2. Daire 2004/6569 E. , 2007/1038 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İKİNCİ DAİRE
Esas No : 2004/6569
Karar No: 2007/1038
Davacı: … Sendikası
Vekili: …
Davalılar: 1- Başbakanlık – ANKARA
2- Mili Eğitim Bakanlığı – ANKARA
Davanın Özeti: Davacı Sendika, Bakanlar Kurulunun 17.3.2004 gün ve 2004/7040 sayılı kararı ile yürürlüğe konulan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1 inci maddesi ile adı geçen Yönetmeliğe eklenen Geçici 4 üncü maddenin iptalini istemektedir.
Başbakanlığın Savunmasının Özeti: Davanın süresinde açılmadığını öne sürerek usul yönünden; yapılan değişiklikle geçici görevlendirme yoluyla yürütülmek zorunda kalınan yönetim görevine, görevin gerektirdiği niteliklere sahip deneyimli yöneticilerin atanması, dolayısıyla eğitim ve öğretim hizmetlerinin etkin ve verimli bir şekilde yürütülmesinin sağlanmasının amaçlandığını öne sürerek esas yönünden davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Milli Eğitim Bakanlığı’nın Savunmasının Özeti: Sendikanın bu davayı açmakta ehliyetinin bulunmadığı ve davanın da süresinde açılmadığını öne sürerek usul yönünden; Yönetmeliğin Anayasa ve 657 sayılı Kanuna aykırı olmadığını, değişiklikten önceki mevzuatın uygulanması halinde yönetici bulmakta zorlandıklarını, bu nedenle vekalet, geçici görevlendirme, tedvir gibi yöntemlerle ihtiyacı karşılamak zorunda kaldıklarını; bu şekilde yapılan görevlendirmelerde de, yöneticilerin genel olarak sorumluluktan kaçma eğiliminde olduklarını, Yönetmeliğe eklenen maddenin ihtiyaçtan kayanaklandığını öne sürerek esas yönünden davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi : …
Düşüncesi: Herhangi bir araştırmaya dayandırılmayan ve soyut bir takım iddialar öne sürülerek tüm Bakanlıkların taşra teşkilatında görev yapan bazı unvanlardaki personeline yönelik olarak getirilen kısıtlamanın, Milli Eğitim Bakanlığı personeli yönünden ortadan kaldırılmasına ilişkin düzenlemenin, Anayasa’da öngörülen eşitlik ilkesine aykırılık teşkil ettiğinden, dava konusu Yönetmelik maddesinin iptali gerektiği düşünülmüştür.
Danıştay Savcısı : …
Düşüncesi: Bakanlar Kurulunun 17.3.2004 gün ve 2004/7040 sayılı kararı ile yürürlüğe konulan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına ilişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1. maddesi ile adı geçen Yönetmeliğe eklenen Geçici 4. maddenin iptali istenilmektedir.
25.6.1983 gün ve 18088 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan ve 19.4.1983 tarih ve 83/6525 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe giren Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına ilişkin Yönetmeliğin Memurun Yer Değiştirme Suretiyle Atanamıyacağı Hizmet Yerleri başlıklı 15/a. maddesinde; Vali, Kaymakam, bölge müdürü, başmüdür, il ve ilçe müdürleri, emniyet müdürü, emniyet amiri, milli eğitim müdürü, defterdar, mal müdürü, kadastro müdürü, tapu sicil müdürü, nüfus ve vatandaşlık müdürü, nüfus müdürü ve bunların yardımcıları, taşra teşkilatında görevli şube müdürü, müdür il ve ilçe müftüsü ve bunların yardımcıları ile koruma ve güvenlik hizmetlerini yürüten personelin kendisinin veya eşinin nüfusa kayıtlı olduğu il ve bu ile bağlı ilçelere, yer değiştirme suretiyle atanamayacakları belirtilmektedir.
Devlet Personel Başkanlığı’nın Başbakanlığa hitaplı yazısındaki Milli Eğitim Bakanlığının Başkanlıklarına hitaben yazdığı yazı ile Milli Eğitim müdürlükleri haricindeki personelinin yukarıda belirtilen maddede yer alan kendisinin veya eşinin nüfusa kayıtlı olduğu il ve ile bağlı ilçelere atanamazlar hükmü ile yönetici kadrolarına ilk kez atanacaklara ilişkin Ek 1. maddesi hükümlerinden 2004 yılıyla sınırlı olmak üzere muaf tutulması yönündeki talep doğrultusunda hazırlanan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına ilişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik taslağının gerekçelerinin de Başbakanlıkça uygun görülmesi üzerine 17.3.2004 gün ve 2004/7040 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile söz konusu yönetmelik yürürlüğe girmiştir.
