Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2013/555 E. , 2016/5916 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2013/555
Karar No : 2016/5916
Temyiz Eden (Davacı) :
Vekili :
Müdahil (Davacı Yanında) :
Vekili :
Karşı Taraf (Davalı) :
İstemin Özeti : . üyesi olan davacı tarafından, S.S. 1.Kooperatifine güzergah verilmesine ilişkin … İlçe Trafik Komisyonu’nun 02.06.2008 tarih ve 2008/2 sayılı kararı ile bu kararın onanmasına ilişkin İl Trafik Komisyonu’nun 19.08.2008 tarih ve 2008/23 sayılı kararının iptali istemiyle açılan dava sonucunda, … 1. İdare Mahkemesi’nce; alt komisyon oluşturularak mahallinde yapılan inceleme sonucu ihtiyaç durumu göz önüne alınarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddi yolunda verilen kararın, hukuka uygun olmadığı ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Mahkeme kararının hukuka uygun olduğu, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Düşüncesi : Eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olarak verilen davanın reddi yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenip, dosyadaki belgeler incelenerek gereği görüşüldü:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “Kararın Bozulması” başlıklı 49. maddesinin 2. fıkrasında; temyiz incelemesi sonucu Danıştayın; a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması, b) Hukuka aykırı karar verilmesi, c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması sebeplerinden dolayı incelenen kararı bozacağı kuralına yer verilmiştir.
Dosyadaki belgeler ile temyiz dilekçesindeki iddiaların incelenmesinden, temyiz istemine konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu, kararın bozulmasını gerektirecek yasal bir sebebin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle; temyiz isteminin reddine, … 1. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve … sayılı kararının ONANMASINA, dosyanın Mahkemesine gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun 18.06.2014 gün ve 6545 sayılı Kanunla eklenen Geçici 8. maddesinin 1. fıkrası ve 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08/12/2016 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X):
Dava; … üyesi olan davacı tarafından, S.S. … Kooperatifine güzergah izni verilmesine ilişkin … İlçe Trafik Komisyonu’nun 02.06.2008 tarih ve 2008/2 sayılı kararı ile bu kararın onanmasına ilişkin İl Trafik Komisyonu’nun 19.08.2008 tarih ve 2008/23 sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
… 1. İdare Mahkemesi’nce, alt komisyon oluşturularak mahallinde yapılan inceleme sonucu ihtiyaç durumu göz önüne alınarak tesis edilen dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
2918 sayılı Karayolu Trafik Kanunu’nun 12. maddesinde, il ve ilçe trafik komisyonlarının kuruluş ve görevleri belirlenmiş; bu kapsamda, karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları, çalıştırılabileceği yerler ile güzergahlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek söz konusu komisyonların görevleri arasında sayılmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; S.S. .. Kooperatifinin …, …, .., …, … … , … köylerinden … ilçesine yolcu taşımacılığı yapılması talebi üzerine … İlçe Trafik Komisyonunca 02.06.2008 tarih ve 2008/2 sayılı dava konusu işlem ile bu köylerde ikamet edenlerin tek vasıta ile ilçeye ulaşımını sağlamak amacıyla talebin kabul edildildiği, Valilikçe alt komisyon oluşturulduğu ve araştırma sonucu düzenlenen raporda köylerin ilçeye uzaklıkları ve nüfuslarının yazıldığı, Sıraç köyünden yeni araçlara ihtiyaç bulunduğu, İlemin köyünden ise yeni araçlara ihtiyaç bulunmadığı yönünde bilgi edinildiği, 19.08.2008 tarih ve 2008/23 sayılı dava konusu işlem ile ilçe trafik komisyonu kararının onaylandığı, söz konusu komisyon kararlarının iptali istemiyle davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
İdari faaliyetlerin amacı kamu yararının sağlanmasıdır. Bu nedenle, idare, idari işlemlerin hangi sebebe ve hukuki nedenlere dayalı olarak tesis edildiğini ve hangi amaca yönelik olduğunu açıklamalıdır. Aynı zamanda, gösterilen sebep ve amacın gerekli ve yeterli inceleme, araştırma ve somut nedenlere dayanması gereklidir.
Buradan hareketle; il ve ilçe trafik komisyonlarınca, kendilerine yapılan müracaatlar üzerine bir alt komisyon kurulmak suretiyle güzergahın ve güzergahta çalışan araçların sayısı, niteliği, güzergahta yeni araca ihtiyaç olup olmadığı eğer ihtiyaç var ise kaç adet ve hangi niteliklere sahip araçlara ihtiyaç olduğu yönünde yeterli araştırma ve inceleme yapılması zorunludur.
Yukarıda aktarılan mevzuat uyarınca, bir güzergahta yolcu taşımacılığı yapmak için başvurulması veya güzergaha katılmak isteyen yeni taşımacıların bulunması talep edildiğinde; il veya ilçe trafik komisyonunca yapılacak değerlendirme yapılmadan önce söz konusu güzergahta yer alan yerleşim birimlerinin, birden fazla taşımacıya ihtiyacı olup olmadığının, bu kapsamda halihazırdaki yolcu ve koltuk sayılarının somut olarak (belge ve rakamlarla) araştırılarak ortaya konulması gerekmektedir. Diğer bir deyişle, yalnızca tekelciliğin önlenmesi amacıyla güzergah (taşıma) izni verilmesi yoluna gidelmemeli, aynı zamanda, atıl kapasite ve kaynak israfı yaratılmaması da amaçlanmalıdır. Esasen, aksi durumun kamu yararına aykırı olacağında duraksama bulunmamaktadır.
Olayda da her ne kadar yolcu taşımacılığı izni verilmeden önce bir alt komisyon oluşturulmuş ise de söz konusu güzergahta mevcut yolcu taşımacılığı yapan araçların yeterli olup olmadığı, yolcu kapasitesini karşılayıp karşılamadıkları ya da izin verilmesi halinde atıl kapasite veya kaynak israfının oluşup oluşmayacağı hususları herhangi bir somut bilgi veya belgeyle ortaya konulamadığı, yapılan araştırmanın ihtiyaç unsurunu ortaya koymak için yeterli olmadığı görülmektedir.
Taşıma faaliyetlerinin; ekonomik, seri, elverişli, güvenli, çevreye kötü etkisi en aza indirilerek, genel sağlık, kişi, toplum ve çevre sağlığı ile güvenliğini olumsuz yönde etkilemeyecek nitelikte ve serbest rekabet ortamında gerçekleştirilmesi hukuken korunması gereken genel kural niteliğindedir.
Bu durumda, İdare Mahkemesince; … İl Trafik Komisyonunca yapılan araştırma yeterli değilse de uyuşmazlık konusu güzergahta keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle ihtiyaç, güzergahın uzunluğu, yolcu sayısı, güzergahta çalışan mevcut kooperatiflere ait araçların kapasitesi, nitelik ve niceliği gibi hususlar araştırılarak, mevcut arz / talep dengesi gözetilmek suretiyle bir karar verilmesi gerekirken; dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddi yolunda verilen kararın eksik inceleme ve araştırmaya dayandığı sonucuna varılmaktadır.
Bu nedenle eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olarak tesis edilen dava konusu işlem ve bu işlemin hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davayı reddeden İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Mahkemece yukarıda aktarılan hususlar dikkate alınarak ve belirtilen durum değerlendirilerek yeniden bir karar verilmesi, bu nedenle İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği oyuyla aksi yöndeki karara katılmıyorum.