Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2015/322 E. , 2017/5604 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ON BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2015/322
Karar No : 2017/5604
Davacı :
Vekili :
Davalı :
Vekilleri :
Davanın Özeti : 22/05/2014 tarihli ve 29007 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmeliğin sağlık meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarının yapıldığı EK-1’de yer alan “tıbbi laboratuvar teknisyeni” başlıklı bölümünün (c) bendinin, maddede poliklinik hastalarının muayene ve tedavileri için laboratuvar tetkiklerinin yapılması amacı ile yapılan kan alma işleminin kastedildiği, dayanak Kanun maddesinde tanımlanmayan bir görevin tıbbi laboratuvar teknisyenine Yönetmelik ile verilmeye çalışıldığı, Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nin 140. maddesinin son fıkrasında, laboratuvar teknisyeninin gerekli görülen hastaların tahlil materyalini bizzat hasta yatağında iken alacağının belirtildiği, bu hükümden laboratuvar teknisyeninin kan alma görevinin olmadığının anlaşıldığı, normlar hiyerarşisine aykırı olarak Kanun ve Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılan Yönetmelikte (Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği) yer almayan bir düzenlemenin dava konusu Yönetmelik ile getirildiği, bunun hukuka aykırı olduğu iddia edilerek; “tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikeri” başlıklı bölümünün (f) ve (g) bentlerinin, dayanak Kanunda, tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikerinin, tıbbi görüntüleme yöntemleri ile görüntü elde eden ve kullanıma hazır hale getiren sağlık teknisyeni/teknikeri olduğunun belirtildiği, Kanun metnine göre, tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikerinin Yönetmeliğin (f) ve (g) bentlerinde belirtilen görevleri yapmasının mümkün olmadığı, doğrudan doğruya hekim tarafından yapılması gereken işlemlerin teknisyen tarafından yapılmasını öngören düzenlemenin hukuka, hasta haklarına ve Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin 141. maddesine aykırı olduğu, röntgen teknisyenlerinin skopi çekemeyeceklerine dair yargı kararlarının mevcut olduğu iddia edilerek; diğer meslek mensuplarının sağlık hizmetlerinde iş ve görev tanımlarının yapıldığı Ek-2’nin “psikolog” başlıklı bölümünün (a) bendinin birinci tümcesinde geçen “klinik psikoloğun sorumluluğunda” ibaresinin, maddenin 1219 sayılı Kanun’un Ek-13. maddesinin “Psikoloji lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre nca uygun görülen psikolojinin tıbbi uygulamalarıyla ilgili sertifikalı eğitim almış ve yeterliliğini belgelemiş psikologlar sertifika alanlarındaki tıbbi uygulamalarda görev alabilirler.” hükmüne aykırı olduğu, kendi mesleğini yapabilecek olan psikologların Yönetmelik ile doğrudan doğruya klinik psikolog sorumluluğu altına alınmasının hukuka aykırı olduğu iddia edilerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Davacı … ın bu davayı açmakta menfaatinin olmadığı, EK-1’de yer alan “tıbbi laboratuvar teknisyeni” başlıklı bölümünün (c) bendi bakımından, Yönetmelik hazırlığı aşamasında Kanunda ve Yönetmelikte tanımlanan her meslek grubu ile komisyonlar marifeti ile toplantılar gerçekleştirilerek iş ve görev tanımının çalışıldığı, komisyonlara Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), üniversiteler, sivil toplum örgütleri, saha çalışanları, Bakanlık ilgili birim temsilcilerinin davet edildiği, yapılan toplantı sonucunda düzenlenen tutanakta; “Kan alma ünitesinde, kan bankası laboratuvar teknisyeni ve teknikeri kan alma işlemini yapar.” ibaresine yer verildiği, sağlık meslek liselerinin tıbbi laboratuvar teknisyenliği programında, kan alma ile ilgili eğitimin verildiği, düzenlemenin Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nin 140. maddesine uygun olduğu; “tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikeri” başlıklı bölümünün (f) ve (g) bentleri bakımından, Yönetmelik hazırlığı aşamasında yapılan toplantıda, ilgili komisyonca tıbbi görüntüleme teknisyen/teknikerlerinin uzman eşliğinde radyonüklid görüntüleme ve floroskopi yapabileceklerinin karara bağlandığı, sağlık meslek liselerinin radyoloji teknisyenliği eğitim müfredatında 2. sınıfta okutulan dersler arasında bir eğitim dönemi süresince haftada iki saat kontrast madde uygulamaları dersinin verildiği, dolayısı ile bu uygulamayı yapmaya yetkin oldukları, uygulamanın hekim kontrolünde yapıldığı, sorumluluğun hekimlere ait olduğu, teknisyenlerin/teknikerlerin uygulayıcı oldukları; diğer meslek mensuplarının sağlık hizmetlerinde iş ve görev tanımlarının yapıldığı Ek-2’nin “psikolog” başlıklı bölümünün (a) bendinin birinci tümcesinde geçen “klinik psikoloğun sorumluluğunda” ibaresi bakımından, düzenlemenin dayanak Kanun maddesine uygun olduğu, Yönetmeliğin hazırlığı aşamasında oluşturulan komisyonda, Türk Psikologlar Derneği temsilcilerinin de yer aldığı, sunulan görüşler çerçevesinde iş ve görev tanımlarının yapıldığı, düzenleme yapılırken halihazırda Bakanlıklarında görev yapan psikologların hak kaybına uğramamasına dikkat edildiği, nihayet sınava giren bir çok meslek mensubunun yetki belgesi alarak Yönetmelikte tanımlanan klinik psikolog iş ve görevlerini yerine getirmelerinin sağlandığı, çok geniş uygulama alanı bulunan psikolojinin, sağlık hizmetlerine yönelik olan alanları ile ilgili iş ve görev tanımları yapılma mecburiyetinin ortaya çıktığı ve sağlık meslekleri arasında klinik psikologlara yer verildiği belirtilerek, dava konusu düzenlemelerin hukuka uygun olduğu, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Düşüncesi : Dava konusu düzenlemelerde üst hukuk normlarına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı :
Düşüncesi : Dava; tarafından, 22/05/2014 günlü, 29007 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik’in, sağlık meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarının yapıldığı EK-1 bölümünün “tıbbi laboratuar teknisyeni” başlığı altında yer alan kısmının (c) bendinin; tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikeri başlığı altında yer alan kısmını (f) ve (g) bentleri ile diğer meslek mensuplarının sağlık hizmetlerinde iş ve görev tanımlarının yapıldığı Ek-2 bölümünün “psikolog” başlığı altında yer alan kısmının (a) bendinin 1. cümlesinde geçen “klinik psikologun sorumluluğunda” ibarelerinin iptali istemiyle ‘na karşı açılmıştır.
