15. Daire 2016/5430 E. , 2018/7690 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/5430
Karar No : 2018/7690
Davacı : …
Vekili :
Davalı : …
Vekili :
Davanın Özeti : 22/01/2015 tarihli ve 29244 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Halk Sağlığı Laboratuvarları ve Yetkilendirilmiş Laboratuvarların Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 16. maddesinin 4. fıkrasında yer alan “Laboratuvar sorumlusu aynı zamanda Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği kapsamındaki mesul müdürlük görevini yürütür.” cümlesinin, dava konusu düzenlemede, halk sağlığı laboratuvarında, laboratuvar sorumlusunun aynı zamanda Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği kapsamındaki mesul müdürlük görevini yürüteceğinin hüküm altına alındığı; anılan Yönetmelikte, halk sağlığı laboratuvarının, klinik ve klinik dışı laboratuvar hizmetleri sunan kurum laboratuvarı olarak tanımlandığı, Yönetmeliğin 2. maddesinde, işbu Yönetmeliğin halk sağlığı alanında faaliyet gösteren klinik dışı laboratuvarları kapsayacağı, klinik laboratuvarların ise Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliğine tabi olduğu hususunun hükme bağlandığı; buna göre de, laboratuvar sorumlusunun aynı zamanda Tıbbi Laboratuvar Yönetmeliğinde tanımlanan branş laboratuvar uzmanlarından olması gerektiği halde dava konusu düzenlemeyle laboratuvarlarda konusunda uzman olmayan kişilerin klinik laboratuvar sorumlusu olarak atanmasına sebebiyet verildiği, bu hususun Kanuna ve Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliğine aykırı olduğu; böyle bir düzenleme ile etkin, verimli ve kaliteli bir sağlık hizmeti sunulamayacağı; dava konusu Yönetmeliğin kapsam maddesi ile 16. maddesinin birbiriyle çeliştiği; düzenleme ile halk sağlığının riske atıldığı; belirtilen nedenlerle dava konusu düzenlemenin kamu yararı, hizmet gerekleri ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti: Halk sağlığı laboratuvarlarının klinik laboratuvar ve klinik dışı laboratuvar birimleri olmak üzere birbirinden bağımsız iki farklı birimden oluştuğu, dava konusu Yönetmeliğin esasen klinik dışı laboratuvarların çalışma usul ve esaslarını düzenlediği, klinik laboratuvarların ise Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği’ne tabi olduğu; klinik laboratuvarların Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği’nde düzenlenen tıbbi laboratuvarları, klinik dışı laboratuvarların ise, başta insani tüketim amaçlı sular olmak üzere tüm suların analizleri ile klinik dışı numunelerin analizlerinin yapıldığı laboratuvarları kapsadığı; Ülkemizde sadece klinik laboratuvar hizmeti veren halk sağlığı laboratuvarı bulunmadığı; halk sağlığı laboratuvar sorumlusunun genellikle 26/04/2014 tarihli ve 28983 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliğine göre klinik mikrobiyoloji, klinik biyokimya, enfeksiyon hastalıkları ve mikrobiyoloji uzmanlarından oluşacağı göz önünde bulundurularak maddenin düzenlendiği, alanında uzman olmayan bir kişinin klinik laboratuvarlarda mesul müdürlük yapmasının söz konusu olmayacağı, aksi halin kabulünün Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliğine aykırı olacağı; dava konusu düzenlemenin üst hukuk normlarına, kamu menfaatine ve hizmet gereklerine uygun olduğu ve davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi: …
Düşüncesi: Dava konusu düzenlemede, üst hukuk normlarına, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığı cihetle davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı: …
Düşüncesi: Dava; 22/01/2015 tarihli ve 29244 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Halk Sağlığı Laboratuvarları ve Yetkilendirilmiş Laboratuvarların Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 16. maddesinin dördüncü fıkrasında yer alan “Laboratuvar sorumlusu aynı zamanda Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği kapsamındaki mesul müdürlük görevini yürütür.” cümlesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu Yönetmeliğin “Kapsam” başlıklı 2. maddesinde, işbu Yönetmeliğin halk sağlığı alanında faaliyet gösteren klinik dışı laboratuvarları kapsadığı, klinik laboratuvarların ise 09/10/2013 tarihli ve 28790 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliğine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
