Danıştay 2. Daire Başkanlığı         2021/10849 E.  ,  2022/7058 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/10849
Karar No : 2022/7058

KARŞILIKLI TEMYİZ İSTEMİNDE BULUNANLAR :
DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı, maddi tazminat isteminin kısmen kabulü ve fazlaya ilişkin maddi tazminat istemiyle manevi tazminat isteminin reddi yolundaki kararının, taraflarca aleyhlerine olan kısımlarının, dilekçelerde yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca, temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava, Sivas ili, Şarkışla ilçesi, … Mahallesi, … Sokak, bodrum kat adresinde bulunan ve birahane olarak faaliyet gösteren işyerinin, … günlü, … sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatı ile ruhsatın dayanağı olan içkili yer bölgesi tespitine ilişkin … günlü, … sayılı Şarkışla Belediye Meclisi kararının; Şarkışla Kaymakamlığının, … İdare Mahkemesi nezdinde açmış olduğu dava sonucunda iptali nedeniyle işyerinin, 27/08/2014 tarihinde kapatılmasından dolayı uğranıldığı ileri sürülen 55.938,03 TL maddi ve 50.000,00 TL manevi zararın, dava tarihinden itibaren yürütülecek yasal faiziyle birlikte tazmini istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : … İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; dava dosyasındaki bilgi ve belgelerle, 19/10/2015 günü mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak alınan bilirkişi raporunun birlikte değerlendirilmesinden; Şarkışla Belediye Meclisinin … günlü, … sayılı kararıyla içkili yer bölgesi olarak belirlenen işyerinin, birahane olarak işletilmesi için ruhsat talebinde bulunulması üzerine alınan Şarkışla Kaymakamlığının görüş yazısında, açılmak istenen işletmenin genel güvenlik ve asayiş açısından sakıncalı olduğunun bildirilmesine rağmen, işletmeye Şarkışla Belediyesince … günlü, … sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi üzerine; Meclis kararı ve ruhsatla ilgili olarak Şarkışla Kaymakamlığı tarafından açılan davaların, … İdare Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… ve … günlü, E:…, K:… sayılı kararlarıyla, anılan işlemlerin iptali yolunda sonuçlanması nedeniyle davalı … Belediyesinin, hukuka aykırı hareket ettiği ve hizmet kusurunun bulunduğu ve davacının zararlarının karşılanması gerektiği; manevi tazminatın ise, kişilerin mal varlığında meydana gelen azalmayı telafi etmeye yönelik bir tazmin aracı olmadığı, manevi yönden duyulan acı ve ızdırabı kısmen de olsa gidermeye yönelik manevi bir tatmin aracı olduğu hususuyla, tazminat talebine konu olayın niteliği dikkate alındığında, davacının manevi tazminat ödenmesini gerektirecek yoğun bir manevi acı ve ızdırap duymuş olduğunu söylemenin mümkün olmadığı gerekçesiyle; bilirkişi raporu uyarınca maddi tazminat isteminin, kısmen kabulüyle 27.020,00 TL’nin davanın açıldığı 30/09/2014 tarihinden itibaren hesaplanacak yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine, fazlaya ilişkin maddi tazminat istemi ile manevi tazminat isteminin reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davacı tarafından; Mahkemece eksik incelemeye dayalı olarak hüküm kurulduğu; işyerini açmak için aylarca emek ve mesai harcadıkları ve borçlandıkları, küçük çocuğunun babasının ne iş yaptığı sorusuna cevap veremediği ve Kaymakamlığı ceza mercii olarak gördüğü; hem çevresine, hem de ailesine karşı küçük düştüğü; maddi zararlarının da eksik hesaplandığı ve manevi tazminat talebinin incelenmeden reddi ile aleyhlerine vekalet ücretine hükmedilmesinin hakkaniyete aykırı olduğu ileri sürülerek, mahkeme kararının redde ilişkin kısmı ile vekalet ücretine ilişkin kısımlarının bozulmasına karar verilmesi istenilmektedir.

