Danıştay 2. Daire Başkanlığı         2021/12254 E.  ,  2022/6887 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/12254
Karar No : 2022/6887

TEMYİZ EDEN (DAVACILAR) : … mirasçıları
1- …
2- …

KARŞI TARAF (DAVALI) : … Valiliği
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:… , K:… sayılı kararın, dilekçede yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava; Tekirdağ ili, Merkez ilçe, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı, mülkiyeti Hazineye ait taşınmazın 370,00 m²’sinin 12/11/2009-08/04/2014 tarihleri arasındaki dönemde büfe, çay bahçesi ve kafeterya olarak kullanılmak suretiyle davacı tarafından fuzulen işgal edildiğinden bahisle Tekirdağ Defterdarlığı Milli Emlak Müdürlüğünce 262.638,78-TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … günlü, … sayılı ecrimisil ihbarnamesine karşı yapılan itirazın reddine ilişkin … günlü, … sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesinin … günlü, E:… , K:… sayılı kararıyla; mahallinde yaptırılan keşif ve bilirkişi incelemesi sonucunda düzenlenen 20/02/2015 günlü bilirkişi raporunda, aynı davacı tarafından 01/01/2009-11/11/2009 tarihleri arasındaki dönem için aynı yere ilişkin ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle açılan …. İdare Mahkemesinin E:… sayılı dosyasındaki bilirkişi raporunda 2009 yılı için m² birim değeri 70,00-TL olarak değerlendirildiği belirtildiğinden, dava konusu taşınmazın 2009 yılı m² birim değeri 70,00-TL baz alınarak 12/11/2009-08/04/2014 tarihleri arasındaki dönem için ecrimisil değerinin 135.697,42-TL olduğunun ortaya konulduğu gerekçesiyle, dava konusu işlemin 126.941,36-TL’lik kısmı yönünden iptaline, 135.697,42-TL’lik kısım yönünden ise davanın reddine hükmedilmiştir.
Anılan kararın davalı idare tarafından temyizi üzerine Danıştay Onuncu Dairesinin 20/12/2017 günlü, E:2016/7518, K:2017/5873 sayılı kararıyla; dava konusu taşınmazla aynı mevkide bulunan ve benzer şekilde kullanılan taşınmazların işgali nedeniyle tahakkuk ettirilen ecrimisil ihbarnamelerinin iptali istemiyle açılan davalarda, Mahkemece bilirkişi raporları hükme esas alınarak dava konusu işlemlerin kısmen iptaline, kısmen de davaların reddine ilişkin … günlü, E:… , K:… sayılı kararın, Dairenin 20/12/2017 günlü, E:2016/8404, K:2017/5880 sayılı kararı ile onandığı; … günlü, E:… , K:… sayılı kararın, Dairenin 20/12/2017 günlü, E:2016/8275, K:2017/5876 sayılı kararı ile bozulduğu; … günlü, E:… , K:… sayılı kararın, Dairenin 20/12/2017 günlü, E:2016/8290, K:2017/5875 sayılı kararı ile bozulduğu; … günlü, E:… , K:… sayılı kararın, Dairenin 20/12/2017 günlü, E:2016/8721, K:2017/5878 sayılı kararı ile bozulmasına karar verildiğinin diğer dosyaların incelenmesinden anlaşıldığı, bu durumda, dosya numaraları verilen ve dava konusu taşınmazla aynı yerde bulunan diğer taşınmazlara ilişkin olarak düzenlenen tahakkuk işlemlerine karşı açılan davalarda İdare Mahkemesince bozma kararı doğrultusunda yeniden yapılacak inceleme sonucunda verilecek kararlar da dikkate alınmak suretiyle, dava konusu taşınmazla ilgili olarak da yeniden bir karar verilmesi gerekeceği gerekçesiyle, iptale ilişkin kısmın bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : Danıştay Onuncu Dairesinin söz konusu bozma kararına uyularak yeniden yapılan inceleme sonucunda … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:… , K:… temyize konu kararla; 26/10/2018 günlü ara kararıyla; bilirkişi heyetinden, bozma