Danıştay 15. Daire Başkanlığı         2013/2423 E.  ,  2017/1748 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ON BEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2013/2423
Karar No : 2017/1748

Temyiz Eden (Davalı) :
Karşı Taraf (Davacı) :
Vekili :
İstemin Özeti : …. İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…. sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir.
Danıştay Tetkik Hakimi :
Düşüncesi : Temyize konu İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce tetkik hakiminin açıklamaları dinlenip, dosyadaki belgeler incelenerek gereği görüşüldü:
Dava; davacı kooperatifin ….. arasında yolcu taşımacılığı yapma yönündeki izin talebinin reddine ilişkin 23.03.2011 tarih ve 2011/07 sayılı İl Trafik Komisyonu kararının iptali istemiyle açılmıştır.
….. İdare Mahkemesince, ilgili mevzuat hükümlerine göre D4 Yetki Belgesi düzenleme yetkisinin Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na ait olduğu, İl Trafik Komisyonu tarafından yetki belgesi mahiyetinde dava konusu işlemin tesis edilemeyeceği, dolayısıyla …. arası ticari yolcu taşımacılığının uygun olmadığına ilişkin İl Trafik Komisyonu kararında yetki bakımından hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline karar verilmiştir.
Davalı idare tarafından, hukuka aykırı olduğu ileri sürülen anılan İdare Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’nun 5.maddesinin birinci fıkrasında, taşımacılık, acentelik ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapılabilmesi için Bakanlıktan yetki belgesi alınmasının zorunlu olduğu; dördüncü fıkrasında, taşıma işleri işletmecilerinin sayısı, yolcu ve eşya kapasitesi, taşıtların durumu, güvenlik veya benzeri nedenlerle Bakanlığın, yetki belgelerinin verilmesinde sınırlamalar ve yeni düzenlemeler getirebileceği, 34. maddesinde ise; taşımacılık, acente ve taşıma işleri komisyonculuğu ile nakliyat ambarı ve kargo işletmeciliği yapmak isteyen gerçek ve tüzel kişlerde aranacak şartlar, verilecek yetki belgeleri ve taşıt belgeleri, her belge türü için gerekli olan taşıt kapasiteleri, taşıtların yaşı, nitelikleri, istiap hadleri ve terminal hizmetlerinde öngörülecek hususları düzenleyen yönetmeliklerin Bakanlıkça hazırlanarak Resmi Gazetede yayımlanacağı kuralına yer verilmiştir.
11.06.2009 tarih ve 27255 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 6.maddesinin dördüncü fıkrasının (ç) bendinde, tarifeli ve tarifesiz olarak 100 kilometreye kadar olan şehirlerarası ve taşıma mesafesine bakılmaksızın iliçi ticari yolcu taşımacılığı yapacaklara, D4 yetki belgesi verileceği, 83.maddesinde ise; bu Yönetmelik hükümlerinin uygulanması amacıyla, Bakanlıkça tebliğ, yönerge veya genelgelerle düzenleme yapılabileceği kurala bağlanmıştır.
Ulaştırma Bakanlığı Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü’nün işlem tarihinde yürürlükte bulunan 31.10.2011 tarih ve 2011/KUGM-16 /YOLCU sayılı Genelgesi’nin 2.maddesinin (k) bendinde “ilk defa bir D4 Yetki Belgesi düzenlenebilmesi için KTY’nin 12 ve 13. maddelerindeki genel ve özel şartların yanısıra talep sahibinin merkezi adresinin bulunduğu İl Trafik Komisyonundan alınacak D4 Yetki Belgesi düzenlenmesinin illerindeki mevcut arz/talep dengesi bakımından bir sakınca olmadığına dair komisyon kararının Bakanlığa sunulması şarttır.” kuralı yer almaktadır.
