Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2014/10113 E. , 2017/3216 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2014/10113
Karar No : 2017/3216
Davacı :
Vekili :
Davalı :
Vekilleri : I. Hukuk Müşaviri Yard.- Aynı Yerde
Davanın Özeti : 87/1208 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük’teki 2001/2443 karar sayılı Tüzük değişikliğinden önce depolama izni almış üstü toprakla örtülü depoların güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-6 sayılı çizelgesine göre hesaplanmış depolara, 31.12.2014 tarihine kadar süre verilerek güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-1 sayılı çizelgesine uygun hale getirilmesi, uygun hale getirilmeyen depoların izin belgelerinin verilen süre sonunda iptal edileceğine ilişkin Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 03.11.2014 tarih ve 135377 sayılı işleminin; Tüzük değişikliğinden önce depolama izni alanlar için bu iznin müktesep hak teşkil ettiğinin uygulama ile kabul edildiği, 15.05.2017 tarihine dek geçerli patlayıcı madde satın alma ve satış izin belgelerinin bulunduğu, ruhsatın geçerlilik süresi dolmadan hukuka aykırı işlem tesis edildiği, işlemin ticari faaliyetlerini olumsuz etkileyeceği, öngörülen şartları haiz depo sayısı az olduğu, bu durumun tekelciliğe yol açacağı, öngörülen dönüştürmenin 31.12.2014 tarihine dek mümkün olamayacağı ileri sürülerek iptali istenmektedir.
Savunmanın Özeti : Can ve mal emniyeti ile ilgili Tüzük’ün Geçici 1. maddesi dikkate alınarak önceden izin alanlar için müktesep hak oluşmayacağının kabul edildiği, 15.01.2015 tarihli işlem ile hava şartlarının olumsuz seyretmesi nedeniyle firmaların 01.07.2015 tarihine dek faaliyetlerini sürdürmelerinin, bu tarihe dek depoları EK-1’e uygun hale getirmeleri aksi halde izinlerinin iptal edileceğinin uygun bulunduğu, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı, davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi :
Düşüncesi : Dava, üstü toprakla örtülü patlayıcı madde depolarının güvenlik uzaklıklarını 2001 yılındaki Tüzük değişikliğine uygun hale getirmeleri, aksi halde ruhsatlarının iptal edileceğine ilişkin 03.11.2014 tarih ve 135377 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
Olayda; dava konusu işlem, 87/1208 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük’te 14.05.2001 tarih ve 2001/2443 sayılı değişiklik ile eklenen ve işlem için dayanak üst hukuk normu olan Geçici 1. maddesinde öngörüldüğü şekilde Tüzük kapsamına giren patlayıcı maddelerin üretildiği, işlendiği ve depolandığı iş yerleri ile bunlara ait veya bağımsız patlayıcı madde depolarında bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi izleyen dört yıl içerisinde Tüzük hükümlerine ve eklerine uygun gerekli değişikliklerin yapılmasının zorunlu olduğu, bu süre içerisinde değişiklikleri yapmayan işyerleri ve depoların ruhsatlarının iptal edilerek faaliyetlerine son verileceği, kuralına uygun ve bu kuralın uygulanmasına yönelik olarak tesis edildiği görülmektedir.
Ancak davalı idare uygulamaları, patlayıcı madde depolarını Tüzük’te yer alan güvenlik uzaklıklarına uygun hale getirmenin maliyet ve süre gerektireceği, nitekim bu husus göz önünde bulundurularak Tüzük’te dört yıllık geçiş sürecinin öngörüldüğü ayrıca dava konusu işlemden sonra 15.01.2015 tarihinde sürenin 01.07.2015 tarihine uzatıldığı hususları birlikte değerlendirildiğinde; her ne kadar dava konusu işlem üst hukuk normuna uygun olarak tesis edilmiş ise de Tüzük değişikliğinden önce ruhsat almış ve faaliyetine devam eden işletmeler için belirlenen sürenin öngörülebilir nitelikte olmadığı, anılan işletmelere makul bir süre tanınmaması yönünden genel kural getiren dava konusu işlemin, hukuki güvenlik ilkesine aykırı olduğu sonucuna varılmaktadır.