Davalı idarenin usule yönelik “ehliyet defi”ne itibar edilmeyerek işin esasına geçildi.
İptali istenilen 1- “Tıbbi Görüntüleme Teknisyeni/Teknikeri” başlıklı bölümünün (f) ve (g) bentleri incelendiğinde;
1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun bahse konu Yönetmeliğin dayanağı olan, 6/4/2011 tarih ve 6225 sayılı Yasanın 9 maddesiyle eklenen Ek 13. maddesinin (h) bendinde, Tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikeri; “sağlık meslek liselerinin ve ön lisans seviyesindeki tıbbi görüntüleme programlarından mezun; tıbbi görüntüleme yöntemleri ile görüntü elde eden ve kullanıma hazır hale getiren sağlık teknisyeni/teknikeridir.” şeklinde tanımlanmıştır.
1. maddesinde amacı; Yataklı Tedavi Kurumlarında çeşitli hizmetlerin uygulama esaslarını, personelin görev, yetki ve sorumluluklarını belirlemek ve modern çağın icaplarına ve memleket gerçeklerine uygun, süratli, kaliteli,ekonomik bir hastane işletmeciliği sağlamak olarak belirtilen ve 1983 yılında yürürlüğe giren Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin “E – Röntgen Teknisyeninin Görev ve Yetkileri ” başlıklı 141. maddesinde, “Uzman tarafından yapılması gereken özel bilgi ve tekniği icap ettiren grafiler, tüm skopiler, skopi ile ilişkili grafiler dışında kalan her türlü radyografileri yapar. Filimlerin banyolarının yapılmasını ve raporları ile beraber ilgili servis ve polikliniklere imza karşılığında teslim edilmesini sağlar. Grafisi yapılacak hastaların hazırlanmaları hususunda gerekli bilgiyi verir. Röntgen teşhis laboratuvarında her türlü araç ve cihazları işletmeye ve kullanmaya hazır bulundurur.Gerektiğinde işletir ve kullanır. Röntgen arşivinin düzenli olarak çalışmasını sağlar. Laboratuvar istatistiklerini hazırlar.Laboratuvar ve bütün cihazların bakım, temizlik ve düzenini sağlar. Laboratuvarda çalışan diğer yardımcı hizmetler sınıfı personelinin eğitimlerine yardım eder”. hükmüne yer verilmiştir.
“Sağlık Meslek Mensupları İle Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik”in, sağlık meslek mensuplarının unvanlara göre iş ve görev tanımlarının yapıldığı Ek-1’de yer alan “Tıbbi Görüntüleme Teknisyeni/Teknikeri” başlıklı bölümünün dava konusu f) bendinde, “Uzman eşliğinde radyonüklid görüntüleme ve floroskopi yapar.” ve g) bendinde, “Hekim eşliğinde radyoopak madde enjeksiyonu yapar.” hükmü getirilmiştir.
Yukarıda yer verilen yönetmelik hükmünde, uzman hekimlerce yapılması gereken özel bilgi ve tekniği icap ettiren uygulamalar sayılarak teknisyen/teknikerlerin görev ve yetki alanları sınırlanmıştır.
Bu durumda, bahsi geçen Yönetmelik hükmünde hariç tutulan görevlerin, röntgen teknisyenleri ile aynı görevi yapan Tıbbi Görüntüleme Teknisyenlerinin iş tanımı içinde yer alması çelişki oluşturmakta olup; bu yönüyle hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
2- “Tıbbi Laboratuvar Teknisyeni” başlıklı bölümünün (c) bendine gelince;
Tıbbi laboratuvar teknisyenin görev tanımı arasında “c) Kan alma ünitesinde, kan alma işlemini yapar.” hükmüne yer verilmiştir.
1219 sayılı Yasanın Ek 13. maddesinin ğ bendinde”,Tıbbi laboratuvar teknisyeni; sağlık meslek liselerinin tıbbi laboratuvar programından mezun; tıbbi analiz öncesi hazırlıkları yapan, laboratuvar araç ve gereçlerini kullanarak numunelerin tıbbi testlerini ve kan merkezi çalışmalarını yapan sağlık teknisyenidir.”şeklinde tanımlanmıştır.
Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin “D – Laboratuvar Teknisyeninin Görev ve Yetkileri” başlıklı 140. maddesinde; “
Laboratuvara gelen muayene materiyelini analize hazırlar. Acil tetkikleri ayırır ve önce yapılmasını sağlar. Muhafazası gereken tahlil materiyelini usulüne göre muhafaza eder.