Anılan Yönetmeliğin “Laboratuvar sorumlusunun nitelikleri ve görevleri” başlıklı 16. maddesinin dördüncü fıkrasında, “Laboratuvar sorumlusu aynı zamanda Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği kapsamındaki mesul müdürlük görevini yürütür. Laboratuvar sorumlusu ihtiyaç duyulduğunda birim sorumlusu veya laboratuvar teknik personeli olarak da çalışır.” hükmüne yer verilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden, davaya konu Yönetmeliğin halk sağlığı alanında faaliyet gösteren klinik dışı laboratuvarları kapsadığı, klinik laboratuvarların ise 09/10/2013 tarihli ve 28790 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliğine tabi olduğu, Yönetmeliğin 16. maddesine göre, laboratuvar sorumlusunun aynı zamanda Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği kapsamındaki mesul müdürlük görevini yürüteceği, bu bağlamda, laboratuvar sorumlusu klinik laboratuvar alanında uzman ise bu laboratuvarların mesul müdürlük görevini ifa edeceği, aksi halde alanında uzman olmayan bir kişinin klinik laboratuvarlarda mesul müdürlük yapmasının söz konusu olmayacağı anlaşıldığından, dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, davanın reddi gerektiği, düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenildikten sonra gereği görüşüldü:
Dava, 22/01/2015 tarihli ve 29244 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Halk Sağlığı Laboratuvarları ve Yetkilendirilmiş Laboratuvarların Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliğin 16. maddesinin 4. fıkrasında yer alan “Laboratuvar sorumlusu aynı zamanda Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği kapsamındaki mesul müdürlük görevini yürütür.” cümlesinin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasanın 56. maddesinin 1. fıkrasında, herkesin, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahip olduğu; 3. fıkrasında, Devletin, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenleyeceği; 4. fıkrasında da, Devletin, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getireceği, 124. maddesinde, bakanlıkların kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara aykırı olmamak şartıyla yönetmelik çıkarabilecekleri hükme bağlanmıştır.
7/5/1987 tarihli ve 3359 sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu’nun 9. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, bütün kamu ve özel sağlık kuruluşlarının tesis, hizmet, personel, kıstaslarının belirlenmesinin, sağlık kurum ve kuruluşlarının sınıflandırılmasının ve sınıflarının değiştirilmesinin, sağlık kuruluşlarının amaca uygun olarak teşkilatlanmalarının, sağlık hizmet zinciri oluşturulmasının, hizmet içi eğitim usul ve esasları ile sağlık kurum ve kuruluşlarının koordineli çalışma ve hizmet standartlarının tespiti ve denetimi ile bu Kanunla ilgili diğer hususların Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği kurala bağlanmıştır.
11/10/2011 tarihli ve 663 sayılı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin -dava konusu düzenleme tarihinde yürürlükte olan- (Mülga:2/7/2018-KHK-703/25 md.) 2. maddesinin 2. fıkrasının (a) bendinde, halk sağlığının korunması ve geliştirilmesi hastalık risklerinin azaltılması ve önlenmesi, (e) bendinde insan gücünde ve maddi kaynaklarda tasarruf sağlamak ve verimi artırmak, sağlık insan gücünün ülke sathında dengeli dağılımını sağlamak ve bütün paydaşlar arasında işbirliğini gerçekleştirmek suretiyle yurt sathında eşit, kaliteli ve verimli hizmet sunumunu sağlamak, (f) bendinde kamu ve özel tüzel kişileri ile gerçek kişiler tarafından açılacak sağlık kuruluşlarının ülke sathında planlanması ve yaygınlaştırılması ile ilgili olarak sağlık sistemini yönetmek ve politikaları belirlemek ‘nın görevleri arasında sayılmış, (Mülga:2/7/2018-KHK-703/25 md.) 40. maddesinde de, Bakanlık ve bağlı kuruluşların görev, yetki ve sorumluluk alanına giren ve önceden kanunla düzenlenmiş konularda idari düzenlemeler yapabileceği belirtilmiştir.