Davalı idare tarafından ise, davacının işyerinin kendi iradeleriyle kapatılmadığı ve davacının zarara uğramasına, mağduriyetine neden olmadıkları ileri sürülerek, mahkeme kararının aleyhlerine olan kısımlarının bozulmasına karar verilmesi istenilmektedir.

TARAFLARIN CEVABI : Taraflarca cevap verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz istemlerinin, Mahkeme kararının maddi tazminatın kısmen kabulü ve kısmen de reddine ilişkin kısmı yönünden kabulü gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay Onyedinci Dairesi tarafından Danıştay Onuncu Dairesine ve Danıştay Onuncu Dairesi tarafından ise, Danıştay Başkanlık Kurulunun 18/12/2020 günlü, K:2020/62 sayılı kararının “Ortak Hükümler” kısmının 6. fıkrası uyarınca, ayrıca bir gönderme kararı verilmeksizin Dairemize iletilen dosyada, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü;

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Sivas ili, Şarkışla ilçesi, … Mahallesi, … Sokak, bodrum katında bulunan ve Şarkışla Belediye Meclisinin … günlü, … sayılı kararıyla içkili yer bölgesi olarak belirlenen işyerinin, birahane olarak işletilmesi için ruhsat talebinde bulunulması üzerine alınan Şarkışla Kaymakamlığının görüş yazısında, açılmak istenen işletmenin, genel güvenlik ve asayiş yönünden sakıncalı olduğunun bildirilmesine rağmen, işletmeye, Şarkışla Belediyesince … günlü, … sayılı işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilmesi üzerine; Meclis kararı ve ruhsatla ilgili olarak … Kaymakamlığı tarafından açılan davaların, … İdare Mahkemesinin … günlü, E:…, K:… ve … günlü, E:…, K:… sayılı kararlarıyla, anılan işlemlerin iptali yolunda sonuçlanması nedeniyle işyerinin, 27/08/2014 tarihinde kapatılması nedeniyle, işyerinin açılabilmesi için; tamir tadilat masrafı olarak 19.465,26 TL, yapım işleri nedeniyle muhtelif firmalara bonolarla 22.305,00 TL borçlanıldığı ve işyerinde sermaye olarak kullanılması amacıyla (davacının babasına) kredi çektirdiği belirtilerek kredinin geri ödeme tutarı olan 12.167,77 TL zarara uğranıldığı ileri sürülerek toplam 55.938,03 TL maddi ve 50.000,00 TL manevi zararın, dava tarihinden itibaren yürütülecek yasal faiziyle birlikte tazmini istemiyle temyizen bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT :
Anayasanın 125. maddesinde, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolunun açık olduğu belirtildikten sonra, son fıkrasında, idarenin kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlü olduğu hükme bağlanmış, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 2/1-b maddesinde ise, idari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar tarafından açılan tam yargı davaları, idari dava türleri arasında sayılmıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Genel anlamı ile tam yargı davaları, idarenin faaliyetlerinden ötürü, hakları zarara uğrayanlar tarafından idare aleyhine açılan tazminat davalarıdır. Bu tür davalarda mahkeme, hem olayın maddi yönünü; zararı doğuran işlem veya eylemleri, hem de; bundan çıkabilecek hukuki sonuçları tespit edecektir.
İdare hukukunda, idarenin hukuki sorumluğunun kabul edilebilmesi için -kusursuz sorumluluk halleri dışında- idarenin yürütmekle yükümlü olduğu hizmetin kusurlu şekilde işletilmiş olması gerekmektedir. Kusura dayalı sorumluluk hallerinden olan hizmet kusuru, idarenin bir işlem veya eyleminden doğabileceği gibi, yasal görevlerin beklendiği ya da gerektiği gibi yerine getirilmemiş olmasından da kaynaklanabilir. Bir başka ifadeyle, idarenin yürütmekle yükümlü olduğu bir hizmetin kuruluşunda, düzenlenişinde veya işleyişindeki nesnel bozukluk, aksaklık veya boşluk olarak tanımlanabilen hizmet kusuru; hizmetin kötü veya geç işlemesi ya da hiç işlememesi hallerinde gerçekleşmekte ve idarenin tazmin yükümlülüğünün doğmasına yol açmaktadır.
