Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2016/3531 E. , 2016/5771 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2016/3531
Karar No : 2016/5771
Temyiz Eden (Davacı) :
Vekili :
Karşı Taraf (Davalı) :
Vekilleri :
İstemin Özeti : …. İdare Mahkemesi’nin …. tarih ve E:….; K:… sayılı kararının, hukuka uygun olmadığı ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti :Savunma verilmemiştir.
Düşüncesi :Temyiz istemine konu Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce; tetkik hakiminin açıklamaları dinlenip, dosyadaki belgeler incelenerek gereği görüşüldü:
Dava; …. İli, …. İlçesi, …. Köyü’nde ikamet etmekteyken yaşanan terör olayları nedeniyle köyünü boşaltmak durumunda kalan ve köy boşaltma sebebiyle 5233 sayılı Kanun uyarınca yaptığı başvuru sonucu, sulhname imzalanmak suretiyle 2006 yılına kadar oluşan zararları tazmin edilen davacı tarafından, halen köyüne geri dönemediğinden bahisle 2006 yılı ve sonrasında oluşan zararlarının 5233 sayılı Kanun kapsamında tazmini istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin işlemin 2006 ve 2007 yılları dışındaki (2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013 ve 2014) yıllara ilişkin kısmının iptali istemiyle açılmıştır.
….. İdare Mahkemesi’nce; 5233 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 27/07/2004 tarihinden sonra oluştuğu öne sürülen zararlara yönelik olarak Kanunun 6. maddesinde; zarar görenin veya mirasçılarının veya yetkili temsilcilerinin zarar konusu olayın öğrenilmesinden itibaren altmış gün içinde, her halde olayın meydana gelmesinden itibaren bir yıl içinde zararın gerçekleştiği veya zarar konusu olayın meydana geldiği il valiliğine başvurmaları halinde gerekli işlemlere başlanacağının belirlendiği, bu sürelerden sonra yapılacak başvuruların kabul edilmeyeceğinin hükme bağlandığı anlaşılmakla davacının süregelen zararları yönünden başvuru yaptığı hususu da gözetilerek idareye başvuru yaptığı 30/06/2014 tarihinden geriye doğru bir yıllık süreyi aşan (30/06/2013 tarihinden önceki dönemlere ilişkin) kısmı bakımından süresinde yapılmış bir başvuru olduğunun kabulüne imkân bulunmadığından dava konusu işlemde bu kısım yönünden hukuka aykırılık görülmediği gerekçesiyle davanın reddi, davacının idareye başvuru yaptığı 30/06/2014 tarihinden geriye doğru bir yıllık süreye ilişkin kısmına ilişkin olarak ise, ‘nin 22/07/2008 tarihli işleminden davacının köyünün 2008 yılı itibariyle KDRP kapsamına alındığı ve proje kapsamında köye dönüş için ödenek ayrıldığının belirtildiği, 30/06/2009 tarih ve 5412 sayılı İçişleri Bakanlığı İller İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından KDRP kapsamında olan illere dağıtımı yapılan yazıda; söz konusu projenin 17/08/2005 tarih ve 4117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve ilgili Genelgeler doğrultusunda yürütülmeye devam edileceğinin bildirildiği, köyüne geri dönmek isteyen vatandaşlara yönelik konut ve kendi konutlarını yapabilmeleri için malzeme yardımları gibi bireysel yardımların yapıldığı hususları birlikte değerlendirildiğinde; “terör eylemleri” veya “terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler” sonucunda bir yerleşim yerinin tamamen boşalmış/boşaltılmış olma olgusunun dava konusu yer için gerçekleştiği ve bunun karşılığında idarece meydana gelen zararın sulh yolu ile ödendiği, fakat sonrasında çıkartılan KDRP projesi ve bunun uygulamaya konulmasıyla birlikte köye gidiş dönüşün veya giriş çıkışın sağlanmaya çalışıldığı ve mevzuatın öngördüğü “bir yerleşim yerinin güvenlik nedeniyle idarece veya güvenlik kaygısı ile o yerleşim yerinde yaşayan halk tarafından “tamamen” boşaltılmış olması halinin ortadan kalktığı, dolayısıyla davacının subjektif, terör dışındaki ekonomik ve sosyal sebeplerle, güvenlik kaygısı dışında köye dönmediği sonucuna ulaşılmakla dava konusu işlemin bu kısmında da hukuka aykırılık görülmediği, öte yandan; dava dilekçesinde davacı tarafından köyün belli tarihler arasında geçici güvenlik bölgesi ilan edildiği, caminin faal olmadığı, yerel ve genel seçimlerde oy kullanılmadığı, köye öğretmen atanmadığı vb. iddiaları ileri sürülmekte ise de; anılan iddiaların köyün terör eylemleri ve terörle mücadele kapsamındaki faaliyetler nedeniyle tümüyle boşaltıldığı ve köye dönülemediği sonucunu doğurmayacağı, başka bir anlatımla, KDRP kapsamına alınan köye ekonomik ve sosyal sebeplerle dönülmemesi neticesinde, anılan kamu hizmetlerinin gerçekleştirilemediğinin kabulünün gerektiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı tarafından, anılan mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek temyizen incelenip bozulması istenilmektedir.