Laboratuvar şef ve uzmanın kontrolü altında basit laboratuvar tahlillerini yapar.
Standart solüsyon, kültür vasatları, boyalar ve antikoagülanları formüllerine göre hazırlar.
Laboratuvar uzmanının hizmetle ilgili diğer emirlerini yerine getirir.
Laboratuvarda kullanılan cam eşya ve aletleri uzmanın direktifine göre temizler ve otoklavdan geçirir.
Malzeme ve cihazların devamlı kontrol ve sayımını yaparak ihtiyaçları zamanında amirine bildirir, defter kayıtlarını tutar, Kan ve Plazma kapaklarını kapayıp, ambalajlarını yapar ve dolabında saklar.
Laboratuvar hayvanlarının bakımı ile kafeslerinin temizliği ve etiketlerinin konulmasına sağlar.
Laboratuvar temizliğini yaptırır. Devamlı temiz ve düzenli olmasını sağlar.
Gerekli görülen hastaların tahlil materyalini bizzat hasta yatağında iken alır.” hükmü getirilmiştir,
Bu maddede, “Gerekli görülen hastaların tahlil materyalini bizzat hasta yatağında iken alır.” hükmü ile sınırlı ve istisnai yetki ve sorumluluk yüklenmiş iken iptali istenilen düzenleme ile Labarotuvar teknisyenin asli görevi dışında kan alma ünitesinde kan alma işi yapan personel konumuna getirecek sonuçlar doğuracaktır ki; kan alma hemşirenin asli görevleri arasında sayılmıştır.
Bu durumda, bir yönetmelikte sınırlı ve istisnai yetki ve sorumluluk verilmesi şeklindeki düzenlemenin, bahse konu yönetmelikle sürekli ve asli işleri arasında yer verecek şekilde düzenlemesinde hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
3- Diğer meslek mensuplarının sağlık hizmetlerinde iş ve görev tanımlarının yapıldığı Ek-2 bölümünün “psikolog” başlığı altında yer alan kısmının (a) bendinin 1. cümlesinde geçen “klinik psikologun sorumluluğunda” ibareleri incelendiğinde;
Bahse konu kısımda;
“Psikolog
a) Psikoloji lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre Bakanlıkça uygun görülen psikolojinin tıbbi uygulamalarıyla ilgili sertifikalı eğitim almış ve/veya yeterliliğini belgelemiş psikologlar, klinik psikoloğun sorumluğunda test teknik ve yöntemlerini uygular ve raporlar, hasta görüşmesi yapar. Psikolojik rehabilitasyon hizmeti, afet ve kriz ile özel alanlara yönelik psikolojik destek hizmeti verir. Taburcu olan hastaların izlem, görüşme, danışmanlık hizmetlerine katkı sağlar” hükmü getirilmiştir.
Aynı yönetmeliğin Sağlık Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımları başlıklı Ek-1 bölümünde “Klinik Psikolog
a) Uluslararası Hastalık Sınıflandırma (ICD – 10) listesinde F00 ile F99 kodları arasında yer alan hastalıklarda ilgili uzman tabibin teşhisine ve tedavi için yönlendirmesine bağlı olarak, hastalara eğitimini aldığı terapi ve psikolojik destek hizmetlerini verir.
b) Gözlem ve görüşme teknikleri kullanır; eğitimini almış olmak kaydı ile zeka, kişilik, gelişim, nöropsikolojik testler, ilgi, tutum ve uyum envanterleri gibi araçları uygular ve yorumlar.
c) Kullandığı ölçme, değerlendirme yöntemlerinin psikometrik özelliklerine, verdiği psikolojik hizmetlerin ya da eğitim programlarının etkinliğinin değerlendirilmesine yönelik çalışmalar/araştırmalar yapar.
ç) Eğitimini almış olduğu alanlarda hastalara, hasta yakınlarına, ekipteki tüm elemanlara insan ve davranışları hakkında kuramsal ve uygulamalı eğitimler verir.
d) Toplum ruh sağlığını korumaya yönelik faaliyetlere katılır, katkı sağlar.
e) Psikolojik değerlendirme ile hastalık olarak tanımlanmayan ve Ek-1/A de yer alan durumlarda eğitimini aldığı psikoterapi uygulamalarını yapar.
f) Gerekli durumlarda bireyler ya da aileleri için krize müdahale, travma ve afetlerde bireysel/grup psikolojik yardım ya da eğitimini aldığı psikoterapi uygulamalarını yapar ve/veya yapılmasını önerir.” şeklinde görev tanımı yapılmıştır.
1219 sayılı Yasanın 6/4/2011 tarihli 6225 sayılı yasanın 9. maddesiyle eklenen Ek 13. maddesinin (a) fıkrasında; “Klinik psikolog; psikoloji veya psikolojik danışma ve rehberlik lisans eğitimi üzerine klinik ortamlarda gerekli pratik uygulamaları içeren klinik psikoloji yüksek lisansı veya diğer lisans eğitimleri üzerine psikoloji veya klinik psikoloji yüksek lisansına ilaveten klinik psikoloji doktorası yapan sağlık meslek mensubudur.
Klinik psikolog, nesnel ve yansıtmalı ölçüm araçları, gözlem ve görüşme teknikleri kullanarak psikolojik değerlendirme ile uluslararası teşhis ve sınıflama sistemlerinde hastalık olarak tanımlanmayan ve nın da uygun bulduğu durumlarda psikoterapi işlemleri yapar. Hastalık durumlarında ise ancak ilgili uzman tabibin teşhisine ve tedavi için yönlendirmesine bağlı olarak psikoterapi uygulamalarını gerçekleştirir.
