Danıştay 15. Daire Başkanlığı         2014/4554 E.  ,  2017/6646 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ON BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2014/4554
Karar No : 2017/6646

Davacı :
Vekili :

Davalı :
Vekili :
Davanın Özeti : Davalı ‘nın “Geçici Plakalı Taşıtların Giriş-Çıkış İşlemleri” konulu, 14.01.2014 tarih ve 163 sayılı işleminin; 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 16. maddesinde yabancı plakalı araçlardan geçiş ücreti alınacağının düzenlendiği, Geçici ve Yabancı Plakalı Taşıtlardan Alınacak Geçiş Ücretlerine İlişkin Tebliğ’in (68 Nolu Tebliğ) ise kapsamının sınır kapılarımızdan giriş ve çıkış yapan yabancı veya geçici plakalı taşıtlar ile sınırlı olduğu, dava konusu işlemde ise Kanunun ve Tebliğin amacı ve kaspsamının genişletildiği, Kanunda verilen yetkinin amaç ve kapsamına aykırı düzenleme yapıldığı, taşımacılık faaliyeti sırasında dava konusu işlemde sözü edilen taşıtları, kendi taşıtlarıyla yük -kendisi eşya- olarak taşıdıkları, 21.02.2014 tarihli Tebliğ değişikliği ile bu taşıtlar Tebliğ kapsamından çıkarılmış ise de dava konusu işlemin tesis edildiği 14.01.2014 tarihi ile değişiklik yapılan 21.02.2014 tarihi arasında davalı idare tarafından haksız olarak geçiş ücretlerinin alındığı, dava konusu işlemin uygulama tarihinden itibaren iptaline karar verilmesi gerektiği ileri sürülmektedir.
Savunmanın Özeti : 68 Nolu Tebliğ’in 5. maddesinde ülkemizden transit geçişlerde sınırdan girişte geçiş ücreti alınmasının düzenlendiği, kendilerine intikal eden yazılardan özellikle yurt dışından deniz yoluyla ülkemiz limanlarına giriş yapan ve ülkemiz dışından başka bir ülkeye satılan taşıtların, liman sahasına alındıktan sonra herhangi bir geçiş ücreti tahsil edilmeksizin “kendisi eşya” statüsünde değerlendirilerek gümrük işlemleri sonlandırıldığının tespit edildiği, bunun üzerine 14.01.2014 tarihinde dava konusu işlem ile Tebliğ’in 5. maddesinin uygulanma şekli hakkında sınır gümrük müdürlerinin tekrar uyarıldığı, günün gelişen şartlarına göre düzenleme yapma yetkilerinin olduğu, bu kapsamda 21.02.2014 tarihinde Tebliğ’in 5. maddesinde değişiklik yapıldığı ve ülkemizden tescil plakalı bir taşıt üzerinde transit geçişi sağlanan taşıtlardan geçiş ücreti alınmamasının sağlandığı, dava konusu işlem tarihinde Tebliğ maddeleri çerçevesinde işlem yapılarak geçiş ücreti alındığı, yapılan değişiklikle sadece ülkemizden kendi tekerlekleri üzerinde transit geçiş yapan geçici plakalı veya plakasız taşıtlardan geçiş ücreti alınmaya başlandığı, uygulamanın değişmesi nedeniyle geçmişe dönük olarak alınan geçiş ücretlerinin iadesinin söz konusu olamayacağı, değişiklikte de Tebliğ’in yürürlük tarihin gösterildiği, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Düşüncesi : Mevzuatta ülkemiz gümrüklerinden geçişlerde hangi araçlardan geçiş ücreti alınacağı açıkça belirlenmiş iken davalı idare tarafından genel düzenleyici işlem mahiyetindeki dava konusu işlem ile ülkemiz sınırları içerisinde taşıma mevzuatı kapsamında eşya taşımacılığı faaliyetinde bulunan taşımacılar tarafından eşya olarak taşınan
araçların da geçiş ücreti alınacak taşıtlar kapsamına dahil edildiği, Kanunda ve Yönetmelikte ve yine uygulamayı gösteren Tebliğde çizilen sınırların aşılarak üst hukuk normlarına aykırı düzenleme yapıldığı, bu nedenle dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı, iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı :
Düşüncesi : Dava, nın “Geçici Plakalı Taşıtların Giriş – Çıkış İşlemleri” konulu 14.1.2014 tarih ve 163 sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Dava konusu işlem 7.8.2013 tarih ve 28731 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 68 Nolu Geçici ve Yabancı Plakalı Araçlardan Alınacak Geçiş Ücretlerine İlişkin Tebliğin uygulanma şeklinin nasıl olacağını düzenlemektedir.