Anılan Kanun Hükmünde Kararname’nin -düzenleme tarihinde yürürlükte bulunan- (mülga) 26. maddesi ile Bakanlık politika ve hedeflerine uygun olarak, temel sağlık hizmetlerini yürütmekle görevli, Bakanlığa bağlı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu kurulmuş, halk sağlığını korumak ve geliştirmek, sağlık için risk oluşturan faktörlerle mücadele etmek ve birinci basamak sağlık hizmetlerini yürütmek, bu hususta gerekli düzenlemeleri yapmak, birey, toplum ve çevre sağlığını etkileyen ve genel sağlığı ilgilendiren her tür etkeni incelemek, teşhis etmek, değerlendirmek ve kontrol etmek üzere gerekli laboratuvar hizmetlerinin organizasyonunu sağlamak ve ulusal referans laboratuvarı kurmak ve işletmek, içme suları, biyosidal ürünler gibi görev alanına giren konularda tüketici güvenliği ile ilgili tedbirleri almak ve buna yönelik her türlü iş ve işlemi tesis etmek, Kurumun görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.
Öte yandan, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 2. maddesinde, “Umumi sıhhat ve içtimai muavenet hizmetlerine ait Devlet vazaifi Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti tarafından ifa ve hususi idarelerle belediyelere ve sair mahalli idarelere bırakılan hizmetlerin sureti icrası murakabe olunur. Milli Müdafaa teşkilatına ait sıhhi işler müstesna olmak üzere bütün sıhhat ve içtimai muavenet işlerinin mercii ve murakıbı bu Vekalettir.” hükmüne, 3. maddesinin 1. fıkrasının 11. bendinde de, “Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaleti bütçeleriyle muayyen hatlar dahilinde olarak aşağıda yazılı hizmetleri doğrudan doğruya ifa eder:
11- Hıfzıssıhha müesseseleri ve bakteriyoloji laboratuvarları ve alelümum hayati muayene ve tahlillere mahsus müesseseler küşat ve idaresi.” kuralına yer verilmiştir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerine istinaden, halk sağlığı laboratuvarlarının kuruluşu, sınıflandırılması, görev ve faaliyetlerinin düzenlenmesi, açılması, yetkilendirilmesi ve denetlenmesi ile yüzme havuz suyu analizi yapan kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler ile gerçek ve tüzel kişilere ait laboratuvarların yetkilendirilmesi, çalışması ve denetlenmesi ile ilgili usul ve esasları düzenlemek amacıyla hazırlanan Halk Sağlığı Laboratuvarları ve Yetkilendirilmiş Laboratuvarların Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 22/01/2015 tarihli ve 29244 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Dava konusu Yönetmeliğin “Kapsam” başlıklı 2. maddesinde, işbu Yönetmeliğin halk sağlığı alanında faaliyet gösteren klinik dışı laboratuvarları kapsadığı, klinik laboratuvarların ise 09/10/2013 tarih ve 28790 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliğine tabi olduğu hükme bağlanmıştır.
Anılan Yönetmeliğin 4. maddesinin 1. fıkrasının (d) bendinde, “Halk sağlığı laboratuvarı: Halk sağlığının korunması ve iyileştirilmesi kapsamında birey ve toplum sağlığını etkileyen ve etkileyebilecek etmenleri inceleyen ve görev alanıyla ilgili klinik ve klinik dışı laboratuvar hizmetleri sunan Kurum laboratuvarını”, (i) bendinde, “Laboratuvar sorumlusu: Halk sağlığı laboratuvarının yönetiminden sorumlu personeli” olarak tanımlanmıştır.
Aynı Yönetmeliğin “Laboratuvar sorumlusunun nitelikleri ve görevleri” başlıklı 16. maddesinde, “(1) Halk sağlığı laboratuvar sorumlusu, tercihen 26/4/2014 tarihli ve 28983 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliğine göre klinik mikrobiyoloji, klinik biyokimya, enfeksiyon hastalıkları ve klinik mikrobiyoloji uzmanı veya tabip, veteriner hekim, kimya mühendisi, biyoteknoloji ve genetik mühendisi, gıda mühendisi, ziraat fakültesinin gıda bölümü mezunu ziraat mühendisi, çevre mühendisi, kimyager ve biyologlardan tercihen laboratuvar çalışma alanında doktora/yüksek lisans eğitimi almış olanlar veya bu unvanlı personelden en az iki yıl laboratuvarda çalışmış olanlar arasından görevlendirilir.
