Danıştay 2. Daire Başkanlığı         2020/2184 E.  ,  2020/3429 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2020/2184
Karar No : 2020/3429

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … (Mülga …)
VEKİLİ : Hukuk Hizmetleri Başkanı …,
Hukuk Müşaviri …

KARŞI TARAF (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava; Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Gıda Mühendisleri Odası (GMO) … olan davacı tarafından, Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulunca tesis edilen, Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usûl ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in 9. maddesine aykırı hareket ettiğine karar verilmesine ilişkin … günlü, … sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : … İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; uyuşmazlık konusu olayda, A.K’nın, 19/09/2012 tarihli dilekçesi ile Gıda Mühendisleri Odasına başvuruda bulunarak üyeliğinin iptalini talep ettiği, bunun üzerine Gıda Mühendisleri Odasının … günlü, … sayılı yazısı ve 04/06/2013 tarihli e-posta ile ilgiliye başvurusunun Yönetim Kurulu tarafından değerlendirilebilmesi için “çalıştığı kurumdan alacağı görev tanımını belirtir yazı” ve oda kimlik kartının Oda’ya iletilmesi gerektiğinin bildirildiği, konu ile ilgili olarak daha önce Gıda Mühendisleri Odası tarafından TMMOB’den alınan … günlü, … sayılı görüşte; “Yasa gereğince mühendislik, mimarlık fakültelerinden mezun olmuş ve mesleğini icra etmek isteyen meslek mensupları ile öğretim alanında çalışan öğretim görevlilerinin üyeliğinin zorunlu tutulduğunun” belirtildiği, adı geçen üyenin 19/09/2012 tarihli dilekçe ile Oda’ya yaptığı üyelikten ayrılma başvurusu üzerine ilgiliye telefonla ulaşılarak eksik belgelerin teslim etmesi gerektiğinin bildirildiği; ancak Oda’ya bu belgelerin ulaşmadığı; 27/05/2013 tarihinde gönderilen isteğin yenilendiği, üyenin BİMER’e yapmış olduğu … günlü, … sayılı başvurunun, … günlü, … sayılı yazıyla; Oda’ya yaptığı … günlü, … sayılı bilgi edinme başvurusunun da … günlü, … sayılı yazıyla cevaplandırıldığı görülerek, bu durumda, A.K’nın üyelikten ayrılma talebi üzerine Oda tarafından akademik personel olarak görev yaptığını gösteren görev belgesinin istendiği, bu belgenin Oda’ya ulaşmadığı, öte yandan TMMOB’nin görüş yazısı dikkate alındığında, davacıya isnat edilen etik kural ihlalinin gerçekleşmediği sonucuna varıldığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından; bir kamu kurumu olan devlet üniversitesinde akademik personel olarak görev yapan gıda mühendislerinin, Oda’ya üyelikleri konusuna ilişkin olarak, Anayasa’nın 135. maddesinde; “Kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadî teşebbüslerinde aslî ve sürekli görevlerde çalışanların meslek kuruluşlarına girme mecburiyeti aranmaz”, 6235 sayılı TMMOB Kanunu’nun 33. maddesinin ikinci fikrasında da “Kamu Kurumu ve Kuruluşları ile iktisadî Devlet Teşekkülleri ve Kamu iktisadî Kuruluşlarında asli ve sürekli olarak çalışan mühendislik ve mimarlık meslekleri mensuplarının meslek ve ihtisaslarıyla ilgili Odaya girmeleri isteklerine bağlıdır. Ancak bunlar, görevlerinin gereği olan işleri yaparken, mesleki bakımdan, Odaya kayıtlı meslektaşlarının yetkileriyle haklarına sahip ve onların ödevleriyle yükümlüdürler” hükümlerinin yer aldığı, bu durumda, TMMOB Gıda Mühendisleri Odası Başkanı olan davacı tarafından, en üst hukuk normu olan Anayasa ile 6235 sayılı Kanun’un belirtilen maddelerinin açık hükmüne aykırı olarak tesis edilen işlemde, TMMOB’nin görüşünün gerekçe gösterilmesinin, davacının sorumluluğunu ortadan kaldırmadığı, zira kamu görevlilerinin, 5176 sayılı Kanun’a göre, tüm eylem, işlem ve uygulamalarında Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usûl ve Esasları Hakkında Yönetmelik’te düzenlenen etik ilkeler çerçevesinde hareket etmekle yükümlü oldukları ileri sürülerek, Mahkeme kararının bozulması istenilmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Cevap verilmemiştir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile usul ve yasaya uygun olan İdare Mahkemesi kararının gerekçesi değiştirilmek suretiyle onanması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Danıştay Sekizinci Dairesi tarafından verilen 08/07/2020 günlü, E:2016/13716, K:2020/3250 sayılı gönderme kararı ile Dairemize iletilen dosyada, Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Gıda Mühendisleri Odası (GMO) … olan davacı tarafından, (Mülga) Başbakanlık Kamu Görevlileri Etik Kurulunca tesis edilen, Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usûl ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in 9. maddesine aykırı hareket ettiğine karar verilmesine ilişkin … günlü, … sayılı işlemin iptali istemiyle temyizen incelenmekte olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT :
5176 Sayılı Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’un ”Amaç ve kapsam” başlıklı 1. maddesinde; ”Bu Kanunun amacı, kamu görevlilerinin uymaları gereken saydamlık, tarafsızlık, dürüstlük, hesap verebilirlik, kamu yararını gözetme gibi etik davranış ilkeleri belirlemek ve uygulamayı gözetmek üzere Kamu Görevlileri Etik Kurulunun kuruluş, görev ve çalışma usul ve esaslarının belirlenmesidir. Bu Kanun, genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri, döner sermayeli kuruluşlar, mahalli idareler ve bunların birlikleri, kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurul, üst kurul, kurum, enstitü, teşebbüs, teşekkül, fon ve sair adlarla kurulmuş olan bütün kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan; yönetim ve denetim kurulu ile kurul, üst kurul başkan ve üyeleri dahil tüm personeli kapsar. Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar, Türk Silahlı Kuvvetleri ve yargı mensupları ve üniversiteler hakkında bu Kanun hükümleri uygulanmaz.”;
”Kurulun görevleri” başlıklı 3. maddesinde; ”Kurul, kamu görevlilerinin görevlerini yürütürken uymaları gereken etik davranış ilkelerini hazırlayacağı yönetmeliklerle belirlemek, etik davranış ilkelerinin ihlâl edildiği iddiasıyla re’sen veya yapılacak başvurular üzerine gerekli inceleme ve araştırmayı yaparak sonucu ilgili makamlara bildirmek, kamuda etik kültürünü yerleştirmek üzere çalışmalar yapmak veya yaptırmak ve bu konuda yapılacak çalışmalara destek olmakla görevli ve yetkilidir.” hükmü yer almaktadır.
Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in ”Amaç” başlıklı 1. maddesinde; ”Bu Yönetmeliğin amacı; kamuda etik kültürünü yerleştirmek, kamu görevlilerinin görevlerini yürütürken uymaları gereken etik davranış ilkelerini belirlemek, bu ilkelere uygun davranış göstermeleri açısından onlara yardımcı olmak ve görevlerin yerine getirilmesinde adalet, dürüstlük, saydamlık ve tarafsızlık ilkelerine zarar veren ve toplumda güvensizlik yaratan durumları ortadan kaldırmak suretiyle kamu yönetimine halkın güvenini artırmak, toplumu kamu görevlilerinden beklemeye hakkı olduğu davranışlar konusunda bilgilendirmek ve Kurula başvuru usul ve esaslarını düzenlemektir.”, ”Kapsam” başlıklı 2. maddesinde; ” Bu Yönetmelik; genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, kamu iktisadi teşebbüsleri, döner sermayeli kuruluşlar, mahalli idareler ve bunların birlikleri, kamu tüzel kişiliğini haiz olarak kurul, üst kurul, kurum, enstitü, teşebbüs, teşekkül, fon ve sair adlarla kurulmuş olan bütün kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan; yönetim ve denetim kurulu ile kurul, üst kurul başkan ve üyeleri dahil tüm personeli kapsar. Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Bakanlar Kurulu üyeleri, Türk Silahlı Kuvvetleri, yargı mensupları ve üniversiteler hakkında bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.”, düzenlemelerine yer verilmiş, Yönetmelik’in EK-2 bölümünün ”D” fıkrasında ise; ”kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında yönetim kurulu başkanı, üst birliklerde başkan, yönetim kurulu üyeleri ve genel sekreter” Kamu Görevlileri Etik Kurulunun yetki alanına giren en az genel müdür, eşiti ve üstü kamu görevlileri olarak belirlenmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği tarafından, 13/04/2005 günlü, 25785 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in 2, 4, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 22, 23, 26, 27, 28, 29, 31, 35 ve 39. maddeleri ile Geçici 2. maddesinin ve Yönetmeliğe ekli Ek-1- Kamu Görevlileri Etik Sözleşmesi ile Ek-2 listesinin “D” bölümünün; anılan düzenlemeler iptal edilirse Yönetmeliğin diğer maddelerinin de uygulanma olanağı kalmayacağından Yönetmeliğin tümünün iptali istemiyle açılan davada, Danıştay İkinci ve Sekizinci