İşyeri açma ve çalışma ruhsatı vermeye yetkili idarelerce, ruhsat başvurusunda bulunan iş yerlerine ruhsat verilebilmesi için, İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte işletmenin türüne göre belirlenen şartları taşıyıp taşımadığının incelenmesi, uygun bulunması halinde ruhsat verilmesi, aynı Yönetmelik hükümleri gereğince, iş yeri ruhsatı verildikten sonra yapılacak denetimlerde mevzuata uygun olmayan eksikliklerin tespiti halinde bu eksikliklerin giderilmesi için ilgililere belirli bir süre tanınarak işletmenin Yönetmelik hükümlerine uygun olarak faaliyette bulunmasının sağlanması gerekmektedir.
Bu durumda; Mahkemece, davacıya ruhsat verildiği tarih itibarıyla, ruhsat verilebilmesi için gerekli koşulları taşıyıp taşımadığının tesbit edilmesi, ruhsat alma şartlarını taşımadığının anlaşılması halinde de, ruhsat verme konusunda yetkili olan davalı idarece Yönetmeliğe aykırı olarak gerekli denetim ve incelemeleri yapmamak ve hukuka aykırı olarak anılan işyerinin faaliyete başlamasına yol açmak suretiyle kusurlu bulunduğu sonucuna ulaşılarak tazmin sorumluluğuna hükmedilmesi gerekmektedir.
Bu çerçevede temyize konu mahkeme kararının, maddi tazminat isteminin kısmen kabulü ve kısmen reddine ilişkin kısmı incelendiğinde;
Davacının, 30/09/2014 evrak kayıt tarihli dava dilekçesiyle; işyerinin, birahane olarak işletilebilmesi için,
– peşin olarak 2.000,00 TL yıllık kira bedeli ödediği;
– tamir- tadilat- dekor masrafı olarak (inşaat malzemesi, boya, pvc, televizyon, masa ve sandelye, dayanıklı tüketim malları ve yazarkasa alımı, dolap yapımı ve iç cephe yalıtım işçiliği olarak toplam) 19.465,26 TL harcama yapıldığı;
– ayrıca, yapım işleri nedeniyle muhtelif firmalara bonolarla 22.305,00 TL borçlanıldığı ve
– işyerinde sermaye olarak kullanılması amacıyla (davacının babasına) kredi çektirdiği belirtilerek kredinin geri ödeme tutarı olan 12.167,77 TL olmak üzere toplam 55.938,03 TL maddi zararın, dava tarihinden itibaren yürütülecek yasal faiziyle birlikte tazminini istediği,
Mahkemece karara esas alınan 04/11/2015 günlü bilirkişi raporunda;
– … günlü, … nolu fatura ile 1 adet … marka 200 TR yazarkasa 375,00 TL bedel ile … Ticaret’ten alınarak işletmede kullanılmış olup, işyeri kapattırma sonrasında maliyeye tesliminin yapıldığı,
-… günlü, … nolu … Danayıklı Tüketim Malları tarafından tanzim edilen fatura ile toplam 1766,46 TL değerinde olan malzemelerden yalnızca 2 adet plastik boya (toplamı 240,00 TL) ile 2 adet tavan boyası (toplamı 80,00 TL) nin kapatma kararı verilen işletmede kullanıldığı
-diğer malzemelerin (çatal, bıçak, servis tabağı, su bardağı, servis sof.ampul, tava, mikrodalga, çöp kovası, temizlik seti, halen kullanılabilir vaziyette olan köşe takımları ile tüm ses ve ışık sisteminin) tamamının, davacı tarafından halen işletilen … Mahallesi, … adresindeki işletmede halen kullanılmakta olduğu,
– televizyonu ise davacının evinde kullandığı,