Psikoloji lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre nca uygun görülen psikolojinin tıbbi uygulamalarıyla ilgili sertifikalı eğitim almış ve yeterliliğini belgelemiş psikologlar sertifika alanlarındaki tıbbi uygulamalarda görev alabilirler.
Uzman tabibin teşhis ve yönlendirmesiyle ya da bağımsız olarak yapılabilecek mesleki uygulamalar, bu bentteki prensipler çerçevesinde nca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.” hükmü getirilmiştir.
Anılan Kanunun 06.04.2011 tarih ve 6225 sayılı yasanın 11.maddesiyle eklenen Geçici 7. maddesinde de “Bu maddenin yayımı tarihi itibarıyla, (…) (1) psikolojinin sertifikalı tıbbi uygulamalarında nca belirlenen sürelerde çalıştığını ve yeterli tecrübeyi kazandığını belgeleyen psikologlara, nca yapılacak sınavlarda başarılı olmak kaydıyla çalıştığı ve tecrübe kazandığı tıbbi uygulamalarda görev alma yetkisi verilir. Bu yetkinin verilmesine ilişkin usul ve esaslar nca belirlenir.” hükmüne yer verilmiştir.
Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin “O- Klinik Psikoloğun Görev ve Yetkileri” başlıklı 128. maddesinde; “Klinik psikolog, mesleki yöntem ve teknikleri uygulayarak hastaların ruhsal sorunlarının çözümlenmesine yardım edecek yetenekte, psikoloji öğretimi yapan herhangi bir fakülte veya yüksek okul mezunu sağlık personelidir.
Ruh sağlığı ve hastalıkları hastanelerinde hastaların meşguliyet tedavileri ile hastanelerdeki hemşirelerin psikiatrik hastaların bakımları konusunda eğitimi çalışmalarında kendilerine verilen görevleri yaparlar.
Psikologlar, meslek usul ve teknikleri (mülakat, psikoanalitik vb.) kullanarak hastaların ruhsal problemlerinin çözümlenmesinde gerekli testleri (Zeka, kişilik vb.) uygular, yorumunu yapar. Hastalığın teşhis ve tedavisinde, hastaların tabible işbirliği kurmasında yardımcı olur.
Hastanın günlük yaşayış ve davranışlarını izler, bulguları ilgili uzman tabibe verir. Hasta personel ilişkilerinin, tedavi ve bakım olanaklarının etkili şekilde gelişmesi için gerekli koordinasyonu sağlar.
Servisteki test malzemesinin iyi kullanılmasından ve bakımından sorumludur.” hükmüne yer verilmiştir.
Türk Psikologlar Derneği’nin davalı idareye göndermiş olduğu yazıdan psikolojinin; gelişim psikolojisi, endüstri ve örgüt psikolojisi, aile psikolojisi gibi pek çok alanı bulunduğu ve psikolojinin sağlık hizmetlerine yönelik alanları ile ilgili iş ve görev tanımlamaları yapılma ihtiyacıyla sağlık meslekleri arasında klinik psikologlara yer verilmek suretiyle 1219 sayılı Yasada ve Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinde bu husus düzenlenmiş ve psikologlardan farklı olan görev ve yetkileri ayrıca düzenlenmekle birlikte, mevzuatın tümü birlikte değerlendirildiğinde; “gözlem ve görüşme teknikleri kullanarak eğitimini almış olmak kaydı ile zeka, kişilik v.b testler uygulamak ve yorumlamak; hastalığın teşhis ve tedavisinde, hastaların tabiple işbirliği kurmasında yardımcı olmak” gibi hususların her ikisinin de yetki ve görev alanına girdiği ve dava konusu ibare ile aslında yetki çatışmasının da engellediği ve üst hukuk normuna da aykırı olmadığı sonuç ve kanaatine ulaşılmıştır.
Açıklanan nedenlerle “Sağlık Meslek Mensupları İle Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik”in, sağlık meslek mensuplarının unvanlara göre iş ve görev tanımlı başlıklı EK-1 bölümünün “tıbbi laboratuar teknisyeni” başlığı altında yer alan kısmının (c) bendi ile tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikeri başlığı altında yer alan kısmının (f) ve (g) bentlerinin İPTALİ; diğer meslek mensuplarının sağlık hizmetlerinde iş ve görev tanımları başlıklı Ek-2 bölümünün “psikolog” başlığı altında yer alan kısmının (a) bendinin 1. cümlesinde geçen “klinik psikologun sorumluluğunda” ibareleri yönünden ise davanın REDDİ gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce tetkik hakiminin açıklamaları dinlenildikten sonra, davalı idarenin, davacı nın bu davayı açmakta menfaatinin olmadığı yolundaki itirazı da yerinde görülmeyerek işin esasına geçildi, gereği görüşüldü:
Dava; 22/05/2014 tarihli ve 29007 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmeliğin sağlık meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarının yapıldığı EK-1’de yer alan “tıbbi laboratuvar teknisyeni” başlıklı bölümünün (c) bendinin, “tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikeri” başlıklı bölümünün (f) ve (g) bentlerinin ve diğer meslek mensuplarının sağlık hizmetlerinde iş ve görev tanımlarının yapıldığı Ek-2’nin “psikolog” başlıklı bölümünün (a) bendinin birinci tümcesinde geçen “klinik psikologun sorumluluğunda” ibaresinin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasanın 56. maddesinin birinci fıkrasında, herkesin, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahip olduğu; üçüncü fıkrasında, Devletin, herkesin hayatını, beden ve ruh sağlığı içinde sürdürmesini sağlamak; insan ve madde gücünde tasarruf ve verimi artırarak, işbirliğini gerçekleştirmek amacıyla sağlık kuruluşlarını tek elden planlayıp hizmet vermesini düzenleyeceği; dördüncü fıkrasında da, Devletin, bu görevini kamu ve özel kesimlerdeki sağlık ve sosyal kurumlarından yararlanarak, onları denetleyerek yerine getireceği hükmüne yer verilmiştir.
