Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2015/101 E. , 2018/3798 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ON BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2015/101
Karar No : 2018/3798
Temyiz Edenler (Davalılar) : 1-
2-
3-
Karşı Taraf ( (Davacı) :
Vekili :
İstemin Özeti : … 1. İdare Mahkemesi’nin 11/07/2014 tarih ve … sayılı kararının hukuka uygun olmadığı ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Düşüncesi : Eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olarak verilen dava konusu işlemlerin iptali yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenip, dosyadaki belgeler incelenerek gereği görüşüldü:
Dava; davacı kooperatif tarafından, … arasında yolcu taşımacılığı yapılabilmesi için izin verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin 22.03.2013 tarih ve 2013/09 sayılı … İl Trafik Komisyonu kararı ile 17.06.2013 tarih ve 2013/1 sayılı … İlçe Trafik Komisyonu kararı ve bu kararın onaylanmasına ilişkin 23.07.2013 tarih ve 2013/4 sayılı Amasya İl Trafik Komisyonu kararının iptali istemiyle açılmıştır.
… 1. İdare Mahkemesi’nce, davacı kooperatifin taşımacılık yapmak istediği … otogarı arasında taşıma yapan herhangi bir özel ve tüzel kişinin bulunmadığı ve bu alanda ihtiyaç bulunduğunun açık olduğu, davacı kooperatife … otogarı arasında doğrudan ve arada yolcu almaksızın ve indirmeksizin taşıma yapmak üzere izin verilmesi gerekirken bu yolda yapılan başvurunun reddine ilişkin dava konusu işlemlerde kamu yararı ile mevzuata ve hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptaline karar verilmiştir.
Davalı idareler tarafından, anılan İdare Mahkemesi kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 1. maddesinde; Kanunun, karayolu taşımalarının ülke ekonomisinin gerektirdiği şekilde düzenlenmesi, taşımada düzen ve güvenliğin sağlanması, taşımacı, acente ve taşıma işleri komisyoncuları ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği ve benzeri hizmetlerin şartlarının belirlenmesi, taşıma işlerinde istihdam edilenlerin niteliklerinin, haklarının ve sorumluluklarının saptanması, karayolu taşımalarının diğer taşıma sistemleri ile birlikte ve birbirini tamamlayıcı olarak hizmet vermesi ve mevcut imkânların daha yararlı bir şekilde kullanılmasının sağlanması amacıyla çıkarıldığı, 2. maddesinde; Kanunun, kamuya açık karayolunda motorlu taşıtlarla yapılan yolcu ve eşya taşımalarını, taşımacıları, taşıma acentelerini, taşıma işleri komisyoncularını, nakliyat ambarı ve kargo işletmecilerini taşıma işlerinde çalışanlar ile taşımalarda yararlanılan her türlü taşıt, araç, gereç, yapıları ve benzerlerini kapsadığı, 5. maddesinin birinci fıkrasında; taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, üçüncü fıkrasında; taşımacılara, yetki belgesinden ayrı olarak taşımalarda kullanılacak taşıtların niteliğini ve sayısını gösteren taşıt belgesi ile taşımacının taşıt belgesinde kayıtlı her taşıt için düzenlenen ve taşıtta bulunması gereken taşıt kartı verileceği, dördüncü fıkrasında; taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemelergetirebileceği, 34. maddesinde ise; bu Kanunun yürürlüğe girmesinden itibaren altı ay içinde taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları düzenleyen yönetmeliklerin Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazetede yayımlanacağı belirtilmiştir.
Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin ”Sınırlamalar, kısıtlamalar ve geçici düzenlemeler” başlıklı 10. maddesinde; ”Bu Yönetmelik kapsamında faaliyette bulunanların sayısı, yolcu ve eşya taşıma kapasiteleri ile bu husustaki potansiyel, yetki belgelerinde kayıtlı taşıtların durumu, haksız rekabetin önlenmesi, kamu yararının gözetilmesi, atıl kapasite oluşumunun ve kaynak israfının önlenmesi, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlık, yetki belgelerinin verilmesi ve/veya sayısında, taşıt sayıları ve/veya kapasitelerinde, taşıma hatlarında veya güzergahlarında sınırlamalar, kısıtlamalar ve/veya belirli bir süreyle sınırlı geçici düzenlemeler yapabilir. ” kuralı yer almıştır.
