Danıştay 15. Daire Başkanlığı         2016/903 E.  ,  2017/25 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/903
Karar No : 2017/25

Davacı :
Davalı :
Vekili :
Davanın Özeti : ….. ‘nün 02.03.2011 gün ve 1521 sayılı Makam oluru ile yürürlüğe giren Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarındaki Uygulamalar ile Sınav Kurulları ve Sınav Esasları’nın ‘Motorlu Taşıt Sürücüleri Kurslarının Sınav Kurulları ve Sınav Esasları’ kısmının ‘Sınav Esasları’ başlıklı 6. maddesinin 19. fıkrasının ve ‘Uygulamaya İlişkin Açıklamalar’ başlıklı 7. maddesinin (B) bendinin; kurul üyelerinin önde oturması can güvenliğini tehlikeye düşüreceği, usta öğretici fren veya debriyaja bastığında sesli/ışıklı uyarıcı sayesinde kurul üyelerinin müdahaleyi gözlemleyebileceği, maddi-manevi herhangi bir zarar meydana geldiğinde kursun sorumlu olacağı, bu durumun da maddi külfete neden olacağı, kurul üyelerinin de tazminat sorumluluğunun doğacağı, dava konusu düzenlemenin Motorlu Taşıt Sürücü Kursları Yönetmeliği’nin 33/d ve 38. maddesine aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : 2918 sayılı Kanunun 42/1-a “Sürücü belgesi alacakların sınavları, yönetmelikteki esaslara göre Milli Eğitim Bakanlığınca sınav sorumlusu olabileceğine dair belge verilen yüksekokul mezunu ve asgari “B” sınıfı sürücü belgesi bulunan sınav sorumluları tarafından yapılır.” ve Motorlu Taşıt Sürücü Kursları Yönetmeliği’nin “…Sınav yürütme kurulu tarafından; Trafik ve Çevre, İlk Yardım, Motor ve Araç Tekniği ile direksiyon Eğitimi Derslerinin sınavı için “Sınav uygulama ve değerlendirme kurulları” kurulur… Kurulların çalışmaları ile sınavlara ait iş ve işlemler Bakanlıkça tespit edilir.” düzenlemelerini içeren 43. maddesine uygun olarak düzenleme yapıldığı, akan trafikte araç kullanma yetisi olmayanların sınavlarda başarılı gösterilmesinin engellenmeye çalışıldığı,01.04.2011 tarihli Bakanlık yazısı ile de çift fren/debriyaj kullanma ve ihtiyaç halinde müdahale konusunda kurullarda görev alacaklara milli eğitim müdürlüklerince eğitim verilmesinin öngörüldüğü, dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

Düşüncesi : Dava konusu Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarındaki Uygulamalar ile Sınav Kurulları ve Sınav Esasları’nın 11.09.2013 tarihinde yürürlükten kaldırıldığı, davacı hakkında da tesis edilen herhangi bir bireysel işlem olmadığı görüldüğünden konusu kalmayan dava hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı :
Düşüncesi : Dava; ‘nün 12.07.2002 tarih ve 55950 sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe giren ve 02.03.2011 tarih ve 1521 sayılı Makam Oluru ile değiştirilen Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarındaki Uygulamalar ile Sınav Kurulları ve Sınav Esaslarının, Motorlu Taşıt Sürücüleri Kurslarının Sınav Kurulları ve Sınav Esasları kısmının Dördüncü Bölümünün ”Sınav Esasları” başlıklı 6. maddesinin 19. fıkrası ile ”Uygulamaya İlişkin Açıklamalar” başlıklı 7. maddesinin B fıkrasının iptali istemiyle açılmıştır.
Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarının kuruluşu, işleyişi, denetimi vb. hususlar 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanunu, Milli Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliği, Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği, Özel Öğretim Kurumları Öğrenci ve Kursiyer Ücretleri Tespit ve Tahsil Yönetmeliği, Özel Öğretim Kurumlarında Ücretsiz veye Burslu Okutulacak Öğrenci ve Kursiyerler Hakkında Yönetmelik, Karayolları Trafik Yönetmeliği, Özel Öğretim Kurumları Standartlar Yönergesi ve ilgili maddeleri dava konusu edilen Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarındaki Uygulamalar ile Sınav Kurulları ve Sınav Esaslarında yer alan hükümlere göre düzenlenmektedir.