1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun’da tabipler, diş tabipleri, ebeler, sünnetçiler, hastabakıcı hemşireler gibi bazı meslek mensuplarının mesleğe giriş şartları, görev, yetki ve sorumlulukları ile ilgili düzenlemelere yer verilmişken, sağlık hizmeti ekibinde yer aldığı ve sağlık hizmetlerinde ihtiyaç duyulduğu halde bir çok sağlık mesleğinin kanuni düzenlemesi bulunmadığından 26/04/2011 tarihli ve 27916 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 6225 sayılı Kanun’un 9. maddesi ile 1219 sayılı Kanuna Ek 13. madde eklenmiştir.
Ek 13. maddede, 29 sağlık meslek mensubunun tanımına yer verildikten sonra, sağlık meslek mensuplarının iş ve görev ayrıntıları ile sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarının sağlık hizmetlerinde çalışma şartları, iş ve görev tanımları, sertifikalı eğitime ilişkin usul ve esasların nca çıkarılacak yönetmelikle düzenleneceği kurala bağlanmış, 11/10/2011 tarihli ve 663 sayılı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin 40. maddesinde ise; Bakanlık ve bağlı kuruluşların görev, yetki ve sorumluluk alanına giren ve önceden kanunla düzenlenmiş konularda idarî düzenlemeler yapabileceği düzenlenmiştir.
1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun Ek 13. maddesi ile 11/10/2011 tarihli ve 663 sayılı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 40. maddesi hükümlerine dayanılarak Sağlık Meslek Mensupları ile Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Diğer Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarına Dair Yönetmelik 22/05/2014 tarihli ve 29007 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Sekiz maddeden oluşan Yönetmeliğin 6. maddesinde, sağlık meslek mensuplarının unvanlara göre iş ve görev tanımlarının Ek-1’de, sağlık hizmetlerinde çalışan diğer meslek mensuplarının unvanlara göre iş ve görev tanımlarının ise Ek-2’de düzenlendiği belirtilmiş; Sağlık Meslek Mensuplarının İş ve Görev Tanımlarının yer aldığı Ek-1’de “tabip ve uzman tabip, diş tabibi ve uzman diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire, klinik psikolog, fizyoterapist, fizyoterapi teknikeri, odyolog, odyometri teknikeri, diyetisyen, dil ve konuşma terapisti, podolog, sağlık fizikçisi, radyoterapi teknikeri, anestezi teknikeri/teknisyeni, tıbbi laboratuvar teknisyeni, tıbbi laboratuvar ve patoloji teknikeri, tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikeri, ağız ve diş sağlığı teknikeri, diş protez teknikeri, tıbbi protez ve ortez teknisyeni/teknikeri, ameliyathane teknikeri, adli tıp teknikeri, diyaliz teknikeri, perfüzyonist, eczane teknikeri, iş ve uğraşı terapisti (ergoterapist), iş ve uğraşı teknikeri (ergoterapi teknikeri), elektronörofizyoloji teknikeri, mamografi teknikeri, optisyen, acil tıp teknikeri, acil tıp teknisyeni, hemşire yardımcısı, ebe yardımcısı, sağlık bakım teknisyeni” mesleklerine; Diğer Meslek Mensuplarının Sağlık Hizmetlerinde Görev ve İş Tanımlarının yer aldığı Ek-2’de ise, “Psikolog, biyolog, çocuk gelişimcisi, sosyal çalışmacı/sosyal hizmet uzmanı, sağlık eğitimcisi/tıbbi teknolog, sağlık idarecisi, çevre sağlığı teknikeri/teknisyeni, yaşlı bakım teknikeri/evde hasta bakım teknikeri, tıbbi sekreter, biyomedikal cihaz teknikeri” mesleklerine yer verilmiştir.
1) Yönetmeliğin sağlık meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarının yapıldığı EK-1’de yer alan “tıbbi laboratuvar teknisyeni” başlıklı bölümünün (c) bendinde yer alan “Kan alma ünitesinde kan alma işlemi yapar” düzenlemesinin iptal istemi bakımından;
1219 sayılı Kanun’un Ek 13. maddesinin (ğ) bendinde; “Tıbbi laboratuvar teknisyeni; sağlık meslek liselerinin tıbbi laboratuvar programından mezun; tıbbi analiz öncesi hazırlıkları yapan, laboratuvar araç ve gereçlerini kullanarak numunelerin tıbbi testlerini ve kan merkezi çalışmalarını yapan sağlık teknisyenidir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Dava konusu Yönetmeliğin sağlık meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarının yapıldığı EK-1’de tıbbi laboratuvar teknisyeninin görevleri;
“Tıbbi laboratuvar teknisyeni
a) Laboratuvarına numune kabul birimlerinde numuneyi kabul eder. Numunelerin analizi için ön hazırlığını yapar.
b) Laboratuvarı başvuran kişilerden usulüne uygun olarak klinik örnekleri alır.
c) Kan alma ünitesinde, kan alma işlemini yapar.