kararındaki gerekçe dikkate alınarak, kararda belirtilen (Mahkemenin E:… sayılı dosyadaki 2009 yılı için ecrimisil bedelinin 140-TL/m² olarak hesap edildiği göz önünde bulundurularak) onanan birim fiyatından hesaplanması suretiyle ek rapor istenilmesine karar verilmiş, alınan 04/12/2018 havale tarihli ek bilirkişi raporunda; işbu dosya ile E:… sayılı dosyada ecrimisil değeri verilirken parsel üzerindeki yapıların kullanım amaçları dikkate alınmış olup, E:… sayılı dosyada işgale konu yapıların ticari açıdan gelir getirisinin işbu dosyada yer alan işgale konu yapılara göre daha büyük olduğunun düşünüldüğü, işbu dosyada yer alan işletmenin büfe, çay bahçesi ve kafeterya olarak kullanıldığının, işletmenin büyük bir bölümünün açık alanda hizmet vermesi nedeniyle yılın 12 ayında tam randımanlı iş yapmadığının, yoğun iş döneminin 3-4 ay ile sınırlı kaldığının düşünüldüğü, E:… sayılı dosyada yer alan restoranın, yılın 12 ayı iş yapan, içki ruhsatı bulunan, yıl boyunca 80 m² kapalı alanında, yaz döneminde buna ilaveten 43,27 m² açık alanında faaliyet gösteren ticari işletme olduğu, sonuç olarak, ecrimisil m² birim değeri belirlenirken işletmenin büyüklüğü, konumu, ticari faaliyet konusu, yıl içinde iş yapma dönemlerinin ve çevre emsallerin dikkate alındığı, bahse konu iki işletme arasında ciddi kazanç farkı olduğu, ayrıca mahkemenin E:… (sehven … yazılmıştır)/… sayılı dosyasındaki bilirkişi raporunun işbu dosyaya emsal teşkil ettiği, bu sebeple, 2009 yılı baz alındığında işbu dosyada işgal edilen taşınmazın m² birim değerinin 70,00-TL olacağı kanaatine varıldığının belirtildiği, bilahare 04/12/2018 günlü ara kararıyla; bilirkişi heyetinden, anılan bozma kararında belirtilen (Mahkemelerinin E:… sayılı dosyasındaki 2009 yılı için ecrimisil birim bedelinin 140-TL/m² olarak hesap edildiği göz önünde bulundurularak) onanan birim fiyatı üzerinden tekrar hesaplanması suretiyle ek rapor istenilmesine karar verilip alınan 15/01/2019 havale tarihli ek bilirkişi raporunda; 04/12/2018 havale tarihli ek bilirkişi raporunu tekrarla, 2009 yılı baz alındığında yapılan araştırmalar sonucunda işbu dosyada işgal edilen taşınmazın m2 birim değerinin 70,00-TL olacağı kanaatine varıldığı, bozma kararına istinaden işbu dosyada yer alan işletme için 2009 yılına ait ecrimisil m² birim değeri 140,00-TL olarak hesaplandığında 12/11/2009-08/04/2014 dönemleri arasındaki ecrimisil bedelinin 275.095,07-TL çıktığının belirtildiği gerekçesiyle, dava konusu 262.638,78-TL ecrimisil bedelinde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle, davanın reddine hükmedilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacılar tarafından, bilirkişi raporları arasındaki çelişki giderilmeden karar verildiği, her sene ecrimisil değerleri üzerinde yapılan artışın fahiş olduğu, kullanılan alan 342 m² olmasına rağmen 370 m² üzerinden işgal alanının hesaplandığı, açık ve kapalı alanların aynı ecrimisil bedeline dahil edilmesinde hukuka aykırılık bulunduğu, kullanılan yerin yaz ve kış aylarında kazancının farklılık arz ettiği, emsal işletmelerin ödemek zorunda oldukları ecrimisil bedellerinin de bilirkişi raporunda gösterilmesi gerektiği ileri sürülerek, İdare Mahkemesi kararının bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Cevap verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci Dairesince, Danıştay Onuncu Dairesi tarafından, Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının “Ortak