Danıştay 2. Daire Başkanlığı 2016/12479 E. , 2019/7394 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/12479
Karar No : 2019/7394
TEMYİZ EDEN (DAVALI) :
VEKİLİ :
KARŞI TARAF (DAVACI) :
VEKİLİ :
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın, dilekçede yazılı nedenlerle 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca temyizen incelenerek bozulması isteminden ibarettir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem : Dava, … ili, … ilçesi, … İlkokulunda “Sınıf Öğretmeni” olarak görev yapan davacının, 2016 Ocak Özür Grubu Yer Değiştirme Döneminde, eşinin … ili, … ilçesinde özel bir şirkette Ziraat Mühendisi olarak çalıştığından bahisle, eş durumu özrü nedeniyle- … ilçesi ile yakın ilçelere atanma talebiyle yaptığı başvurunun elektronik ortamda reddine ilişkin … tarihli işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti: … İdare Mahkemesinin temyize konu kararıyla; eşi özel sektörde sabit bir işte çalışmakta olan, bir başka deyişle, öğretmen olan eşin yakınında bir yere atanma imkanı bulunmayan ve özel sektörde, Millî Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin 37/5. maddesinde aranan süre kadar çalışmakta olan kişilerin (işini bırakıp eşinin yanına taşınması anlamına gelecek bir uygulamanın söz konusu olamayacağı açık olduğundan) öğretmen olan eşlerinin aile birliğinin sağlanmasının eşitlik ilkesinin bir gereği ve idarenin yükümlülüğü kapsamında olduğu, eşinin son iki yıl içinde 360 gün sigortalı olarak çalışmakta olduğu hususunda tereddüt bulunmayan davacının, eş durumu mazereti gerekçesiyle yaptığı atama talebi değerlendirilirken; mer’i mevzuat uyarınca kadro durumuna veya hizmet puanına bakılmaksızın eşinin görev yaptığı yere veya buraya günübirlik gidilip gelinebilecek bir yerleşim birimine atama yapılması hususunun gözetilmesi gerektiği, eşi … ili … ilçesinde çalışan davacının, eş durumu özrüne istinaden … ilçesine yaklaşık 145 km mesafedeki … ili, … ilçesinde görev yaptığı, davacının görev yerinin mesafe ve yol şartları bakımından aile birliğini sağladığından söz edilemeyeceği sonucuna varıldığından, davacının eş durum özrüne istinaden naklen atanma isteminin reddine ilişkin işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline hükmedilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : 657 sayılı Yasa’da, kurumlarda yer değiştirme suretiyle atamaların adil ve dengeli bir sistem içinde yapılacağının hükme bağlandığı, kamu personeli yönünden atıl kapasite yaratılmadan, verimli ve etkin bir yönetimin oluşturulmaya çalışıldığı, Bakanlığın özür durumuna bağlı yer değiştirme taleplerini, yer değişikliği isteyen öğretmenlerin alanlarındaki norm kadro açığı ve hizmet puanı üstünlüğüne göre değerlendirme hususunda bağlı yetki içinde olduğu, davacı tercihlerinin muhtemel boşalacak eğitim kurumları olması ve tercih döneminde de kadrolarının boşalmaması nedeniyle atamasının yapılamadığı, dava konusu işlemin mevzuat hükümlerine uygun olarak tesis edildiği belirtilerek İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği ileri sürülmüştür.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Dava konusu işlemin, aile bütünlüğünü bozduğu ileri sürülerek, temyiz isteminin reddi ile İdare Mahkemesi kararının onanması gerektiği belirtilmiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … :
DÜŞÜNCESİ : Davalı idarenin temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlenildikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra işin gereği düşünüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
MADDİ OLAY :
Dava dosyasının incelenmesinden; … ili, … ilçesi, … İlkokulunda “Sınıf Öğretmeni” olarak görev yapan davacının, eşinin … ili, … ilçesinde faaliyet gösteren “… Tar. İnş. Tur. San. ve Tic. Ltd. Şti. “de Ziraat Mühendisi (sigortalı) olarak çalıştığı, eş durumu özrüne binaen 2016 Ocak Özür Grubu Yer Değiştirme döneminde, … ilçesi ile yakın ilçelere atanma talebiyle yaptığı başvurunun elektronik ortamda reddedilmesi üzerine bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İLGİLİ MEVZUAT:
Kamu personeli açısından genel kanun niteliğinde olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 72. maddesinin 1. fıkrasında; “Kurumlarda yer değiştirme suretiyle atanmalar; hizmetlerin gereklerine, özelliklerine, Türkiye’nin ekonomik, sosyal, kültürel ve ulaşım şartları yönünden benzerlik ve yakınlık gösteren iller gruplandırılarak tespit edilen bölgeler arasında adil ve dengeli bir sistem içinde yapılır.”; 2. fıkrasında, “Yeniden veya yer değiştirme suretiyle yapılacak atamalarda; aile birimini muhafaza etmek bakımından kurumlar arasında gerekli koordinasyon sağlanarak memur olan diğer eşin de isteği halinde ataması, atamaya tabi tutulan memurun atandığı yerede 74 ve 76. maddelerde belirtilen esaslar çerçevesinde yapılır.”; 5. fıkrasında ise, “Memurların atanamayacakları yerler ve bu yerlerdeki görevler ile kurumların özellik arz eden görevlerine atanabilmeleri için hangi kademelerde ne kadar hizmet etmeleri gerektiği ve yer değiştirme ile ilgili atama esasları Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle belirlenir. Kurumlar atamaya tabi olacak personeli için bu yönetmelik esaslarına göre Devlet Personel Başkanlığının görüşünü almak suretiyle bir personel ve atama planı hazırlar.” amir hükümleri kurala bağlanmıştır.
25/06/1983 günlü, 18088 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren ve dava tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin “Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarda Gözönünde Bulundurulacak Hususlar” başlıklı 9. maddesinin son fıkrasında; “İlgili mevzuatı uyarınca zorunlu yer değiştirmeye tabi tutulan eğitim ve öğretim hizmetleri sınıfı, mülki idare amirliği hizmetleri sınıfı ve emniyet hizmetleri sınıfına giren memurlar, Türk Silahlı Kuvvetlerine mensup subay ve astsubaylar, hakim ve savcılar ile bu Yönetmeliğin ek 1 inci maddesi kapsamına girenlerin görev süresiyle sınırlı olmak üzere atandıkları yere, memur olan eşinin atanmasında mevzuatı uyarınca yürürlüğe konulan norm kadro sayılarına ilişkin hükümler uygulanmaz.” istisna hükümleri düzenlenmiştir.
Diğer taraftan, dava konusu işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla yürürlükte bulunduğu şekliyle 652 sayılı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 37. maddesinin 4. fıkrasında “Öğretmenlerin yer değiştirme suretiyle atamalarında uyulacak temel ilkeler, özür grupları, hizmet bölgeleri ve alanları, hizmet puanı ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.” hükmü; Geçici 6. maddesinde ise, “Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin uygulanmasına ilişkin düzenlemeler bir yıl içinde yürürlüğe konulur. Bu düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin bu Kanun Hükmünde Kararnameye aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.” hükümleri kurala bağlanmıştır.
17/04/2015 günlü, 29329 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Öğretmen Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği’nin “Mazeret ve engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeler” başlıklı 49. maddesinde, “(1) Öğretmenlerin; aile birliği, sağlık, can güvenliği mazeretlerine veya engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeleri hakkında, Devlet Memurları Kanunu ile Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelik hükümleri uygulanır. Ancak;
a) Aile birliği mazeretine bağlı yer değiştirme, her iki eşin de öğretmen olması ve bu kapsamda yer değiştirmek istedikleri yerlerde alanları itibarıyla öğretmen ihtiyacı bulunmaması durumunda, istemeleri hâlinde her ikisinin de alanları itibarıyla öğretmen ihtiyacı bulunan ile/ilçeye atanmaları suretiyle gerçekleştirilebilir.