ç) Acil olan testleri ayırarak çalışır ve muhafazası gerekenleri usulüne göre ayırır, saklar.
d) Red kriterlerine göre red edilmesi gereken örnekleri red ederek yeni örnek ister. Durumu, laboratuvar uzmanı, örneği gönderen hemşire ve/veya hekime bildirir.
e) Laboratuvar araç-gereçlerini kullanarak hekim tarafından istenilen deney, test ve analizleri yapar, bulgularını rapor haline getirerek onaya sunar, çıkan panik değerleri laboratuvar uzmanına ve/veya ilgili klinik hekimine ve/veya hemşiresine bildirilir.
f) İnternal ve eksternal kalite kontrol çalışmalarını yapar, kayıt altına alır. İşlem sırasındaki gözlemlerini kalite çalışmaları doğrultusunda formlara kaydeder.
g) Laboratuvar istatistik çalışmaları, malzeme ve kit sayımı ile miad kontrollerini yapar, kayıt altına alır.
ğ) Laboratuvar araç – gereçlerinin temizlik ve dezenfeksiyonunu sağlar.
h) Laboratuvarına test cihazları ve araçlarının, günlük bakımını ve kullanım öncesi kalibrasyon kontrollerini yapar.
ı) Dekontaminasyon işlemlerini ve atıkların güvenli bir şekilde bertaraf edilmesini sağlar.” şeklinde sayılmıştır.
Davacı tarafından, EK-1’de yer alan “tıbbi laboratuvar teknisyeni” başlıklı bölümünün (c) bendinin, maddede poliklinik hastalarının muayene ve tedavileri için laboratuvar tetkiklerinin yapılması amacı ile yapılan kan alma işleminin kastedildiği, dayanak Kanun maddesinde tanımlanmayan bir görevin tıbbi laboratuvar teknisyenine Yönetmelik ile verilmeye çalışıldığı, Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nin 140. maddesinin son fıkrasında, laboratuvar teknisyeninin gerekli görülen hastaların tahlil materyalini bizzat hasta yatağında iken alacağının belirtildiği, bu hükümden laboratuvar teknisyeninin kan alma görevinin olmadığının anlaşıldığı, normlar hiyerarşisine aykırı olarak Kanun ve Bakanlar Kurulu Kararı ile çıkarılan Yönetmelikte (Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği) yer almayan bir düzenlemenin dava konusu Yönetmelik ile getirildiği, bunun hukuka aykırı olduğu iddia edilerek iptali istenilmektedir.
Alandaki gelişme ve değişmeler sonucu 1219 sayılı Kanunun Ek 13. maddesinin ihdas edilmiş olması ve dava konusu Yönetmelikle düzenlenen tıbbi laboratuvar teknisyenin iş ve görev tanımının dayanak maddeyi aşar nitelikte olmaması ve bu maddeye aykırı olmaması karşısında Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği hükümlerinden hareketle ileri sürülen hukuka aykırılık iddiaları yerinde bulunmamıştır. Kaldı ki, Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği’nin 140. maddesinde yer alan laboratuvar teknisyeninin gerekli görülen hastaların tahlil materyalini bizzat hasta yatağında iken alacağı yönündeki düzenleme de tıbbi laboratuvar tekniker/teknisyenlerine kan alma ünitesinde kan alma işlemi yapma görevi verilmesini engeller nitelikte değildir.
Sağlık hizmetlerinde görevli insan gücünün ülke genelinde dengeli dağılımının sağlanması ve bütün paydaşlar arasında işbirliğinin gerçekleştirilmesi suretiyle sağlık hizmetinin daha hızlı ve nitelikli bir şekilde sunulması ve halkın sağlık hizmetlerinden yararlanması sırasında mağduriyet yaşanmasının önlenmesi ile görevli Bakanlıkça, konunun uzmanlarından oluşan kişilerin katılımı ile 09/08/2010 tarihinde yapılan toplantıda alınan kararlara dayanarak ve 1219 sayılı Kanun’un Ek-13. maddesinde tıbbi laboratuvar teknisyenine ilişkin düzenlemeye uygun olarak, teorik ve pratik kan alma derslerini almış olan tıbbi laboratuvar tekniker/teknisyenlerine kan alma ünitesinde kan alma işlemi yapma görevi verilmesine ilişkin düzenlemede üst hukuk normlarına, hizmet gereklerine ve hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
2) Yönetmeliğin Ek-1. bölümünde yer alan “Tıbbi Görüntüleme Teknisyeni/Teknikeri” başlıklı bölümünün (f) ve (g) bentlerinin iptal istemi bakımından;
1219 sayılı Kanun’un Ek 13. maddesinin (h) bendinde; “Tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikeri; sağlık meslek liselerinin ve ön lisans seviyesindeki tıbbi görüntüleme programlarından mezun; tıbbi görüntüleme yöntemleri ile görüntü elde eden ve kullanıma hazır hale getiren sağlık teknisyeni/teknikeridir.” şeklinde tanımlanmıştır.
Dava konusu Yönetmeliğin sağlık meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarının yapıldığı EK-1’de tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikerlerinin görevleri;
“a) Hasta ve çalışana yönelik radyasyon güvenlik önlemlerini uygular.
b) Tıbbi görüntüleme cihazını ve ortamı radyografik incelemeye hazır hale getirir.
Cihazların kalibrasyonunu kontrol eder, bakım ve tamirinin zamanında yapılması için ilgililere bilgi verir.
c) Radyografik inceleme öncesinde hastayı hazırlar ve bilgi verir.