5233 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun’un 2. maddesinin 2. fıkrasının (d) bendinde; terör dışındaki ekonomik ve sosyal sebeplerle uğranılan zararlar ile güvenlik kaygıları dışında kendi istekleriyle bulundukları yerleri terk edenlerin bu sebeple uğradıkları zararlar, Kanunun kapsamı dışında tutulmuş, aynı Kanunun ‘Başvurunun Süresi, Şekli, İncelenmesi ve Sonuçlandırılması’ başlıklı 6. maddesinde; “Zarar gören veya mirasçılarının veya yetkili temsilcilerinin zarar konusu olayın öğrenilmesinden itibaren altmış gün içinde, her hâlde olayın meydana gelmesinden itibaren bir yıl içinde zararın gerçekleştiği veya zarar konusu olayın meydana geldiği il valiliğine başvurmaları hâlinde gerekli işlemlere başlanır. Bu sürelerden sonra yapılacak başvurular kabul edilmez. Bu Kanun kapsamındaki yaralanma ve engelli hâle gelme durumlarında, yaralının hastaneye kabulünden hastaneden çıkışına kadar geçen süre, başvuru süresinin hesaplanmasında dikkate alınmaz.” hükmüne yer verilmiş, 7. maddesinde ise; hayvanlara, ağaçlara, ürünlere ve diğer taşınır ve taşınmazlara verilen her türlü zararlar, yaralanma, sakatlanma ve ölüm hallerinde uğranılan zararlar ile tedavi ve cenaze giderleri; terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle kişilerin mal varlıklarına, ulaşamamalarından kaynaklanan maddi zararların, bu Kanun hükümlerine göre sulh yoluyla idarece ödeneceği kurala bağlanmıştır.
Aynı Kanun’un Geçici 1. maddesinde, “Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde ilgili valilik ve kaymakamlıklara başvurmaları hâlinde, 19.7.1987 tarihi ile bu Kanun’un yürürlüğe girdiği tarih arasında işlenen 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu’nun 1 inci, 3 üncü ve 4 üncü maddeleri kapsamına giren eylemler veya anılan tarihler arasında terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle zarar gören gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişilerinin maddî zararları hakkında da bu Kanun hükümleri uygulanır.” kuralı getirilmiştir.
Kanun’un Geçici 1. maddesi kapsamında müracaat hakkı bulunanların bir yıllık süre içinde müracaat edememeleri durumunda, mağduriyetlerinin önlenmesi ve zararlarının sulh yoluyla karşılanması amacıyla 03/01/2006 Tarih ve 26042 sayılı Resmi Gazete yayımlanan 5442 sayılı Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un Geçici 1. maddesi ve 5233 sayılı Kanuna, 30/05/2007 tarih ve 26537 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5666 sayılı Kanunla eklenen Geçici 4. maddesiyle; “Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde ilgili valilik ve kaymakamlıklara başvurmaları halinde, 19/7/1987 tarihi ile bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih arasında işlenen 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 1 inci, 3 üncü ve 4 üncü maddeleri kapsamına giren eylemler veya anılan tarihler arasında terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle zarar gören gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişilerinin maddî zararları hakkında da bu Kanun hükümleri uygulanır.” kuralı getirilerek geçmiş dönemlere ilişkin başvuru süresi 30/05/2008 tarihine kadar uzatılmıştır.
