Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2014/9344 E. , 2017/7285 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ON BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2014/9344
Karar No : 2017/7285
Davacı :
Vekili :
Davalılar : 1-
Vekili :
2-
Vekili :
3-
Davanın Özeti : Davacının 28.12.2012 tarihinde satın aldığı aracın Motorlu Araçlar Taşıt Tescil Belgesinde ilk muayene süresinin 22.05.2013 olarak kaydına ilişkin işlemin ve bu işlemin dayanağı olan araç muayene başlangıç tarihinin uygunluk belge tarihinden itibaren hesaplanmasına ilişkin …’nün 26.01.2011 tarih ve 27045 sayılı düzenleyici işleminin; aracına ilişkin muayene başlangıç tarihinin mevzuat gereği trafiğe çıkış tarihi olması gerektiği, kanun ve yönetmeliklerde aracın uygunluk belgesindeki tarihin muayene süresinde dikkate alıncağına dair herhangi bir hüküm bulunmamasına rağmen bu hususun 21.10.2010 tarihinde Maliye, Sanayi ve Ticaret, Ulaştırma ve temsilcileri tarafından yapılan bir toplantıda belirlenmesinin hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek iptali istenilmektedir.
Davalı ‘nın Savunmasının Özeti : 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 34. maddesinde; trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik şartlara uyup uymadığı ekonomik yapıları da, dikkate alınmak suretiyle belirli zamanlarda muayene edilerek tespit edileceği, 35. maddesinde; araçların muayeneleri Ulaştırma Bakanlığına ait muayene istasyonlarında veya bu Bakanlık tarafından işletme yetki belgesi ile yetki verilmesi halinde ise, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait muayene istasyonlarında yapılacağı, Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 67. maddesinde; teknik şartlara uygun durumda olmayan araçların trafiğe çıkarılmasının yasak olduğu ve araçların cinslerine, kullanım amaç ve şekillerine göre muayene sürelerinin, Ulaştırma Bakanlığınca araç muayenesi ile ilgili olarak çıkarılan yönetmelikte belirleneceğinin hüküm altına alındığı, Araç Muayene İstasyonlarının Açılması, İşletilmesi ve Araç Muayenesi Hakkında Yönetmeliğin 14. maddesinde ise araçların muayene sürelerinin düzenlendiği ve bu hükümler doğrultusunda muayene başlangıç tarihinin oluşturulan komisyon marifetiyle belirlenmesinin hukuka uygun olduğu, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Davalı ‘nün Savunmasının Özeti : 2918 sayılı Kanunun 34. maddesinde; trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik şartlara uyup uymadığı ekonomik yapıları da, dikkate alınmak suretiyle belirli zamanlarda muayene edilerek tespit edileceği, 35. maddesinde; araçların muayeneleri Ulaştırma Bakanlığına ait muayene istasyonlarında veya bu Bakanlık tarafından işletme yetki belgesi ile yetki verilmesi halinde ise, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait muayene istasyonlarında yapılacağı, Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 67. maddesinde; teknik şartlara uygun durumda olmayan araçların trafiğe çıkarılmasının yasak olduğu ve araçların cinslerine, kullanım amaç ve şekillerine göre muayene sürelerinin, Ulaştırma Bakanlığınca araç muayenesi ile ilgili olarak çıkarılan yönetmelikte belirleneceğinin hüküm altına alındığı, Araç Muayene İstasyonlarının Açılması, İşletilmesi ve Araç Muayenesi Hakkında Yönetmeliğin 14. maddesinde ise araçların muayene sürelerinin düzenlendiği bu hükümler doğrultusunda tesis edilen işlemlerin hukuka uygun olduğu, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Davalı ‘nin Savunmasının Özeti : ‘nün 26.01.2011 tarih ve 27045 sayılı yazısına dayanılarak aracın ilk muayene tarihinin belirlendiği, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Düşüncesi : 2918 sayılı Kanunun 34. maddesinde; motorlu araçların muayenelerinin, yönetmelikte belirtilen süreler içinde yaptırılmasının zorunlu olduğu, Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 67. maddesinde ise araçların cinslerine, kullanım amaç ve şekillerine göre muayene sürelerinin, Ulaştırma Bakanlığınca araç muayenesi ile ilgili olarak çıkarılan yönetmelikte belirtileceği düzenlemeleri yer aldığından araçların ilk muayene başlangıç tarihlerini düzenleyen dava konusu 26.01.2011 tarih ve 27045 sayılı işlem ile bu işleme dayanılarak tesis edilen bireysel işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı, dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı :
Düşüncesi : Dava; davacının 28.12.2012 tarihinde satın aldığı aracın Motorlu Araçlar Taşıt Tescil Belgesinde ilk muayene süresinin 22.05.2013 olarak kaydına ilişkin işlemin ve bu işleme dayanak alınan araç muayene başlangıç tarihinin uygunluk belge tarihinden itibaren hesaplanmasına ilişkin nün 26.1.2011 gün ve 27045 sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun 34’üncü maddesinde; “Trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik şartlara uyup uymadığı ekonomik yapıları da, dikkate alınmak suretiyle belirli zamanlarda muayene edilerek tespit edilir. Bu Kanuna göre, yaptırılması zorunlu olan mali sorumluluk sigortası geçerli teminat tutarları üzerinden yaptırılmamış araçlar, muayeneye alınmazlar.Motorlu araçların muayenelerinin, yönetmelikte belirtilen süreler içinde yaptırılması zorunludur. Muayene süresi dolmadan kazaya karışması sonucu yetkili zabıtaca muayenesi gerekli görülenler ile üzerinde değişiklik yapılan araçların ayrıca özel muayenesi zorunludur. Bu muayeneler öncelikle yapılır.Karayollarında kullanılmakta olan araçların, teknik şartlara uyup uymadığı trafik zabıtasınca kontrol edilerek her an muayeneleri yapılabilir…” hükmüne, 35’inci maddesinde ise; “Araçların muayeneleri Ulaştırma Bakanlığına ait muayene istasyonlarında veya bu Bakanlık tarafından işletme yetki belgesi ile yetki verilmesi halinde ise, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait muayene istasyonlarında yapılır. Yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler, bu yetkilerini Ulaştırma Bakanlığının onayı ile alt işleticilere aynı standartları sağlamak koşulu ile devredebilirler. Bu devir, yetki verilen gerçek ve tüzel kişilerin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. Bu istasyonların yönetmelikler doğrultusunda aranan nitelik ve şartlara uygunluğunun saptanması sonucunda işletme belgesi Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilir…” hükmüne yer verilmiştir.
Karayolları Trafik Yönetmeliğinin 67’nci maddesinde; “Teknik şartlara uygun durumda olmayan araçların trafiğe çıkarılması yasaktır. Araçların cinslerine, kullanım amaç ve şekillerine göre muayene süreleri, Ulaştırma Bakanlığınca araç muayenesi ile ilgili olarak çıkarılan yönetmelikte belirtilir. Muayene süresi dolmasa bile kazaya karışması sonucu yetkili zabıtaca muayenesi gerekli görülenler ile üzerinde değişiklik yapılan araçların ayrıca, özel muayenesi
zorunludur.Karayoluna çıkmış olan her türlü motorlu aracın, teknik şartlara uyup uymadığı trafik zabıtasınca kontrol edilerek, uygunsuzluğu tespit edilenler, haklarında bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (Ek:40)’taki Uygunsuzluk Tespit Tutanağı düzenlenmek suretiyle muayene istasyonlarına sevk edilir.”hükmü, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun değişik 35.i maddesine dayanılarak çıkarılan Araç Muayene İstasyonlarının Açılması, İşletilmesi ve Araç Muayenesi Hakkında Yönetmeliğin “Muayene Süresi” başlıklı 14. maddesinde ise; “Araçlar cinslerine, kullanma amaç ve şekillerine uygun olarak periyodik muayeneye tabidir. Buna göre;a) Hususi otomobiller ile bunların her türlü römorkları ilk üç yaş sonunda ve devamında her iki yılda bir,b) Resmi otomobiller ile bunların her türlü römorkları (Değişik ibare:RG-7/1/2010-27455) ilk üç yaş sonunda ve devamında iki yılda bir,c) Lastik tekerlekli