Danıştay 15. Daire Başkanlığı         2015/3029 E.  ,  2017/6821 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ON BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2015/3029
Karar No : 2017/6821

Davacı :
Vekili :
Davalı :
Vekili :
Davanın Özeti : Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü’nün 05.02.2015 tarih ve 2015/KGDM-01-GENEL numaralı Genelgesi’nin 2. maddesinin; üç adet resmi plakalı aracı ile köyden il merkezine vatandaşların ihtiyacını gidermesi için kâr amacı güdülmeksizin taşımacılık yapıldığı, Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 2. maddesinde resmi taşıtlarla yapılan ve ticari olmayan taşımaların kapsam dışı bırakıldığı, taşıma haklarını kullanamamalarına yol açacağı ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : D4 yetki belgesi kapsamındaki taşımacılıklarda yetki Valiliklere bırakılmışken 11.06.2009 tarihinden itibaren bu taşımacılıkların Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamına alındığı ve D4 yetki belgelerinin Bakanlıkça düzenlendiği, yeni düzenlemelere uyum sağlanabilmesi amacıyla geçiş süreci öngörüldüğü, dava konusu Genelge’den önce de Y yetki belgelerinin D4 yetki belgesine dönüştürülmesi sırasında resmi plakalı taşıtların sayısına bakılmaksızın D4 yetki belgesine kaydedileceğinin düzenlendiği, kişilerin mağdur olmaması için bir geçiş süreci tanındığı, böyle bir sürecin öngörülmemesi halinde telafisi güç zararların söz konusu olacağı, dava konusu düzenlemelerde hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.

Düşüncesi : Dava konusu düzenlemede hukuka ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı :
Düşüncesi : Dava, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğünün 5.2.2015 tarih ve 2015/KGDM-01-GENEL No’lu Genelgesinin 2 No’lu bölümünün iptali istemiyle açılmıştır.
655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 2. maddesinin (a) fıkrasında, ulaştırma, denizcilik, haberleşme ve posta iş ve hizmetlerinin geliştirilmesi, kurulması, kurdurulması, işletilmesi, işlettirilmesi hususlarında, ilgili kurum ve kuruluşlarla koordinasyon içerisinde, milli politika, strateji ve hedefleri belirlemek ve uygulamak, gerektiğinde güncellemek Bakanlığın görevleri arasında sayılmıştır.
Yine aynı Kanun Hükmünde Kararnamenin 7. maddesinde, Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü’nün görevleri düzenlenmiş ve (a) fıkrasında, karayolu ulaştırması faaliyetlerinin ticari, ekonomik, sosyal ihtiyaçlara ve teknik gelişmelere bağlı olarak ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasını ve faaliyetlerin diğer ulaştırma türleriyle birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini sağlamak, (b) fıkrasında, karayolu taşımacılığı alanında taşımacı, organizatör, acente, komisyoncu, lojistik işletmecisi, terminal işletmecisi ve benzeri faaliyette bulunanların hizmet esasları, mali yeterlik ve mesleki saygınlık şartlarını belirlemek, bunları yetkilendirmek ve denetlemek, (f) fıkrasında ise karayolu taşımacılık faaliyetlerinde kullanılan her türlü taşıtın cins, kapasite, sahiplik, yaş ve benzeri yönden asgari niteliklerini belirlemek, Genel Müdürlüğün görevleri olarak belirlenmiştir.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu, karayolu taşımalarını ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlemek, taşımada düzeni ve güvenliği sağlamak, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarını belirlemek, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerini, haklarını ve sorumluluklarını saptamak, karayolu taşımalarının, diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla kabul edilmiş olup; bu Kanun’u uygulama görev ve yetkisi davalı Bakanlığa verilmiştir.
Anılan Kanun’un “Kapsam” başlıklı 2. maddesinde; “özel otomobillerle ve bunların römorklarıyla yapılan taşımalar, genel ve katma bütçeli dairelerle, il özel idareleri, belediyeler, üniversiteler ve kamu iktisadî teşebbüslerine ait otomobillerle yapılan taşımalar, Türk Silahlı Kuvvetlerine ait motorlu taşıt ve bunların römorkları ile yapılan taşımalar, lastik tekerlekli traktörlerle çekilen römorklarla yapılan taşımalar bu Kanun hükümlerine tâbi değildir.” denilmektedir.