Açıklanan nedenle, dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı :
Düşüncesi : Dava, Patlayıcı madde satış faaliyeti ile iştigal eden davacı şirket tarafından, 87/12028 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük’teki 2001/2443 karar sayılı Tüzük değişikliğinden önce depolama izni almış üstü toprakla örtülü depoların güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-6 sayılı çizelgesine göre hesaplanmış depolara, 31.12.2014 tarihine kadar süre verilerek güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-1 sayılı çizelgesine uygun hale getirilmesi, uygun hale getirilmeyen depoların izin belgelerinin verilen süre sonunda iptal edileceğine ilişkin Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 03.11.2014 tarih ve 135377 sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
6551 sayılı Kanun’un 2. maddesinde, “Bu kanun ile inhisar dışı bırakılan maddelerin (oyuncak nevinden olanlar dahil) imal, ithal, nakil, muhafaza, satış ve istimalleri Dahiliye Vekaletinin musaade ve mürakabesine tabi olup bu müsaade ve mürakabenin sureti icrası Dahiliye, Milli Müdafaa, Maliye, Gümrük ve İnhisarlar ve İşletmeler Vekaletleri tarafından müştereken hazırlanacak bir nizamname ile tesbit edilir. Bu nizamname kanunun neşri tarihinden itibaren 6 ay içinde mer’iyete konur.” kuralı yer almaktadır.
87/12028 karar sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük’ün 1. maddesinde; “Av ve taş barutlarının, lağım patlatmakta kullanılan patlayıcı maddelerin ve bunların fitil, kapsül, ateşleme aletleriyle malzemelerinin … satışı, üretimi, ithali ve alınacak güvenlik önlemlerine ilişkin usul ve esasları bu Tüzükte gösterilmiştir” hükmüne yer verilmiş; 5. maddesinde patlayıcı maddelerin üretimi ve işlenmesi amacıyla işyeri kurmak için hangi belgelerin gerekli olduğu, 3. kısmında işyerinin kuruluş ve işletilmesine ilişkin alınması gerekli güvenlik önlemlerinin neler olduğu, 96. maddesinde depoların kurulması için gerekli belgeler gösterilmiş ve depo izni belgesinin nasıl alınacağı açıklanmış; anılan Tüzük’ün 14/05/2001 günlü, 2001/2443 sayılı Tüzük ile değişik 99. maddesinde; sürekli depoların yerüstü veya yeraltında yapılabileceği belirtildikten sonra (A) bendinde yerüstü depoları, (B) bendinde ise yeraltı depolarında bulunması gereken kriterler belirlenmiş olup, “yerüstü depoları”nın Ek-1’de belirtilen güvenlik uzaklıklarına uygun, tek katlı ve patlama olduğunda uzaklara tehlikeli parçalar saçmayacak malzemeyle geniş saçaklı olarak yapılacağı, çatılarının da hafif ve yanmaz malzemeyle örtüleceği şeklinde düzenlemeye yer verilmiş; 2001/2443 sayılı Tüzük ile değişik geçici 1.maddesinde ise ; Tüzük kapsamına giren patlayıcı maddelerin üretildiği, işlendiği ve depolandığı iş yerleri ile bunlara ait veya bağımsız patlayıcı madde depolarında bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi izleyen dört yıl içerisinde Tüzük hükümlerine ve eklerine uygun gerekli değişikliklerin yapılmasının zorunlu olduğu, bu süre içerisinde değişiklikleri yapmayan işyerleri ve depoların ruhsatlarının iptal edilerek faaliyetlerine son verileceği hükmü yer almıştır.
Tüzük değişikliğinden önce üstü toprakla örtülü patlayıcı madde depolarının yer altı patlayıcı madde deposu olarak kabul edilip Ek-6 sayılı çizelgede belirtilen güvenlik uzaklıkları uygulanmaktayken 2001 yılında yapılan Tüzük değişikliği ile bu depolar yer üstü sınıfı kabul edilerek güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-6 sayılı çizelgesinden çıkarılarak, Tüzük’ün Ek-1 sayılı çizelgesine göre hesaplanmaya başlandığı, aynı Tüzük değişikliğinde geçiş dönemine ilişkin geçici 1. madde ile Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi izleyen dört yıl içerisinde Tüzük hükümlerine ve eklerine uygun gerekli değişikliklerin yapılmasının zorunlu olduğu, bu süre içerisinde değişiklikleri yapmayan işyerleri ve depoların ruhsatlarının iptal edilerek faaliyetlerine son verileceği hükmüne de yer verildiği görülmektedir.