5233 sayılı Kanun’un yukarıda aktarılan maddelerinin değerlendirilmesinden; “terör eylemleri” veya “terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler” sonucunda bir yerleşim yerinin tamamen boşalmış/boşaltılmış olması nedeniyle mal varlığına ulaşamayan kişilerce uğranılan maddi zararın, sözü edilen Kanun hükümlerine göre idarece sulh yoluyla ödenmesi gerekir. Bir başka ifadeyle, bir yerleşim yerinin güvenlik nedeniyle idarece veya güvenlik kaygısıyla o yerleşim yerinde yaşayan halk tarafından “tamamen” boşaltılmış/boşalmış olması halinde, yerleşim yerinin boşaltılmasından/boşalmasından yerleşim yerine dönüşün başladığı tarihe kadar Kanunda tek tek sayılmak suretiyle belirlenen maddi zararın idarece karşılanması mümkündür.
Yerleşim yerinin kısmen boşalmış olması, o yerleşim yerinde güvenli bir şekilde yaşayabilme olanağını sağlayan asgari güvenlik şartlarının yerine getirilmiş olduğunun nesnel bir göstergesidir. Güvenlik kaygısının yerleşim yerinde sürekli yaşayan kişilere ve sözü edilen kaygı nedeniyle aynı yerleşim yerini terk eden kişilere göre değişmemesi gerekmektedir.
Bunun yanında, 5233 sayılı Kanun’un 2. maddesinin 2. fıkrasının (d) bendinden anlaşıldığı üzere, terör olaylarına bağlı olarak güvenlik kaygıları nedeniyle (örneğin bu sebeple yerleşim yerinin terk edilmesi vb.) mal varlığına ulaşılamamadan kaynaklanan zararların da tazmini öngörülmektedir. Bir terör olayı sonucu münferit olarak kendisi veya yakınları doğrudan zarar gören ya da bu şekilde gerçekleşen ölüm ve/veya yaralama olayları kendisi veya yakınlarına yönelen kimselerin, başta yaşam haklarından endişe ederek, güvenlik kaygısı duymaları doğaldır. Dolayısıyla, bu kapsamda oluşan zararların tazmini de anılan hükmün bir gereğidir. Bu durum, yukarıda belirtilen nesnel kriterin yanında, her davacı yönünden ayrıca öznel olarak da bir irdeleme yapılmasını gerekli kılmaktadır. Aksi bir değerlendirme, her bir davacının öznel durumundan kaynaklı olarak ileri sürdüğü hususların irdelenmemesi anlamına gelir ki, bu durum Anayasa’da öngörülen adil yargılanma ilkesine aykırılık teşkil eder.
Dosyanın incelenmesinden; davacının …. İli, … İlçesi, …. Köyü’ndeki mal varlığıyla ilgili olarak uğradığını iddia ettiği zararın 5233 sayılı Kanun kapsamında tazmini istemiyle yaptığı ilk başvurusu üzerine davacı adına tespiti yapılan değerlere ilişkin olarak toplam 32.417,04-TL zarar hesabının yapıldığı ve 14/05/2008 tarihli Komisyon Kararı sonrası bu tutar üzerinden sulhname imzalandığı, daha sonra, davacının 30/06/2014 tarihinde idare kaydına giren başvurusuyla halihazırda köye dönemediğini, devam eden zararlarının olduğunu belirterek uğradığını iddia ettiği zararlarının ödenmesini talep ettiği, bu başvurunun 23/02/2015 tarih ve 30/03/2015-5002 sayılı Zarar Tespit Komisyonu Başkanlığı işlemi ile reddedilmesi üzerine anılan ret işleminin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
-5233 sayılı Kanun’un Geçici 4. maddesi ve 6. maddesi kapsamında mal varlığına ulaşamama nedeniyle uğranıldığı belirtilen zararların tazmini amacıyla yapılan başvuruların incelenmesi ve değerlendirilmesi neticesinde;
5233 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 27/07/2004 tarihinden öncesine ait olmakla birlikte halen devam eden zararlar açısından ve 5233 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 27/07/2004 tarihinden Kanun’un Geçici 4. maddesinde yapılan değişiklik sonucunda başvuru süresini uzatan 5666 sayılı Kanun’un yürürlük tarihi olan 30/05/2007 tarihine kadarki döneme ilişkin olarak uğranıldığı iddia edilen zararlar yönünden başvuru süresi en son 30/05/2008 tarihine kadar uzatılmıştır. Bu bakımdan söz konusu dönemler açısından başvuru süresinin en son 30/05/2008 tarihi olduğu konusunda tartışma bulunmamaktadır.
