15. Daire         2014/6601 E.  ,  2018/7176 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ON BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2014/6601
Karar No : 2018/7176

Davacı :
Vekili :
Davalı :
Vekili : Av.
Davanın Özeti : Dava;….. tarafından çıkarılan ve 18 Haziran 2014 tarihli, 29034 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Süreli Yayın Kuruluşlarınca Düzenlenen Promosyon Uygulamalarına İlişkin Yönetmelik”in 5. maddesi ile Geçici 1. maddesinin; dava konusu yönetmeliğin 5. maddesinde promosyon uygulamalarında verilebilecek mal ve hizmetlerin tahdidi olarak sıralandığı, bu ürün ve hizmetler dışında herhangi bir mal veya hizmetin verilemeyeceği hüküm altına alındığı, yönetmelikte tahdidi olarak sayılan süreli yayın amaçlarına uygun ürün ve hizmetlerin zamanın gereklerine uygun olmaktan çok uzak,teknolojik gelişmeler ve tüketici tercihleri ile bağdaşmadığı, bu ürün ve hizmetlerin mülga 4077 sayılı Yasanın 11. maddesinde örnek olarak gösterildiği, bu ve benzeri süreli yayıncılık amaçlarına aykırı olmayan kültürel ürünler dışındaki ürün ve hizmetlerin verilebileceğinin belirtildiği, 4077 sayılı Yasa yürürlükte iken süreli yayıncılık amacına aykırı olmayan ürün ve hizmetlerin promosyon olarak verilebildiği şuan uygulamanın daraltıldığı, süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen promosyon kampanyalarına aşırı sınırlama getirilmesinin düşünce ve ifade özgürlüğünü ihlal edici hale gelmesine neden olacağı, 6502 sayılı Yasa ve buna dayanılarak çıkan dava konusu yönetmelikte ” süreli yayıncılık amaçlarının” belirlenmediği, düzenlemede yer alan süreli yayıncılık amaçlarına uygun kültürel ürün ve hizmetlerin kapsamının amaca uygunluğunun ne suretle belirlendiğinin belirsiz olduğu, süreli yayıncılık amaçları tespit edilmeden hangi ürün veya hizmetin promosyon olarak dağıtılabileceğinin belirlenemeyeceği, süreli yayının tek amacının haber vermek olduğunu düşünmenin son derece yanlış bir sonuca varılmasına sebep olduğu, tüketicinin haklarını gözeterek çağın gelişen ihtiyaçları nazara alınarak kişisel gelişimi sağlamaya yönelik eğitim, kültür, sanat ana temasını işleyen ürün ve hizmetlerinde promosyon olarak verilmesine olanak tanınması gerektiği, 6502 sayılı Yasa 84. maddesi gereği sektör temsilcilerinden görüş alınmadan hazırlandığı, yasanın yürülüğe girmesini takip eden 1 ay gibi kısa bir süre zarfında Yönetmelik yayınlanması ve Geçici 1. Madde de ” yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce başlatılan ve devam eden promosyon kampanyaları hakkında bu yönetmelik hükümleri uygulanmaz.” denildiği, ancak yürürlüğe girmesinden önce sözleşmesi yapılmış yayın sahibinden kaynaklanmayan sebepler yüzünden (üretimin uzun sürmesi yurtdışından getirtilmesi gibi) duyurusu yapılmamış başlanılamamış promosyon uygulamalarının kapsam dışı bırakıldığı, ileri sürülerek iptali istemiyle açılmıştır.