Olayda; Tüzük değişikliğini takiben 4 yıl içerisinde gerekli değişikliklerin yapılması zorunlu olmakla birlikte, idarece işletmelere tanınan sürelerin müktesep hak şeklinde yorumlanması nedeniyle, bu sürenin dolmasından sonra daha önce verilen izinlerin uzatılmaya devam edildiği, aradan 10 yıl gibi uzun bir zaman geçtikten sonra davaya konu işlem ile bu uygulamadan dönülerek son kez süre verilmek suretiyle gereken değişikliklerin yapılmasının istenildiği dikkate alındığında, “idari istikrar ve hukuki güvenlik ilkesi” bakımından makul ve yeterli sürelerin gerektiği ölçüde tanındığı sonucuna ulaşılmış olup, olayda kamu güvenliği ile can ve mal emniyetinin sağlanması amacıyla, Tüzüğün emredici hükmünün uygulanmasına yönelik düzenleme getiren dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle davanın reddi yolunda karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce, duruşma için taraflara önceden bildirilen 07.06.2017 tarihinde davacıyı temsilen ‘nin; davalı idareyi temsilen Hukuk Müşaviri ‘nın geldiği, Danıştay Savcısı’nın hazır olduğu görülmekle açık duruşmaya başlandı. Gelen tarafa usulüne uygun olarak söz verilerek dinlendikten ve Danıştay Savcısı’nın düşüncesi alındıktan sonra gelen tarafa son kez söz verilip, duruşma tamamlandı. Dava dosyası incelenerek işin gereği görüşüldü:
Dava, 87/1208 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük’teki 2001/2443 karar sayılı Tüzük değişikliğinden önce depolama izni almış üstü toprakla örtülü depoların güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-6 sayılı çizelgesine göre hesaplanmış depolara, 31.12.2014 tarihine kadar süre verilerek güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-1 sayılı çizelgesine uygun hale getirilmesi, uygun hale getirilmeyen depoların izin belgelerinin verilen süre sonunda iptal edileceğine ilişkin Emniyet Genel Müdürlüğünün 03.11.2014 tarih ve 135377 sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
87/12028 karar sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük’ün 1. Maddesinde; “Av ve taş barutlarının, lağım patlatmakta kullanılan patlayıcı maddelerin ve bunların fitil, kapsül, ateşleme aletleriyle malzemelerinin … satışı, üretimi, ithali ve alınacak güvenlik önlemlerine ilişkin usul ve esasları bu Tüzükte gösterilmiştir.” hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Tüzük’ün 5. maddesinde patlayıcı maddelerin üretimi ve işlenmesi amacıyla işyeri kurmak için hangi belgelerin gerekli olduğu, 3. kısmında işyerinin kuruluş ve işletilmesine ilişkin alınması gerekli güvenlik önlemlerinin neler olduğu, 96. maddesinde depoların kurulması için gerekli belgeler gösterilmiş ve depo izni belgesinin nasıl alınacağı açıklanmıştır.
Tüzük’ün 14/05/2001 günlü, 2001/2443 sayılı Tüzük ile değişik 99. maddesinde, “Sürekli depoların yerüstü veya yeraltında yapılabileceği belirtildikten sonra (A) bölümünde yerüstü depolarına ilişkin kriterler belirtilmiş,
Yerüstü depolarının Ek-1’de belirtilen güvenlik uzaklıklarına uygun, tek katlı ve patlama olduğunda uzaklara tehlikeli parçalar saçmayacak malzemeyle geniş saçaklı olarak yapılır, çatıları da hafif ve yanmaz malzemeyle örtüleceği şeklinde düzenlemeye yer verilmiştir.