Ancak, 5233 sayılı Kanunun yürürlüğünden önce boşaltılan/boşalan yerleşim yerlerinde yerleşim yerinin halen boş olduğu ve güvenlik kaygısı nedeniyle mal varlığına ulaşılamadığı iddiasıyla 5233 sayılı Kanun kapsamında yapılan başvurularda; mal varlığına ulaşamadığını ileri süren kişilerin her yıl başvuru yapmasını ve sonucuna göre dava açmasını beklemenin hak arama özgürlüğünü kısıtlayacağı ve yargılamanın mümkün olan süratte ve az masrafla sonuçlandırılması yani usul ekonomisi ilkesine aykırı olacağından bunun yerine başvuru tarihinden geriye doğru (30/05/2007 tarihine kadar) bir değerlendirme yapılması hakkaniyete daha uygun düşecektir.
Bilindiği üzere, 5233 sayılı Kanun’un amacı; terör eylemleri veya terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle maddi zarara uğrayan kişilerin, bu zararlarının karşılanmasına ilişkin esas ve usulleri belirlemektir. Söz konusu Kanunun 7. maddesinde terörle mücadele kapsamında yürütülen faaliyetler nedeniyle kişilerin mal varlıklarına ulaşamamalarından kaynaklanan maddi zararların Kanun kapsamında karşılanacağı belirtilirken, terör dışındaki ekonomik ve sosyal sebeplerle uğranılan zararlar ile güvenlik kaygıları dışında kendi istekleriyle bulundukları yerleri terk edenlerin bu sebeple uğradıkları zararlar Kanun kapsamı dışında bırakılmıştır.
Uyuşmazlığa konu yerleşim yerinin, yerleşime kapalı kaldığı belirli bir dönem için davacının da aralarında bulunduğu yerleşim yerinde ikamet etmiş kişilerin zararlarının tespit edilerek ödendiği dosyadaki ve Dairemizdeki aynı köye ilişkin dosyalardaki bilgi ve belgelerden anlaşılmaktadır.
Davacı tarafından, anılan yerleşim yerinin halen boş olduğu, bu yere güvenlik kaygısı nedeniyle gidilemediği, bu nedenle mal varlığına halen ulaşılamadığı ileri sürülerek 5233 sayılı Kanun kapsamında zararlarının tazmini talep edildiğinden, değerlendirmenin bu hususa yönelik yapılması gerekmektedir.
Dairemizin yerleşik hale gelen ve istikrar kazanmış içtihatlarına göre, yerleşim yerinin tamamen boş olup olmadığının belirlenmesi amacıyla bazı kıstaslar belirlenmiş ve belirlenen bu kıstaslar ışığında uyuşmazlıkların çözümlenmesi esası benimsenmiştir.
-5233 sayılı Kanun kapsamında mal varlığına ulaşamamadan kaynaklı tazminat taleplerinde yerleşim yerlerinin tamamen boşaltıldığı/boşaldığı hususuna ilişkin belirleme yapılırken, yerleşim yerinin nüfus verileri, seçim yapılıp yapılmadığı, sandık kurulu oluşturulup oluşturulmadığı, varsa okulunun kapalı olup olmadığı, din görevlisi bulunup bulunmadığı, adli veya askeri mercilere intikal eden olaylar olup olmadığı, yerleşim yerinin boşaltılan/boşalan yerler listelerinde bulunup bulunmadığı gibi hususlar, yerleşim alanının boş olup olmadığının tespitinde baz alınan kıstaslardan bazılarıdır.