Öte yandan, 2918 sayılı Karayolu Trafik Kanunu’nun 12. maddesinde, il ve ilçe trafik komisyonlarının kuruluş ve görevleri belirlenmiş; bu kapsamda, karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları, çalıştırılabileceği yerler ile güzergahlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek söz konusu komisyonların görevleri arasında sayılmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; … arasında yolcu taşımacılığı yapan davacı kooperatif tarafından güzergah üzerindeki ilçe ve beldelerde yolcu alımı yapılmadan ve … ve … ilçe otogarlarına uğramadan 11 araç ile … güzergahında yolcu taşımacılığı yapmak istemiyle 22.02.2013 tarihinde davalı ‘na başvurulduğu, bu başvuru üzerine talep edilen güzergahta yapılacak yolcu taşımacılığında sakınca olup olmadığının bildirilmesi istemiyle ‘ne görüş sorulduğu, talebi değerlendirmek üzere toplanan … İl Trafik Komisyonu tarafından 22.03.2013 tarih ve 2013/09 sayılı kararı ile İl Trafik Komisyonunun daha önceki toplantılarında illerine komşu il veya ilçelerden yapılan taleplerin değerlendirildiği ve arada ilçe atlanarak il merkezine herhangi bir güzergah verilmediği, talep edilen güzergah üzerindeki … arasında yeterli sayıda toplu taşıma aracı bulunduğu, atıl kapasite oluşmaması için … ilçesinden hareketle … otogarına yolcu taşımacılığı yapılmasının uygun olmadığına, … ilçesi arası güzergah talebi olması halinde konunun ayrıca değerlendirileceğine karar verildiği, bu karar üzerine … İlçe Trafik Komisyonu’nun 17.06.2013 tarih ve 2013/1 sayılı kararı ile … İl Trafik Komisyonu kararına istinaden davacı kooperatifin talebinin reddedildiği ve … İl Trafik Komisyonu’nun 23.07.2013 tarih ve 2013/4 sayılı kararı ile de … İlçe Trafik Komisyonu kararının onaylandığı, davacı tarafından talebinin reddine ilişkin anılan İl/İlçe Trafik Komisyonu kararlarının iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İdari faaliyetlerin amacı kamu yararının sağlanmasıdır. Bu nedenle, idare, idari işlemlerin hangi sebebe ve hukuki nedenlere dayalı olarak tesis edildiğini ve hangi amaca yönelik olduğunu açıklamalıdır. Aynı zamanda, gösterilen sebep ve amacın gerekli ve yeterli inceleme, araştırma ve somut nedenlere dayanması gereklidir.
Buradan hareketle; il ve ilçe trafik komisyonlarınca, kendilerine yapılan müracaatlar üzerine bir alt komisyon kurulmak suretiyle güzergahın ve güzergahta çalışan araçların sayısı, niteliği, güzergahta yeni araca ihtiyaç olup olmadığı eğer ihtiyaç var ise kaç adet ve hangi niteliklere sahip araçlara ihtiyaç olduğu yönünde yeterli araştırma ve inceleme yapılması zorunludur.
Yukarıda aktarılan mevzuat uyarınca, aynı güzergahta yolcu taşımacılığı yapmak için birden fazla kişi ya da kuruluşun başvurması veya güzergaha katılmak isteyen yeni taşımacıların bulunması talep edildiğinde; il veya ilçe trafik komisyonunca yapılacak değerlendirme yapılmadan önce söz konusu güzergahta yer alan yerleşim birimlerinin, birden fazla taşımacıya ihtiyacı olup olmadığının, bu kapsamda halihazırdaki yolcu ve koltuk sayılarının somut olarak (belge ve rakamlarla) araştırılarak ortaya konulması gerekmektedir.
Somut uyuşmazlıkta; davacı kooperatifin talebinin reddine ilişkin dava konusu İl/İlçe Trafik Komisyonu kararlarının herhangi bir alt komisyon raporu veya somut veriye dayanmadığı görülmekle birlikte İdare Mahkemesi’nce, davacı kooperatif tarafından talep edilen güzergahta ihtiyaç bulunduğu değerlendirmesi dikkate alındığında; yukarıda aktarıldığı üzere söz konusu güzergahta mevcut yolcu taşımacılığı yapan araç bulunup bulunmadığı mevcut ise bu araçların yeterli olup olmadığı, yolcu kapasitesini karşılayıp karşılamadıkları ya da davacı kooperatife izin verilmesi halinde atıl kapasite veya kaynak israfının oluşup oluşmayacağı hakkında herhangi bir araştırma yapılmadığı gibi bu hususların ve bilhassa Mahkeme kararına gerekçe gösterilen ihtiyaç unsurunun herhangi bir somut bilgi veya belgeyle ortaya konulamadığı görülmektedir.
Bu durumda, İdare Mahkemesince; uyuşmazlık konusu güzergahta keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle ihtiyaç, güzergahın uzunluğu, yolcu sayısı, güzergahta çalışan mevcut kooperatiflere ait araçların kapasitesi, nitelik ve niceliği gibi hususlar araştırılarak, mevcut arz / talep dengesi gözetilmek suretiyle bir karar verilmesi gerekirken salt … otogarı arasında taşıma yapan herhangi bir özel ve tüzel kişinin bulunmadığı, bu nedenle ihtiyaç bulunduğu, davacının talebinin reddine ilişkin dava konusu işlemlerde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle iptalleri yolunda verilen kararın eksik inceleme ve araştırmaya dayandığı sonucuna varılmaktadır.
Bu nedenle eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olarak dava konusu işlemleri iptal eden İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, … 1. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve … sayılı kararının BOZULMASINA, yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun 18.06.2014 gün ve 6545 sayılı Kanunla eklenen Geçici 8. maddesinin 1. fıkrası ve 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 11/04/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.