Savunmanın Özeti: Basın kuruluşlarınca tiraj arttırmak amacıyla günlük tüketim maddelerinden başlatılan giderek çamaşır makinelerine kadar ulaşan ek ürün kampanyalarının adeta promosyon savaşlarına döndüğü, taahhüt edilen ürünlerin tüketiciye tesliminde aksaklık olmasa bile basın kuruluşlarının bu tür kampanyalarından dolayı yaratılan haksız rekabet nedeniyle ürünleri üreten sanayici, ticaret erbabı ve tüketicilerin zarar gördüğü belirtilerek, kanun koyucunun asıl amacının promosyon kampanyalarına konu olan ürünleri üreten yerli üretici ve ticaret erbabının menfaatlerinin korunması olduğu, dava konusu yönetmeliği hazırlarken kamu kurum ve kuruluşlarının, meslek örgütlerinin, tüketici örgütlerinin görüşünün alındığı, dava konusu düzenlemenin amacının süreli yayın kuruluşlarının ana işlevi olan yayın ve habercilikten uzaklaşarak rakipleriyle promosyonlar üzerinden rekabete girmesinin önlenerek tüketicilerinin zarar görmesinin engellenmesi olduğu, promosyonun uzakdoğu menşeili düşük standartlı sağlıksız ürünlerin sunulmasına neden olurken küçük esnafı da olumsuz etkilediği, geçiş hükümleri konularak geçici maddelerle de uyum sürecinin sağlandığı, yasal dayanaktan yoksun davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Tetkik Hakimi Düşüncesi : Dava konusu işlemde hizmet gereklerine ve kamu yararına aykırı bir yön bulunmadığı için davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı Düşüncesi : Dava; …..çıkarılan ve 18 Haziran 2014 tarihli, 29034 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren “Süreli Yayın Kuruluşlarınca Düzenlenen Promosyon Uygulamalarına İlişkin Yönetmelik”in 5. maddesi ile geçici 1. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
6502 sayılı Kanunun süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen promosyon uygulamaları ile ilgili düzenleme getiren 53. maddesinin 1.fıkrasında: “Süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen ve her ne amaç ve şekilde olursa olsun, bilet, kupon, iştirak numarası, oyun, çekiliş ve benzeri yollarla süreli yayın dışında ikinci bir mal veya hizmetin verilmesinin taahhüt edildiği veya verildiği promosyon uygulamalarında, yönetmelikle belirlenen süreli yayıncılık amaçlarına uygun kültürel mal veya hizmetler dışında başka bir mal veya hizmet verilemez.” hükmü yer almış; aynı maddenin 7.fıkrasında da “Promosyon uygulamalarına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.” hükmüne yer verilmiştir.
6502 sayılı Kanun’un 53. ve 84. maddelerine dayanılarak hazırlanan Süreli Yayın Kuruluşlarınca Düzenlenen Promosyon Uygulamalarına İlişkin Yönetmeliğin Promosyon uygulamasının konusu başlıklı iptali istenilen 5. Maddesinde, ” (1) Süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen ve her ne amaç ve şekilde olursa olsun, bilet, kupon, iştirak numarası, oyun, çekiliş ve benzeri yollarla süreli yayın dışında ikinci bir mal veya hizmetin verilmesinin taahhüt edildiği veya verildiği promosyon uygulamalarında;a) Kitap, dergi, ansiklopedi, b) Harita, atlas, yerküre, c) Bayrak, afiş, poster, ç) Ajanda, takvim, d) Kağıt ortamında basılı bulmaca, e) Satranç takımı, f) Sinema, tiyatro, müze, konser, opera, bale, sergi, festival ve sportif faaliyetlere ilişkin bilet, g) Kültür turu, ğ) Yurtiçi veya yurtdışında ifa edilmesi öngörülen yabancı dil eğitimi, h) Kitap, dergi, ansiklopedi, belgesel, film, tiyatro, müzik, konser, opera ve baleye ilişkin CD, DVD, Blu-Ray ve benzeri optik disk, dışında herhangi bir mal veya hizmet verilemez. (2) Süreli yayında yer alan reklamın parçası olan, süreli yayını bir defadan fazla almayı gerektirmeyen, süreli yayının fiyatını arttırmayan ve tek kullanımlık olarak verilen ürünler promosyon uygulaması olarak değerlendirilmez.” hükmü yer almış, geçici 1. Maddesinde de ” Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce başlatılan ve devam eden promosyon uygulamaları hakkında bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.”düzenlemesine yer verilmiştir.
Davacı anılan yönetmelik hükmüyle promosyon ürünlerine yasayı aşar nitelikte kısıtlama getirdiğini ileri sürerek anılan maddenin iptalini istemekte, davalı idare ise MÜLGA 4077 sayılı yasa hükümlerinin uygulanması sırasında yaşanan sorunlara engel olunması amacıyla süreli yayın kuruluşları tarafından verilen promosyon ürünlerine sınırlama getirildiği savunulmuştur.
