566 E.  ,  2023/2227 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/12566
Karar No : 2023/2227

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Büyükşehir Belediye Başkanlığı – …
VEKİLİ : Av. …

MÜDAHİLLER (DAVALI YANINDA) :
1- BP Petrolleri Anonim Şirketi
VEKİLLERİ : Av. …, Av. …
2- … Petrol ve Petrol Türevleri Limited Şirketi
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … günlü, E:…, K: … sayılı kararın, dilekçede yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Adana ili, Ceyhan ilçesi, … Mahallesinde bulunan … Petrolleri A.Ş’ye ait petrol istasyonu adına verilen … günlü, …-… sayılı işyeri açma ve çalıştırma ruhsatlarının iptaline yönelik 23/05/2017 günlü başvurusunun reddine dair … günlü, … sayılı işlemin iptali istenilmektedir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : … İdare Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararıyla; dava konusu … günlü, …-… sayılı işyeri açma ve çalıştırma ruhsatlarının dayanağını oluşturan 1/1000 ve 1/5000 ölçekli imar planlarında değişiklik yapılmasına ilişkin Ceyhan Belediye Meclisinin … günlü, … sayılı kararının Mahkemelerinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararı ile iptal edildiği, dayanak imar planlarının iptal edilmesi nedeniyle işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının yasal dayanağının kalmadığı, ruhsat öncesi işlemler nedeni ile mevzuat hükümlerine aykırı hale gelen önceden elde edilen faaliyet izinlerinin ilanihaye devam edemeyeceği, hukukunun genel ilkelerine göre kazanılmış hak kavramından bahsedebilmek için de somut durumda kamu düzenine ilişkin emredici hükümlere aykırılık bulunmaması gerektiği, Mahkemelerinin E:… sayılı dosyasında yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda, … ada … parsel numaralı taşınmazın bulunduğu alanda planlanan akaryakıt ve LPG istasyonu alanı kullanımına yönelik plan kararının şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, kamu yararına ve ilgili mevzuata uygun olmadığı sonucuna ulaşıldığı, anılan iş yerinin akaryakıt istasyonu ve türevi faaliyetlerinin ruhsatlandırıldığı andaki şartları kaybetmesi nedeniyle söz konusu taşınmazda faaliyet konusu işin yürütülmesinin mevzuata uygun düşmeyeceği anlaşıldığından, dava konusu işlemde hukuka uyarlılık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi Kararının Özeti : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen temyize konu kararla; istinaf başvurusuna konu kararın usul ve hukuka uygun olduğu ve kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı belirtilerek istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, davaya konu taşınmazın imar planında akaryakıt ve LPG istasyonu olarak ayrıldığı 02/10/2007 günlü imar planı değişikliğine ilişkin davacının itirazının bulunmadığı, bu nedenle itiraz hakkını kullanmayan davacının işbu davayı ikame etmesinin hukuki dayanaktan yoksun ve kötü niyetli olduğu, mesafe şartlarına uyulmamanın tek başına ruhsat iptali için yeterli olmadığı, düzenlendiği tarihte imar planlarına ve ilgili mevzuata uygun olarak düzenlenen işyeri açma ve çalışma ruhsatının lehine düzenlenen kişi bakımından müktesep hak teşkil ettiği ve imar planının sonradan iptali ile ruhsatların geçerlilik koşullarını kendiliğinden kaybetmeyeceği ileri sürülerek kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Temyiz isteminin reddi gerektiği yolundadır.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ :Temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay Onuncu Dairesi tarafından, Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının “Ortak Hükümler” kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada, davalı yanında davaya müdahale talebinde bulunan … Petrol ve Petrol Türevleri Limited Şirketinin davanın sonucundan etkileneceği anlaşıldığından, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanun’un 31. maddesinin atıfta bulunduğu 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun ilgili düzenlemeleri uyarınca anılan şirketin davaya davalı idare yanında müdahale isteminin kabulüne karar verilerek, dosya tekemmül ettiğinden davalı idarenin yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü.