Bu verilerin çoğunluğunun idare kaynaklarından temin edilmesi sebebiyle idarenin söz konusu verileri çelişkiden uzak bir şekilde ortaya koyabilmesi herşeyden önce kamu menfaati açısından önemlidir.
Bilindiği gibi 1994 yılından itibaren uygulanmaya başlanan ve 5233 sayılı Kanun’un yürürlüğe girmesinden sonra da uygulaması hız kazanan Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi; Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde, terör ve güvenlik kaygılarıyla yaşadıkları yerlerden göç etmek zorunda kalan vatandaşlardan gönüllü olarak geri dönmek isteyenlerin geri dönüşlerinin kolaylaştırılması, geri dönülen yerlerde gerekli sosyal ve ekonomik alt yapının tesisi ile sürdürülebilir yaşam koşullarının oluşturulması, geri dönmek istemeyenlerin ise mevcut yaşadıkları yerlerde şehir hayatına uyumlarının geliştirilmesi, ekonomik ve sosyal durumlarının iyileştirilmesini amaçlayan bir projedir.
Bu proje kapsamındaki yerleşim yerlerinde, yerleşim yerine dönmek isteyen vatandaşların yaşamasını ve sürdürülebilir kalkınmasını sağlayabilecek şekilde planlaması yapılmakta, gerekli olan yol, sağlık ocağı, okul, çeşme, kanalizasyon, elektrik, telefon gibi altyapı hizmetlerinin tamamlanması gibi Devlete bir takım yükümlülükler yüklenmektedir.
-Bu kapsamda, başvuru tarihi itibariyle halen boş olduğu ve güvenlik kaygısı nedeniyle gidilemediği belirtilen yerleşim yerleriyle igili olarak 5233 sayılı Kanun kapsamında yapılan tazminat başvurularında öncelikle bu yerlerin Köye Dönüş ve Rehabilitasyon Projesi (KDRP) kapsamında olup olmadığının belirlenmesi gerekmektedir.
-KDRP kapsamına alınmış ise; bu kapsamda idarenin yerleşim yerine yönelik yükümlülüklerini yerine getirip getirmediği, yaşam için yerleşilebilir bir alan oluşturup oluşturmadığı, güvenlik kaygısının minimize edilip edilmediğinin belirlenmesi zararların tazmininin temini açısından önemlidir.
-Tüm bu hususların yanısıra; güvenlik kaygısı nedeniyle ikamet ettiği yerleşim yerini terk etmek zorunda kalan şahsın; söz konusu kaygının ortadan kaldırıldığı, yerleşim yerine dönebilme imkanının sağlandığı durumlarda; mal varlığına ulaşamamadan kaynaklı zararlarının tazmini olanağının ortadan kalktığı hususunda tartışma bulunmamaktadır. Kişinin yerleşim yerine dönme iradesini ortaya koyduğu; ancak bu yönde yetkili organlardan olumsuz bir cevap alındığı durumlarda veya idare yetkililerince herhangi bir cevap verilmeyerek ya da verilen cevabın aksini gösterir şekilde yerleşim yerinde devam ettiği belirtilen olay veya durumların tespiti halinde de terör ve terör faaliyeti nedeniyle güvenlik kaygısının halen devam ettiği ve kişinin söz konusu yerleşim alanında bulunan mal varlığı açısından zararının süregeldiği açıktır.
Tüm bu açıklamalar ışığında dosya incelenecek olursa;
2006-2014 yılları arasında Kavaklı Köyü’nde seçim sandığı kurulu oluşturulmadığı, genel ve yerel seçimlerin yapılmadığı, vatandaş ve öğrenci olmadığından dolayı eğitim ve öğretim faaliyetinin yapılmadığı, köyün boş olması nedeniyle caminin kullanılamaz durumda olduğu, köye din görevlisi ataması yapılmadığı, anılan dönemde köyün tamamen boş olduğu dosyadaki belgelerden anlaşılmaktadır.
Anılan dönemde, …Köyü’nün tamamen boş olduğu tespit edilmekle birlikte, köyün tamamen boş olmasının nedeninin terör olayları ve terörle mücadele nedeniyle yürütülen faaliyetler mi, yoksa köy halkının ekonomik ve sosyal nedenlerle köye dönme iradelerinin olmayışı mı olduğunun belirlenmesi 5233 sayılı Kanun kapsamında zararın tazmini açısından önem arz etmektedir.
