Danıştay 2. Daire Başkanlığı         2016/10185 E.  ,  2020/3578 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/10185
Karar No : 2020/3578

DAVACI : …

VEKİLİ : Av. …

DAVALILAR : 1- … (Mülga …)
2- … Bakanlığı

VEKİLİ : Av. …

DAVANIN KONUSU : … Adliyesinde zabıt katibi olarak görev yapan ve 2015 yılında yapılan Adalet Bakanlığı Taşra Teşkilatı Personeli Adli Yargı Yazı İşleri ve İdari İşler Müdürlüğü Görevde Yükselme Sınavına katılan, yazılı sınavda başarılı olmakla birlikte sözlü sınavda başarısız sayılan davacı tarafından;
1- Sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemin,
2- Adalet Bakanlığı taşra teşkilatı personeli adli yargı yazı işleri müdürlüğü ve idari işler müdürlüğü … Mülhakat Adliyesi sözlü sınav sonuçlarının, bu sonuçlara göre yapılan atamaların,
3- Bu işlemlerin dayanağı olan 25/03/2004 günlü, 25413 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği’ne 13/04/2014 günlü, 28971 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle eklenen “Sözlü sınav” başlıklı 15/A ve “Başarı sıralaması” başlıklı 15/B maddelerinin,
4- 15/03/1999 tarih ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmeliğin, 31/08/2013 günlü, 28751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelikle değiştirilen “Sınav şartı” başlıklı 8. maddesinde yer alan “ve sözlü sınavda” ibaresinin, “Yazılı sınav” başlıklı 12. maddesinin son fıkrasında yer alan “Sözlü sınava alınacak personel için yazılı sınav başarı puanı en az altmış olarak uygulanır” ibaresinin ve Sözlü sınav” başlıklı 12/A maddesinin iptali ile;
5- Yoksun kaldığı özlük ve parasal haklarının yasal faiziyle birlikte verilmesine hükmedilmesi istenilmektedir.

DAVACININ İDDİALARI :
Sözlü sınava yönelik düzenlemelerin hukuki dayanaktan yoksun bulunduğu, sözlü sınav uygulamasının; kariyer ve liyakat ilkelerine aykırı, subjektif değerlendirmelere açık ve hakkaniyete aykırı sonuç doğurmaya müsait bir uygulama olduğu, ölçme ve değerlendirme tekniğine uygun olmadığı, personelin yeterliğinin tespitinin, yazılı sınav dışında, objektif olmayan sözlü sınav koşuluna bağlanmasının hukuka aykırı olduğu, nesnel ve objektif bir değerlendirme aracı olan yazılı sınav sonucunun yapılan düzenlemeler ile etkisiz hale getirildiği, sözlü sınavda ses ve görüntü kaydının alınması gerektiği, sözlü sınavın yargısal denetime açık olmadığı, sorulan sorulara doğru yanıt verdiği, ayrıca verilen kısa sürede kurul üyelerinin adaylar hakkında değerlendirme yapamayacağı, dava konusu işlemlerde ve bu işlemlerin dayanağı Yönetmelik maddelerinde hukuka uyarlık bulunmadığı ileri sürülmektedir.

DAVALILARIN SAVUNMASI :
Devlet Personel Başkanlığının da hasım konumuna alınması gerektiği, yönetmelik hükümleri uyarınca, yazılı ve sözlü olarak iki aşamalı yapılan görevde yükselme sınavlarında başarılı olunması gerektiği, yazı işleri müdürlüğü için gerçekleştirilen yazılı ve sözlü sınavlarının yürürlükte olan mevzuat hükümlerine uygun olarak yapıldığı belirtilerek, davanın reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ : …

DÜŞÜNCESİ :15/03/1999 tarih ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmeliğin 12. maddesindeki “Sözlü sınava alınacak personel için yazılı sınav başarı puanı en az altmış olarak uygulanır.” ibaresinin iptali istemi yönünden karar verilmesine yer olmadığı, davacının sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemin, … Adliyesi sözlü sınav sonuçlarının ve bu doğrultuda yapılan atamaların ve iptali istenilen diğer düzenleyici işlemlerin iptali ile sözlü sınavda başarısız sayılması sonucu mahrum kaldığı parasal ve özlük haklarının yasal faiziyle birlikte tarafına iadesine hükmedilmesi istemi yönünden ise davanın esastan reddi gerektiği düşünülmektedir.