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Ceyhan Belediye Meclisinin … günlü, … sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliği ile Ceyhan ilçesi, … Mahallesi, … ada … parsel numaralı taşınmazın bulunduğu alanın “Yönetim Merkezi Alanı” kullanımından “Akaryakıt ve LPG İstasyonu Alanı” kullanımına dönüştürüldüğü, bu doğrultuda hazırlanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliğinin de Ceyhan Belediye Meclisinin … günlü, … sayılı kararı ile onaylandığı, 1/1000 ölçekli uygulama imar planı değişikliği ile Ceyhan ilçesi, … Mahallesi, … ada … parsel numaralı taşınmazın bulunduğu alanın “KDKÇA (Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanı)” kullanımından “Akaryakıt ve LPG İstasyonu Alanı” kullanımına dönüştürüldüğü, akabinde Adana ili, Ceyhan ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parselde kayıtlı taşınmaza ilişkin olarak dava dosyasında müdahile talebi kabul edilen … ada, … parsel maliki … Petrol ve Petrol Türevleri Dağıtım Pazarlama San. ve Tic. Ltd. Şti. adına Ceyhan Belediye Başkanlığı tarafından LPG İkmal ve Akaryakıt Satış İstasyonu faaliyet konulu … günlü, … nolu işyeri açma ve çalıştırma ruhsatının düzenlendiği, … Petrol ve Petrol Türevleri Dağıtım Pazarlama San. ve Tic. Ltd. Şti. adına kayıtlı akaryakıt istasyonunun Ceyhan 3. Noterliğinin … günlü, … sayılı işletme devir hakkı sözleşmesi ile işbu dosyada yine müdahil konumunda olan … Petrolleri A.Ş’ye devredildiği, işletmeyi devralan … Petrolleri A.Ş adına … İkmal ve Akaryakıt Satış İstasyonu faaliyet konulu … günlü, … ve … sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının düzenlendiği, … ada … parsel sayılı taşınmazda hissesi bulunan davacı tarafından anılan taşınmaz için davalı idareden talep edilen imar durum belgesinin ön cephe koşullarını sağlamadığından bahisle verilmemesi üzerine … adada gerçekleştirilen 1/1000 ve 1/5000 ölçekli imar planlarında değişiklik yapılmasına ilişkin … günlü, … sayılı belediye meclis kararının iptali sitemiyle açılan davada yerinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesi neticesinde düzenlenen bilirkişi raporu doğrultusunda Ceyhan Belediye Meclisinin … günlü, … sayılı kararı ile onaylanan 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planı değişikliği ile plan değişikliğine konu taşınmazlardan … ada … parsel numaralı taşınmazın bulunduğu alanda planlanan akaryakıt ve LPG istasyonu alanı kullanımına yönelik plan kararının şehircilik ilkelerine, planlama esaslarına, kamu yararına ve ilgili mevzuata uygun olmadığı gerekçesiyle 20/04/2017 tarihinde yürütmenin durdurulması kararı verildiği, akabinde de … günlü, E:…, K:… sayılı karar ile iptal kararı verildiği, Mahkemenin 20/04/2017 günlü yürütmenin durdurulması kararına istinaden davacı tarafından … Petrolleri A.Ş’ye ait işyerinin “akaryakıt ve lpg gazı ikmal istasyonu” faaliyet konulu … günlü, …-… sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatlarının iptaline yönelik 23/05/2017 günlü başvurusunun reddine dair … günlü, … sayılı işlemin iptali istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
17/06/1989 günlü, 20198 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun’un 4. maddesinde; “3 üncü maddede belirtilen merciler, iznin verilmesi için yapılacak beyan ve incelemelerde aşağıda öngörülen genel kriterlere göre düzenlenecek yönetmeliği esas alırlar.
a) İnsan sağlığına zarar vermemek,
b) Çevre kirliliğine yol açmamak,
c) Yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması ile ilgili düzenlemelere aykırı davranmamak.” hükmü yer almıştır.
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Şehirlerarası özel otobüs terminali işletmesi ve akaryakıt istasyonları” başlıklı 80. maddesinde; “Belediye sınırları ve mücavir alanları içinde, kara yolu ile yolcu taşıma hakkına sahip gerçek ve tüzel kişilerin şehirlerarası otobüs terminali kurmalarına ve işletmeleri ile her türlü akaryakıt ile sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) istasyonlarına nazım imar ve uygulama imar plânına uygun olmak kaydıyla belediye tarafından izin verilebilir. Akaryakıt istasyonlarına izin verilmesi için nazım imar plânında akaryakıt istasyonu olarak gösterilmesi şarttır. Bu istasyonlara çalışma ruhsatı büyükşehirlerde büyükşehir belediyesi tarafından verilir.” hükmüne yer verilmiştir.
