Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2015/448 E. , 2018/2616 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ON BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2015/448
Karar No : 2018/2616
Temyiz Eden ve
Karşı Taraf (Davacı) :
Vekili :
Temyiz Eden ve
Karşı Taraf (Davalı) :
İstemin Özeti : … İdare Mahkemesi’nin 26/09/2014 tarih ve … sayılı kararının, taraflarca hukuka uygun olmadığı ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmaların Özeti : Taraflarca savunma verilmemiştir.
Düşüncesi : Davacı kooperatifin mevcut araç sayısının azaltılması için herhangi bir araştırma bulunmaksızın yalnızca asayişe müessir olaylar nedeniyle tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmesi, belirtilen gerekçeyle temyize konu Mahkeme kararının onanması gerektiği, davacının temyiz istemi yönünden ise temyize konu Mahkeme kararında dava konusu işlemin iptaline karar verildiği, davacının lehine verilen kararı temyiz etmede menfaati bulunmadığı görüldüğünden, istemin incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenip, dosyadaki belgeler incelenerek gereği görüşüldü:
Dava; İl Trafik Komisyonunun 05.06.2014 tarih ve 2014/02 sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesince, taşıma faaliyetlerinin, ekonomik, seri, elverişli, güvenli, çevreye kötü etkisi en aza indirilecek, genel sağlık, kişi, toplum ve çevre sağlığı ile güvenliğini olumsuz korunması gereken genel kural olması karşısında, kamu yararı ve hizmet gerekleri gözetilmek suretiyle tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Davalı idare ve davacı tarafından anılan Mahkeme kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Davalı idarenin temyiz istemi incelendiğinde;
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 5. Maddesinde; taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği, aynı Kanunun 34. maddesinde ise; taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları düzenleyen yönetmeliklerin Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazetede yayımlanacağı kuralına yer verilmiştir.
11.06.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin ”Sınırlamalar, kısıtlamalar ve geçici düzenlemeler” başlıklı 10. maddesinde; ”Bu Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunanların sayısı, yolcu ve eşya taşıma kapasiteleri ile bu husustaki potansiyel, yetki belgelerinde kayıtlı taşıtların durumu, haksız rekabetin önlenmesi, kamu yararının gözetilmesi, atıl kapasite oluşumunun ve kaynak israfının önlenmesi, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlık, yetki belgelerinin verilmesi ve/veya sayısında, taşıt sayıları ve/veya kapasitelerinde, taşıma hatlarında veya güzergahlarında sınırlamalar, kısıtlamalar ve/veya belirli bir süreyle sınırlı geçici düzenlemeler yapabilir. ” kuralı yer almıştır.
Öte yandan, 2918 sayılı Karayolu Trafik Kanunu’nun 12. maddesinde, il ve ilçe trafik komisyonlarının kuruluş ve görevleri belirlenmiş; bu kapsamda, karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları, çalıştırılabileceği yerler ile güzergahlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek söz konusu komisyonların görevleri arasında sayılmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden, 04.06.2004 tarih ve 2004/03 sayılı İl Trafik Komsiyonu kararıyla davacı kooperatife … ilçelerine, bu ilçelerde kurulu kooperatiflerin geliş ve gidiş güzergahlarını kullanmak suretiyle her gün saat 13:00’a kadar iki araç ile yolcu taşımacılığı izni verildiği; … ilçelerinde faaliyet gösteren kooperatiflerin talebi üzerine dava konusu İl Trafik Komisyonunun 05.06.2014 tarih ve 2014/02 sayılı kararı ile asayişe müessir olayların vuku bulmaması için davacı kooperatifin, … ilçelerine gelen iki aracının haftanın iki günü (Pazartesi,Cuma) iki araç ile çalışması, kalan diğer günlerinde ise (Salı, Çarşamba, Perşembe, Cumartesi, Pazar) bir araca düşürülmesine karar verilmesi üzerine anılan kararın iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İdari faaliyetlerin amacı kamu yararının sağlanmasıdır. Bu nedenle, idare, idari işlemlerin hangi sebebe ve hukuki nedenlere dayalı olarak tesis edildiğini ve hangi amaca yönelik olduğunu açıklamalıdır. Aynı zamanda, gösterilen sebep ve amacın gerekli ve yeterli inceleme, araştırma ve somut nedenlere dayanması gereklidir.