DANIŞTAY SAVCISI : …

DÜŞÜNCESİ : Dava; … Adliyesinde zabıt katibi olarak görev yapan davacı tarafından, sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemin, 11/11/2015 tarihinde yapılan Adalet Bakanlığı taşra teşkilatı personeli adli yargı yazı işleri müdürlüğü ve idari işler müdürlüğü … Mülhakat Adliyesi sözlü sınav sonuçlarının, bu sonuçlara göre yapılan atamaların ve bu işlemlerin dayanağı olan 25/03/2004 tarih ve 25413 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği’nin “Sözlü sınav” başlıklı 15/A ve “Başarılı sıralaması” başlıklı 15/B maddelerinin, 15/03/1999 tarih ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmeliğin, 06/05/2013 tarih ve 2013/4957 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla değiştirilen “Sınav şartı” başlıklı 8. maddesinde yer alan “…ve sözlü sınavda” ibaresinin, 12. maddenin son bendinde yer alan “Sözlü sınava alınacak personel için yazılı sınav başarı puanı en az altmış olarak uygulanır” ibaresi ile “Sözlü Sınav” başlıklı 12/A maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğinin “Sözlü sınav” başlıklı Yönetmeliğin 15/A ve 15/B maddelerinin 01/02/2017 günlü, 29966 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile değiştirildiği göz önüne alındığında davanın bu maddelere ilişkin kısmının konusuz kaldığı anlaşılmıştır.
Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmeliğin 8. maddesinde yer alan “ve sözlü sınavda” ibaresi ile 12. maddenin son bendinde yer alan “Sözlü sınava alınacak personel için yazılı sınav başarı puanı en az altmış olarak uygulanır” ibaresi ile “Sözlü Sınav” başlıklı 12/A maddesinin de, 22.10.2016 günlü, 29865 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik ile değiştirildiği anlaşıldığından, iptali istenen bu hükümler itibariyle de davanın konusu kalmamıştır.
Dosyanın incelenmesinden; Adalet Bakanlığı taşra teşkilatı adli yargı yazı işleri/idari işler müdürlüklerinde boşalan kadrolar için görevde yükselme yazılı sınavından 60 ve üzerinde puan almak suretiyle başarılı olan adaylara, yapılan sözlü sınav öncesinde, Sözlü Sınav ve Değerlendirme Kurullarınca 278 adet “Alan Bilgisi”, 780 adet “Genel Kültür” sorularının ve “Genel Kültür” cevaplarının hazırlandığı, sözlü sınava giren adaylara bir Alan Bilgisi ve bir Genel Kültür sorusunun sorulduğu, verilen yanıtların kurulun her üyesi tarafından değerlendirildiği ve verilen puanların aritmetik ortalaması alınarak adayların sözlü puanlarının belirlendiği anlaşılmakta olup, davacının sözlü sınavdan 56 puan alarak başarısız sayılmasına ilişkin işlemde, 11/11/2015 tarihinde yapılan Adalet Bakanlığı taşra teşkilatı personeli adli yargı yazı işleri müdürlüğü ve idari işler müdürlüğü … Adliyesi sözlü sınav sonuçlarında ve bu sonuçlara göre yapılan atamalarda hizmet gerekleri yönünden hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu düzenlemeler açısından karar verilmesine yer olmadığına, işlemler yönünden ise davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay İkinci Dairesince; 09/07/2018 tarihinde yürürlüğe giren 703 sayılı Anayasada Yapılan Değişikliklere Uyum Sağlanması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Karanamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca (mülga) Başbakanlık yerine Cumhurbaşkanlığı hasım mevkiine alınıp, duruşma için belirlenen 23/12/2020 günü davacının ve vekilinin gelmediği, davalı Cumhurbaşkanlığı temsilcisi/vekilinin gelmediği, davalı Adalet Bakanlığı vekili Av. …’ın geldiği görülerek Danıştay Savcısı … hazır halde açık duruşma başladı. Duruşmada hazır bulunan tarafa usulüne göre söz verilip dinlendikten ve Savcının düşüncesi alındıktan sonra duruşmaya son verilip, dosyadaki bilgi ve belgeler de incelenmek suretiyle davalı idarelerin usule ilişkin itirazı yerinde görülmeyerek işin gereği düşünüldü:

