Danıştay Kararı 2. Daire 2020/2287 E. 2023/1267 K. 16.03.2023 T.

Danıştay 2. Daire Başkanlığı         2020/2287 E.  ,  2023/1267 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/2287
Karar No : 2023/1267

DAVACI : …
VEKİLİ : Av. …

DAVALI : … Bakanlığı
VEKİLİ : Hukuk Müşaviri …

DAVANIN KONUSU : Şanlıurfa ilinde öğretmen olan davacının, öğrenim özründen dolayı Gaziantep iline atanmak istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin … günlü, … sayılı işlemin ve 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’da öğrenim durumu özrüne yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin iptali istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Danıştay İkinci Dairesince verilen 19/12/2018 günlü, E:2016/530, K:2018/7232 sayılı kararla; 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’da öğrenim durumu özrüne yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin iptali istemi yönünden karar verilmesine yer olmadığına; davacının, öğrenim durumu özründen dolayı Gaziantep iline atanmak istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin … günlü, … sayılı işlemin ise iptaline karar verilmiştir.
Anılan kararın, davalı idare tarafından temyiz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 12/12/2019 günlü, E:2019/1355, K:2019/6429 sayılı kararıyla; Dairemiz kararının, bireysel işlemin iptaline ilişkin kısmının onanmasına; 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’ın esas yönünden incelemesi gerekirken, düzenleyici işlem yönünden herhangi bir hukuki irdeleme yapılmaksızın, karar verilmesinde hukuki isabet görülmediği gerekçesiyle, düzenleyici işlem yönünden karar verilmesine yer olmadığına dair kısmının ise bozulmasına hükmedilmiştir.

DAVACININ İDDİALARI : Davacı tarafından; üst norm niteliğindeki Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nde, özür durumuna bağlı yer değiştirmeler kapsamında öğrenim özrü düzenlenmiş iken, dava konusu 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’da öğrenim özrüne yer verilmemesinde hukuka uyarlık bulunmadığı ileri sürülmektedir.

DAVALININ SAVUNMASI : Davalı idare tarafından; 652 sayılı KHK’nın yürürlüğe girdiği 14/09/2011 tarihinden itibaren öğretmenlerin yer değişikliğinde hangi durumların özür kabul edileceğinin Milli Eğitim Bakanlığının takdirine bırakıldığı ve takdir yetkisine istinaden dava konusu düzenlemede öğrenim özrüne yer verilmediği; Bakanlıkça belirlenen özür gruplarına bağlı yer değiştirmelerin yaz tatilinde yapılacağı; öğretmenlerin lisansüstü eğitimleri Anayasada güvence altına alınan eğitim ve öğretim hakkı kapsamında kalmakla birlikte, öğrencilerin eğitim ve öğretim hakkının da Anayasal ve öncelikli olduğu, ülkemizde her ilde üniversite bulunması ve yüksek lisans yapma imkanı olması sebebiyle yer değişikliği olmadan da öğretmenlerin bu haktan yararlanabileceği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararına uyularak, 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’da öğrenim durumu özrüne yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmüştür.