Resmi Gazetenin 21.4.2004 gün ve 25440 sayısında yayımlanan Bakanlar Kurulunun 17.3.2004 gün ve 2004/7040 sayılı kararı ile yürürlüğe konulan Geçici 4. maddede “Milli Eğitim Bakanlığının il ve ilçe milli eğitim müdürleri haricindeki personelinin 2004 yılı sonuna kadar yapılacak atamalarında, bu Yönetmeliğin 15. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile Ek-1 inci maddesi hükümleri uygulanmaz” denilmektedir.
Anayasanın 124. maddesinde Başbakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzel kişilerinin, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelik çıkarabilecekleri belirtilmiştir.
657 sayılı Yasanın 2. maddesinde ,bu kanunun, Devlet Memurlarının hizmet şartlarını, niteliklerini, atanma ve yetiştirilmelerini, ilerleme ve yükselmelerini ödev, hak, yükümlülük ve sorumluluklarını, aylıklarını ve ödeneklerini ve diğer özlük işlerini düzenleyeceğini, bu kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği hususları da belirtmek üzere tüzükler çıkarılacağını, yine bu Kanunda öngörülen yönetmeliklerin Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulacağı denilmek suretiyle, alt düzenleyici işlemler konusunda Bakanlar Kuruluna yetki verilmiştir.
Aynı yasanın 72. maddesinde de, kurumlarda yer değiştirme suretiyle atanmaların adil ve dengeli bir sistem içinde yapılması gerektiği hükmüne yer verilmiş, ayrıca maddenin son fıkrasında; memurların atanamayacakları yerler ve bu yerlerdeki görevler ile kurumların özellik arz eden görevlerine atanabilmeleri için hangi kademelerde ne kadar hizmet etmeleri gerektiği ve yer değiştirme ile ilgili atama esaslarının Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak bir Yönetmelikle belirleneceği öngörülmüştür.
Taşrada yürütülen eğitim-öğretim hizmetlerindeki yaşanan sorunların yukarıda anılan mevzuat hükümlerine uygun biçimde çözüme ulaştırılması ve eğitim ve öğretim hizmetlerinin etkin ve başarılı bir şekilde belli bir deneyime sahip olan yöneticiler tarafından yürütülmesi amacıyla kamu yararı ve hizmet gerekleri gözönüne alınarak, uygulamasını da 2004 yılı olarak sınırlandırmak suretiyle yapılan dava konusu düzenlemenin eşitlik ilkesine ve hukuka uygun olduğu sonucuna varılmıştır
Açıklanan nedenlerle Bakanlar Kurulunun 17.3.2004 gün ve 2004/7040 sayılı kararı ile yürürlüğe konulan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1.maddesi ile adı geçen Yönetmeliğe eklenen Geçici 4.maddenin iptali istemiyle açılan davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay İkinci Dairesince duruşma için önceden belli edilen 14.3.2007 günü davacı vekillerinden …’ın geldiği, davalılardan Başbakanlığı temsilen … ile Milli Eğitim Bakanlığını temsilen …’ın geldiği görülerek, Danıştay Savcısı … hazır olduğu halde açık duruşmaya başlandı. Davacı ile davalı idarelerin temsilcilerine usulüne göre söz verilip dinlendikten ve savcının düşüncesi de alındıktan sonra duruşmaya son verildi. Dosyadaki bilgi ve belgeler de incelenmek suretiyle davalı idarelerin usule ilişkin olarak öne sürdükleri hususlar yerinde görülmeyerek işin gereği düşünüldü:
Davacı Sendika, Bakanlar Kurulunun 17.3.2004 gün ve 2004/7040 sayılı kararı ile yürürlüğe konulan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1 inci maddesi ile adıgeçen Yönetmeliğe eklenen Geçici 4 üncü maddenin; Anayasaya ve 657 sayılı Kanuna aykırı olduğunu öne sürmek suretiyle iptalini istemektedir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 2 nci maddesinde, bu Kanunun, Devlet memurlarının hizmet şartlarını, niteliklerini, atanma ve yetiştirilmelerini, ilerleme ve yükselmelerini, ödev, hak, yüküm ve sorumluluklarını, aylıklarını ve ödeneklerini ve diğer özlük işlerini düzenlediği vurgulanmış ve bu Kanunun uygulanmasını göstermek veya emrettiği hususları belirtmek üzere tüzükler çıkarılacağı öngörülmüş; yine bu Kanunda öngörülen yönetmeliklerin de Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe konulacağı kural altına alınmıştır.
Anılan Kanunun “Yer değiştirme suretiyle atanma” başlıklı 72 nci maddesinin 5 nci fıkrasında ise, memurların atanamayacakları yerler ve bu yerlerdeki görevler ile kurumların özellik arz eden görevlerine atanabilmeleri için hangi kademelerde ne kadar hizmet etmeleri gerektiğinin ve yer değiştirme ile ilgili atama esaslarının Devlet Personel Başkanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle belirleneceği; kurumların atamaya tabi olacak personeli için bu yönetmelik esaslarına göre Devlet Personel Başkanlığının görüşünü almak suretiyle bir personel ve atama planı hazırlayacağına işaret edilmiştir.