MADDİ OLAY VE HUKUKİ SÜREÇ :
… Adliyesinde zabıt katibi olarak görev yapan ve 2015 yılında yapılan Adalet Bakanlığı Taşra Teşkilatı Personeli Adli Yargı Yazı İşleri ve İdari İşler Müdürlüğü Görevde Yükselme Sınavına katılarak yazılı sınavda başarılı olan, ancak sözlü sınavda (56) puanla başarısız sayılan davacının; sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemin, Adalet Bakanlığı taşra teşkilatı personeli adli yargı yazı işleri müdürlüğü ve idari işler müdürlüğü … Mülhakat Adliyesi sözlü sınav sonuçlarının, bu sonuçlara göre yapılan atamaların, bu işlemlerin dayanağı olan 25/03/2004 günlü, 25413 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğinin, 13/04/2014 günlü, 28971 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelikle eklenen “Sözlü sınav” başlıklı 15/A ve “Başarı sıralaması” başlıklı 15/B maddelerinin; 15/03/1999 tarih ve 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmeliğin, 31/08/2013 günlü, 28751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelikle değiştirilen “Sınav şartı” başlıklı 8. maddesinde yer alan “ve sözlü sınavda” ibaresinin, “Yazılı sınav” başlıklı 12. maddesinin son fıkrasında yer alan “Sözlü sınava alınacak personel için yazılı sınav başarı puanı en az altmış olarak uygulanır” ibaresinin, Sözlü sınav” başlıklı 12/A maddesinin iptali ile yoksun kaldığı özlük ve parasal haklarının yasal faiziyle birlikte verilmesine hükmedilmesi istemiyle görülmekte olan davayı açtığı anlaşılmaktadır.

İNCELEME VE GEREKÇE :
İLGİLİ MEVZUAT:
Anayasa’nın 124. maddesinin davanın açıldığı tarihte yürürlükte bulunan haliyle Başbakanlık, Bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerine kendi görev alanlarını ilgilendiren konularda yönetmelik çıkarma yetkisi verilmiştir. İdareler bu yetki çerçevesinde yönetmelik çıkarabilecekleri gibi, kamu hizmetinin daha etkin ve verimli yürütülmesi amacıyla yönetmeliklerde değişikliklerde yapabilirler. Yönetmelikler’in, “Anayasa, Yasa ve hukukun genel ilkelerine aykırı hükümler içermemesi” ve “öngörülen şekil şartına uyularak çıkarılması” dışında, söz konusu düzenleme yetkisinin kullanılmasına kamu hukuku yönünden herhangi bir engel bulunmadığı açıktır.
Bir hiyerarşik normlar sistemi olan hukuk düzeninde, alt düzeydeki normların, yürürlüklerini üst düzeydeki normlardan aldığı kuşkusuzdur. Normlar hiyerarşisinin en üstünde evrensel hukuk ilkeleri ve Anayasa bulunmakta ve daha sonra gelen kanunlar yürürlüğünü Anayasa’dan, yönetmelikler ise yürürlüğünü kanunlardan almaktadır. Dolayısıyla; bir normun, kendisinden daha üst konumda bulunan ve dayanağını oluşturan bir norma aykırı veya bunu değiştirici nitelikte bir hüküm getirmesi mümkün bulunmamaktadır.

