Danıştay 2. Daire Başkanlığı         2016/16156 E.  ,  2019/7441 K.Maarif Müfettişi – Eş Durumu Mazereti
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/16156
Karar No : 2019/7441

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI): Milli Eğitim Bakanlığı
VEKİLİ : …

İSTEMİN KONUSU: …. İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın, dilekçede yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ:
Dava Konusu İstem : Dava; … İl Milli Eğitim Müdürlüğünde Maarif Müfettişi olarak görev yapan davacının, eş durumu mazereti nedeniyle … iline atanma talebinin reddine ilişkin … tarih ve … sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.

İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : …. İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; İstanbul ilinde Maarif Müfettişi olarak görev yapan davacının, rotasyon nedeniyle 2011 yılında … iline naklen atandığı, özel sektörde çalışan eşi nedeniyle son görev yaptığı yere yeniden atanma talebinde bulunduğu, ancak Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ile Maarif Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği’nin 40. maddesi uyarınca, davacının özel sektörde çalışan eşine bağlı olarak … iline atanma imkanı bulunmadığından, dava konusu işlemde hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından; Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelikte yapılan değişilik ile, eş durumu mazeretine binaen … iline atanma şartlarını taşıdığından, bu konudaki talebinin kabul edilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN CEVABI : Davalı idare tarafından; dava konusu işlemin tesisinden sonra, Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ile Maarif Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği’nin değişik 40. maddesi uyarınca, davacının eş durumu mazeretine binaen 27/04/2016 tarih ve 51931 sayılı işlem ile İstanbul iline Maarif Müfettişi olarak atandığı, dava konusu işlemin hukuka uygun olduğu, temyiz istemin reddi gerektiği ileri sürülmektedir.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ: …

DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay İkinci Dairesince, Tetkik Hâkimi’nin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dava dosyasının incelenmesinden; … İl Milli Eğitim Müdürlüğünde Maarif Müfettişi olarak görev yapan davacının, daha önce, Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ile Maarif Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği’nin 38. maddesi uyarınca, … ilinde 8 yıllık görev süresini doldurması sebebiyle 2011 yılında atamasının … iline yapıldığı, bilahare, 06/10/2015 tarihli başvuru dilekçesi ile, eşinin 5 yıldır …’da özel bir okulda öğretmen olarak çalışması nedeniyle eş durumu mazeretine dayalı olarak … iline atanma talebinde bulunduğu, bu talebin nın … tarih ve … sayılı işlemi ile reddedilmesi üzerine işbu davanın açıldığı anlaşılmaktadır.

İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Yer değiştirme suretiyle atanma” başlıklı 72. maddesinde, kurumlarda yer değiştirme suretiyle atanmaların, hizmetlerin gereklerine, özelliklerine, Türkiyenin ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden benzerlik ve yakınlık gösteren iller gruplandırılarak tespit edilen bölgeler arasında adil ve dengeli bir sistem içinde yapılacağı; aynı maddenin son fıkrasında da, yer değiştirme ile ilgili atama esaslarının Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle belirleneceği kurala bağlanmıştır.
657 sayılı Kanun’a dayanılarak çıkarılan ve 19/04/1983 günlü, 83/6525 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 30/06/2014 günlü, 2014/6578 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla değişik “Aile Birliği Mazeretine Bağlı Yer Değişikliği” başlıklı 14. maddesinin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihteki halinde; “Aile birliği mazeretine dayanarak yer değişikliği memurun;
a) Kamu personeli olan eşinin, kurum içi yer değiştirme suretiyle atanma imkânının olmaması veya mevzuatı uyarınca eşin zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan bir görevde bulunması durumunda bu kapsamdaki eşin bulunduğu yere,
…
c) Eşlerin farklı kurumda çalışıyor olması halinde kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanmak suretiyle her iki kurumun da öncelikli hizmet ihtiyacının bulunduğu yere,
d) Kamu personeli olmayan eşinin, talep edilen yerde başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak çalışmış ve halen çalışıyor olması halinde bu durumda olan eşin bulunduğu yere,
…
atanması suretiyle yapılabilir.
Aile birliği mazeretine dayanarak yer değiştirme isteğinde bulunan memur, eşinin kamu kurum ve kuruluşlarında kamu personeli olarak çalıştığına veya atanmayı talep ettiği yerde eşinin başvuru tarihi itibarıyla son iki yıl içinde 360 gün sosyal güvenlik primi ödemek suretiyle kendi adına veya bir hizmet akdi ile işverene bağlı olarak halen çalıştığına ya da birinci fıkranın (e) bendinde sayılan görevlerde bulunduğuna ilişkin belgeyi kurumuna ibraz etmekle yükümlüdür. Ayrıca yer değiştirme başvurusuna, evlilik durumunu kanıtlayan belgenin de eklenmesi gerekir.”, “Özel Yönetmelikler” başlıklı 28. maddesinde; “Kurumlar bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 6 ay içinde halen görevde bulunan memurların geçmiş hizmetlerinin bu Yönetmelik çerçevesinde nasıl değerlendirileceğini ve bu Yönetmeliğin çeşitli maddelerinde kurumlarca tesbiti öngörülen diğer hususları kapsayan özel Yönetmeliklerini Devlet Personel Dairesinden olumlu görüş alınmak sureti ile çıkarırlar. Özel Yönetmeliklerde bu Yönetmeliğe aykırı hükümler yer alamaz. …”, 30/06/2014 günlü, 2014/6578 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Eki Yönetmeliğin 12. maddesi ile eklenen Geçici 5. maddede de, “Kamu kurum ve kuruluşları bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde yönetmeliklerini bu Yönetmeliğe uygun hale getirirler. Bu süre içerisinde kamu kurum ve kuruluşlarının yönetmeliklerinin bu Yönetmeliğe aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.” düzenlemeleri yer almıştır. (Ek Yönetmelik 16/08/2014 günlü, 29090 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak, aynı tarihte yürürlüğe girmiştir.)
Diğer taraftan; 652 sayılı Millî Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 17., 36., 37. ve 41. maddelerine dayanılarak hazırlanan, maarif müfettişleri ve maarif müfettiş yardımcılarının niteliklerini, yarışma ve yeterlik sınavlarını, yetiştirilmelerini, atanmalarını, yer değiştirmelerini, görev, yetki ve sorumluluklarını düzenleyen ve 24/05/2014 günlü, 29009 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmak suretiyle yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ile Maarif Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği’nin dava konusu işlemin tesis edildiği tarihteki haliyle “Bulundukları ilde sekiz yıl süre ile görev yapanların yer değiştirmeleri” başlıklı 38. maddesinde, “(1) Hizmet bölgelerinin tamamında bölge hizmetini tamamlamış olan müfettişlerin, aynı ilde kesintisiz çalışma süreleri sekiz yıldan fazla olamaz. …… (6) Bu madde kapsamında görev yeri değiştirilen müfettişler ayrıldıkları tarihten itibaren sekiz yıllık süre geçmeden, sağlık durumu özrü hariç bu Yönetmelikle belirlenen iller arası diğer yer değiştirmeler kapsamında ayrıldıkları il’e tekrar atanamazlar. …..” hükmüne; dava konusu işlemin tesis edildiği tarihteki haliyle “Eş durumu özrüne bağlı yer değiştirmeler” başlıklı 40. maddesinde ise, “(1) Müfettişler, atanmak istedikleri ilde eşlerinin 217 sayılı Devlet Personel Başkanlığı Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2 nci maddesinde sayılan bir kurumda memur statüsünde veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarında sürekli göreve tabi kamu personeli olarak çalıştıklarını belgelendirmeleri, görev yaptıkları ilde eşlerinin atanabileceği teşkilatın bulunmaması veya teşkilat bulunmakla birlikte durumlarına uygun atanabilecekleri bir görevin olmaması hâllerinde yer değiştirme isteğinde bulunabilirler. …” hükmüne yer verilmiştir.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Üst hukuk normu olan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelikte, serbest veya özel kuruluşlarda çalışan eş nedeniyle atanma isteğinde bulunma hakkı tüm Devlet memurları için unvan veya sıfat yönünden herhangi bir kısıtlamaya tabi tutulmadan yer aldığı halde, Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ile Maarif Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği ile, Maarif Müfettişlerine bu konuda kısıtlama getirilmiştir.
Dava konusu işlemin dayandırıldığı Yönetmeliğin üst hukuk normu olarak anılan Genel Yönetmelikte yukarıda yer verilen değişiklikten sonra, kamu kurum ve kuruluşlarının Yönetmeliklerinin bu Yönetmeliğe aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunacağından, kurum yönetmeliklerinin Genel Yönetmeliğe aykırı hükümlerinin uygulanmasına ise olanak bulunmamaktadır.
Bu hukuki çerçevede 16/08/2014 tarihinden sonra, eşleri özel sektörde çalışan Maarif Müfettişlerinin, Yönetmelikte belirtilen şartlar dahilinde eş durumu mazereti nedeniyle nakil talebinde bulunma hakkının mevcut olduğunun kabulü gerekmektedir.
Bu durumda, … ilinde Maarif Müfettişi olarak görev yapan davacının, eşinin 5 yıldır İstanbul ilinde özel bir okulda öğretmen olarak sosyal güvenlik primi ödenmek suretiyle kesintisiz ve halen çalıştığının anlaşılması karşısında, eş durumu mazeretine binaen İstanbul iline atanma talebinin reddine ilişkin dava konusu işlemde mevzuata ve hukuka uyarlık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
Nitekim; Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik hükümlerine uygun olarak, 16/03/2016 günlü, 29655 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ile Maarif Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile, 24/05/2014 günlü, 29009 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Milli Eğitim Bakanlığı Rehberlik ve Denetim Başkanlığı ile Maarif Müfettişleri Başkanlıkları Yönetmeliği’nin 38. maddesinin 6. fıkrasının ve 40. maddesinin değiştirildiği, bu değişiklik neticesinde de, anılan Yönetmeliğin değişik 40. maddesi hükmü uyarınca, davacının eş durumu mazeretine binaen 27/04/2016 tarih ve 51931 sayılı işlemle İstanbul iline Maarif Müfettişi olarak atandığı anlaşılmaktadır.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVACININ TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE,
2. …. İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun temyize konu kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan haliyle 49. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca BOZULMASINA,
3. Aynı maddenin 3622 sayılı Yasa ile değişik 3. fıkrası uyarınca, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen İdare Mahkemesine gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Yasa’nın (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş (15) gün içinde Danıştay’da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 24/12/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.