Yukarıda anılan 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümleriyle, süreli yayıncılık amaçlarına uygun kültürel mal veya hizmetlerin belirlenmesine ilişkin yönetmelikle düzenlemeler yapma hususunda davalı idare yetkili kılınmıştır.
Dosyada yer alan tüm bilgi ve belgelerin değerlendirilmesinden, bu alanda düzenleme yapma yetkisi bulunduğu tartışmasız olan davalı idare tarafından, anılan yönetmeliğin dayanağı yasanın amacı doğrultusunda tüketicilerin korunması ve süreli yayın sahipleri yönünden de haksız rekabetin önlenmesi amacıyla daha önceki düzenlemelerde tadadi olarak sayılmaması nedeniyle hangi promosyon ürünlerinin kültürel mal ve hizmet niteliğinde olduğu hususunda belirsizliklerin doğması, dolayısıyla bu durumun da ihtilaflara yol açması nedeniyle yasanın verdiği yetki çerçevesinde iptali istenilen yönetmelik maddesinde promosyon ürünlerinin sayma yoluyla belirlenmesi suretiyle bu hususun açıklığa kavuşturulduğu, geçici maddeyle de, bu yönetmelik hükümlerine uyum sürecinin belirlendiği ve böylece kazanılmış hakların korunmasının sağlandığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, davalı idare, süreli yayın kuruluşlarınca promosyon olarak verilecek olan kültürel ürün ve malın ne olduğu hususunu sayma yoluyla belirleyerek bu konudaki tereddütlerin giderilmesi suretiyle bu kuruluşlar arasındaki haksız rekabetin önlenmesini aynı zamanda tüketicilerin korunmasını amaçlamış olup, dava konusu yönetmeliğin anılan amacı sağlamaya yönelik iptali istenilen 5.maddesinde, süreli yayıncılık amaçlarına uygun kültürel mal veya hizmetlerin neler olduğunun tek tek sayma yoluyla bentler halinde belirlenmesinde ve bu mal veya hizmetlerin dışında herhangi bir mal veya hizmetin promosyon olarak verilemeyeceği kuralında, yine aynı maddede, süreli yayında yer alan reklamın parçası olan, süreli yayını birden fazla almayı gerektirmeyen, süreli yayının fiyatını arttırmayan ve tek kullanımlık olarak verilen ürünlerin promosyon uygulaması olarak değerlendirilmeyeceği yolundaki düzenlemede kamu yararı ve dayanağı mevzuat hükümlerine aykırılık bulunmamaktadır.
Diğer yandan, bu yönetmelik hükümlerine uyum sürecinin belirlendiği ve böylece kazanılmış hakların korunmasının sağlandığı iptali istenilen geçici 1. maddesinde de hukuka aykırılık bulunmamakta olup, davacının bu maddeye yönelik iddiaları anılan madde hükmünü kusurlandıracak nitelikte görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi yolunda karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce, duruşma için taraflara önceden bildirilen 24.10.2018 tarihinde davacı vekili ‘ın, davalı ‘nı temsilen Av. ….’ın geldiği, Danıştay Savcısı’nın hazır olduğu görülmekle açık duruşmaya başlandı. Gelen taraflara usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısı’nın düşüncesi alındıktan sonra gelen taraflara son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Dava dosyası incelenerek işin gereği görüşüldü:
Dava; …. tarafından çıkarılan ve 18 Haziran 2014 tarihli 29034 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Süreli Yayın Kuruluşlarınca Düzenlenen Promosyon Uygulamalarına İlişkin Yönetmelik”in 5. maddesi ile ile Geçici 1. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
1982 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Tüketicilerin korunması ” başlıklı 172. maddesinde ” Devlet, tüketicileri koruyucu ve aydınlatıcı tedbirler alır, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini teşvik eder.” hükmü yer almaktadır.