Aynı Kanun’un 5. maddesinin 4. fıkrasında, taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın, yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği hükmüne; 34. maddesinde ise, taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususların; taşıma hizmetlerinin denetimi ve belge taleplerinin incelenmesi ile ilgili esasların ve Yasanın uygulanmasıyla ilgili diğer esas ve usullerin, Bakanlıkça hazırlanıp Resmî Gazetede yayımlanacak yönetmeliklerle düzenleneceği kuralına yer verilmiştir.
11.6.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 10. maddesinin 1. fıkrasında, bu Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunanların sayısı, yolcu ve eşya taşıma kapasiteleri ile bu husustaki potansiyel, yetki belgelerinde kayıtlı taşıtların durumu, haksız rekabetin önlenmesi, kamu yararının gözetilmesi, atıl kapasite oluşumunun ve kaynak israfının önlenmesi, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın, yetki belgelerinin verilmesi ve/veya sayısında, taşıt sayıları ve/veya kapasitelerinde, taşıma hatlarında veya güzergahlarında sınırlamalar, kısıtlamalar ve/veya belirli bir süreyle sınırlı geçici düzenlemeler yapabileceği, 24. maddesinin 1. fıkrasında; bu Yönetmelik kapsamındaki taşımalarda kullanılacak taşıtların bu maddede belirlenen şartlara uygun olması gerektiği belirtilerek, (a) bendinin 9 numaralı alt bendinde; D2 ve D4 yetki belgeleri eki taşıt belgelerine ticari otobüslerin kaydedilebileceği, 13 numaralı alt bendinde; D4 yetki belgesi eki taşıt belgelerine resmi taşıt veya resmi ticari taşıtların kaydedilemeyeceği düzenlenmiştir.
Anılan düzenlemelerle, D1, D2 ve D4 türü yetki belgelerinin, otobüsle yurtiçi ticari yolcu taşımacılığı yapacak gerçek ve tüzel kişilere verilebileceğinin, resmi taşıt veya resmi ticari taşıtlara verilemeyeceğinin öngörüldüğü anlaşılmaktadır.
Mülga 25.2.2004 tarihli yönetmeliğin 2. maddesi gereği yönetmelik kapsamı dışında bırakılarak ilgili Valilikler tarafından verilen Y türü yetki belgelerinin, 16.6.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği ile D4 yetki belgelerine çevrileceğinin ve bu belgelerin davalı idare tarafından düzenleneceğinin belirlenmesi üzerine, geçiş döneminin sorunsuz atlatılabilmesi, belge sahiplerinin kazanılmış haklarının ihlal edilmemesi ve taşıma faaliyetinin sekteye uğrayarak yolcuların mağdur edilmemesi gibi nedenlerle, hem anılan Yönetmelikte hem de sonradan yürürlüğe giren düzenleyici işlemlerde, bu süreç tamamlanıncaya kadar bazı özel düzenlemeler yapılmış ve ilgililere eksiklerini tamamlatmak için belli süreler tanınmıştır.
Bu bağlamda, Davalı idare tarafından çıkartılan ve D4 yetki belgesine ilişkin bulunan 2013/KDGM-07/YOLCU ve dava konusu 2015/KGDM-01-GENEL sayılı Genelgelerde, Y yetki belgesine kayıtlı resmi plakalı taşıtlar için D4 yetki belgesi düzenlenemeyecek olması nedeniyle, yeterli bir özel sektör taşımacılık kapasitesinin oluşturulmasını teminen bir süre daha resmi plakalı araçlarla yolcu taşımacılığı yapılmasına imkan tanınmıştır.
Kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer genel düzenleyici işlemlerde yer alan geçici maddeler ile belirtilen normların yürürlüğünden önceki olay ve durumlara ilişkin uygulama yöntemi, kapsamı ve yeni uygulamaya geçiş esaslarının düzenlenmesi ve bu amacın gerçekleşmesi ile geçici maddelerin işlevini yitireceği tartışmasızdır.