Hükümler” kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Tekirdağ ili, Merkez ilçe, … Mahallesi, … ada, … parsel sayılı, mülkiyeti Hazineye ait taşınmazın 370,00 m²’sinin 12/11/2009-08/04/2014 tarihleri arasındaki dönemde büfe, çay bahçesi ve kafeterya olarak kullanılmak suretiyle davacı tarafından fuzulen işgal edildiğinden bahisle Tekirdağ Defterdarlığı Milli Emlak Müdürlüğünce 262.638,78-TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … günlü, … sayılı ecrimisil ihbarnamesine karşı yapılan itirazın reddine ilişkin … günlü,… sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle temyizen incelenmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT :
2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun dava konusu işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan haliyle 75. maddesinde, Devletin özel mülkiyetinde veya hüküm ve tasarrufu altında bulunan malların, gerçek ve tüzel kişilerce işgali üzerine, fuzuli şagilden, bu Kanun’un 9. maddesindeki yerlerden sorulmak suretiyle, 13. maddesinde gösterilen komisyonca takdir ve tespit edilecek ecrimisilin isteneceği, ecrimisilin talep edilebilmesi için Hazinenin işgalden dolayı bir zarara uğramış olmasının gerekmediği ve fuzuli şagilin kusurunun aranmayacağı hükmüne yer verilmiştir.
2886 sayılı Kanun’un 74. maddesine dayanılarak çıkarılan Hazine Taşınmazlarının İdaresi Hakkında Yönetmeliğin 85. maddesinin işlem tarihinde yürürlükte olan haliyle 1. fıkrasında, “Hazine taşınmazlarının kişilerce işgale uğradığının tespit edilmesi hâlinde, tespit tarihinden itibaren onbeş gün içinde “Taşınmaz Tespit Tutanağı”na dayanılarak, ecrimisil idarece tespit edilir ve Yönetmelikte belirtilen komisyonca karara bağlanır.” hükmü; aynı maddenin 2. fıkrasında ise, “Ecrimisilin tespit ve takdirinde; İdarenin zarara uğrayıp uğramadığına, işgalcinin kusurlu olup olmadığına ve taşınmazın işgalci tarafından kullanım şekline bakılmaksızın idarenin bu taşınmazdan işgalden önceki haliyle elde edebileceği muhtemel gelir esas alınır. Ecrimisilin tespitinde aynı yer ve mahalde bulunan emsal nitelikteki taşınmazlar için oluşmuş kira bedelleri veya ecrimisiller, varsa bunlara ilişkin kesinleşmiş yargı kararları, gerektiğinde ilgisine göre belediye, ticaret odası, sanayi odası, ziraat odası, borsa gibi kuruluşlardan veya bilirkişilerden soruşturulmak suretiyle edinilecek bilgiler ile taşınmazın değerini etkileyecek tüm unsurlar göz önünde bulundurulur.” düzenlemesi yer almıştır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Dava dosyasının incelenmesinden, aynı davacı tarafından, dava konusu taşınmazın 370,00 m²’sinin bir önceki ecrimisil dönemi olan 01/01/2009-11/11/2009 tarihleri arasında büfe, çay bahçesi, kafeterya olarak kullanılmak suretiyle fuzulen işgal edildiğinden bahisle 47.950,00-TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … günlü, … sayılı ecrimisil ihbarnamesine karşı yapılan itirazın reddine dair … günlü, … sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle açılan davada; bilirkişi heyetince 2009 yılına ait ecrimisil m² birim değeri 70,00-TL olarak takdir edildiği, … İdare Mahkemesinin … günlü, E:… , K:.. sayılı kararıyla, bilirkişi raporu doğrultusunda kısmen iptal, kısmen ret kararı verildiği, anılan kararın, idarenin temyizi üzerine, iptale ilişkin kısmının, Danıştay (Kapatılan) Onyedinci Dairesinin 15/02/2016 günlü, E:2015/1174, K:2016/876 sayılı kararıyla onanarak kesinleştiği anlaşılmaktadır.