15/03/1999 günlü, 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik’in davacının sınava katıldığı tarihte yürürlükte bulunan halinin “Sınav şartı” başlıklı 8. maddesinde, “Şube müdürü, müdür ve bunlarla aynı düzeydeki görevlere görevde yükselme suretiyle atanacakların yazılı ve sözlü sınavda; diğer görevlere görevde yükselme suretiyle atanacak personelin ise yazılı sınavda başarılı olmaları gerekir.” kuralına; “Yazılı sınav” başlıklı 12. maddesinin, dördüncü fıkrasında, “Yazılı sınavda en az yetmiş puan alanlar başarılı sayılırlar. Sözlü sınava alınacak personel için yazılı sınav başarı puanı en az altmış olarak uygulanır.” kuralına; “Sözlü sınav” başlıklı 12/A maddesinde, “Şube müdürü, müdür ve bunlarla aynı düzeydeki diğer görevlere atanacaklardan yazılı sınavda en yüksek puan alan adaydan başlamak üzere ilan edilen kadro veya pozisyon sayısının beş katına kadar aday sözlü sınava alınır. Son adayla aynı puana sahip olan personelin tamamı sözlü sınava alınır.
İlgili personel, sınav kurulunun her bir üyesi tarafından;
a) Sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi,
b) Bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü,
c) Liyakati, temsil kabiliyeti, tutum ve davranışlarının göreve uygunluğu,
d) Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı,
e) Genel kültürü ve genel yeteneği,
f) Bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığı,
esas alınarak yüz tam puan üzerinden değerlendirilir. Her üyenin vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak personelin sözlü sınav puanı tespit edilir. Sözlü sınavda yüz üzerinden en az yetmiş puan alanlar başarılı sayılır.” kuralına; “Başarı sıralaması” başlıklı 12/B maddesinde, Görevde yükselme suretiyle ilan edilen boş kadro veya pozisyon sayısı kadar atama yapılmasında başarı puanı esas alınır. Başarı puanı, şube müdürü, müdür ve bunlarla aynı düzeydeki diğer kadrolara atanacaklar için yazılı ve sözlü sınav puanlarının aritmetik ortalaması; diğer kadro ve pozisyonlara atanacaklar için yazılı sınav puanı esas alınmak suretiyle tespit edilir ve kurumların resmi internet sitesinde ilan edilir.
Başarı puanlarının eşit olması hâlinde, sırasıyla;
a) Hizmet süresi fazla olanlara,
b) Daha üst öğrenimi bitirmiş olanlara,
c) Üst öğrenim mezuniyet notu yüksek olanlara,
öncelik verilmek suretiyle, en yüksek puandan başlamak üzere başarı sıralaması belirlenir.
Görevde yükselme sınavında başarılı olmalarına rağmen, ilan edilen kadro veya pozisyon sayısı nedeniyle ataması yapılamayacak personelden en fazla asıl aday sayısı kadar personel, kurumlarca ihtiyaç duyulması halinde başarı sıralaması listesinde yedek olarak belirlenebilir.” kuralına yer verilmiştir.
Aynı Yönetmelik’in 15. maddesi ile kurumlara kendi görevde yükselme yönetmeliklerini çıkarma konusunda yetki verilmiş ve düzenleme yapılacak konuların çerçevesi de belirlenmiştir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu, 2992 sayılı Adalet Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun, 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş ve Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun hükümleri ile 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu’nun 114’üncü maddesine dayanılarak, liyakat ve kariyer ilkeleri çerçevesinde, hizmet gerekleri ve personel planlaması esas alınarak, Adalet Bakanlığı personelinin görevde yükselme ve unvan değişikliklerine ilişkin usul ve esaslarının belirlenmesi amacıyla hazırlanmış olan Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği, 25/03/2004 günlü, 25413 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe konulmuştur.
Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği’nin davacının sınava katıldığı tarihte yürürlükte bulunan halinin 4. maddesinin (ı) bendinde, görevde yükselme sınavı, bu Yönetmelik hükümlerine göre görevde yükselme suretiyle yapılacak atamalarda, görevin niteliğine göre yapılması gereken yazılı ve sözlü sınav ya da yalnızca yazılı sınav olarak tanımlanmış; “Görevde yükselme sınavına başvuru ve atanma şartları” başlıklı 8. maddesinin, A bendinin, 4 numaralı alt bendinde, şube müdürü, bilgi işlem müdürü, yazı işleri müdürü, idari işler müdürü ve bunlarla aynı düzeydeki görevlere görevde yükselme suretiyle atanacaklar için yazılı ve sözlü sınavda; diğer görevlere görevde yükselme suretiyle atanacak personel için ise yazılı sınavda başarılı olmak şartının aranacağı belirtilmiş; “Yazılı sınav” başlıklı 15. maddesinde ise, yazılı sınavdan sonra ayrıca sözlü sınava alınacak personel için yazılı sınav başarı puanının en az altmış olarak uygulanacağı kural altına alınmıştır.