Uyuşmazlık tarihinde yürürlükte olan Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği’nin ” Kurslarda Eğitim-Öğretim ” başlıklı 23. maddesinde; dönemlerin eğitime başlaması ile grupların teşekkülünde uyulacak esasların Bakanlıkça tespit edileceği hükme bağlanmıştır.
Sürücü Kursları Federasyonu’nun ve Özel Sürücü Kursları Konfederasyonu’nun ….’ne verdikleri 22.01.2010 ve 28.01.2010 tarihli dilekçelerinde; uygulamada yaşanılan sıkıntılar nedeniyle mevzuatta birtakım düzenlemelerin yapılmasını talep etmeleri üzerine Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği’nin yukarıda belirtilen 23. maddesi hükmü gereğince Bakanlıkça 12.07.2002 tarih ve 55950 sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe giren Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarındaki Uygulamalar ile Sınav Kurulları ve Sınav Esaslarında, ilgili maddeleri dava konusu edilen 02.03.2011 tarih ve 1521 sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe giren Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarındaki Uygulamalar ile Sınav Kurulları ve Sınav Esasları ile değişiklik yapılmıştır.
Yeni düzenlemenin Dördüncü bölümünün 6. maddesinin 19. fıkrasında; önde oturan direksiyon eğitimi dersi uygulama ve değerlendirme kurulu üyesinin herhangi bir tehlike dışında, araca ve adaya müdahale etmeyeceği, usta öğreticilerin sınav kurulunda görev alamayacağı ve değerlendirmeye katılamayacakları, 7. maddesinin B fıkrasında da; A1, A2 sınıfı sertifika sınavlarında, başkan ve üyenin araca binmeyeceği, ancak, adayı uygun bir yerden gözleyerek değerlendirme yapacakları, F sınıfı sertifika sınavlarında da gerekli görülürse A1, A2 sınıfında olduğu gibi değerlendirme yapılacağı, B, E, H sınıfı sertifika sınavında adayın aracın sürücü koltuğunda, direksiyon eğitimi dersi uygulama ve değerlendirme kurulu üyesinin öndeki diğer koltukta ve kurumda görevli direksiyon usta öğreticisi ile diğer direksiyon eğitimi dersi uygulama ve değerlendirme kurulu üyesinin ise bir sonraki koltukta oturacakları, C, D sınıfı sertifika sınavında, sınav aracında sürücü koltuğu dışında tek koltuk olması halinde sınavın, kurul üyelerinin ayrı ayrı katılacağı ve toplam sınav süresini geçmeyecek şekilde iki aşamada yapılacağı, adayın, aracın sürücü koltuğunda, direksiyon eğitimi dersi uygulama ve değerlendirme kurulu üyesinin öndeki diğer koltukta oturacağı, sınav aracında sürücü koltuğu dışında iki veya daha fazla koltuk olması halinde araç içinde oturma şeklinin üçüncü fıkradaki gibi olacağı düzenlemesine yer verilmiştir.
Değişiklikten önceki mevzuatta; direksiyon sınavlarında, sınav komisyonu üyeleri arkada, direksiyon öğretmeni ön koltukta otururken, değişiklikle direksiyon eğitimi dersi uygulama ve değerlendirme kurulu üyesinin önde, sürücü adayının yanında, arka koltukta ise kurumda görevli direksiyon usta öğreticisi ile diğer direksiyon eğitimi dersi uygulama ve değerlendirme kurulu üyesinin oturacağı düzenlenmiştir.
Davacı tarafından; sınav komisyonu üyesinin önde oturmasının riskli olduğu, böylece usta öğreticinin çift debriyaj ve çift fren sistemi ile sınav esnasında can ve mal kaybına veya yaralanmalara sebebiyet verecek tehlikeleri önlemesine engel olunduğu, bu düzenlemenin 2918 sayılı Kanunun 1. maddesine, Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği’nin 33/d ve 38. maddelerine aykırılık taşıdığı, Yönetmeliğe göre direksiyon öğretmenlerinin 1 yıl stajerlik yaptıkları, müdahale yeteneğini kazandıktan sonra bu göreve başladıkları, sınav komisyonu üyelerinin bu yeteneği taşımadıkları, sözkonusu değişikliğin, sınav aracındaki komisyon ile adayın can ve mal emniyetini riske attığı ileri sürülerek bu maddelerin iptali istenilmekte ,
Davalı idare tarafından da; değişikliğin, Motorlu Taşıt Sürücü Kursu Yönetmeliği’nin 43/g maddesinde yer alan hüküm uyarınca direksiyon eğitimi dersi sınav aracında usta öğreticinin ve direksiyon eğitimi dersi uygulama ve değerlendirme kurul üyelerinin oturacağı yerlerin tespiti açısından yapıldığı ve direksiyon eğitimi dersi uygulama ve değerlendirme kurulu üyelerinin aracın ön koltuğuna oturması uygulamasının; aracın ön koltuğunda oturan özel motorlu taşıt sürücü kursu usta öğreticisinin, çift fren ve çift debriyajı bulunan direksiyon eğitimi aracına müdahalede bulunarak sınav esasında aracı kullanamayan ve sınavda başarısız olabilecek sürücü adaylarının sınavlarda başarılı olmalarını engellemek amacıyla düzenlendiği ve yasal olduğu ileri sürülmektedir.