(B) bölümünde ise Yeraltı depolarına ilişkin kriterler açıklanmış ve anılan Tüzük’ ün 2001/2443 sayılı Tüzük ile değişik geçici 1.maddesinde ise ; Tüzük kapsamına giren patlayıcı maddelerin üretildiği, işlendiği ve depolandığı iş yerleri ile bunlara ait veya bağımsız patlayıcı madde depolarında bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi izleyen dört yıl içerisinde Tüzük hükümlerine ve eklerine uygun gerekli değişikliklerin yapılmasının zorunlu olduğu, bu süre içerisinde değişiklikleri yapmayan işyerleri ve depoların ruhsatlarının iptal edilerek faaliyetlerine son verileceği, hükmü yer almıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden, … İli, … İlçesinde patlayıcı madde üretim ve satış faaliyeti ile iştigal eden davacı şirketin, 15 tonluk üstü toprakla örtülü (iglo tipi) patlayıcı madde deposu için 08/01/1997 günlü, 015068 sayılı izinle patlayıcı madde depolama izni aldığı, alınan iznin üç yıllık periyotlar halinde düzenli olarak yenilendiği ve en son 14/05/2014 tarihinden başlamak üzere 15/05/2017 tarihine kadar uzatıldığı, dava konusu işlem ile, üstü toprakla örtülü depoların güvenlik uzaklıklarının, Tüzük’ün Ek-6 sayılı çizelgesine göre hesaplanmakta iken, Hukuk Müşavirliği’nin 01/10/2014 tarih ve 11456 sayılı yazısı ile 2001 yılındaki Tüzük değişikliğinden önce depolama izni almış patlayıcı madde depolarının izinlerinin müktesep hak oluşturmayacağının bildirilmesi üzerine, üstü toprakla örtülü (iglo tipi) patlayıcı madde depolarının 31/12/2014 tarihine kadar süre verilerek güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-1 sayılı çizelgesine uygun hale getirilmesi, uygun hale getirilmeyen depoların izin belgelerinin verilen süre sonunda iptal edileceğinin davacı şirkete 14/11/2014 tarihinde bildirildiği, bakılan davanın anılan işlemin iptali istemiyle açıldığı, dava açıldıktan sonra 15/01/2015 günlü, 2015…9446 sayılı işlem ile hava şartlarının olumsuz seyretmesi gerekçe gösterilerek sürenin 01/07/2015 tarihine kadar uzatıldığı anlaşılmıştır.
Olayda üstü toprakla örtülü patlayıcı madde depolarının yer altı patlayıcı madde deposu olarak kabul edilip Ek-6 sayılı çizelgede belirtilen güvenlik uzaklıkları uygulanmaktayken 2001 yılında yapılan Tüzük değişikliği ile bu depolar yer üstü sınıfı kabul edilerek güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-6 sayılı çizelgesinden çıkarılarak, Tüzük’ün Ek-1 sayılı çizelgesine göre hesaplanmaya başlandığı, aynı Tüzük değişikliğinde geçiş dönemine ilişkin Geçici 1. madde ile Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi izleyen dört yıl içerisinde Tüzük hükümlerine ve eklerine uygun gerekli değişikliklerin yapılmasının zorunlu olduğu, bu süre içerisinde değişiklikleri yapmayan işyerleri ve depoların ruhsatlarının iptal edilerek faaliyetlerine son verileceği hükmüne de yer verildiği görülmektedir.