Anılan Yönetmelik’in “Sözlü sınav” başlıklı 15/A maddesinde, Genel Yönetmelik’in 12/A maddesine paralel olarak; “Şube müdürü, bilgi işlem müdürü, yazı işleri müdürü, idari işler müdürü ve bunlarla aynı düzeydeki görevlere atanacaklardan yazılı sınavda en yüksek puan alan adaydan başlamak üzere ilan edilen kadro veya pozisyon sayısının beş katına kadar aday sözlü sınava alınır. Son adayla aynı puana sahip olan personelin tamamı sözlü sınava alınır.
İlgili personel, sınav kurulunun her bir üyesi tarafından;
a) Sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi (25 puan),
b) Bir konuyu kavrayıp özetleme, ifade yeteneği ve muhakeme gücü (15 puan),
c) Liyakati, temsil kabiliyeti, tutum ve davranışlarının göreve uygunluğu (15 puan),
ç) Özgüveni, ikna kabiliyeti ve inandırıcılığı (15 puan),
d) Genel kültürü ve genel yeteneği (15 puan),
e) Bilimsel ve teknolojik gelişmelere açıklığı (15 puan),
esas alınarak yüz tam puan üzerinden değerlendirilir. Her üyenin vermiş olduğu puanların aritmetik ortalaması alınarak personelin sözlü sınav puanı tespit edilir. Sözlü sınavda yüz üzerinden yetmiş ve üzeri puan alanlar başarılı sayılır.” düzenlemesine; “Başarı sıralaması” başlıklı 15/B maddesinde, “Görevde yükselme suretiyle ilan edilen boş kadro sayısı kadar atama yapılmasında başarı puanı esas alınır. Başarı puanı, şube müdürü, bilgi işlem müdürü, yazı işleri müdürü, idari işler müdürü ve bunlarla aynı düzeydeki kadrolara atanacaklar için yazılı ve sözlü sınav puanlarının aritmetik ortalaması; diğer kadrolara atanacaklar için yazılı sınav puanı esas alınmak suretiyle tespit edilir ve Bakanlığın resmi internet sitesinde ilan edilir.
Başarı puanlarının eşit olması hâlinde, sırasıyla;
a) Hizmet süresi fazla olanlara,
b) Daha üst öğrenimi bitirmiş olanlara,
c) Üst öğrenim mezuniyet notu yüksek olanlara,
öncelik verilmek suretiyle, en yüksek puandan başlamak üzere başarı sıralaması belirlenir” düzenlemesine; “Sınav kurulları ve görevleri” başlıklı 16. maddesinin, ikinci fıkrasında, “Sözlü sınav kurulu; atamaları doğrudan Bakanlıkça yapılanlar için, Personel Genel Müdürlüğü Genel Müdür Yardımcılarından birinin başkanlığında, Teftiş Kurulu Başkanlığı, Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü, Personel Genel Müdürlüğü ve Eğitim Dairesi Başkanlığında görevli Bakanlıkça uygun görülen hâkim sınıfına dâhil toplam beş üyeden oluşur. Aynı usulle yedek üyeler belirlenir.” düzenlemesine; üçüncü fıkrasında, “Atamaları adalet komisyonlarınca teklif edilenler için, ilgili adalet komisyonu başkanının başkanlığında komisyon asıl üyeleri ile hâkim ve savcı sınıfından Bakanlıkça uygun görülecek iki üyenin katılımıyla toplam beş üyeden oluşur. Aynı usulle yedek üyeler belirlenir. Adalet komisyonlarının sözlü sınav kuruluna ilişkin işlemleri Bakanlıkça uygun görülen diğer adalet komisyonları bünyesinde oluşturulan sınav kurullarına da yaptırılabilir.” düzenlemesine; dördüncü fıkrasında, “Sınav kurulları kurul üye tam sayısı ile toplanır ve oy çokluğuyla karar alır. Yazılı Sınav Kurulunun sekretarya hizmetleri Eğitim Dairesi Başkanlığınca, sözlü sınav kurullarının sekretarya hizmetleri Personel Genel Müdürlüğünce yürütülür.” düzenlemesine; “Sınav kurullarının görevleri” başlıklı 17. maddesinin 3. fıkrasında, “Sözlü sınav kurulunun görevleri; bu Yönetmelik hükümlerine göre sözlü sınava tabi tutularak görevde yükselme suretiyle yapılacak atamalarda sözlü sınav tarihini belirlemek, sözlü sınav sorularını hazırlamak veya hazırlatmak, sözlü sınavları yapmak ve değerlendirmek, sözlü sınav sonucuna göre başarı listesinin düzenlenmesini ve ilanını sağlamak, sözlü sınava ilişkin itirazları sonuçlandırmak, sözlü sınava ilişkin diğer iş ve işlemleri yürütmektir.” düzenlemesine; “Sınav sonuçlarının açıklanması ve itiraz” başlıklı 20. maddesinin, ikinci fıkrasında da, “Sözlü sınav sonuçları, sınavların tamamlandığı tarihten itibaren on beş iş günü içerisinde Bakanlık internet sitesinde ilan edilir. Sınav sonuçlarının ilanından itibaren beş iş günü içerisinde sınav kuruluna itiraz edilebilir. İtiraz başvuruları on iş günü içerisinde sınav kurulunca incelenerek kesin olarak karara bağlanır ve sonuçları Personel Genel Müdürlüğü tarafından itiraz sahiplerine bildirilir” düzenlemesine yer verilmiştir.