DANIŞTAY SAVCISI : …
DÜŞÜNCESİ : 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 46. maddesinin 1. fıkrasında; Danıştay dava daireleri kararlarına karşı Danıştay’da temyiz yoluna başvurulabileceği, 2575 sayılı Danıştay Kanunu’nun 38. maddesinde; İdari Dava Daireleri Kurulunca idari dava dairelerinden ilk derece mahkemesi olarak verilen kararların temyizen inceleneceği öngörülmüş olup 2577 sayılı Kanunun 49. maddesinin 4. fıkrasında ise Danıştay dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyizen bozulması halinde ısrar olanağı tanınmamıştır.
Şanlıurfa ilinde öğretmen olan davacı tarafından, öğrenim özründen dolayı Gaziantep iline atanmak istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işlemin ve 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’da öğrenim durumu özrüne yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin iptali istemiyle açılan davada Danıştay İkinci Dairesinin 19/12/2018 günlü, E:2016/530, K:2018/7232 sayılı kararıyla; 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’da öğrenim durumu özrüne yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin iptali istemi hakkında karar verilmesine yer olmadığına, dava konusu işlemin ise iptaline karar verildiği; bu kararın temyizi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 12/12/2019 günlü, E:2019/1355, K:2019/6429 sayılı kararıyla; dava konusu işlemin iptaline ilişkin kısmının onandığı, 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’da öğrenim durumu özrüne yer verilmemesine ilişkin eksik düzenleme yönünden ise; bireysel işlemin hukuka uygun olup olmadığının irdelenebilmesi için, işlemin tesis edildiği tarihte yürürlükte olan Yönetmelik hükümlerine göre dava konusu düzenleyici işlemde “öğrenim durumu özrü”ne yer verilmemesinin eksik düzenleme olup olmadığının hukukiliğinin irdelenmesinin zorunlu olduğu; ayrıca, temyize konu Daire kararının bireysel işlemin incelemesinin yapıldığı kısmında, 652 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’nin 37. maddesinin 3. fıkrasının “Bakanlıkça belirlenen özür gruplarına bağlı yer değiştirmeler ise yaz tatillerinde yapılır.” biçimindeki son cümlesinin iptaline ilişkin, Anayasa Mahkemesinin 06/02/2013 tarih ve E:2011/123, K:2013/26 sayılı kararına atıf yapılarak dava konusu düzenlemenin dayanağının ortadan kalktığı belirtilmiş ise de; anılan Anayasa Mahkemesi kararının gerekçesi incelendiğinde; kararda özür durumuna bağlı yer değiştirmelerin sadece yaz tatillerinde yapılmasının, özür gruplarına ilişkin yer değiştirmelere zaman yönünden kısıtlama getirdiği ve bu durumun da hukuka aykırı olduğunun vurgulandığının görüldüğü; bu durumda, anılan Anayasa Mahkemesi kararının, Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin uygulanmasını tamamen ortadan kaldıracak nitelikte olmadığı gibi, tüm Yönetmelik maddelerini hukuka aykırı kıldığından da söz edilemeyeceğinden, dava konusu düzenlemenin dayanaksız kaldığından bahsedilemeyeceği; öte yandan, 652 sayılı KHK’nın Geçici 6. maddesinde, anılan KHK’ya ilişkin düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar bu KHK’ya aykırı olmayan mevcut düzenlemelerin uygulanmaya devam edileceğinin açıkça belirtilmesi karşısında, anılan Yönetmelik hükümlerinin ayakta olduğunun kabulü gerektiği; bu itibarla, uyuşmazlık konusu 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’ın esas yönünden incelenmesi gerekirken, düzenleyici işlem yönünden herhangi bir hukuki irdeleme yapılmaksızın, karar verilmesine yer olmadığı yönünde karar verilmesinde hukuki isabet görülmediği gerekçesiyle bozulduğu anlaşılmıştır.
Dava konusu işlem tarihi itibarıyla yürürlükte olan ve 06/05/2010 günlü, 27573 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin 35. maddesinde, öğretmenlerin sağlık, eş ve öğrenim durumu özürleri nedeniyle özür gereklerinin karşılanabileceği yerlere yer değiştirme isteğinde bulunabilecekleri kurala bağlanmış, aynı Yönetmeliğin “Öğrenim durumu özrü” başlıklı 38. maddesinde de, öğretmenlerin öğrenim durumu özründen dolayı görev yerlerinin değiştirilebilme koşulları belirtilmiştir.
Bu durumda, üst norm niteliğindeki düzenlemelerde öngörülmesine karşın öğrenim özrüne yer vermeyen “2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar” başlıklı dava konusu işlemde eksik düzenleme nedeniyle hukuka uygunluk görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’da öğrenim durumu özrüne yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin iptali gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Dairemizin 19/12/2018 günlü, E:2016/530, K:2018/7232 sayılı kararının “karar verilmesine yer olmadığına” ilişkin kısmının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 12/12/2019 günlü, E:2019/1355, K:2019/6429 sayılı kararıyla bozulması üzerine, 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesine göre Danıştay dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyizen bozulması halinde ısrar hakkı tanınmadığından, bozma kararına uyularak, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra bozulan kısım yönünden işin gereği düşünüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dava dosyasının incelenmesinden; Şanlıurfa ili, Suruç ilçesi, … İlkokulunda öğretmen olarak görev yapan davacının, Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Bilimleri Bölümünde yüksek lisans yapması sebebiyle, öğrenim özrüne istinaden Gaziantep iline atanmak için yaptığı başvurusunun, 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’da öğrenim özrüne yer verilmemiş olması gerekçe gösterilerek … günlü, … sayılı Milli Eğitim Bakanlığı İnsan Kaynakları Genel Müdürlüğü işlemiyle reddedilmesi üzerine, bakılmakta olan işbu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT :
Türkiye Cumhuriyet Anayasası’nın 42. maddesinin birinci fıkrasında; kimsenin, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamayacağı hükme bağlanmıştır.
1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’nun 49. maddesi, “Yurt içinde ve dışında daha üst öğrenim yapmak veya bilgi, görgü ve ihtisaslarını arttırmak isteyen öğretmenlerin belli şartlarla, aylıklı veya aylıksız izinli sayılmaları sağlanır; bu şartlar, milli eğitimin ihtiyaçları gözönünde tutularak, hazırlanacak yönetmelikle belirtilir.” düzenlemesini taşımaktadır.
Öte yandan; -dava konusu işlem tarihinde yürürlükte bulunduğu şekliyle- 14/09/2011 günlü, 28054 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin “Atama” başlıklı 37. maddesinin üçüncü fıkrasında; “Öğretmenlerin Bakanlıkça belirlenen hizmet bölge veya alanlarında en az üç eğitim öğretim yılı görev yapması esastır. Bunların yer değiştirme suretiyle atamaları her yıl yapılan atama plan ve programları çerçevesinde eğitim öğretim faaliyetlerini etkilemeyecek şekilde sonuçlandırılır. Bakanlıkça belirlenen özür gruplarına bağlı yer değiştirmeler ise yaz tatillerinde yapılır.”, dördüncü fıkrasında; “Öğretmenlerin yer değiştirme suretiyle atamalarında uyulacak temel ilkeler, özür grupları, hizmet bölgeleri ve alanları, hizmet puanı ve diğer hususlara ilişkin usûl ve esaslar yönetmelikle belirlenir.” hükümlerine yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Bir hiyerarşik normlar sistemi olan hukuk düzeninde alt düzeydeki normların, yürürlüklerini üst düzeydeki normlardan aldığı kuşkusuzdur. Normlar hiyerarşisinin en üstünde evrensel hukuk ilkeleri ve Anayasa bulunmakta ve daha sonra gelen kanunlar yürürlüğünü Anayasa’dan, yönetmelikler ise yürürlüğünü kanun ve Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinden almaktadır. Dolayısıyla; bir normun, kendisinden daha üst konumda bulunan ve dayanağını oluşturan bir norma aykırı veya bunu değiştirici nitelikte bir hüküm getirmesi mümkün bulunmamaktadır. Kanunlar ve yönetmelikler açısından yukarıda belirtilen bu durum, daha alt düzeyde yer alan diğer hukuksal metinler ve idari işlemler açısından da geçerlidir.
06/05/2010 günlü, 27573 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin işlem tarihinde yürürlükte bulunan 35. maddesinde, öğretmenlerin sağlık, eş ve öğrenim durumu özürleri nedeniyle özür gereklerinin karşılanabileceği yerlere yer değiştirme isteğinde bulunabilecekleri kurala bağlanmış, 36. maddesinde “sağlık durumu özrü”; 37. maddesinde “eş durumu özrü” koşullarına yer verilirken, “Öğrenim durumu özrü” başlıklı 38. maddesinde de, öğretmenlerin öğrenim durumu özründen dolayı görev yerlerinin değiştirilebilme koşulları belirlenmiştir.
Davalı idarece, 652 sayılı KHK’nın 37. maddesinde belirtilen, Bakanlıkça belirlenecek özür grubuna bağlı yer değiştirmelerin yaz tatillerinde yapılacağı yolundaki kural uyarınca, takdir yetkilerini kullanarak dava konusu düzenleyici işlemde öğretmenlere öğrenim özrüne dayalı olarak yer değişikliği hakkı verilmediği ileri sürülmekte ise de, 652 sayılı KHK’nin 37. maddesinin 3. fıkrasının “Bakanlıkça belirlenen özür gruplarına bağlı yer değiştirmeler ise yaz tatillerinde yapılır.” biçimindeki son cümlesi, Anayasa Mahkemesinin 06/02/2013 günlü, E:2011/123, K:2013/26 sayılı kararıyla iptal edilmiştir.
Bu durumda; yukarıda yer verilen ve üst hukuk normu niteliğindeki Yönetmelik uyarınca öğretmenlerin, belirlenen koşullar dahilinde öğrenim durumu özrüne dayalı olarak yer değiştirme isteğinde bulunabileceklerine ilişkin haklarının normlar hiyerarşisine aykırı biçimde ortadan kaldırılmasında, diğer bir ifadeyle, 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’da öğrenim durumu özrüne yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemede hukuka uyarlık bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 2013 Yarıyıl Tatili Öğretmenlerin Özür Durumundan Yer Değiştirmelerine İlişkin Açıklamalar’da öğrenim durumu özrüne yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemenin İPTALİNE,
2. Netice itibarıyla dava iptalle sonuçlandığından, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam …-TL yargılama giderinin, davalı idareden alınarak davacıya verilmesine; davalı idare tarafından yatırılan ve kullanılan …-TL posta masrafının, idare üzerinde bırakılmasına,
3. Bakılan davanın kesinleşen kısmı için davacı lehine vekalet ücretine hükmedildiğinden, bu aşamada davacı lehine yeniden vekalet ücretine hükmedilmemesine;
4. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 16/03/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.