Bu işlem ile ülkemiz dışındaki bir ülkeden başka bir ülkeye gönderilmek üzere limanlarımıza gelen ve ülkemiz topraklarından transit geçecek olan satışa konu geçici plakalı veya plakasız yabancı menşeli taşıtların ülkemiz giriş gümrüğünde “kendisi eşya” statüsünde yük olarak kaydedilmiş veya başka bir araca yüklenerek taşınmış olsa bile ülkemiz sınır kapılarından giriş işlemlerinin 68 Nolu Tebliğin 5. maddesi kapsamında değerledirilerek geçiş ücreti tahsil edilmesi gerektiğine işaret edilmiştir.
Öte yandan, 21.2.2014 tarih ve 28920 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 68 Nolu Tebliğde Değişiklik Yapılmasına ilişkin 69 Nolu Tebliğ ile 68 Nolu Tebliğin 5. ve 8. maddesinde değişiklik yapılmıştır.
Bu değişiklik ile ülkemizden tescil plakalı bir taşıt üzerinde yük olarak transit geçişi sağlanacak geçici plakalı veya plakasız taşıtlardan ücret alınmaması öngörülmüştür.
Böylece, dava konusu işlemin dayanağı durumunda olan Tebliğ hükümleri değiştirilmek suretiyle yürürlükten kaldırılmış olduğundan dava konusu işlemde hukuki dayanaktan yoksun kalmıştır.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu işlemin iptali gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenildikten sonra gereği görüşüldü:
Dava, ‘nın “Geçici Plakalı Taşıtların Giriş-Çıkış İşlemleri” konulu, 14.01.2014 tarih ve 163 sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun “Geçiş ücretleri” başlıklı 16. maddesinde; karayolunun bakımı, korunması ile karayolu ve taşımanın yönetimine ilişkin giderlere katkıda bulunmak üzere yabancı plâkalı araçlardan geçiş ücretleri alınacağı, köprü, tünel ve otoyol ücreti gibi karayolu alt yapısının kullanılmasından alınan ücret ile eşya ve taşıtlar için yapılan hizmetlerin ücretlerinin, bu geçiş ücretlerine dahil olmadığı, Bakanlığın, geçiş ücretlerini tespit etmeye, artırmaya, indirmeye veya kaldırmaya yetkili olduğu, ülkemizin taraf olduğu uluslararası anlaşmaların hükümlerinin saklı olduğu hüküm altına alınmıştır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 69. maddesinin; 1. fıkrasında karayolunun bakımı, korunması ile karayolu ve taşımanın yönetimine ilişkin giderlere katkıda bulunmak üzere yabancı plakalı taşıtlardan, Euro veya karşılığı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca değeri ilan edilen değiştirilebilir döviz veya Türk Lirası olarak geçiş ücreti alınacağı, 3. fıkrasında Bakanlığın, geçiş ücretlerini tespit etmeye, arttırmaya, indirmeye veya kaldırmaya yetkili olduğu, 4. fıkrasında; bu ücretlerin tahakkuk ve tahsilinin sınır kapılarındaki Bakanlık birimine bağlı muhasebe yetkilisi mutemetlerince veya Maliye Bakanlığınca yapılacağı, 6. fıkrasında ise bu madde kapsamındaki uygulamaya yönelik düzenlemeler ile geçiş ücretlerinin, Bakanlık tarafından hazırlanarak Resmî Gazete’de yayımlanacak bir tebliğ ile belirleneceği kurala bağlanmıştır.
4925 sayılı Kanunun 16. maddesine dayanılarak 07.08.2013 tarih ve 28731 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Geçici ve Yabancı Plakalı Taşıtlardan Alınacak Geçiş Ücretlerine İlişkin Tebliğ’in (68 Nolu Tebliğ) 1. maddesinde; bu Tebliğin amacının, karayolunun bakımı, korunması ile karayolu ve taşımanın yönetimine ilişkin giderlere katkıda bulunmak üzere; sınır kapılarımızdan giriş ve çıkış yapan yabancı veya geçici plakalı taşıtlardan alınacak geçiş ücretlerinin düzenlenmesi olduğu belirtilmiş, 3. maddesinin (c) bendinde geçici plakalı taşıt, bir ülkeden başka bir ülkeye satılan ve ülkemiz üzerinden transit geçen taşıt olarak tanımlanmış, “Geçici plakalı taşıtlara ilişkin esaslar” başlıklı 5 . maddesinin 1. fıkrasında ise otomobiller hariç, geçici plakalı taşıtların ülkemizden transit geçişlerinde sınırdan girişte olmak üzere (a),(b),(c) ve (ç) bentlerinde belirtilen ücretlerin alınacağı düzenlenmiştir.