Daireleri Müşterek Kurulu tarafından, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun karar düzeltme aşamasında verdiği 27/01/2016 günlü, E:2014/5854, K:2016/88 sayılı bozma kararına uyularak verilen 12/12/2017 günlü, E:2016/12183, K:2017/7808 sayılı kararla; dava konusu Yönetmeliğin dayanağını oluşturan 5176 sayılı Yasa’nın 1. maddesinin 2. fıkrası incelendiğinde; Yasa’da, “tüm” personelinin bu Yasa’nın kapsamında olduğu hükme bağlanan kamu kurum ve kuruluşları arasında “… kamu tüzelkişiliğini haiz … kurum, …” ibaresine yer verildiği; buna karşılık, fıkrada, “kamu tüzelkişiliğini haiz kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları” ibaresine yer verilmediği görülmekte olup; gerek kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının gerekse bu kuruluşlarda görev yapan personelin 5176 sayılı Yasa’nın kapsamında bulunmadığı sonucuna ulaşıldığı; kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının ve bu kuruluşlarda görev yapan personelin, 5176 sayılı Yasa’nın ve bu Yasa’ya dayanılarak çıkarılmış olan dava konusu Yönetmeliğin kapsamında olmadıklarının saptanmış olması karşısında, bu Yönetmelik kapsamındaki “kamu kurum ve kuruluşları” ve buralarda görev yapan tüm “kamu görevlileri” ile ilgili olarak getirilmiş olan dava konusu düzenlemelerin, “kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları” ile bu kuruluşlarda çalışan personel (ve bu çerçevede davacı Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği) hakkında uygulanmasına hukuken olanak bulunmadığından, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında görev yapan personelin, dava konusu Yönetmeliğin 2. maddesi kapsamında olmadığı, bu durumda, sözü edilen 2. madde hükmünden hareketle, bu personelin de anılan Yönetmeliğin kapsamında kabul edilerek, Yönetmeliğe ekli Ek-2 sayılı listenin “D” bölümünde, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında yönetim kurulu başkanı, üst birliklerde başkan, yönetim kurulu üyeleri ve genel sekreterin de, Kamu Görevlileri Etik Kurulu’nun yetki alanına giren en az genel müdür eşiti ve üstü kamu görevlileri arasında sayılması yolunda getirilen düzenlemede, 5176 sayılı Yasa’nın 2. maddesine ve hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle, dava konusu Yönetmeliğe ekli Ek- 2 sayılı listenin D bölümünün iptaline karar verilmiş olup, anılan karar Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca verilen 23/01/2020 günlü, E:2018:2064, K:2020/75 sayılı kararla onanmıştır.
Bu durumda; yukarıda özeti sunulan yargı kararı ile, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında görev yapan personelin, Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in 2. maddesi kapsamında olmadığı, bu personelin anılan Yönetmeliğin kapsamındaymış gibi kabul edilerek, Yönetmeliğe ekli Ek-2 sayılı listenin “D” bölümünde, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarında yönetim kurulu başkanı, üst birliklerde başkan, yönetim kurulu üyeleri ve genel sekreterin de, Kamu Görevlileri Etik Kurulunun yetki alanına giren en az genel müdür eşiti ve üstü kamu görevlileri arasında sayılması yolunda getirilen düzenlemede, 5176 sayılı Kanun’un 2. maddesine ve hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiş olması sebebiyle, Kamu Görevlileri Etik Kurulunun değerlendirme yapma hususunda yetki alanında olmayan Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB) Gıda Mühendisleri Odası (GMO) …, aynı zamanda Yönetim Kurulu … olan davacı hakkında Kamu Görevlileri Etik Kurulunca, Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usûl ve Esasları Hakkında Yönetmelik’in 9. maddesine aykırı hareket ettiğine karar verilmesine ilişkin olarak tesis edilen … günlü, … sayılı işlemde hukuka uyarlık bulunmadığından, dava konusu işlemin iptali yolundaki temyize konu kararda sonucu itibarıyla hukuka aykırılık görülmemiştir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVALI İDARENİN TEMYİZ İSTEMİNİN REDDİNE,
2. … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan davalı idare üzerinde bırakılmasına,
4. Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
5. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren (15) onbeş gün içinde Danıştayda karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 18/11/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.