Bu durumda, Tüzük değişikliğini takiben 4 yıl içerisinde gerekli değişikliklerin yapılması zorunlu olmakla birlikte, idarece işletmelere tanınan sürelerin müktesep hak şeklinde yorumlanması nedeniyle, bu sürenin dolmasından sonra daha önce verilen izinlerin uzatılmaya devam edildiği, aradan 10 yıl gibi uzun bir zaman geçtikten sonra davaya konu işlem ile bu yorumdan dönülerek son kez süre verilmek suretiyle gereken değişikliklerin yapılmasının istenildiği dikkate alındığında, “idari istikrar ve hukuki güvenlik ilkesi” bakımından makul ve yeterli sürelerin gerektiği ölçüde tanındığı sonucuna ulaşılmış olup, olayda kamu güvenliği ile can ve mal emniyetinin sağlanması amacıyla, Tüzüğün emredici hükmünün uygulanmasına yönelik düzenleme getiren dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, davanın REDDİNE, aşağıda dökümü yapılan …-TL yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen …TL duruşmalı vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, bu karara karşı tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu nezdinde temyiz isteminde bulunulabileceğinin taraflara duyurulmasına, 07/06/2017 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY :
Dava, Patlayıcı madde satış faaliyeti ile iştigal eden davacı şirket tarafından, 87/1208 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük’teki 2001/2443 karar sayılı Tüzük değişikliğinden önce depolama izni almış üstü toprakla örtülü depoların güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-6 sayılı çizelgesine göre hesaplanmış depolara, 31.12.2014 tarihine kadar süre verilerek güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-1 sayılı çizelgesine uygun hale getirilmesi, uygun hale getirilmeyen depoların izin belgelerinin verilen süre sonunda iptal edileceğine ilişkin Emniyet Genel Müdürlüğünün 03.11.2014 tarih ve 135377 sayılı işleminin iptali istemiyle açılmıştır.
Anayasa’nın 2. maddesinde, Türkiye Cumhuriyeti’nin nitelikleri arasında sayılan hukuk devletinin, öğreti ve uygulamada, iki unsuru bulunduğundan bahsedilmektedir. Bu unsurlardan birinin idari faaliyetlerin belirliliği (düzenli idare) ilkesi”, diğerinin ise “hukuki güvenlik ilkesi” olduğu kabul edilmektedir. Düzenli idare ilkesiyle, idarenin faaliyetlerinin belli ölçüde tayin edilebilir ve önceden öngörülebilir olması, idarenin sürekli uygulamaları ile hukuki istikrarı tesis etmesi gereği anlatılmaktadır.
Bir hukuk devletinde bireylerin kendilerine uygulanacak hukuk kurallarının neler olduğunu önceden bilmesi ve kendi davranışlarını ona göre ayarlayabilme imkanına sahip olması şeklinde özetlenebilecek hukuki güvenlik ilkesi de, hukuk devletinin gereklerinden biri olarak kabul edilmekte ve idari yargı içtihatlarında vurgulanmaktadır.
87/12028 karar sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzük’ün 1. Maddesinde; “Av ve taş barutlarının, lağım patlatmakta kullanılan patlayıcı maddelerin ve bunların fitil, kapsül, ateşleme aletleriyle malzemelerinin … satışı, üretimi, ithali ve alınacak güvenlik önlemlerine ilişkin usul ve esasları bu Tüzükte gösterilmiştir” hükmüne yer verilmiştir.
Anılan Tüzük’ün 5. maddesinde patlayıcı maddelerin üretimi ve işlenmesi amacıyla işyeri kurmak için hangi belgelerin gerekli olduğu, 3. kısmında işyerinin kuruluş ve işletilmesine ilişkin alınması gerekli güvenlik önlemlerinin neler olduğu, 96. maddesinde depoların kurulması için gerekli belgeler gösterilmiş ve depo izni belgesinin nasıl alınacağı açıklanmıştır.
Tüzük’ün 14. 05.2001 tarih ve 2001/2443 sayılı Tüzük ile değişik 99. maddesinde, “Sürekli depolar yerüstü veya yeraltında yapılabilir.
A – Yerüstü depoları:
1-Hafif yapılı depolar; yan duvarları en az 225 milimetre kalınlığında normal dolgu tuğla veya en az 275 milimetre kalınlığında delikli tuğladan inşa edilir.
2-İglo tipi (üstü toprakla örtülü) depolar; üzeri 60 santimetre toprakla örtülü, yan ve arka tarafı en az 26 en fazla 33 derece eğimli, yan duvarları en az 30 tavanı ise en az 15 santimetre betonarme, kapıları en az 7 bar basınca dayanıklı malzemeden inşa edilir. Bu depoların kapısı, varsa komşu deponun kapısına bakmayacak yönde yapılır.