Dava konusu “Geçici Plakalı Taşıtların Giriş-Çıkış İşlemleri” konulu, 14.01.2014 tarih ve 163 sayılı davalı idare işleminde ise; 68 Nolu Tebliğ’in 5. maddesinde geçici plakalı taşıtların geçiş ücretlerinin belirlendiği, yurtdşından özellikle denizyoluyla ülkemiz limanlarına giriş yapan ve ülkemiz dışında başka bir ülkeden başka bir ülkeye satılan taşıtların liman sahasına alındıktan sonra herhangi bir geçişücreti tahsil edilmeksizin “kendisi eşya” statüsünde gümrük iişlemleri sona erdirilerek Türk taşıtlarına gümrüklü sahada yüklenmek suretiyle 68 Nolu Tebliğ kapsamında ücret alınmadan ülkemiz topraklarından transit geçişinin sağlandığının tespit edildiği, uygulamada yeknesaklığın sağlanması ve yanlışlığa mahal verilmemesini teminen ülkemiz dışındaki bir ülkeden başka bir ülkeye gönderilmek üzere limanlarımıza gelen ve ülkemiz topraklarından transit geçecek olan satışa konu geçici plakalı veya plakasız yabancı menşeli taşıtların ülkemiz giriş gümrüğünde “kendisi eşya” statüsünde yük olarak kaydedilmiş veya başka bir araca yüklenerek taşınmış olsa bile ülkemiz sınır kapılarından giriş işlemlerinin 68 Nolu Tebliğ’in 5. maddesi kapsamında değerledirilerek geçiş ücreti tahsil edilmesi uygun görülmüştür.
Yukarıda aktarılan düzenlemeler incelendiğinde; 4925 sayılı Kanun ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin yukarıda aktarılan maddelerinde yabancı plâkalı araçlardan ülkemize girişlerinde geçiş ücretleri alınacağının kurala bağlandığı, yine 68 Nolu Tebliğ’in 5. maddesinde de bir ülkeden başka bir ülkeye satılan ve ülkemiz üzerinden transit geçen yani ülkemiz plakalı olmayan taşıtlardan geçiş ücreti alınacağının düzenlendiği görülmektedir.
Bu durumda mevzuatta ülkemiz gümrüklerinden geçişlerde hangi araçlardan geçiş ücreti alınacağı açıkça belirlenmiş iken davalı idare tarafından genel düzenleyici işlem mahiyetindeki dava konusu işlem ile ülkemiz sınırları içerisinde taşıma mevzuatı kapsamında eşya taşımacılığı faaliyetinde bulunan taşımacılara ait ülkemiz plakalı taşıtlar ile eşya olarak taşınan araçların da geçiş ücreti alınacak taşıtlar kapsamına dahil edildiği, Kanunda ve Yönetmelikte ve yine uygulamayı gösteren Tebliğde çizilen sınırların aşılarak üst hukuk normlarına aykırı düzenleme yapıldığı, bu nedenle dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Nitekim 21.02.2014 tarih ve 28920 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 68 Nolu Tebliğde Değişiklik Yapılmasına ilişkin 69 Nolu Tebliğ ile 68 Nolu Tebliğin 5. ve 8. maddesinde değişiklik yapılmış, 5. maddesinin 1. fıkrasında; otomobiller hariç, geçici plakalı veya plakasız taşıtların ülkemizden kendi tekerlekleri üzerinde transit geçişlerinde sınırdan girişte olmak üzere geçiş ücreti alınacağı, 8. maddesinin 3. fıkrasında ise; karayolu veya denizyoluyla ülkemiz sınır kapılarına gelen ve ülkemizden tescil plakalı bir taşıt üzerinde yük olarak transit  geçişi sağlanacak geçici plakalı veya plakasız taşıtlardan 5 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen ücretlerin alınmayacağı düzenlenmiştir.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu 14.01.2014 tarih ve 163 sayılı davalı idare işleminin İPTALİNE, aşağıda dökümü yapılan …-TL yargılama giderinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen …-TL vekalet ücretinin davalı idareden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, bu karara karşı tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu nezdinde temyiz isteminde bulunulabileceğinin taraflara duyurulmasına, 15/11/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.