Öte yandan, 23.10.2012 tarih ve 28450 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan değişiklikle, Karayolları Taşıma Yönetmeliği’nin 13.maddesine “D4 yetki belgesi düzenlenebilmesi için; 1) İliçi taşımalarda; talep sahibinin merkezi adresinin bulunduğu ilin İl Trafik Komisyonundan alınacak D4 yetki belgesi düzenlenmesinin o ildeki mevcut arz/talep dengesi ve taşıma düzeni bakımından bir sakıncası olmadığına dair İl Trafik Komisyonu kararının Bakanlığa sunulması şarttır. 2) Yüz kilometreye kadar şehirlerarası taşımalarda; ilgili illerin trafik komisyonlarından (bu illerden birinin veya her ikisinin il sınırları ile belediye sınırları aynı/çakışık olan bir il veya iller olması halinde ise ilgili Büyükşehir Belediyesi/Belediyeleri Ulaşım Koordinasyon Merkezi/Merkezleri (UKOME)’nden) alınacak D4 yetki belgesi düzenlenmesinin o illerdeki mevcut arz/talep dengesi ve taşıma düzeni bakımından bir sakıncası olmadığına dair ilgili İl Trafik Komisyonu (veya UKOME) kararlarının Bakanlığa sunulması şarttır. 3) UKOME ve İl Trafik Komisyonu kararlarında düzenlenecek D4 yetki belgesi için kullandırılacak taşıma hatları ve taşıma güzergahları ile taşıt belgesine kaydedilecek taşıtların sayısı ve koltuk kapasiteleri belirtilir.” kuralı eklenmiştir.
Dosyanın incelenmesinden; davacı kooperatif tarafından Dörtyol-Antakya arası ticari yolcu taşımacılığı faaliyetinde bulunmak için yapılan başvurunun, İl Trafik Komisyonu Başkanlığınca mevcut taşımacıların yeterli olduğu, trafik güvenliğinin tehlikeye gireceğinden bahisle reddi üzerine bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Olayda, yukarıda aktarılan mevzuat hükümlerinin değerlendirilmesinden, yüz kilometreye kadar olan şehirlerararası ve taşıma mesafesine bakılmaksızın il içi ticari yolcu taşımacılığı yapmak isteyenler tarafından, öncelikle D4 yetki belgesi düzenlenmesinde illerindeki mevcut arz/talep dengesi bakımından bir sakınca olmadığına dair karar verilmesi istemiyle merkezi adresinin bulunduğu İl Trafik Komisyonu’na başvurulması, İl Trafik Komisyonunca, D4 yetki belgesi düzenlenmesinin mevcut arz/talep dengesi bakımından uygun olduğuna karar verilmesi gerektiği, İl Trafik Komisyonu tarafından taşımacılığın uygun görülmesi işleminin kişiye doğrudan hak vermediği, Komisyon kararının Bakanlığa sınulması ve Yönetmelikte belirtilen diğer şartların da sağlanması durumunda taşımacılık yapmak isteyen kişi adına Bakanlıkça D4 yetki belgesi düzenlenebileceği, anlaşılmaktadır.
Bu durumda, İdare Mahkemesince, taşıma faaliyetlerinin; ekonomik, seri, elverişli, güvenli, çevreye kötü etkisi en aza indirilerek, genel sağlık, kişi, toplum ve çevre sağlığı ile güvenliğini olumsuz yönde etkilemeyecek nitelikte ve serbest rekabet ortamında gerçekleştirilmesinin hukuken korunması gereken genel kural olması karşısında, uyuşmazlık konusu güzergahta ihtiyaç, yolcu sayısı, güzergahta çalışan mevcut kooperatiflere ait araçların kapasitesi, nitelik ve niceliği gibi hususlar araştırılarak, mevcut arz/talep dengesi gözetilmek suretiyle bir karar verilmesi gerekirken, yetki yönünden hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle dava konusu işlemin iptali yolunda verilen kararda hukuka uyarlık görülmemektedir.
Açıklanan nedenlerle, … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:… sayılı kararının BOZULMASINA, bozulan kısım hakkında yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın adı geçen mahkemeye gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun 18.06.2014 gün ve 6545 sayılı Kanunla eklenen Geçici 8. maddesinin 1. fıkrası ve 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 12/04/2017 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.