ç) Doğrudan ya da radyoopaklıradyografi, bilgisayarlı tomografi ve kemik mineral dansitometresi çekimleri ile manyetik rezonans ve anjiyografi görüntülemesi yapar.
d) Film banyo/baskı işlemleri ve görüntülerin elektronik kayıt işlemlerini yapar.
e) Radyoaktif atıkların muhafazasını ve imha edilmesinde görev alır.
f) Uzman eşliğinde radyonüklid görüntüleme ve floroskopi yapar.
g) Hekim eşliğinde radyoopak madde enjeksiyonu yapar.” şeklinde sayılmıştır.
Davacı tarafından dayanak Kanunda, tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikerinin, tıbbi görüntüleme yöntemleri ile görüntü elde eden ve kullanıma hazır hale getiren sağlık teknisyeni/teknikeri olduğunun belirtildiği, Kanun metnine göre, tıbbi görüntüleme teknisyeni/teknikerinin Yönetmeliğin (f) ve (g) bentlerinde belirtilen görevleri yapmasının mümkün olmadığı, doğrudan doğruya hekim tarafından yapılması gereken işlemlerin teknisyen tarafından yapılmasını öngören düzenlemenin hukuka, hasta haklarına ve Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliğinin 141. maddesine aykırı olduğu, röntgen teknisyenlerinin skopi çekemeyeceklerine dair yargı kararlarının mevcut olduğu iddia edilerek, “Tıbbi Görüntüleme Teknisyeni/Teknikeri” başlıklı bölümünün (f) ve (g) bentlerinin iptali istenilmektedir.
Alandaki gelişme ve değişmeler sonucu 1219 sayılı Kanunun Ek 13. maddesinin ihdas edilmiş olması ve dava konusu Yönetmelikle düzenlenen tıbbi laboratuvar teknisyenin iş ve görev tanımının bu maddeye aykırı olmaması karşısında Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği hükümlerinden hareketle ileri sürülen hukuka aykırılık iddiaları yerinde bulunmamıştır.
Söz konusu yönetmeliğin hazırlık aşamasında MEB, üniversiteler, sivil toplum örgütleri, saha çalışanları, Bakanlığın ilgili birim temsilcileri gibi alanın uzmanlarının katıldığı toplantılar yapıldığı ve 09/08/2010 ve 31/10/2011 tarihlerinde yapılan bu toplantılarda da tıbbi görüntüleme teknisyen ve teknikerlerinin iptali istenen (f) ve (g) bentlerinde düzenlenen radyonüklit görüntüleme ve floroskopi işlemlerini uzman eşliğinde yapabileceğinin karara bağlandığı hususu ile tıbbi görüntüleme (Radyoloji) teknisyenliği eğitim müfredatında 2. sınıfta haftada iki saat kontras madde uygulamaları dersinin verildiği hususu bir arada değerlendirildiğinde dava konusu düzenlemede kamu yararı, hizmet gerekleri ve hukuka aykırılık görülmemiştir.
3) Diğer meslek mensuplarının sağlık hizmetlerinde iş ve görev tanımlarının yapıldığı Ek-2’nin “psikolog” başlıklı bölümünün (a) bendinin birinci tümcesinde geçen “klinik psikoloğun sorumluluğunda” ibaresinin iptali istemi bakımından;
1219 sayılı Kanun’un Ek 13. maddesinin (a) bendinde; “Klinik psikolog; psikoloji veya psikolojik danışma ve rehberlik lisans eğitimi üzerine klinik ortamlarda gerekli pratik uygulamaları içeren klinik psikoloji yüksek lisansı veya diğer lisans eğitimleri üzerine psikoloji veya klinik psikoloji yüksek lisansına ilaveten klinik psikoloji doktorası yapan sağlık meslek mensubudur.
Klinik psikolog, nesnel ve yansıtmalı ölçüm araçları, gözlem ve görüşme teknikleri kullanarak psikolojik değerlendirme ile uluslararası teşhis ve sınıflama sistemlerinde hastalık olarak tanımlanmayan ve nın da uygun bulduğu durumlarda psikoterapi işlemleri yapar. Hastalık durumlarında ise ancak ilgili uzman tabibin teşhisine ve tedavi için yönlendirmesine bağlı olarak psikoterapi uygulamalarını gerçekleştirir.
Psikoloji lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre nca uygun görülen psikolojinin tıbbi uygulamalarıyla ilgili sertifikalı eğitim almış ve yeterliliğini belgelemiş psikologlar sertifika alanlarındaki tıbbi uygulamalarda görev alabilirler.
Uzman tabibin teşhis ve yönlendirmesiyle ya da bağımsız olarak yapılabilecek mesleki uygulamalar, bu bentteki prensipler çerçevesinde nca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.” düzenlemesine yer verilmiştir.
Anılan Kanun’un Geçici 7. maddesinde de; “Bu maddenin yayımı tarihi itibarıyla, (…) (1) psikolojinin sertifikalı tıbbi uygulamalarında nca belirlenen sürelerde çalıştığını ve yeterli tecrübeyi kazandığını belgeleyen psikologlara, nca yapılacak sınavlarda başarılı olmak kaydıyla çalıştığı ve tecrübe kazandığı tıbbi uygulamalarda görev alma yetkisi verilir. Bu yetkinin verilmesine ilişkin usul ve esaslar nca belirlenir.” hükmü yer almıştır.