10/08/2005 günlü, 25902 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde; “…d) İkinci sınıf gayrisıhhî müessese: Meskenlerden mutlaka uzaklaştırılması gerekmemekle beraber izin verilmeden önce civarında ikamet edenlerin sıhhat ve istirahatleri üzerine gerek tesisatları ve gerekse vaziyetleri itibarıyla bir zarar vermeyeceğine kanaat oluşması için inceleme yapılması gereken işyerlerini, …” düzenlemesine ve “İkinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müesseseler” başlıklı 23. maddesinde; “İkinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müessese açmak isteyen gerçek ve tüzel kişiler; işin özelliğine göre bu maddenin ikinci fıkrasında belirtilen kriterlere uygun olarak işyerini düzenledikten sonra bu Yönetmeliğin eki Örnek 2’de yer alan başvuru formunu doldurarak yetkili idareye ibraz eder. Yetkili idareler, ikinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhî müesseseler için yapılacak beyan ve incelemelerde; insan sağlığına zarar verilmemesi, çevre kirliliğine yol açılmaması, yangın, patlama, genel güvenlik, iş güvenliği, işçi sağlığı, trafik ve karayolları, imar, kat mülkiyeti ve doğanın korunması ile ilgili düzenlemeleri esas alır…” düzenlemesine yer verilmiştir. Yönetmelik’in Ek-2 Gayrisıhhî Müesseseler Listesi’nde ise akaryakıt istasyonları ikinci sınıf gayrisıhhî müessese olarak gösterilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri uyarınca, akaryakıt istasyonu olarak işletilmek üzere işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenebilmesi için faaliyetin gösterileceği taşınmazın imar durumunun nazım imar ve uygulama imar plânına uygun olmasının, söz konusu taşınmazın nazım imar plânında akaryakıt istasyonu olarak gösterilmesinin ve yapı kullanma izin belgesinin alınmış olmasının şart olduğu, inşaat ruhsatı bulunmayan bir yapıya yapı kullanma izin belgesi verilmesinin mümkün olmadığı açıktır.
Dosyanın incelenmesinden, Adana ili, Ceyhan ilçesi, … Mahallesinde bulunan … Petrolleri A.Ş tarafından işletilen petrol istasyonunun yer aldığı … ada, … parselin bulunduğu alanın “Akaryakıt ve LPG İstasyonu alanı” kullanımına dönüştürülmesine ilişkin düzenlenen imar planına ait 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planlarının onaylanmasına ilişkin Ceyhan Belediye Meclisinin … günlü, … sayılı kararının iptali istemiyle açılan davada; işlemin iptali yolunda … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı karara karşı davalı idare tarafından yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesinin … günlü, E:…, K:… sayılı kararının, Danıştay Altıncı Dairesinin 17/05/2022 günlü, E:2018/8294, K:2022/5717 sayılı kararı ile bozulduğu görülmüştür.
Bu durumda; Adana ili, Ceyhan ilçesi, … Mahallesi … ada, … parselde faaliyet gösteren … Petrolleri A.Ş. adına verilen … günlü, …-… sayılı işyeri açma ve çalıştırma ruhsatlarının iptaline yönelik 23/05/2017 günlü başvurusunun reddine dair işlemin iptali istemiyle açılan davada, işbu işyeri açma ve çalışma ruhsatların dayanağını oluşturan 1/1000 ve 1/5000 ölçekli imar planlarında yapılan değişikliğe ilişkin 02/10/2007 günlü, 35 sayılı kararın iptal edildiğinden bahisle ruhsatların yasal dayanağının kalmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiş ise de, iş yeri açma ve çalışma ruhsatının dayanağı olan imar planlarında yapılan değişikliğin yargı kararı ile iptal edilmesine ilişkin kararın Danıştay Altıncı Dairesinin yukarıda anılan kararı ile bozulduğu, bu itibarla 1/1000 ve 1/5000 ölçekli imar planlarında yapılan değişikliğin geçerliliğini koruduğu göz önüne alındığında, Danıştay Altıncı Dairesinin bozma kararı üzerine Mahkemece yeniden yapılacak değerlendirme neticesinde verilecek kararın, bakılan davada verilecek olan kararın gerekçesini ve sonucunu etkileyecek nitelikte bulunması karşısında, belirtilen dava hakkındaki bozma kararı üzerine Mahkemece verilecek olan kararın sonucuna göre iş bu dava hakkında da yeniden bir değerlendirme yapılarak hüküm kurulması gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVALI İDARENİN TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE,
2. … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinin 2/b fıkrası uyarınca BOZULMASINA,
3. Kullanılmayan … TL yürütmeyi durdurma harcının, davalı idareye iadesine,
4. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 6545 sayılı Kanun’la değişik 50. maddesinin 2. fıkrası gereğince ve yukarıda belirtilen hususlar da gözetilerek yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın, kararı veren … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 26/04/2023 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.