Söz konusu mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, bazı memurlar ve görevler bakımından görev yapılacak yerler konusunda sınırlama getirilebileceğini anlamak gerekmektedir.
Nitekim, anılan hükümler esas alınmak ve 25.6.1983 tarih ve 18088 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmak suretiyle yürürlüğe giren, Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmeliğin 6.5.1992 tarih ve 92/3009 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla değişik “Memurun Yer Değiştirme Suretiyle Atanamıyacağı Hizmet Yerleri” başlıklı 15. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde; Vali, kaymakam, bölge müdürü, başmüdür, il ve ilçe müdürleri, emniyet müdürü, emniyet amiri, milli eğitim müdürü, defterdar, mal müdürü, kadastro müdürü, tapu sicil müdürü, nüfus ve vatandaşlık müdürü, nüfus müdürü ve bunların yardımcıları, taşra teşkilatında görevli şube müdürü, müdür, il ve ilçe müftüsü ve bunların yardımcıları ile koruma ve güvenlik hizmetlerini yürüten personelin, kendisinin veya eşinin nüfusa kayıtlı olduğu il ve bu il’e bağlı ilçelere atanamıyacaklarına işaret edilmiş ve Ek-1 inci maddesinde de; yönetici kadrolarına ilk kez atanacaklara uygulanacak usule yer verilmiştir.
Yönetmeliğin iptali istenilen Geçici 4 üncü maddesi ile de; “Milli Eğitim Bakanlığının il ve ilçe milli eğitim müdürleri haricindeki personelinin 2004 Yılı sonuna kadar yapılacak atamalarında, bu Yönetmeliğin 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile Ek-1 inci maddesi hükümleri uygulanmaz.” kuralının getirildiği görülmektedir.
Anayasa’nın 10 uncu maddesinin birinci fıkrasında; herkesin, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşit oldukları ilkesinin amacı, aynı durumda bulunan kişilerin yasa karşısında aynı işleme bağlı tutulmalarını sağlamak, ayrım yapılmasını ve ayrıcalık tanınmasını önlemektir. Aynı hukuki durumların farklı kurallara bağlı tutulmasının Anayasa’da öngörülen eşitlik ilkesini zedeleyeceği kabul edilmektedir.
İptali istenilen düzenlemeyle, Milli Eğitim Bakanlığı dışındaki diğer Bakanlıkların il ve ilçe müdür yardımcılarıyla, şube müdürlerinin, Yönetmeliğin 15 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamı dışına çıkartıldığı, dolayısıyla bunların kendisinin veya eşinin nüfusa kayıtlı olduğu il ve bu il’e bağlı ilçelere atanamıyacaklarına ilişkin kısıtlamanın, salt bu unvanlar yönünden ortadan kaldırıldığı anlaşılmaktadır.
Her ne kadar, davalı idare, değişiklikten önceki mevzuatın uygulanması halinde yönetici bulmakta zorlandıklarını, bu nedenle vekalet, geçici görevlendirme, tedvir gibi yöntemlerle ihtiyacı karşılamak zorunda kaldıklarını, bu şekilde yapılan görevlendirmelerde de, yöneticilerin genel olarak sorumluluktan kaçma eğiliminde olduklarını, dolayısıyla Yönetmeliğin ihtiyaç nedeniyle değiştirildiğini öne sürmekte ise de; öne sürülen bu hususlar, herhangi bir araştırmaya dayandırılmamış olup, soyut bir iddiadan ibaret bulunmaktadır.
Bu durumda, herhangi bir araştırmaya dayandırılmaksızın ve soyut bir takım gerekçeler öne sürülerek tüm Bakanlıkların taşra teşkilatında görev yapan bazı unvanlardaki personeline yönelik olarak getirilen kısıtlamanın, Milli Eğitim Bakanlığı personeli yönünden ortadan kaldırılmasına ilişkin düzenlemenin, Anayasa’da öngörülen eşitlik ilkesine aykırılık teşkil ettiği açıktır.
Açıklanan nedenlerle, Bakanlar Kurulunun 17.3.2004 gün ve 2004/7040 sayılı kararı ile yürürlüğe konulan Devlet Memurlarının Yer Değiştirme Suretiyle Atanmalarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin 1 inci maddesi ile adıgeçen Yönetmeliğe eklenen Geçici 4 üncü maddenin iptaline, aşağıda dökümü gösterilen … YTL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca … YTL avukatlık ücretinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, posta pulundan eksik yatırılan … YTL’nin davacıya tamamlatırılmasına, 14.3.2007 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.