DAVA KONUSU DÜZENLEMELERİN İNCELENMESİ :
1- 15/03/1999 günlü, 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik’in 12. maddesindeki “Sözlü sınava alınacak personel için yazılı sınav başarı puanı en az altmış olarak uygulanır.” ibaresinin iptali istemi yönünden;
Dava konusu edilen, Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik’in 12. maddesinde yer alan “Sözlü sınava alınacak personel için yazılı sınav başarı puanı en az altmış olarak uygulanır.” ibaresinin 17/10/2016 günlü, 2016/9380 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Eki Yönetmelikle yürürlükten kaldırılmış olması nedeniyle uygulanma kabiliyeti kalmadığı göz önüne alındığında, bu isteme yönelik olarak davanın konusuz kaldığı anlaşılmıştır.
Bu itibarla, davacının iptalini talep ettiği söz konusu düzenleme yürürlükte olmadığından, istem hakkında karar verilmesine yer bulunmamaktadır.
2- 25/03/2004 günlü, 25413 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği’nin “Sözlü sınav” başlıklı 15/A maddesinin ve “Başarı sıralaması” başlıklı 15/B maddesinin; 15/03/1999 günlü, 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik’in, 31/08/2013 günlü, 28751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik’le değiştirilen “Sınav şartı” başlıklı 8. maddesinde yer alan “ve sözlü sınavda” ibaresinin ve “Sözlü sınav” başlıklı 12/A maddesinin iptali istemi yönünden;
Her ne kadar, davanın açıldığı tarihten sonra söz konusu maddelerde değişiklik olmuş ise de; davacının dava açmaktaki amacının yazılı sınavın dışında yapılacak olan ve objektif olmayacağı ileri sürülen sözlü sınavın kaldırılması olduğu ve sözlü sınav usulünün hala yürürlükte olduğu göz önünde bulundurulduğunda uyuşmazlığın esasına girilerek inceleme yapılmasına karar verilmiştir.
657 sayılı Yasa’nın “Temel İlkeler” başlıklı 3. maddesinde, “Sınıflandırma”, “Kariyer” ve “Liyakat” ilkeleri bu Kanunun temel ilkeleri olarak belirlenmiş; kariyer ilkesi, Devlet memurlarına yaptıkları hizmetler için lüzumlu bilgilere ve yetişme şartlarına uygun şekilde, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkanı sağlamak; liyakat ilkesi ise, Devlet kamu hizmetleri görevlerine girmeyi, sınıflar içinde ilerleme ve yükselmeyi, görevin sona erdirilmesini yeterlik sistemine dayandırmak ve bu sistemin eşit imkanlarla uygulanmasında Devlet memurlarını güvenliğe sahip kılmak olarak tanımlanmıştır.
657 sayılı Yasa, Devlet memurluğunu bir meslek olarak kabul etmekte ve bunlara, sınıfları içinde en yüksek derecelere kadar ilerleme imkanı sağlanmasını, sınıflar içinde ilerleme ve yükselme işlemlerinin yeterlik sistemine dayandırılmasını öngörmektedir. Yukarıda adı geçen Genel Yönetmeliğin 1. maddesinde, bu Yönetmeliğin amacının, liyakat ve kariyer ilkeleri çerçevesinde, hizmet gerekleri ve personel planlaması esas alınarak personelin görevde yükselme ve unvan değişikliklerine ilişkin usul ve esasları belirlemek olduğu belirtilmiştir. Bu iki ilkenin temelinde, objektif kurallar çerçevesinde işin ehline verilmesi ve hak etme düşüncesi yatmakta olup, kamu hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde görülmesinin gereklerinden biri de hizmetin yetişmiş, ehil kamu görevlilerince yerine getirilmesidir.
Dava konusu Yönetmelikler ile sayılan kadrolara, görevde yükselme suretiyle atanacaklar için yazılı ve sözlü sınavda başarılı olma koşulunun getirildiği anlaşılmaktadır. Yönetmeliklerin genel sistematik yapısına bakıldığında, yazılı ve sözlü sınavların ikisinin birlikte başarılması, belirlenen görevlere atanabilmenin temel koşulu olarak belirlenmiştir.
Sözlü sınav, yazılı sınavı tamamlayıcı nitelikte, bilgi ve liyakatı ölçmek, adayın mesleğe uygun yeteneğe ve kültürel birikime sahip olup olmadığını belirlemek amacıyla yapılmaktadır. Bu çerçevede, sözlü sınavın temel amacı, yazılı sınav yapılmak suretiyle nesnel bir biçimde tespit edilenler arasından en başarılı adaydan başlayarak en uygun olanların seçilmesidir.
Bu itibarla, belirtilen unvanların yürüttükleri görevin önem ve özelliği dikkate alındığında, bu kadrolara atanacakların, mesleğin gerektirdiği bilginin ölçülmesi amacıyla yapılacak yazılı sınav yanında, mesleki ehliyete yönelik diğer özel niteliklere de sahip olup olmadıklarının tespiti açısından tamamlayıcı nitelik taşıyan sözlü sınava alınmalarına ilişkin düzenleyici işlemlerde hizmet gereklerine, üst hukuk normlarına ve hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