3-Kalın duvarlı ve sağlam yapılı depolar; duvarları en az 680 milimetre kalınlıkta tuğla veya en az 450 milimetre kalınlıkta betonarme veya eşdeğer dayanıklı malzemeden, tavanı en az 15 santimetre betonarme veya eşdeğer malzemeden inşa edilir.
Yerüstü depoları Ek-1’de belirtilen güvenlik uzaklıklarına uygun, tek katlı ve patlama olduğunda uzaklara tehlikeli parçalar saçmayacak malzemeyle geniş saçaklı olarak yapılır, çatıları da hafif ve yanmaz malzemeyle örtülür.
Bu depoların zemini çivi, vida, herhangi bir yarık ve çatlak bulunmayan, düzgün, sızdırmaz, herhangi bir cismin çarpmasıyla kıvılcım çıkarmaz ve kolay temizlenir biçimde çimento şap veya mozaikle kaplanır. Duvarları nem geçirmez bir harçla çatlaksız ve düz olarak sıvanır, havalandırma delikleri konur, açık renkte badana ile boyanır. Pencereleri çatıya yakın yükseklikte ve güneş ışınlarının doğrudan depo içine girmesini önleyecek biçimde demir parmaklıklı olarak yapılır. Ayrıca, pencerelerine sağlam pirinç veya galvaniz tel kafes konur, dış kısımlarına ise dışarıya açılır ve içeriden mandallanabilir sağlam tahta kapaklar yapılır. Dış kapıları sağlam saç malzemeden yapılır, gizli kilit takılır ve kanatları dışarıya açılır. İç kapıları ahşap olarak yapılır. Yağmur olukları sık sık kontrol edilerek çalışır durumda bulundurulmaları sağlanır. Bu baskınına karşı binanın etrafına kanallar açılır.
B- Yeraltı depoları:
Yeraltı (galeri tipi) depoları, maden işletmelerinde yer altında ve ocak içinde yapılabileceği gibi, bir yamaçta açılacak galeriyle girilmek suretiyle de yapılabilir. Ek-6’daki esaslara uygun olarak yapılan yeraltı depolarının çıkış ağzına gerektiğinde Ek-5’e göre sütre yapılır. Su girmemesi ve nem oluşmaması için gerekli önlemler alınır. Depo içi sıcaklığının 25 dereceyi geçmesini önleyecek havalandırma düzeni yapılır ve patlama etkisini azaltmak amacıyla uygun yerlere oyuk ve boşluklar açılır.” hükmü yer almaktadır.
2001/2443 sayılı Tüzük ile değişik geçici 1.maddesinde ise ; Tüzük kapsamına giren patlayıcı maddelerin üretildiği, işlendiği ve depolandığı iş yerleri ile bunlara ait veya bağımsız patlayıcı madde depolarında bu Tüzüğün yürürlüğe girdiği tarihi izleyen dört yıl içerisinde Tüzük hükümlerine ve eklerine uygun gerekli değişikliklerin yapılmasının zorunlu olduğu, bu süre içerisinde değişiklikleri yapmayan işyerleri ve depoların ruhsatlarının iptal edilerek faaliyetlerine son verileceği, hükmüne yer verilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden, … İli, … İlçesinde patlayıcı madde üretim ve satış faaliyeti ile iştigal eden davacı şirketin, 15 tonluk üstü toprakla örtülü (iglo tipi) patlayıcı madde deposu için 08.01.1997 tarih ve 015068 sayılı izinle patlayıcı madde depolama izni aldığı, alınan iznin üç yıllık periyotlar halinde düzenli olarak yenilendiği ve en son 14.05.2014 tarihinden başlamak üzere 15.05.2017 tarihine kadar uzatıldığı, dava konusu işlem ile, üstü toprakla örtülü depoların güvenlik uzaklıklarının, Tüzük’ün Ek-6 sayılı çizelgesine göre hesaplanmakta iken, Hukuk Müşavirliği’nin 01.10.2014 tarih ve 11456 sayılı yazısı ile 2001 yılındaki Tüzük değişikliğinden önce depolama izni almış patlayıcı madde depolarının izinlerinin müktesep hak oluşturmayacağının bildirilmesi üzerine, üstü toprakla örtülü (iglo tipi) patlayıcı madde depolarının 31.12.2014 tarihine kadar süre verilerek güvenlik uzaklıklarının Tüzük’ün Ek-1 sayılı çizelgesine uygun hale getirilmesi, uygun hale getirilmeyen depoların izin belgelerinin verilen süre sonunda iptal edileceğinin davacı şirkete 14.11.2014 tarihinde bildirildiği, bakılan davanın anılan işlemin iptali istemiyle açıldığı, dava açıldıktan sonra 15.01.2015 tarih 2015…9446 sayılı işlem ile hava şartlarının olumsuz seyretmesi gerekçe gösterilerek sürenin 01.07.2015 tarihine kadar uzatıldığı anlaşılmıştır.