b) Öğretmenlikte ve devlet memurluğunda adaylığı kaldırılmayanlar, devlet memurluğunda adaylığı kaldırılıp da öğretmenliğe ilk atama kapsamında atananlar ve yeniden atama ve kurumlar arası atama yoluyla öğretmenliğe atananlardan atandığı yerde en az bir yıl çalışmayanlar ile eşi isteğe bağlı sigortalı olan öğretmenler, aile birliği mazeretine bağlı olarak yer değiştirme isteğinde bulunamaz.
c) Eşleri geçici olarak görevlendirilen öğretmenler, eşlerinin geçici olarak görevlendirildiği yere aile birliği mazeretine bağlı yer değiştirme isteğinde bulunamaz.
ç) Aile birliği mazereti ile engellilik durumuna bağlı yer değiştirmeler, yarıyıl ve yaz tatillerinde yapılır.” düzenlemesine yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda belirtilen istisnai hükümler dışındaki mevzuat hükümleri bir bütün olarak değerlendirildiğinde, bir öğretmenin eş durumu özrü nedeniyle atanma talebinde bulunması halinde, sadece eş durumu özrünün değil, hizmet gereklerinin de gözetilmesi gerekmektedir. Esasen bu yönde bir değerlendirme, atıl kapasite yaratılmadan hizmet verimliliğinin sağlanması ve etkin bir yönetim için zorunlu bulunmaktadır.
Dava konusu olayda, eşinin görev yaptığı … ili, … ilçesinde ve bu ilçeye yakın ilçelerde, norm kadro açığı bulunmaması sebebiyle tercih ettiği okullara atanamadığı görülmekte olup; anılan ilçelerin, mazeret grubundan tüm atanma taleplerini karşılayacak yeterli kontenjana sahip olmadığı da açıktır.
Diğer taraftan, her ne kadar İdare Mahkemesinin gerekçesinde, eşi sigortalı çalışan olan davacının, iller arası eş özrüne dayalı atanma talebinin, meri mevzuat uyarınca kadro durumuna ve hizmet puanı üstünlüğüne bakılmaksızın, öncelikli olarak yerine getirilmesi gerektiği belirtilmiş ise de; Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 9. maddesinde sayılan bazı meslek gruplarının yerine getirdikleri hizmetin niteliği, görev yerleri ve yer değiştirmelerine ilişkin esasların farklı olması nedeniyle, Anayasa’da ve 657 sayılı Yasa’da öngörülen yer değiştirmelerde aile birliğinin sağlanabilmesi açısından eşlerinin atanmalarında engel olabilecek olan norm kadro uygulamasında, norm kadro sayılarına ilişkin hükümlerinin uygulanmaması suretiyle norm kadro dışı tutulmaları düzenlenmiş olup, davacının eşi, son iki yıl içinde 360 gün sigortalı olarak çalışıyor olmakla birlikte, anılan kişinin zorunlu yer değiştirmeye tabi personel statüsünde olmadığı ve bu nedenle Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 9. maddesinde yer alan istisna hükmünün dava konusu olayda uygulanması mümkün bulunmamaktadır.
Bu durumda; Sınıf Öğretmeni olarak görev yapan davacının, … ili, … ilçesi ve bu ilçeye yakın ilçelere eş durumu özrü nedeniyle atanma talebinin, mer’i mevzuat uyarınca kadro durumuna bakılarak ve hizmet puanı sıralamasına göre yerine getirilmesi gerekeceğinden, davalı idare işleminde hukuka aykırılık, işlemi iptal eden İdare Mahkemesi kararında ise hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. DAVALI İDARENİN TEMYİZ İSTEMİNİN KABULÜNE;
2. … İdare Mahkemesince verilen … günlü, E:…, K:… sayılı kararın, 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun temyize konu kararın verildiği tarih itibarıyla yürürlükte olan haliyle 49. maddesinin 1/b fıkrası uyarınca BOZULMASINA,
3. 2577 sayılı Kanun’un 49. maddesinin 3622 sayılı Kanun ile değişik 3. fıkrası uyarınca, yeniden bir karar vermek üzere dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun’un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş (15) gün içinde Danıştay’da karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 19/12/2019 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.