(2) Laboratuvar sorumlusu, Müdürlüğün teklifi, Kurumun onayı ile görevlendirilir, aynı usulle görevden alınır.
(3) Laboratuvar sorumlusu ve birim sorumlusunun görevden ayrılması veya başlaması durumunda bu değişiklik beş iş günü içinde Kuruma bildirilir.
(4) Laboratuvar sorumlusu aynı zamanda Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği kapsamındaki mesul müdürlük görevini yürütür. Laboratuvar sorumlusu ihtiyaç duyulduğunda birim sorumlusu veya laboratuvar teknik personeli olarak da çalışır.” hükmüne yer verilmiştir.
Davacı tarafından, dava konusu düzenlemede, halk sağlığı laboratuvarında, laboratuvar sorumlusunun aynı zamanda Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği kapsamındaki mesul müdürlük görevini yürüteceği hususunun hüküm altına alındığı; anılan Yönetmelikte, halk sağlığı laboratuvarının, klinik ve klinik dışı laboratuvar hizmetleri sunan kurum laboratuvarı olarak tanımlandığı, Yönetmeliğin 2. maddesinde, işbu Yönetmeliğin halk sağlığı alanında faaliyet gösteren klinik dışı laboratuvarları kapsayacağı, klinik laboratuvarların ise Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliğine tabi olduğu hususunun hükme bağlandığı; buna göre de, laboratuvar sorumlusunun aynı zamanda Tıbbi Laboratuvar Yönetmeliğinde tanımlanan branş laboratuvar uzmanlarından olması gerektiği halde dava konusu düzenlemeyle laboratuvarlarda konusunda uzman olmayan kişilerin klinik laboratuvar sorumlusu olarak atanmasına sebebiyet verildiği, bu hususun Kanuna ve Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliğine aykırı olduğu; böyle bir düzenleme ile etkin, verimli ve kaliteli bir sağlık hizmeti sunulamayacağı; düzenleme ile halk sağlığının riske atıldığı; belirtilen nedenlerle dava konusu düzenlemenin kamu yararı, hizmet gerekleri ve hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Dosyanın incelenmesinden ve dava konusu Yönetmeliğin bir bütün olarak değerlendirilmesinden; halk sağlığı laboratuvarlarının klinik laboratuvar ve klinik dışı laboratuvar birimleri olmak üzere birbirinden bağımsız iki farklı birimden oluştuğu, dava konusu Yönetmeliğin esasen klinik dışı laboratuvarların çalışma usul ve esaslarını düzenlediği, klinik laboratuvarların ise Tıbbi Laboratuvarlar Yönetmeliği’ne tabi olduğu; halk sağlığı laboratuvar sorumlusunun genellikle 26/04/2014 tarihli ve 28983 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıpta ve Diş Hekimliğinde Uzmanlık Eğitimi Yönetmeliği’ne göre klinik mikrobiyoloji, klinik biyokimya, enfeksiyon hastalıkları ve mikrobiyoloji uzmanlarından oluşacağı göz önünde bulundurularak maddenin düzenlendiği; mevzuat hükümlerine göre, alanında uzman olmayan bir kişinin klinik laboratuvarlarda sorumlu olamayacağı; bu itibarla, laboratuvar sorumlusunun klinik laboratuvar alanında uzman ise bu laboratuvarların mesul müdürlük görevini ifa edeceği, aksi halde alanında uzman olmayan bir kişinin klinik laboratuvarlarda mesul müdürlük yapmasının söz konusu olmayacağı anlaşılmakla, dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık bulunmamıştır.
Açıklanan nedenlerle; DAVANIN REDDİNE, aşağıda dökümü yapılan …-TL. yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen …-TL. avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, kararın tebliğini izleyen günden itibaren 30 (otuz) gün içinde İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yoluna başvurulabileceğinin taraflara bildirilmesine, 20/11/2018 tarihinde oybirliği ile karar verildi.