Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2013/2479 E. , 2017/633 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2013/2479
Karar No : 2017/633
Temyiz Eden (Davacı) :
Vekili :
Karşı Taraf (Davalı) :
Vekili : I. Hukuk Müşaviri
İstemin Özeti : … 7. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve … sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Mahkeme kararının hukuka uygun olduğu, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Danıştay Tetkik Hakimi :
Düşüncesi : Temyize konu İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenip, dosyadaki belgeler incelenerek gereği görüşüldü:
Dava; davacının mevzuatta öngörülen muafiyetler kapsamında kendisine K1 yetki belgesi verilmesi istemiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 16.12.2008 tarih ve 24304 sayılı işlemin iptali istemiyle açılmıştır.
… 7. İdare Mahkemesi’nce; kanunla kurulan ilgili ticaret odaları ya da sanayi ve ticaret odalarına kayıt olmak hususu ile Bakanlıkça belirlenen belge ücretlerinin ödenmiş olmak hususu yetki belgesi alma veya yenileme şartları arasında sayıldığı, olayda davacı tarafından bu iki şarttan biri olan Bakanlıkça belirlenen yetki belgesi ücreti 24.02.2006 tarihinde yatırılmış olmakla birlikte diğer şart olan ticaret odaları veya sanayi ve ticaret odalarına kayıt olmak şartı konusundaki yükümlülük kapsamında belge verilmesi talebiyle ticaret odasına müracaat ederek kayıt belgesini almadığı, işlemlerin tekemmül ettirilmediği, dava konusu işlemde hukuka ve mevzuata aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Davacı tarafından, anılan İdare Mahkemesi kararının hukuka aykırı olduğu ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasında, taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu, dördüncü fıkrasında, taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın, yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği, 34. maddesinde; taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişilerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları düzenleyen yönetmeliklerin Bakanlıkça hazırlanarak Resmî Gazetede yayımlanacağı hükmü yer almaktadır.
Anılan Kanunun Geçici 1. maddesinde ise; bu Kanuna göre yürürlüğe konulacak yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği tarihten önce yetki belgesi almış olanlar hariç, şehirlerarası eşya taşımacılığı konusunda taşımacılık, acentelik, taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapan gerçek ve tüzel kişilerin başvurudaki şartlar aranmaksızın yönetmeliklerin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde yetki belgesi almak zorunda oldukları zorunluluk halinde bu sürenin Bakanlıkça altı aylık dönemlerle en fazla bir yıl uzatılabileceği, ilk defa yetki belgesi almak isteyenlerin talep ettikleri yetki belgesi ile ilgili faaliyette bulunduklarını belgelemeleri gerektiği, belge alma süresi bitiminden sonra müracaat edenlere bu Kanun ve bu Kanuna göre çıkarılacak yönetmelik hükümlerinin uygulanacağı hükmüne yer verilmiştir.
4925 sayılı Kanuna dayanılarak hazırlanan ve 25/02/2004 tarih ve 25384 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren (işlem tarihinde yürürlükte bulunan) Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 11. maddesinde; K1 yetki belgesinin “Belirli bir zaman tarifesine göre ve/veya belirli bir zaman tarifesine uymaksızın eşya taşımacılığı yapacaklara” verileceği belirtilmiş; 12, 13 ve 14. maddelerinde yetki belgesi almanın genel ve özel şartları ile yetki belgesi almak için ibrazı zorunlu belgeler düzenlenmiş; 15. maddesinde Bakanlık’ça verilecek yetki belgeleri ve taşıt kartlarından bu Yönetmelik ekindeki ücret tarifesinde gösterilen ücretlerin alınacağı, ücreti alınmadan yetki belgeleri ve taşıt kartlarının verilmeyeceği, bu ücretlerin her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 213 sayılı Vergi Usûl Kanunu’nun mükerrer 298’inci maddesi hükmü uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanacağı kurala bağlanmış; 29. maddesinde yetki belgesi almak isteyen gerçek ve tüzel kişilerin, Bakanlıkça verilecek örneğe uygun Başvuru Formu’nu doldurarak bu Yönetmelik’te belirtilen belgelerle birlikte Bakanlığa müracaat edecekleri, Bakanlıkça başvurunun mevzuata uygun olduğunun tespit edilmesi hâlinde, gerçek veya tüzel kişiler adına yetki belgesinin en geç 60 gün içinde düzenlenerek verileceği ifade edilmiş; Geçici 2. maddesinde Kanunun Geçici 1. maddesi ile aynı yönde düzenleme yapılmış, Geçici 3. ve 11. maddelerinde ise belirlenen tarihlerde yetki belgesi almak için başvuranlara uygulanacak indirim oranlarına yer verilmiştir.
Davalı idare tarafından ise yetki belgesi almak isteyenlere verilecek süre Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği 25.02.2004 tarihinden iki yıl sonra olarak belirlenmiş, 25.02.2006 günü cumartesi gününe rastladığından başvurudaki koşullar aranmaksızın, muafiyetler kapsamında yetki belgesi talebinin son günü 27.02.2006 olarak belirlenmiştir.