Bu bağlamda dosyadaki bilgi ve belgeler incelendiğinde;
Terör ve terörle mücadeleden dolayı köyleri boşalmış olan vatandaşların Zarar Tespit Komisyonlarına halen köylerine dönemedikleri gerekçesiyle başvuruda bulunup tazminat talep ettiklerinin görülmesi üzerine ‘nin 27/11/2013 tarih ve 6020 sayılı yazısı ile, Merkez ve ilçe köylerine dönmek isteyen vatandaşların dönmesine engel herhangi bir durumun olmadığının köy muhtarlarına tebliğ edilmesinin … Kaymakamlığından istenildiği, anılan yazının 05/12/2013 tarihinde …. Köyü Muhtarına tebliğ edildiği görülmektedir.
3 Nolu Zarar Tespit Komisyonu Başkanlığının 19/02/2015 tarih ve 2051 sayılı yazısı ile .. İlçesine bağlı … Köyü’ne ilişkin 2012-2013 yılları arasında Köye Dönüş Projesi kapsamında bir başvuru yapılıp yapılmadığı, yapılmış ise başvuru tarihi, bu kapsamda hangi projelerin yapıldığı, yapılmakta olan proje varsa hangi aşamada olduğu hakkındaki tüm bilgi ve belgelerin Hakkari İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürlüğü’nden istenildiği, anılan yazıya cevaben Hakkari İl Sosyal Etüt ve Proje Müdürlüğü’nün 25/02/2015 tarih ve 1984 sayılı yazısı ile … İlçesi, …Köyü’ne ilişkin 18 vatandaşın 2013 yılı içerisinde bireysel yardım ve köye dönmek istediklerini belirten dilekçe ile müracaat ettikleri, konu ile ilgili dilekçelere verilen cevapta bireysel yardımlara son verildiği (5233 sayılı Kanun uyarınca başvuru yapmaları gerektiği için), köylerine geri dönmelerinde herhangi bir sakınca bulunmadığının ilgililere bildirildiği, … Köyü hakkında herhangi bir proje başvurusunun yapılmadığı, yapılan herhangi bir KDRP projesi bulunmadığının belirtildiği görülmektedir.
Hakkari İl Jandarma Komutanlığının Nisan 2015 tarihli yazısında, 2004-2014 yılları arasında … Köyünde köy korucusu bulunmadığı belirtilmekte, yazıya ekli olay çizelgesinde 21/04/2006 tarihinde,….Köyünde yapılan arazi arama tarama faaliyetinde terör örgütüne ait silah ve malzeme bulunduğu belirtilmektedir.
Çukurca Kaymakamlığı’nın 03/09/2009 tarihli yazısı ile, … Köyü’nün hangi tarihte boşaltıldığı, Zarar Tespit Komisyonunda görevlendirilen kişilerin köye gitmeleri için güvenlik açısından sakınca bulunup bulunmadığı Çukurca İlçe Jandarma Komutanlığından sorulmuş olup, anılan yazıya cevaben, Jandarma Komutanlığı tarafından düzenlenen 30/09/2009 tarihli tutanakta, …. Köyü’nün 1995 yılında boşaltıldığı, halen boş olduğu, gidilmesinin sakıncalı olduğunun belirtildiği görülmektedir.
08/01/2013-08/04/2013 tarihleri arasında anılan bölgenin geçici askeri güvenlik bölgesi ilan edildiği ve geçici askeri güvenlik bölgeleri kapsamında bulunan köylerde vatandaşların can ve mal güvenliği açısından herhangi bir aksaklığa sebebiyet verilmemesi için geçici askeri güvenlik bölgelerine girmemesi, mecburi sebeplerden dolayı bölgeye girmesi gerekiyor ise mülki makamlar ve yetkili komutanlıklar ile koordine edilmek suretiyle izin alınması gerektiğine ilişkin yazının Kavaklı Köyü Muhtarına tebliğ edildiği görülmektedir.