Buradan hareketle; il ve ilçe trafik komisyonlarınca, kendilerine yapılan müracaatlar üzerine bir alt komisyon kurulmak suretiyle güzergahın ve güzergahta çalışan araçların sayısı, niteliği, güzergahta yeni araca ihtiyaç olup olmadığı eğer ihtiyaç var ise kaç adet ve hangi niteliklere sahip araçlara ihtiyaç olduğu veya mevcut kapasitenin üzerinde taşımacılık yapılıp yapılmadığı hususları yönünde yeterli araştırma ve inceleme yapılması zorunludur.
Yukarıda aktarılan mevzuat uyarınca, belli bir güzergahta yolcu taşımacılığı yapan taşımacıların mevcut güzergahlarının değişmesi veya çalışan araç sayısında değişiklik yapılması yönünde talepte bulunulduğunda; il veya ilçe trafik komisyonlarınca değerlendirme yapılmadan önce söz konusu güzergahta yer alan yerleşim birimlerinin mevcut yolcu kapasitesi ve faaliyette bulunan taşımacıların yolcu ve koltuk sayılarının somut olarak (belge ve rakamlarla) araştırılarak ortaya konulması gerekmektedir.
Olayda ise davacı Kooperatifin yolcu taşımacılık faaliyetinde değişiklik yapan dava konusu işlemin sebebinin “asayişe müessir benzeri olayların tekrar vuku bulmaması” olarak gösterildiği, dosya kapsamında, idarece işlemin tesisini gerektiren herhangi bir araştırma ve inceleme yapıldığını gösteren bilgi ve belge sunulmadığı görülmektedir.
Uyuşmazlıkta, davalı idarece söz konusu güzergahta ihtiyaç, güzergahın uzunluğu, yolcu sayısı, güzergahta çalışan mevcut diğer kooperatiflere ait araçların kapasitesi, nitelik ve niceliği gibi hususlar araştırılarak, mevcut arz / talep dengesi gözetilerek bir karar verilmesi gerekirken; yukarıda aktarıldığı üzere; somut herhangi bir araştırmaya dayanmaksızın yalnızca asayiş sebebi ile davacının mevcut faaliyetinin sınırlanmasına ilişkin dava konusu işlemin sebep unsuru yönünden hukuka aykırı olduğu sonucuna varılmaktadır.
Bu durumda; belirtilen gerekçeyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerekmekteyse de, farklı bir gerekçeyle dava konusu işlemi iptal eden İdare Mahkemesi kararı sonucu itibariyle hukuka uygun bulunmaktadır.
Davacının temyiz istemi incelendiğinde ise; Davalı idarece tesis edilen dava konusu işlemin, hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle temyiz istemine konu Mahkeme kararı ile iptaline karar verildiği ve davacı lehine vekalet ücretine de hükmedildiği görülerek davacının lehine verilen kararı temyiz etmekte menfaati bulunmadığı sonucuna varıldığından, davacının temyiz isteminin incelenme olanağı bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davacının temyiz isteminin İNCELENMEKSİZİN REDDİNE, davalı idarenin temyiz isteminin reddi ile … İdare Mahkemesi’nin 26/09/2014 tarih ve … sayılı kararının yukarıda belirtilen gerekçeyle ONANMASINA, dosyanın Mahkemesine gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun 18.06.2014 gün ve 6545 sayılı Kanunla eklenen Geçici 8. maddesinin 1. fıkrası ve 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 14/03/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.