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun “Amaç” başlıklı 1. maddesinde ” Bu kanunun amacı kamu yararına uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını koruyucu, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasını sağlayıcı, tüketiciyi aydınlatıcı ve bilinçlendirici önlemleri almak, tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konulardaki politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin hususları düzenlemektir. ” kuralı, “Süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen promosyon uygulamaları ” başlıklı 53. maddesinde “Süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen ve her ne amaç ve şekilde olursa olsun, bilet, kupon, iştirak numarası, oyun, çekiliş ve benzeri yollarla süreli yayın dışında ikinci bir mal veya hizmetin verilmesinin taahhüt edildiği veya verildiği promosyon uygulamalarında, yönetmelikle belirlenen süreli yayıncılık amaçlarına uygun kültürel mal veya hizmetler dışında başka bir mal veya hizmet verilemez……….Promosyon uygulamalarına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.” kuralı, “Yönetmelikler ve diğer düzenleyici işlemler” başlıklı 84. maddesinde ” Bakanlık, bu Kanunun uygulanmasıyla ilgili olarak mevzuat çerçevesinde gerekli tedbirleri almaya ve düzenlemeleri yapmaya yetkilidir………..Bakanlıkça çıkarılacak ikincil düzenlemelerde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının ve meslek örgütlerinin görüşleri alınır” kuralı, “Yürürlükten kaldırılan hükümler” başlıklı 86. maddesinde ” 23/02/1995 tarihli ve 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır. Diğer mevzuatta Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna yapılan atıflar bu Kanuna yapılmış sayılır.” kuralının yer aldığı görülmüştür.
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 53. ve 84. maddelerine dayanılarak hazırlanan 18.06.2014 tarih ve 29034 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Süreli Yayın Kuruluşlarınca Düzenlenen Promosyon Uygulamalarına İlişkin Yönetmeliğin 1. maddesinde ” Bu Yönetmeliğin amacının süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen promosyon uygulamalarının usul ve esaslarını düzenlemektir.” kuralı, 2. maddesinde ” Bu Yönetmelik süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen veya süreli yayın kuruluşları tarafından düzenlenmese bile süreli yayınla doğrudan ya da dolaylı olarak ilişkilendirilen promosyon uygulamalarını kapsayacaktır.” kuralı, “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde ” Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;
a) Promosyon uygulaması: Bir mal veya hizmetin süreli yayınlarla doğrudan veya dolaylı olarak ilişkilendirilerek verilmesini,
b) Süreli yayın: Belli aralıklarla basılı olarak yayımlanan veya elektronik ortamda indirilebilen gazete, dergi gibi eserleri, ifade eder” kuralı yer almış, ” Promosyon uygulamasının konusu ” başlıklı 5. maddesinde ise ” Süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen ve her ne amaç ve şekilde olursa olsun, bilet, kupon, iştirak numarası, oyun, çekiliş ve benzeri yollarla süreli yayın dışında ikinci bir mal veya hizmetin verilmesinin taahhüt edildiği veya verildiği promosyon uygulamalarında;
a) Kitap, dergi, ansiklopedi,
b) Harita, atlas, yerküre,
c) Bayrak, afiş, poster,
ç) Ajanda, takvim,
d) Kağıt ortamında basılı bulmaca,
e) Satranç takımı,
f) Sinema, tiyatro, müze, konser, opera, bale, sergi, festival ve sportif faaliyetlere ilişkin bilet,
g) Kültür turu,
ğ) Yurtiçi veya yurtdışında ifa edilmesi öngörülen yabancı dil eğitimi,
h) Kitap, dergi, ansiklopedi, belgesel, film, tiyatro, müzik, konser, opera ve baleye ilişkin CD, DVD, Blu-Ray ve benzeri optik disk,
dışında herhangi bir mal veya hizmet verilemez.
(2) Süreli yayında yer alan reklamın parçası olan, süreli yayını bir defadan fazla almayı gerektirmeyen, süreli yayının fiyatını arttırmayan ve tek kullanımlık olarak verilen ürünler promosyon uygulaması olarak değerlendirilmez ” kuralı,
“Geçiş hükmü” başlıklı Geçici 1. maddesinde “Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten önce başlatılan ve devam eden promosyon uygulamaları hakkında bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.” kuralına yer verilmiştir.
Yukarıda bahsedilen mevzuat hükümlerinden anlaşılacağı üzere süreli yayıncılık amaçlarına uygun kültürel mal veya hizmetlerin belirlenmesine ilişkin yönetmelikle düzenleme yapma konusunda davalı idarenin yetkili kılındığı görülmektedir.