Davalı idarece dosyaya sunulan 25/05/2015 tarihli savunma dilekçesinde, 2014 yılında yapılan başvurunun süresinde yapılmadığı, zira 3 aylık geçici askeri yasaklama ilan edilen bir bölgede, 3 aylık sürelerin Jandarma ve Valilik tarafından ilan edildiği ve 3. ayın bitiminden itibaren zarar konusu olayın ortadan kalktığı, ilan edilen Askeri Yasak Bölge ve Güvenlik Bölgesi yasaklamalarının mütemadilik teşkil etmediği belirtilmiştir.
Davacı tarafından dosyaya sunulan yazıda; 08/10/2013-09/10/2013 tarihlerinde sabah gidip akşam dönmek kaydıyla köylülerin, Kavaklı Köyüne ceviz toplamaya gitmek istediklerinin, uygun görüldüğü takdirde jandarmaca bildirilen emniyet tedbirlerine dikkat edileceği, köyün ve çevresinin uzun süredir kullanılmaması nedeniyle teröristlerce patlayıcı tuzaklayıcı madde, mayın gibi malzemeler bırakılmış olabileceğinin köylülerce bilindiği, bu yüzden görülen hiçbir şüpheli maddeye dokunmayacakları, böyle bir malzeme görürlerse yetkili makamlara bilgi verecekleri, 01/10/2013- 31/10/2013 tarihleri arasında Kavuşak- Işıklı- Gündeş- Köprülü ve Üzümlü bölgelerinde üs bölgeleri tarafından ağır silah atışları yapılacağı konusunda bilgilendirildikleri, güzergah dışına çıktıkları takdirde oluşacak zararlardan kendilerinin sorumlu olacağını kabul ettikleri, belirtilen mevkiye izin verilen tarihlerde gündüzleri giderek gece kalmadan akşamları dönüş yapacaklarının belirtildiği ve anılan yazının …Köylüleri ve Çukurca İlçe Jandarma Komutanlığı görevlilerince imzalandığı görülmektedir.
Yukarıda yapılan açıklamalardan; … İli, …Köyü, …. Köyü’nün terör olayları ve terörle mücadele faaliyetleri nedeniyle 1995 yılında tamamen boşaltıldığı, davacının talebi doğrultusunda yapılan inceleme sonucu 2014 yılına kadar tamamen boş kaldığı anlaşılmaktadır. 1995 yılında boşalan köye ilişkin, davacının 2006 yılına kadar olan zararları karşılanmıştır. Boşalan köylerle ilgili olarak devam eden zararların tazmini istemli açılan davalarda ilgililerin köye ekonomik ve sosyal nedenlerle dönmemeleri halinde zararlarının 5233 sayılı Kanun kapsamında karşılanmayacağı açıktır. 1995 yılında terör olayları nedeniyle boşaltılan ve 2008 yılında KDRP kapsamına alınan … Köyü’ne vatandaşların dönmelerine engel bir durumun olmadığı Valilikçe belirtilmekte ise de, anılan yerin, yerleşime uygun duruma getirilmesi amacıyla herhangi bir girişimde bulunulmadığı, bölgenin bu dönem zarfında geçici askeri yasak bölge ilan edildiği, köye keşif için gidilmesinin sakıncalı olduğunun jandarmaca belirtildiği, köye gündüz gidip akşam dönmek için köylünün ilçe jandarma komutanlığından izin istediği, bölgenin patlayıcı madde ve mayınlardan tamamen temizlenmemiş olduğu dolayısıyla köye dönüş için güvenliğin sağlanamadığı dosya kapsamından anlaşılmaktadır.
Öte yandan, davacının köye dönme iradesinin olmadığına ilişkin somut bir tespit de bulunmamaktadır.
Durum böyle olunca, davacının yaptığı başvuru üzerine, 5233 sayılı Kanun uyarınca mükerrer ödemeye sebep olmayacak şekilde, davacının talebi doğrultusunda (2008,2009…2014 yıllarına ilişkin) zararının tespiti ve tazmini gerekirken, talebin reddine ilişkin işlemde ve davanın reddi yolunda verilen kararda hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, ….. İdare Mahkemesi’nin …. tarih ve E:…; K:… sayılı kararının BOZULMASINA, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun 18/06/2014 tarih ve 6545 sayılı Kanunla eklenen Geçici 8. maddesinin 1. fıkrası ve 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 30/11/2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.