Diğer taraftan davacı … tarafından, yine dava konusu taşınmazın; 123,27 m²’sinin 12/11/2009-08/04/2014 tarihleri arasındaki dönemde tek katlı bina ve restoran olarak kullanılmak suretiyle fuzulen işgal edildiğinden bahisle 215.217,08-TL ecrimisil istenilmesine ilişkin … günlü, … sayılı ecrimisil ihbarnamesi ile yapılan itirazın reddine dair … günlü, … sayılı ecrimisil düzeltme ihbarnamesinin iptali istemiyle açılan davada; bilirkişi heyetince 2009 yılına ait ecrimisil m² birim değeri 140,00-TL olarak takdir edilerek, bilirkişi raporu doğrultusunda kısmen iptal, kısmen ret kararı veren … İdare Mahkemesinin … günlü, E:… , K:… sayılı kararının, taraflarca temyizi üzerine Danıştay Onuncu Dairesinin 20/12/2017 günlü, E:2016/8404, K:2017/5880 sayılı kararıyla onandığı, davalı idarenin karar düzeltme isteminin aynı Dairenin 07/10/2019 günlü, E:2018/4564, K:2019/6276 sayılı kararıyla reddedildiği, anılan kararın kesinleştiği görülmektedir.
Her ne kadar İdare Mahkemesince, E:… sayılı dosyadaki 2009 yılı için ecrimisil birim bedelinin 140-TL/m² olduğu esas alınarak karar verilmiş ise de, dosya içerisindeki bilirkişi raporlarında; E:… sayılı dosyada ecrimisil değeri verilirken parsel üzerindeki yapıların kullanım amaçları dikkate alındığı, işgale konu yapıların ticari açıdan gelir getirisinin bu dosyada yer alan işgale konu yapılara göre daha büyük olduğu, bu dosyada yer alan işletmenin büfe, çay bahçesi ve kafeterya olarak kullanıldığının, işletmenin büyük bir bölümünün açık alanda hizmet vermesi nedeniyle yılın 12 ayında tam randımanlı iş yapmadığının, yoğun iş döneminin 3-4 ay ile sınırlı kaldığının dikkate alındığı, restoranın, yılın 12 ayı iş yapan, alkollü içki satış ruhsatı bulunduğu, yıl boyunca 80 m² kapalı alanında, yaz döneminde buna ilaveten 43,27 m² açık alanında faaliyet gösteren ticari işletme olduğu, sonuç olarak; ecrimisil m² birim değeri belirlenirken işletmenin büyüklüğü, konumu, ticari faaliyet konusu, yıl içinde iş yapma dönemlerinin ve çevre emsallerin dikkate alındığı, bahse konu iki işletme arasında ciddi kazanç farkı olduğu, ayrıca Mahkemenin E:… sayılı dosyasındaki bilirkişi raporunun işbu dosyaya emsal teşkil ettiği, bu sebeple, 2009 yılı baz alındığında bu dosyada işgal edilen taşınmazın m² birim değerinin 70,00-TL olacağı kanaatine varıldığının belirtildiği, bu değerlendirmeler karşısında, E:… sayılı dosyadaki m² birim değerinin, bu dosya için emsal alınması hukuka uygun görülmemiştir.
Bu durumda, İdare Mahkemesince, dava konusu taşınmazın bir önceki dönem (01/01/2009-11/11/2009) olan ve Mahkemenin E:… sayılı kesinleşen dosyasındaki 2009 yılı ecrimisil m² birim değerinin 70,00-TL olarak hesaplandığı göz önünde bulundurularak, 2009 yılına ait ecrimisil m² birim değeri olan 70,00-TL emsal alınarak değerlendirme yapılmak suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, hatalı değerlendirmeye dayalı olarak verilen İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVACILARIN TEMYİZ İSTEMLERİNİN KABULÜNE,
2. … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:… , K:… sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun temyize tabi kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan haliyle 49. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca BOZULMASINA,
3. Aynı Kanun maddesinin 3622 sayılı Kanun ile değişik 3. fıkrası uyarınca, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen İdare Mahkemesine gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş (15) gün içinde Danıştayda karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 27/12/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.