DAVA KONUSU BİREYSEL İŞLEMLERİN İNCELENMESİ :
Davacının sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlemin, … Mülhakat Adliyesi sözlü sınav sonuçlarının ve bu doğrultuda yapılan atamaların iptali ile davacının sözlü sınavda başarısız sayılması sonucu yoksun kaldığı özlük ve parasal haklarının yasal faiziyle birlikte verilmesine hükmedilmesi istemi yönünden;
Sözlü sınavda başarısız sayılma işleminin, diğer tüm idari işlemlerin yargısal denetiminde olduğu gibi yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden yargısal denetiminin yapılması esastır. İdari işlemin yetki, şekil gibi salt usule ilişkin unsurları ile sınırlı olarak yapılacak bir yargısal denetim, hukuk devleti ilkesinin sağladığı güvenceyi temin etmeyecektir.
Bu itibarla, sözlü sınav öncesinde, sınav komisyonunca sınavda sorulacak soruların önceden hazırlanması ve tutanağa bağlanması, her adaya sorulan soruların kayda geçirilmesi ve sorulan sorulara adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmesi, böylece sözlü sınavın nesnel olarak yapılması ve yargısal denetimin tüm unsurlarıyla gerçekleştirilmesi sağlanmalıdır.
Dosyanın incelenmesinden; Adalet Bakanlığı taşra teşkilatı adli yargı yazı işleri/idari işler müdürlüklerinde boşalan kadrolar için görevde yükselme yazılı sınavından 60 ve üzerinde puan almak suretiyle başarılı olan adaylara, yapılan sözlü sınav öncesinde, Sözlü Sınav ve Değerlendirme Kurullarınca 278 adet “Alan Bilgisi”, 780 adet “Genel Kültür” sorularının ve “Genel Kültür” cevaplarının hazırlandığı, sözlü sınava giren adaylara bir Alan Bilgisi ve bir Genel Kültür sorusunun sorulduğu, verilen yanıtların kurulun her üyesi tarafından değerlendirildiği ve verilen puanların aritmetik ortalaması alınarak adayların sözlü puanlarının belirlendiği anlaşılmaktadır.
Sözlü sınava ilişkin değerlendirme kriterlerinden, adayın “Sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi” ile “Genel kültürü ve genel yeteneği”ne ilişkin değerlendirmeler dışındaki kriterlerin sınav kurulu üyelerinin gözlemlerine dayalı kanaatlerine ilişkin olduğu açıktır.
Bu durumda; yapılan sözlü sınav öncesinde, “Sınav konularına ilişkin bilgi düzeyi” ile “Genel kültür ve genel yetenek” kritelerini değerlendirebilmek için sınavda sorulacak soruların önceden hazırlanması ve tutanağa bağlanmış olması, her adaya sorulan soruların kayda geçirilmesi ve sorulan sorulara adayların verdiği yanıtlara hangi komisyon üyesince, hangi notun takdir edildiğinin tutanakta ayrı ayrı gösterilmiş olması karşısında, davacının sözlü sınavdan 56 puan almak suretiyle başarısız sayılmasına ilişkin işlemde hukuka aykırlık görülmemiştir.