Dava konusu Yönetmelikte 1219 sayılı Kanun’un Ek 13. maddesi hükmüne uygun olarak klinik psikoloğa sağlık meslek mensuplarının iş ve görev tanımlarının yapıldığı EK-1’de yer verilmiş ve klinik psikologun görevleri aşağıdaki şekilde sayılmıştır:
“a) Uluslararası Hastalık Sınıflandırma (ICD – 10) listesinde F00 ile F99 kodları arasında yer alan hastalıklarda ilgili uzman tabibin teşhisine ve tedavi için yönlendirmesine bağlı olarak, hastalara eğitimini aldığı terapi ve psikolojik destek hizmetlerini verir.
b) Gözlem ve görüşme teknikleri kullanır; eğitimini almış olmak kaydı ile zeka, kişilik, gelişim, nöropsikolojik testler, ilgi, tutum ve uyum envanterleri gibi araçları uygular ve yorumlar.
c) Kullandığı ölçme, değerlendirme yöntemlerinin psikometrik özelliklerine, verdiği psikolojik hizmetlerin ya da eğitim programlarının etkinliğinin değerlendirilmesine yönelik çalışmalar/araştırmalar yapar.
ç) Eğitimini almış olduğu alanlarda hastalara, hasta yakınlarına, ekipteki tüm elemanlara insan ve davranışları hakkında kuramsal ve uygulamalı eğitimler verir.
d) Toplum ruh sağlığını korumaya yönelik faaliyetlere katılır, katkı sağlar.
e) Psikolojik değerlendirme ile hastalık olarak tanımlanmayan ve Ek-1/A de yer alan durumlarda eğitimini aldığı psikoterapi uygulamalarını yapar.
f) Gerekli durumlarda bireyler ya da aileleri için krize müdahale, travma ve afetlerde bireysel/grup psikolojik yardım ya da eğitimini aldığı psikoterapi uygulamalarını yapar ve/veya yapılmasını önerir.”
Psikologun iş ve görev tanımına ise, diğer meslek mensuplarının sağlık hizmetlerinde iş ve görev tanımlarının yapıldığı Ek-2’de yer verilmiş ve görev tanımı;
“Psikolog
a) Psikoloji lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre Bakanlıkça uygun görülen psikolojinin tıbbi uygulamalarıyla ilgili sertifikalı eğitim almış ve/veya yeterliliğini belgelemiş psikologlar, klinik psikoloğun sorumluğunda test teknik ve yöntemlerini uygular ve raporlar, hasta görüşmesi yapar. Psikolojik rehabilitasyon hizmeti, afet ve kriz ile özel alanlara yönelik psikolojik destek hizmeti verir. Taburcu olan hastaların izlem, görüşme, danışmanlık hizmetlerine katkı sağlar.
b) Uluslararası teşhis ve sınıflama sistemlerinde hastalık olarak tanımlanmayan psikologları doğrudan ilgilendiren durumlarda ayaktan, yatan ve kronik hastalığı olan hastalara ve yakınlarına klinik psikoloğun ve/veya psikiyatri uzmanının sorumluluğunda psikolojik destek hizmetleri verir.
c) Toplum ruh sağlığını korumaya yönelik faaliyetlerde görev alır.
ç) Çalıştıkları kurumlarda diğer çalışanlara yönelik psikolojik destek eğitimleri verir.
d) Psikoteknik değerlendirme yapar.
e) Eğitimini almış olduğu alanda hastalara, hasta yakınlarına, ekipteki tüm elemanlara duygu, düşünce, davranış ve bedensel hastalıkların ilişkileri, tutumların ve davranışların değiştirilmesi, stres gibi insan davranışları, hakkında kuramsal ve uygulamalı bilgi verir.” şeklinde yapılmıştır.
Davacı tarafından, maddenin (a) bendinin birinci tümcesinde geçen “klinik psikoloğun sorumluluğunda” ibaresinin, 1219 sayılı Kanun’un Ek-13. maddesinin “Psikoloji lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre nca uygun görülen psikolojinin tıbbi uygulamalarıyla ilgili sertifikalı eğitim almış ve yeterliliğini belgelemiş psikologlar sertifika alanlarındaki tıbbi uygulamalarda görev alabilirler.” hükmüne aykırı olduğu, kendi mesleğini yapabilecek olan psikologların Yönetmelik ile doğrudan doğruya klinik psikolog sorumluluğu altına alınmasının hukuka aykırı olduğu iddia edilerek iptali istenilmektedir.
Dava konusu düzenlemenin, 1219 sayılı Kanunun Ek 13. maddesiyle na verilen yetki çerçevesinde, klinik psikolog ve psikologların görev ve yetkilerinin belirlenmesine ilişkin olarak üniversiteler, sivil toplum örgütleri, saha çalışanları, Bakanlığın ilgili birim temsilcileri gibi alanın uzmanlarının katıldığı 14/07/2011 tarihli toplantıda verilen kararlar, yönetmelik taslağı hakkında alandaki derneklerden ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’ndan alınan görüşler ile unvanların kazanılmasındaki niteliksel ve niceliksel farklılık dikkate alınarak yapılmış olması karşısında idarenin takdir hakkı çerçevesinde tesis edilen dava konusu düzenlemede üst norma, kamu yararı ve hukuka aykırılık görülmemiştir.
Kaldı ki, 1219 sayılı Kanun’un Geçici 7. maddesi uyarınca lisans eğitimi üzerine ilgili mevzuatına göre nca uygun görülen psikolojinin tıbbi uygulamalarıyla ilgili sertifikalı eğitim almış ve yeterliliğini belgelemiş psikologların sertifika alanlarındaki tıbbi uygulamalarda görev almasına, ya da Ek 13. madde hükmü gereği psikologların klinik psikoloji alanında yüksek lisans yaparak klinik psikolog unvanı kazanmasına herhangi bir engel de bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle; davanın reddine, aşağıda dökümü yapılan yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen …-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, bu kararın tebliğini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 17/10/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.