Olayda da, dava konusu madde ile Yönetmelikten ve Genelgeden önce alınmış olan belgeyle taşımacılık faaliyetinde bulunan resmi araçların 30.9.2015 tarihine kadar faaliyetlerinin devamına ve belli bir süre içinde Yönetmelikle getirilen yeni düzenlemelere uyumlarına olanak sağlanmakta olup, dava konusu düzenlemeyle tanınan sürenin de makul olduğu sonucuna ulaşıldığından, dava konusu düzenlemede hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenildikten sonra gereği görüşüldü:
Dava, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü’nün 05.02.2015 tarih ve 2015/KGDM-01-GENEL numaralı Genelgesi’nin 2. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
655 sayılı nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname’nin “Görevler” başlıklı 2. maddesinin (d) bendinde ulaştırma, denizcilik, haberleşme ve posta iş ve hizmetlerinin ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında sunulmasını sağlamak Bakanlığın görevleri arasında sayılmış, Bakanlığın hizmet birimi olan “Karayolu Düzenleme Genel Müdürlüğü” başlıklı 7. maddesinin (a) bendinde; karayolu ulaştırması faaliyetlerinin ticari, ekonomik, sosyal ihtiyaçlara ve teknik gelişmelere bağlı olarak ekonomik, seri, elverişli, güvenli, kaliteli, çevreye kötü etkisi en az ve kamu yararını gözetecek tarzda serbest, adil ve sürdürülebilir bir rekabet ortamında yapılmasını ve bu faaliyetlerin diğer ulaştırma türleriyle birlikte ve birbirlerini tamamlayıcı olarak hizmet vermesini sağlamak, (d) bendinde; karayolu taşımacılığı alanında taşımacı, organizatör, acente,  komisyoncu, lojistik işletmecisi, terminal işletmecisi ve benzeri faaliyette bulunanlar ile şoförler başta olmak üzere bu işlerde çalışanların mesleki yeterlik şartlarını belirlemek, bununla ilgili eğitim vermek veya verdirmek, sınav yapmak veya yaptırmak ve bunları yetkilendirmek ve denetlemek, (f) bendinde ise ; karayolu taşımacılık faaliyetlerinde kullanılan her türlü taşıtın cins, kapasite, sahiplik, yaş ve benzeri yönden asgari niteliklerini belirlemek Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğünün görevleri arasında sayılmış, “Düzenleme yetkisi” başlıklı 34. maddesinde ise; Bakanlığın; görev, yetki ve sorumluluk alanına giren ve kanunla belirlenmiş konularda idari düzenlemeler yapabileceği hüküm altına alınmıştır.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 1. maddesinde; Kanunun, karayolu taşımalarının ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlenmesi, taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarının belirlenmesi, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerinin, haklarının ve sorumluluklarının saptanması, karayolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesi ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasının sağlanması amacıyla çıkarıldığı, 2. maddesinin 3. fıkrasında; İl sınırları içerisindeki taşımalar ile yüz kilometreye kadar olan şehirlerarası taşımaların düzenlenmesi il ve ilçe trafik komisyonları ile işbirliği yapılmak suretiyle ilgili valiliklere, belediye sınırları içerisindeki şehiriçi taşımalar belediyelere bu Kanuna göre düzenlenecek yönetmelik esasları dahilinde bırakılabileceğinin belirtildiği, 5. maddesinin birinci fıkrasında; taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu belirtilmiş, 34. maddesinde ise; bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren altı ay içinde taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları düzenleyen yönetmeliklerin Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazetede yayımlanacağı belirtilmiştir.
11.06.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin yetki belgesi türlerini düzenleyen 6. maddesinin 4. maddesinin (ç) bendinde; D4 yetki belgesinin, taşıma mesafesine bakılmaksızın iliçi ve 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası tarifeli ve tarifesiz olarak ticari yolcu taşımacılığı yapacaklara verileceği, sadece tarifesiz taşımacılık yapmak üzere D4 yetki belgesi düzenlenmeyeceği, “Sınırlamalar, kısıtlamalar ve geçici düzenlemeler” başlıklı 10. maddesinin 1. fıkrasında; bu Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunanların sayısı, yolcu ve eşya taşıma kapasiteleri ile bu husustaki potansiyel, yetki belgelerinde kayıtlı taşıtların durumu, haksız rekabetin önlenmesi, kamu yararının gözetilmesi, atıl kapasite oluşumunun ve kaynak israfının önlenmesi, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın, yetki belgelerinin verilmesi ve/veya sayısında, taşıt sayıları ve/veya kapasitelerinde, taşıma hatlarında veya güzergahlarında sınırlamalar, kısıtlamalar ve/veya belirli bir süreyle sınırlı geçici düzenlemeler yapabileceği belirlenmiştir.