Sözlü sınavın mevzuata uygun olarak yapıldığı kanaatine varıldığından, … Mülhakat Adliyesi sözlü sınav sonuçlarında ve bu doğrultuda yapılan atamalarda da hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Bu doğrultuda, davacının sözlü sınavda başarısız sayılması sonucu yoksun kaldığı özlük ve parasal haklarının yasal faiziyle birlikte verilmesine hükmedilmesi istemi de yerinde görülmemiştir.
Öte yandan; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 323, 326 ve 331. maddelerinde yer alan hükümler birlikte incelendiğinde; kural olarak, yargılama giderlerinin davada haksız çıkan tarafa yükletilmesi esasının benimsendiği görülmektedir.
Bu kapsamda, bireysel işlemlerin hukuka uygunluğunun denetlenebilmesi için, yürürlükten kaldırılmış olan düzenleyici işlemin, bireysel işlemin tesis edildiği tarih itibarıyla hukuki incelemesi yapılarak hukuka uygunluğunun tespit edildiği durumlarda, davalı idarenin haksız çıktığından ve bu nedenle yargılama giderlerinden sorumlu olacağından söz edilemeyeceği açıktır.
Bu itibarla; yukarıda belirtildiği üzere, dava konusu bireysel işlemin hukuki denetimi yapılırken dava konusu düzenleyici işlemin de hukuki irdelemesi yapıldığından ve bu düzenlemenin hukuka ve mevzuata aykırı olmadığı yönünde tespitlerde bulunulduğundan, davacının, davada haksız çıkan taraf olarak kabulü gerektiği sonucu ile yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davacı üzerinde bırakılması sonucuna ulaşılmıştır.
Nitekim, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 30/11/2015 günlü, E:2014/5688, K:2015/4612 sayılı kararı ile 21/03/2016 günlü, E:2014/5858, K:2016/988 sayılı kararı da bu yöndedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 15/03/1999 günlü, 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmeliğin 12. maddesindeki “Sözlü sınava alınacak personel için yazılı sınav başarı puanı en az altmış olarak uygulanır.” ibaresinin iptali istemi hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA,
2. 25/03/2004 günlü, 25413 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Adalet Bakanlığı Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliği’nin “Sözlü sınav” başlıklı 15/A maddesinin ve “Başarı sıralaması” başlıklı 15/B maddesinin; 15/03/1999 günlü, 99/12647 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelik’in, 31/08/2013 günlü, 28751 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Esaslarına Dair Genel Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik’le değiştirilen “Sınav şartı” başlıklı 8. maddesinde yer alan “ve sözlü sınavda” ibaresinin ve “Sözlü sınav” başlıklı 12/A maddesinin iptali istemi yönünden DAVANIN REDDİNE,
3. Davacının, sözlü sınavda başarısız sayılmasına ilişkin işlem, … Mülhakat Adliyesi sözlü sınav sonuçları ve bu doğrultuda yapılan atamalar ile mahrum kaldığı parasal ve özlük haklarına ilişkin istemler yönünden DAVANIN REDDİNE,
4. Aşağıda dökümü yapılan …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre duruşmalı davalar için belirlenen ücretin yarısı olan …-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak duruşmaya katılan Adalet Bakanlığına, duruşmasız davalar için belirlenen ücretin yarısı olan …-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak duruşmaya katılmayan Cumhurbaşkanlığına verilmesine, artan posta ücretinin taraflara iadesine,
6. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na temyiz yolu açık olmak üzere, 23/12/2020 tarihinde oybirliğiyle karar verildi