traktörler ile bunların her türlü römorkları ilk üç yaş sonunda ve devamında üç yılda bir,d) İki veya üç tekerlekli araçlar ve bunların her türlü römorkları, ilk üç yaş sonunda ve devamında iki yılda bir,e) Diğer bütün motorlu araçlar ile bunların her türlü römorkları ilk bir yaş sonunda ve devamında yılda bir,periyodik muayeneye tabi tutulur.Askeri araçlarla, iş makinesi türünden araçların muayeneleri, tescilini yapan kuruluşlarca yapılır.Muayene süresi dolmasa bile kazaya karışması sonucu yetkili zabıtaca muayenesi gerekli görülenler ile üzerinde değişiklik yapılan araçların ayrıca özel muayenesi zorunludur.Karayoluna çıkmış olan araçların, teknik şartlara uyup uymadığı trafik zabıtasınca kontrol edilerek uygunsuzluk tespit edilenler, her an muayene istasyonlarına sevk edilip muayeneleri yaptırılabilir. Bu durumda trafik zabıtasınca bir “Uygunsuzluk Tespit Tutanağı” düzenlenir. Bu tutanak olmaksızın muayene istasyonuna sevk yapılamaz.” hükmü yer almaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, 21.10.2010 tarihinde .., … Bakanlığı ve temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantıda; “İlk defa tescili yapılacak araçlarda muayene başlangıç tarihi olarak, ülkemizde üretilen veya toplu olarak ithal edilen araçlarda uygunluk belge tarihinin, ülkemizde münferit olarak ithal edilen araçlarda ise model yılı ve/veya gümrük beyanname tarihinin esas alınması (aracın model yılının esas alınması halinde, ilk muayene süresi başlangıç tarihinin 1 Haziran olarak kabul edilmesi), yukarıda belirtilen başlangıç tarihine, araç cinsine göre yönetmelikte belirtilen süre eklenerek aracın tescilinden sonraki ilk muayene geçerlilik tarihinin belirlenmesi”nin kararlaştırıldığı, 81 İl Valiliğine yazılan ve dava konusu edilen 26.01.2011 tarih ve 27045 sayılı işlemle de uygulamanın bu şekilde yapılarak herhangi bir aksaklığa meydan verilmemesi hususunda ilgili personelin uyarılmasına karar verildiği, davacı tarafından 28.12.2012 tarihinde satın alınan aracın ilk muayene tarihinin tescil belgesine yukarıda anılan işlem doğrultusunda araç uygunluk belgesinin alındığı 22.05.2012 tarihi baz alınarak 22.05.2013 tarihinin yazılması üzerine tescil belgesindeki bu işlemin ve dayanak olan işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinde ilk defa tescili yapılacak araçların periyodik muayene süreleri ve muayeneleri nerede yaptıracaklarına ilişkin düzenlemelerin bulunduğu, ancak ilk defa tescil edilecek araçlarda muayene başlangıç tarihi olarak hangi tarihin esas alınacağına ilişkin herhangi bir düzenlemenin yer almadığı görülmektedir.
Bu durumda Kanun ve ilgili yönetmeliklerde herhangi bir düzenleme bulunmamasına rağmen ilk defa tescili yapılacak araçların muayene başlangıç sürelerinin yasal dayanağı ve niteliği davalı idarelerce açıklanamayan bir komisyonca bilimsel veri ve çalışmalara dayanmayan bir şekilde belirlenmesinde ve bu belirleme doğrultusunda davacının satın almış olduğu araca ait tescil belgesindeki ilk muayene geçerlilik süresinin 22.05.2013 tarihi olarak belirlenmesine ilişkin işlemlerde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Açıklanan nedenle, 28.12.2012 tarihinde satın alınan aracın Motorlu Araçlar Taşıt Tescil Belgesinde ilk muayene süresinin 22.05.2013 olarak kaydedilmesine ilişkin işlem ile nün 26.1.2011 gün ve 27045 sayılı işleminin iptaline karar verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Hüküm veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce tetkik hakiminin açıklamaları dinlenildikten sonra gereği görüşüldü:
Dava; davacının 28.12.2012 tarihinde satın aldığı aracın Motorlu Araçlar Taşıt Tescil Belgesinde ilk muayene süresinin 22.05.2013 olarak kaydına ilişkin işlemin ve bu işlemin dayanağı olan araç muayene başlangıç tarihinin uygunluk belge tarihinden itibaren hesaplanmasına ilişkin ‘nün 26.01.2011 tarih ve 27045 sayılı düzenleyici işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun “Araçların muayenesi” başlıklı 34. maddesinde; “Trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik şartlara uyup uymadığı ekonomik yapıları da, dikkate alınmak suretiyle belirli zamanlarda muayene edilerek tespit edilir. Bu Kanuna göre, yaptırılması zorunlu olan mali sorumluluk sigortası geçerli teminat tutarları üzerinden yaptırılmamış araçlar, muayeneye alınmazlar. Motorlu araçların muayenelerinin, yönetmelikte belirtilen süreler içinde yaptırılması zorunludur. Muayene süresi dolmadan kazaya karışması sonucu yetkili zabıtaca muayenesi gerekli görülenler ile üzerinde değişiklik yapılan araçların ayrıca özel muayenesi zorunludur. Bu muayeneler öncelikle yapılır. Karayollarında kullanılmakta olan araçların, teknik şartlara uyup uymadığı trafik zabıtasınca kontrol edilerek her an muayeneleri yapılabilir…” hükmüne, “Muayeneye yetkili kuruluşlar” başlıklı 35. maddesinde ise; “Araçların muayeneleri Ulaştırma Bakanlığına ait muayene istasyonlarında veya bu Bakanlık tarafından işletme yetki belgesi ile yetki verilmesi halinde ise, yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait muayene istasyonlarında yapılır. Yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler, bu yetkilerini Ulaştırma Bakanlığının onayı ile alt işleticilere aynı standartları sağlamak koşulu ile devredebilirler. Bu devir, yetki verilen gerçek ve tüzel kişilerin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. Bu istasyonların yönetmelikler doğrultusunda aranan nitelik ve şartlara uygunluğunun saptanması sonucunda işletme belgesi Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilir…” hükmüne yer verilmiştir.
Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 67. maddesinde; “Teknik şartlara uygun durumda olmayan araçların trafiğe çıkarılması yasaktır. Araçların cinslerine, kullanım amaç ve şekillerine göre muayene süreleri, Ulaştırma Bakanlığınca araç muayenesi ile ilgili olarak çıkarılan yönetmelikte belirtilir. Muayene süresi dolmasa bile kazaya karışması sonucu yetkili zabıtaca muayenesi gerekli görülenler ile üzerinde değişiklik yapılan araçların ayrıca, özel muayenesi zorunludur. Karayoluna çıkmış olan her türlü motorlu aracın, teknik şartlara uyup uymadığı trafik zabıtasınca kontrol edilerek, uygunsuzluğu tespit edilenler, haklarında bu Yönetmeliğin ekinde yer alan (Ek:40)’taki Uygunsuzluk Tespit Tutanağı düzenlenmek suretiyle muayene istasyonlarına sevk edilir.” hükmü yer almaktadır.
2918 sayılı Kanunun değişik 35. maddesine dayanılarak çıkarılan Araç Muayene İstasyonlarının Açılması, İşletilmesi ve Araç Muayenesi Hakkında Yönetmeliğin “Muayene Süresi” başlıklı 14. maddesinde ise; “Araçlar cinslerine, kullanma amaç ve şekillerine uygun olarak periyodik muayeneye tabidir. Buna göre; a) Hususi otomobiller ile bunların her türlü römorkları ilk üç yaş sonunda ve devamında her iki yılda bir, b) Resmi otomobiller ile bunların her türlü römorkları ilk üç yaş sonunda ve devamında iki yılda bir, c) Lastik tekerlekli traktörler ile bunların her türlü römorkları ilk üç yaş sonunda ve devamında üç yılda bir, d) İki veya üç tekerlekli araçlar ve bunların her türlü römorkları, ilk üç yaş sonunda ve devamında iki yılda bir, e) Diğer bütün motorlu araçlar ile bunların her türlü römorkları ilk bir yaş sonunda ve devamında yılda bir, periyodik muayeneye tabi tutulur. Askeri araçlarla, iş makinesi türünden araçların muayeneleri, tescilini yapan kuruluşlarca yapılır. Muayene süresi dolmasa bile kazaya karışması sonucu yetkili zabıtaca muayenesi gerekli görülenler ile üzerinde değişiklik yapılan araçların ayrıca özel muayenesi zorunludur. Karayoluna çıkmış olan araçların, teknik şartlara uyup uymadığı trafik zabıtasınca kontrol edilerek uygunsuzluk tespit edilenler, her an muayene istasyonlarına sevk edilip