Öte yandan, Hukuk Müşavirliği’nin 01.10.2014 tarih ve 11456 sayılı görüş yazısında, Emniyet Genel Müdürlüğü’nce, Tüzük değişikliğinden önce depolama izni almış patlayıcı madde depolarının izinlerinin müktesep hak oluşturacağı yönündeki görüşün, son gelişmelere göre yeniden gözden geçirilmemesi halinde patlayıcı madde depolarına ilişkin olarak can ve mal güvenliğinin gündeme geleceği belirtilerek yeniden değerlendirilmesinin istenildiği, bu depoların sahiplerine bir yıl süre verilerek süre sonunda Tüzük hükümlerine uygunmayanların kapatılması gerektiği yönünde de görüş bildirildiği, sonuç olarak, 2001 yılındaki Tüzük değişikliğinden önce depolama izni almış patlayıcı madde depolarının izinlerinin müktesep hak oluşturmayacağı yönündeki Bakanlık Hukuk Müşavirliğinin görüşü üzerine dava konusu işlemin tesis edildiği anlaşılmaktadır.
Olayda, 2001/2443 sayılı Tüzük değişikliğinden önce üstü toprakla örtülü patlayıcı madde deposu işletilmesine ilişkin izin alan davacıya Tüzük değişikliğinin yürürlüğe girmesinden ve bu değişikliğin 4 yıl süreyle uygulanmayacağını belirtir Tüzük’ün geçici 1. maddesinde belirtilen sürenin sona ermesinden sonra davalı idarece verilen izinlerin yenilenmiş olması, deponun Hukuk Müşavirliği’nin konu hakkında verdiği 2002 ve 2008 tarihli görüşler doğrultusunda işletiliyor olması hususları göz önüne alındığında; davacı şirketin işlettiği depoya ilişkin verilen son izin belgesinin geçerlilik süresi de değerlendirilmek suretiyle makul bir süre tanınmadan deponun Tüzük’ün Ek 1 sayılı Çizelgesinde yer alan güvenlik uzaklıklarına uygun hale getirilmesi, aksi halde kapatılacağına ilişkin işlemin idari istikrar ve hukuki güvenlik ilkelerine aykırı olduğu açıktır.
Ayrıca, patlayıcı madde depolarının Tüzük hükümlerine uygun hale getirilmesini öngören Tüzük’ün geçici 1.maddesinde, gerekli işlemlerin uzun süre alabileceği dikkate alınarak depoların mesafe konusunda uygun hale getirilmesi için 4 yıllık bir süre öngörülmesi ve Hukuk Müşavirliği’nin işlemin dayanağı görüş yazısında 1 yıllık süre verilmesinin uygun olduğunun belirtilmesine karşılık dava konusu işlemde öngörülen sürenin makul bir süre olmadığı görülmektedir.
Açıklanan nedenlerle, işletmelerin 2001/2443 sayılı Tüzük değişikliğinden etkilenecek üstü toprakla örtülü patlayıcı madde depolarına ilişkin almış oldukları izin belgelerinin geçerlilik süreleri de göz önüne alınmak suretiyle makul bir geçiş süresi öngörülmeden, Tüzük değişikliğine uygun hale getirilmeyen depoların izin belgelerinin 31.12.2014 tarihi itibariyle iptal edileceğine ilişkin dava konusu işlemde, idari istikrar ve hukuki güvenlik ilkeleri açısından hukuka uyarlık bulunmadığı, dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği görüşüyle aksi yöndeki çoğunluk kararına katılmıyorum.