Dava konusu Genelge’nin 2. maddesinde;
“18.12.2012 tarih ve 2013/KDGM-07/YOLCU numaralı Genelgenin 3 üncü maddesinin (a) bendiyle; yetki belgelerinde kayıtlı resmi plakalı taşıtlarla yapılan yolcu taşımacılık faaliyetlerinin sonlandırılması halinde, özellikle belde belediyelerine ait zorunlu kamu hizmeti veren bir kısım belediye araçlarından yararlanan vatandaşların mağduriyet yaşayacağı Bakanlığımıza vaki müracaatlardan anlaşılmış olup, KTY hükümlerine uygun yeterli bir özel sektör taşımacılık kapasitesi oluşmasına imkan veirlmesini teminen “30.09.2014” tarihine kadar verilen sürenin, sadece resmi plakalı taşıtlar için uygulanmak üzere “30.09.2015” tarihine kadar uzatılması,” nın uygun görüldüğü düzenlemesine yer verilmiştir.
Dava konusu düzenlemede atıf yapılan 07/YOLCU numaralı Genelge’nin 3. maddesinin (a) bendinde ise; mevcut Y yetki belgesinin D4 yetki belgesiyle değiştirilmesi esnasında, sayısına bakılmaksızın D4 yetki belgesine kaydedilmiş olan Y yetki belgesinde kayıtlı 10 adetten fazla özmal taşıtlar ile sözleşmeli taşıtlar ve resmi plakalı taşıtlar için; geçerlilik süresi 31/12/2012 tarihinden önce biten yetki belgeleri için yetki belgesinin geçerlilik süresinin bitim tarihine kadar, geçerlilik süresi 31/12/2012 tarihinden sonra biten yetki belgeleri için ise 31/12/2012 tarihine kadar geçerli taşıt kartı düzenlendiği, D4 yetki belgesi eki taşıt belgesine yukarıdaki geçici/süreli düzenleme çerçevesinde kaydedilerek yetki belgesinin geçerlilik süresine bağlı olarak gerek bitim tarihi 31/12/2012’den önce gerekse bitim tarihi 31/12/2012 olacak şekilde taşıt kartı düzenlenmiş taşıtların; yenilenme esnasında düşümleri yapılmış olanlar dahil, ilgili yetki belgesi sahiplerinin talep etmeleri halinde 30/06/2013 tarihine kadar geçerli olacak şekilde taşıt belgesine kaydedileceği ve taşıt kartı ücreti alınarak taşıt kartı düzenleneceği kuralına yer verilmiştir.
Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin işlem tarihinde yürürlükte bulunan “Taşıtların yaşı, cinsi ve diğer şartlar” başlıklı 24. maddesine 23.10.2012 tarih ve 28450 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan değişiklik ile eklenen 13. fıkrasında; D4 yetki belgesi eki taşıt belgelerine resmî taşıt veya resmî ticari taşıtların kaydedilmeyeceği kurala bağlanmıştır.
Bu durumda dava konusu düzenleme ile D4 yetki belgesine mezuatta yer verilmesinden önce bu alanda Y yetki belgesine kayıtlı resmî plakalı taşıtlar ile taşımacılık faaliyetinde bulunanların, mevzuatta yapılan değişikliklere ve D4 yetki belgesinin dönüştürülmesi işlemlerine uyumunun sağlanması amacıyla Yönetmeliğin 10. maddesi uyarınca sınırlama, kısıtlama ve/veya belirli bir süreyle sınırlı geçici düzenlemeler yapma yetkisini haiz idarece, aynı Yönetmeliğin yukarıda aktarılan 24. maddesine uygun olarak düzenleme yapıldığı görüldüğünden dava konusu işlemde hukuka ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın REDDİNE, aşağıda dökümü yapılan …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen …-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, bu karara karşı tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu nezdinde temyiz isteminde bulunulabileceğinin taraflara duyurulmasına, 21/11/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.