2918 sayılı Kanunun 42. maddesinde; sürücü belgesi alacakların sınavlarının, yönetmelikteki esaslara göre Milli Eğitim Bakanlığınca sınav sorumlusu olabileceğine dair belge verilen yüksekokul mezunu ve asgari ”B” sınıfı sürücü belgesi bulunan sınav sorumluları tarafından yapılacağı , aynı Kanunun ” Sürücü kursları ” başlıklı 123. maddesinde de; motorlu taşıt sürücüsü yetiştirmek, yetişmiş olanlara sınav sonucu sertifika vermek, trafik ile ilgili öğretim ve eğitim yaptırmak üzere kamu kurumları ile diğer hakiki ve hükmi şahıslara Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca ilgili mevzuatına göre sürücü kursları açma izni verileceği , sertifika sınavlarının esas ve usullerinin İçişleri Bakanlığı’nın görüşü üzerine Milli Eğitim Gençlik ve Spor Bakanlığınca çıkartılan yönetmelikle belirleneceği ,uyuşmazlık tarihinde yürürlükte olan Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği’nin ”Sınavlar” başlıklı 43. maddesinin (g) fıkrasında da; kursların çalışmaları ile sınavlardaki iş ve işlemlerin Bakanlıkça tespit edileceği hükme bağlanmıştır.
….. ‘nün 01.04.2011 tarih ve 2447 sayılı yazısı ile de Valiliklere direksiyon eğitimi dersi sınavlarında; direksiyon eğitimi dersi uygulama ve değerlendirme kurulu üyelerinden biri, aracın ikinci debriyaj veya frenine gerektiğinde müdahale etmek üzere öndeki koltukta oturacağından, bu kişilerin bizzat araba kullanma konusunda tecrübeli olanlardan seçilmesi gerektiği, il milli eğitim müdürlüklerince , direksiyon eğitimi dersi uygulama sınavlarında , direksiyon eğitimi dersi uygulama ve değerlendirme kurulu üyesi olarak görevlendirileceklere, sınav esnasında yaşanabilecek olumsuzlukları önlemek amacıyla sürücü adaylarına müdahale etmek üzere; donanımlı (çift fren ve debriyajı bulunan) araç kullanma, ihtiyaç halinde donanımı kullanarak sürüşe müdahalede bulunma konularında teorik ve uygulamalı eğitim verileceği bildirilmiştir.
2013 yılında değiştirilen, uyuşmazlık tarihinde yürürlükte olan ve 1998 yılında çıkarılan Sınav Sorumlularının Yetiştirilmelerine Dair Yönerge uyarınca, Yönerge’de belirtilen şartları taşıyan ve eğitim programını tamamlayıp sınavda başarılı olanlara sınav sorumlusu yetki belgesi verileceği belirtilmiştir.
Ayrıca ; Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarındaki Uygulamalar ile Sınav Kurulları ve Sınav Esaslarının, Motorlu Taşıt Sürücüleri Kurslarının Sınav Kurulları ve Sınav Esaslarının , Motorlu Taşıt Sürücüleri Kurslarının Sınav Kurulları ve Sınav Esasları Kısmının 2- Direksiyon Eğitimi Dersi Uygulama ve Değerlendirme Kurulu başlıklı bölümünün (a) bendi uyarınca direksiyon eğitimi dersi uygulama ve değerlendirme kurullarının başkan ve üyelerinin, yüksekokul mezunu, en az üç yıl önce alınmış olmak üzere; A1/A2 sınıfı sertifika sınavı için A1/A2 sınıfı, diğer sınıf sertifikaların sınavı için en az B sınıfı sürücü belgesi ve bu sürede araç kullanarak pratik kazanan ve ”Sınav Sorumlusu Yetki Belgesi” sahibi olanlar arasından sınav yürütme kurulu tarafından belirleneceği, belirlenen üyeler arasında C,D ve E sınıfı sürücü belgesi olan üyelerin bulunması halinde bu sertifikaların sınavı için bu üyelere görev verileceği, başkan ve üyelerin tespitinde ayrıca öncelik sırasına göre trafik ve çevre bilgisi dersinden eğitim görmüş ve belgesi bulunanların, sürücü belgesini önceden almış olup uzun yıllar araç kullanarak pratik kazananların tercih edileceği düzenlenmiştir.
Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarındaki Uygulamalar ile Sınav Kurulları ve Sınav Esaslarının, Motorlu Taşıt Sürücüleri Kurslarının Sınav Kurulları ve Sınav Esasları’nın önceki ve sonraki haline göre usta öğreticiler sınav kurullarında görev alamamakta ve değerlendirmeye katılamamaktadır.
Bu durumda; 2918 sayılı Kanunun 123 ve Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği’nin 43/g maddeleri uyarınca idarenin düzenleme yetkisi bulunduğu hususu açık olup, usta öğreticinin sınav kurulu üyesi olamaması, sınav kurulu üyelerinin yetki belgesi aldıktan sonra bu göreve atanabilmeleri ve bu konu ile ilgili özel eğitim almaları karşısında, direksiyon sınavı ile ilgili değerlendirme yetkisi bulunan, yetki belgesi sahibi sınav kurulu üyesinin ön koltukta oturmasına, usta öğreticinin ise arka koltukta oturmasına ilişkin olan ve direksiyon eğitimi kalitesinin artırılması ve trafik kazalarında yaşanan sürücü kusurlarının azaltılmasını amaçlayan dava konusu düzenlemelerde mevzuata ve hukuka aykırılık görülmemiştir.
Kaldı ki; Motorlu Taşıt Sürücüleri Kursu Yönetmeliği’nin 33/d maddesinde; direksiyon eğitimi dersi öğreticileri için en az lise mezunu olmak, öğreticilik yapacağı sınıftan en az üç yıllık sürücü belgesi sahibi olmak, yükseköğretim kurumları, Bakanlık veya milli eğitim müdürlüklerince verilmiş ve Bakanlıkça kabul edilmiş belgesi bulunmak şartları aranmakta olup, sınav komisyonu üyelerinin de bu özellikleri taşıdıkları açık bulunmaktadır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddine hükmedilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenildikten sonra gereği görüşüldü:
Dava, ‘nün 02.03.2011 gün ve 1521 sayılı Makam oluru ile yürürlüğe giren Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarındaki Uygulamalar ile Sınav Kurulları ve Sınav Esasları’nın ‘Motorlu Taşıt Sürücüleri Kurslarının Sınav Kurulları ve Sınav Esasları’ kısmının ‘Sınav Esasları’ başlıklı 6. maddesinin 19. fıkrasının ve ‘Uygulamaya İlişkin Açıklamalar’ başlıklı 7. maddesinin (B) bendinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarındaki Uygulamalar ile Sınav Kurulları ve Sınav Esasları 08.07.2002 tarih ve 55812 sayılı Makam Olur’u ile yürürlüğe girmiş, 02.03.2011 tarih ve 1521 sayılı Makam Olur’u ile de dava konusu değişiklikler yapılmış; 11.06.2013 tarih ve 1314557 sayılı Makam Olur’u ile yürürlüğe giren Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kursu Direksiyon Eğitimi Dersi Sınav Yönergesi’nin ‘Yürürlükten Kaldırılan Mevzuat’ başlıklı 12. maddesinde yer alan “Bu Yönergenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 08/07/2002 tarihli ve 55812 sayılı Makam Oluru ile yürürlüğe giren Özel Motorlu Taşıt Sürücü Kurslarındaki Uygulamalar ile Sınav Kurulları ve Sınav Esasları,… ile bu hususlarda yazılmış yazılar yürürlükten kaldırılmıştır.” düzenleme ile dava konusu Esaslar yürürlükten kaldırılmıştır.
Bu durumda, dava konusu Esasların yürürlükten kalkması nedeniyle uygulanma olanağı kalmadığından ve herhangi bir uygulama işlemi de dava konusu edilmediğinden davanın konusunun kalmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle, konusu kalmayan dava hakkında KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA, davanın açılmasına sebebiyet vermiş olması nedeniyle aşağıda dökümü gösterilen …. TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, bu karara karşı tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na temyiz yolu açık olmak üzere, 09/01/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.