6502 sayılı Yasanın 53. maddesinde ” süreli yayıncılık amacına uygun kültürel mal ve hizmet ” denilerek yasa koyucunun verilecek ürünü kültürel ürün olması yanında süreli yayın kuruluşunun temel fonksiyonu da dikkate alınarak ” süreli yayıncılık amaçlarına uygun olma” vasfını da aradığı, süreli yayıncılığın topluma bilgi verme, bilinçlendirme ve farklı bakış açılarını okuyuculara sunma niteliğindeki temel fonksiyonu dikkate alındığında süreli yayıncılığının ana işlevinin önüne geçmeyecek kültürel ürünlerin okurlara ulaştırılmasının sağlamaya yönelik olarak hem kanunda hem yönetmelikte düzenlemeler getirildiği, kültürel ürün kavramının çok geniş olması nedeniyle süreli yayıncılık amacına uygun olma şartı getirilerek bu kavramın yasa koyucu tarafından sayma suretiyle belirlendiği görülmektedir.
Görüldüğü üzere yürürlükte bulunan mevzuat hükümlerinden, bu alanda düzenleme yapma yetkisi bulunan davalı idare tarafından, dava konusu yönetmeliğin dayanağı yasanın amacı doğrultusunda tüketicilerin korunması ve süreli yayın sahipleri yönünden de haksız rekabetin önlenmesi amacıyla daha önceki düzenlemelerde tadadi olarak sayılmaması nedeniyle hangi promosyon ürünlerinin kültürel mal ve hizmet niteliğinde olduğu hususunda belirsizliklerin doğması, dolayısıyla bu durumun da ihtilaflara ve tüketici mağduriyetlerine yol açması nedeniyle iptali istenilen yönetmelik maddesinde promosyon ürünlerinin sayma yoluyla belirlenmesi suretiyle bu hususun açıklığa kavuşturulduğu, geçici maddeyle de, bu yönetmelik hükümlerine uyum sürecinin belirlendiği ve böylece kazanılmış hakların korunmasının sağlandığı anlaşılmıştır.
Bu durumda, davalı idarenin süreli yayın kuruluşlarınca promosyon olarak verilecek olan kültürel ürün ve mal ve hizmetlerin ne olduğu hususunu sayma yoluyla belirleyerek bu konudaki tereddütlerin giderilmesini bu kuruluşlar arasındaki promosyon uygulamaları nedeniyle haksız rekabetin önlenmesini aynı zamanda tüketicilerin zarar görmemesini ve korunmasını amaçladığı, İptali istenilen 5. maddesinde, süreli yayıncılık amaçlarına uygun kültürel mal veya hizmetlerin neler olduğunun sayma yoluyla bentler halinde belirlenmesinde ve bu mal veya hizmetlerin dışında herhangi bir mal veya hizmetin promosyon olarak verilemeyeceği kuralında, yine aynı maddede, süreli yayında yer alan reklamın parçası olan, süreli yayını birden fazla almayı gerektirmeyen, süreli yayının fiyatını arttırmayan ve tek kullanımlık olarak verilen ürünlerin promosyon uygulaması olarak değerlendirilmeyeceği yolundaki düzenlemede ve Geçici 1. madede de” başlayıp devam eden promosyon uygulamalarına bu yönetmelik hükümleri uygulanmaz.” denmek suretiyle geçiş döneminde davacının haklarının korunduğu anlaşılmış olup, söz konusu düzenlemelerde dayanağı yasaya ve kamu yararına aykırılık bulunmamaktadır.
Öte yandan promosyonun süreli yayıncılık amacına uygun kültürel ürün olup olmadığı, hususunun madde kapsamında tesis edilen bireysel işlem söz konusu olduğunda her somut olayda ayrıca değerlendirileceği de tabiidir.
Açıklanan nedenlerle, davanın REDDİNE, aşağıda dökümü yapılan …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca duruşmalı işler için belirlenen …-TL avukatlık ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, bu karara karşı tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu nezdinde temyiz isteminde bulunulabileceğinin taraflara bildirilmesine, 24/10/2018 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.