muayeneleri yaptırılabilir. Bu durumda trafik zabıtasınca bir “Uygunsuzluk Tespit Tutanağı” düzenlenir. Bu tutanak olmaksızın muayene istasyonuna sevk yapılamaz.” hükmü yer almaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden, 21/10/2010 tarihinde …, …, … Bakanlığı ve temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantıda; “İlk defa tescili yapılacak araçlarda muayene başlangıç tarihi olarak, ülkemizde üretilen veya toplu olarak ithal edilen araçlarda uygunluk belge tarihinin, ülkemizde münferit olarak ithal edilen araçlarda ise model yılı ve/veya gümrük beyanname tarihinin esas alınması (aracın model yılının esas alınması halinde, ilk muayene süresi başlangıç tarihinin 1 Haziran olarak kabul edilmesi), yukarıda belirtilen başlangıç tarihine, araç cinsine göre yönetmelikte belirtilen süre eklenerek aracın tescilinden sonraki ilk muayene geçerlilik tarihinin belirlenmesi”nin kararlaştırıldığı, 81 İl Valiliğine yazılan ve dava konusu edilen 26/01/2011 tarih ve 27045 sayılı işlemle de uygulamanın bu şekilde yapılarak herhangi bir aksaklığa meydan verilmemesi hususunda ilgili personelin uyarılmasına karar verildiği, davacı tarafından 28/12/2012 tarihinde satın alınan aracın ilk muayene tarihinin tescil belgesine yukarıda anılan işlem doğrultusunda araç uygunluk belgesinin alındığı 22/05/2012 tarihi baz alınarak 22/05/2013 tarihinin yazılması üzerine tescil belgesindeki bu işlemin ve dayanak olan işlemin iptali istemiyle bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlık, ilk defa tescili yapılacak araçlarda muayene başlangıç tarihi olarak hangi tarihin esas alınacağı hususundan kaynaklanmaktadır. Zira, yukarıda metnine yer verilen kanun ve yönetmelik hükümlerinde muayene başlangıç tarihine ilişkin herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
Hal böyle olunca, …, …, … Bakanlığı ve temsilcilerinin katılımıyla yapılan toplantı neticesinde, ilk defa tescili yapılacak araçlarda muayene başlangıç tarihi olarak, ülkemizde üretilen veya toplu olarak ithal edilen araçlarda uygunluk belge tarihinin, ülkemize münferit olarak ithal edilen araçlarda ise model yılı ve/veya gümrük beyanname tarihinin esas alınması yönünde karar alınmıştır.
Ancak, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun “Araçların muayenesi” başlıklı 34. maddesinde; motorlu araçların muayenelerinin, yönetmelikte belirtilen süreler içinde yaptırılmasının zorunlu olduğu kuralına yer verilmiş; Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 67. maddesinde; araçların cinslerine, kullanım amaç ve şekillerine göre muayene sürelerinin, Ulaştırma Bakanlığınca araç muayenesi ile ilgili olarak çıkarılan yönetmelikte belirtileceği kurallarına yer verilmiştir.
Yukarıda anılan yasal düzenlemelerin değerlendirilmesinden; motorlu araçların muayene sürelerinin Yönetmelikte düzenlenebileceği sonucuna varılmaktadır. Bu sebeple, ilk defa tescili yapılacak araçlarda muayene başlangıç tarihinin de, ancak Yönetmelikle düzenlenebileceği hususunda tereddüt bulunmamaktadır.
Bu durumda, ilk defa tescili yapılacak araçlarda muayene başlangıç tarihinin belirlenmesine ilişkin Kanunda öngörülen usule aykırı olarak yapılan düzenlemede hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davacıya ait aracın ilk muayene tarihinin 22.05.2013 olarak kaydına ilişkin işlemin ve bu işlemin dayanağı olan araç muayene başlangıç tarihinin uygunluk belge tarihinden itibaren hesaplanmasına ilişkin ‘nün 26.01.2011 tarih ve 27045 sayılı düzenleyici işleminin İPTALİNE, aşağıda dökümü yapılan …-TL yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen …-TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, bu karara karşı tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu nezdinde temyiz isteminde bulunulabileceğinin taraflara duyurulmasına, 06/12/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.