– davacı tarafından yaptırıldığı ve maliyetinin 1.900,00 TL olduğu beyan edilen, pvc pencerelere ait faturanın 15/09/2014 tarihinde yani tahliyenin yapıldığı 27/08/2014 tarihinden sonra tanzim edilmesi sebebiyle ve işletmenin pencerelerine dair daha önceki durumu hakkında bir tespitinin yapılamamasından dolayı değerlendirmeye dahil edilmediği açıklamalarına yer verilerek davacının zararının;
– Bir yıllık kiranın peşin verilmesinden 2.000,00 TL
– Yazar kasa alımından dolayı 375,00 TL
– 2 adet plastik boya ve 2 adet tavan boyası 320,00 TL
– İşletmede kullanılan boyalar 1.000,00 TL
– İç cephe ses yalıtım malzemesi 4.500,00 TL
– İç cephe ısı yalıtım malzemesi 5.500,00 TL
– Alçı ve dekorasyon işlemleri 1.000,00 TL
– Isı, ses yalıtmı, alçı dekorasyon ve boya işçilik 3.500,00 TL
– 5 m2 ahşap dolap 1.500,00 TL
– 95,00 m2 laminat parke ve işçilik 3.325,00 TL
– İşletme giriş kapısı sundurma ve merdiven tadilatı 4.000,00 TL olmak üzere
Toplam, 27.020.00 TL olduğu belirtilmiştir.
Bilirkişi raporunda, bir yıllık kira bedelinin tamamı zarar olarak gösterilmiş olmasına karşın, kira sözleşmesinin başlangıç tarihi olan 01/01/2014 tarihinden, kapatıldığı 27/08/2014 tarihinde kadar geçen sürenin davacı tarafça, mecurun kullanılması suretiyle tüketilmiş olduğunun dikkate alınmadığı, yine yazar kasa, dolap gibi taşınır- sökülebilir- başka alanda da kullanılabilir- satılabilir unsurların da zarar olarak hesaplandığı anlaşılmıştır.
İdare Mahkemesince, davanın maddi tazminat istemine ilişkin kısmı yönünden, dosya üzerinden yeni bir bilirkişi incelemesi yapılarak, davacının iş yerini açma aşamasında yaptığı masraflardan; kullanılmak suretiyle tüketilen veya taşınarak başka bir yerde kullanılmaya devam edilen şeyler zarara dahil edilmeksizin, bu iş yerini açabilmesi için yaptığı gerçek masraflarının hesaplanması ve taleple bağlılık ilkesi de dikkate alınarak karar verilmesi gerekmektedir.
Temyize konu mahkeme kararının, manevi tazminat isteminin reddine ilişkin kısmı ve kısım için hükmedilen vekalet ücreti yönünden incelenmesi :
İdare ve vergi mahkemelerinin nihai kararlarının temyizen bozulması, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen karar usul ve hukuka uygun olup, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenleri kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1-Tarafların temyiz istemlerinin kısmen KABULÜNE, kısmen REDDİNE,
2- Temyize konu … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararının, manevi tazminata yönelik kısmın ve bu kısım için hükmedilen vekalet ücreti yönünden ONANMASINA,
3- Maddi tazminata yönelik kısmının, 2577 sayılı Kanun’un temyize tabi ilk kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan haliyle 49/1-b maddesi uyarınca BOZULMASINA,
4- Aynı maddenin 3622 sayılı Yasa ile değişik 3. fıkrası uyarınca, bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen İdare Mahkemesine gönderilmesine,
5- 2577 sayılı Yasa’nın (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş (15) gün içinde Danıştay’da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 29/12/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.