19.02.2007 tarih ve 5897 sayılı, “İşlemlerin Tamamlanması” konulu Ulaştırma Bölge Müdürlükleri ve TOBB’ a dağıtılan, Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü yazısında ise; Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında taşımacılık faaliyetlerinde bulunmak üzere, 27.02.2006 tarihinden önce başvuruda bulunan veya yetki belgesi ücretini ilgili banka hesabına yatırdığı halde bazı eksiklikleri nedeniyle henüz adına yetki belgesi düzenlenemeyen gerçek ve tüzel kişilerin mağdur olmamaları için önce 04.01.2007 tarihine dek eksik evrakı tamamlaması için süre verildiği, söz konusu yazı ile de bu sürenin 15.04.2007 olarak belirlendiği, bu tarihe kadar işlem dosyasındaki eksiklerin tamamlanması halinde 30.04.2007 tarihine kadar yetki belgelerinin düzenlenmesinin uygun bulunduğu görülmektedir.
Dava dosyasının incelenmesinden; yurt içi eşya taşımacılığı ile iştigal eden, esnaf ve sanatkar siciline kayıtlı davacı tarafından 24.02.2006 tarihinde KUGM-TOBB-Ticaret Odaları hesabına 350,00 TL belge ücretinin yatırıldığı, … Ticaret Odası’ndan da aynı tarihli “K türü yetki belgesi” açıklamalı tahsilat makbuzunun alındığı, adına yetki belgesi düzenlenmemesi üzerine 21.11.2008 tarihinde davalı idareye durumunu bildirerek yetki belgesi talep edildiği, davalı idare tarafından dava konusu işlem ile belge ücreti yatırılmış ise de eksik evrakın süresinde tamamlanmadığı, … Ticaret Odası’na başvurmadığı bu nedenle muafiyet kapsamında yetki belgesi alamayacağının bildirilmesi üzerine davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Dosya evrakı incelendiğinde; 4925 sayılı Kanunun 35. maddesi ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 81. maddesi uyarınca ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği arasında 21.09.2005 tarihinde imzalanan T.C. Uhdesinde Bulunan Bir Kısım İş ve İşlemlerin Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Tarafından Yürütülmesi Amacıyla Yapılan Yetki Devrine İlişkin Protokol uyarınca Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında düzenlenecek K Türü yetki belgelerinde TOBB’ a bağlı Odalara da belge ve ücret teslim alma yetkisi ile Bakanlık Bölge Müdürlüklerinin bulunduğu il merkezlerindekiler dışındaki Odalara yetki belgesi düzenleme yetkisinin verildiği, anılan yetki kapsamında davacının mevzuatta ve davalı idare uygulamalarında öngörülen süre içerisinde yetki belgesi hakkında bilgi almak ve eksikliklerini tamamlamak amacıyla Aydın Ticaret Odası’na ücret yatırmasına ve iradesini ortaya koymasına rağmen başvurusunun değerlendirilmeyerek faaliyetine uygun yetki belgesini muafiyetler kapsamında alamadığı görülmektedir.
Bu durumda her ne kadar davalı idarece, evrak kayıtlarında davacıya ait bir başvuru bulunmadığı savunulmuş ise de yukarıya aktarılan iç yazışmadan da anlaşılacağı üzere eksik evrakın tamamlanması için yetki belgesi ücretinin yatırılmasının başvuru ile eş tutulduğu bu kişilerin mağduriyetini önlemek amacıyla düzenlemeler yapıldığı, davacının da söz konusu ücreti yatırarak belge alma yönündeki iradesini ortaya koyduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde; yukarıya aktarılan mevzuatın lafzi yorumu ile salt davacının yetki belgesi almak için başvuruda bulunmadığından bahisle adına yetki belgesi düzenlenmemesine ilişkin dava konusu işlemde hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
O halde; davacının belge ücretini yatırma eylemi, belge almak için bir irade beyanı kabul edilerek başvurusunun davalı idarece değerlendirilmesi gerekmektedir.
Ayrıca Danıştay Onuncu Dairesi’nce; Odaya yetki verilmesine dayanak teşkil eden ve Bakanlığın bu Kanun gereğince yürütmekle yükümlü olduğu görev ve yetkilerinin tamamını veya bir kısmını devredebileceği, devirle ilgili usul ve esasların çıkarılacak yönetmelikle belirleneceği hükmünü içeren 4925 sayılı Kanunun “Yetki devri” başlıklı 35. maddesinin Anayasa’ya aykırı olduğu kanısına varılarak iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne itiraz yolu ile yapılan başvuru üzerine Anayasa Mahkemesi’nce … tarih ve … sayılı kararı ile anılan Kanun maddesi Anayasa’nın 7. ve 128. maddelerine aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edilmiştir.
Bu nedenle dava konusu işlemin iptaline karar verilmesi gerekirken davayı reddeden İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, … 7. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve … sayılı kararının BOZULMASINA, açıklanan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun 18.06.2014 gün ve 6545 sayılı Kanunla eklenen Geçici 8. maddesinin 1. fıkrası ve 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 13/02/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.