Danıştay 15. Daire Başkanlığı 2013/1483 E. , 2016/5922 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2013/1483
Karar No : 2016/5922
Temyiz Eden (Davacılar) :
Karşı Taraf (Davalı) :
İstemin Özeti : … İli, … İlçesi, … Köyü’nden (… İli, … İlçesi üzerinden yolcu almadan) … İli, … İlçesi’ne yolcu taşımacılığı yapmak maksadı ile yapılan müracaatın reddine ilişkin … İl Trafik Komisyonu’nun 09.11.2009 tarih ve 53 sayılı kararının iptali istemiyle açılan dava sonucunda, … İdare Mahkemesi’nce; dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddi yolunda verilen kararın, hukuka uygun olmadığı ileri sürülerek temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
Savunmanın Özeti : Mahkeme kararının hukuka uygun olduğu, temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.
Düşüncesi : Eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olarak verilen davanın reddi yolundaki temyize konu İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onbeşinci Dairesi’nce, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenip, dosyadaki belgeler incelenerek gereği görüşüldü:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun “Kararın Bozulması” başlıklı 49. maddesinin 2. fıkrasında; temyiz incelemesi sonucu Danıştayın; a) Görev ve yetki dışında bir işe bakılmış olması, b) Hukuka aykırı karar verilmesi, c) Usul hükümlerinin uygulanmasında kararı etkileyebilecek nitelikte hata veya eksikliklerin bulunması sebeplerinden dolayı incelenen kararı bozacağı kuralına yer verilmiştir.
Dosyadaki belgeler ile temyiz dilekçesindeki iddiaların incelenmesinden, temyiz istemine konu kararın hukuka ve usule uygun olduğu, kararın bozulmasını gerektirecek yasal bir sebebin bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle; temyiz isteminin reddine, … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının ONANMASINA, dosyanın Mahkemesine gönderilmesine, 2577 sayılı Kanunun 18.06.2014 gün ve 6545 sayılı Kanunla eklenen Geçici 8. maddesinin 1. fıkrası ve 54. maddesinin 1. fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen günden itibaren onbeş gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 08/12/2016 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY (X):
Dava, … İli, … İlçesi, … Köyü’nden (… İli, … İlçesi üzerinden yolcu almadan) … İli, … İlçesi’ne yolcu taşımacılığı yapmak maksadı ile yapılan müracaatın reddine ilişkin … İl Trafik Komisyonu’nun 09.11.2009 tarih ve 53 sayılı kararının iptali istemiyle açılmıştır.
… İdare Mahkemesi’nce, … Köyü’nden … İlçesi’ne her gün 1 minibüs tarafından ortalama 8 kişinin taşındığı, dolayısı ile yolcuların tamamının, … İlçesi üzerinden … İlçesi’ne geçmeleri halinde dahi günlük 8 kişi olan yolcu sayısının, yeterli bir potansiyel arz etmediği; esas yolcu potansiyelinin … İlçesi ve … İlçesi arasındaki güzergâhta bulunduğu, ancak bu güzergâhta da fiilen 2 adet kooperatifin faaliyet gösterdiği ve (hafta içi) dolmuş başına ortalama doluluk oranının %50 civarında olduğu, … Köyü’nün yeterli yolcu potansiyelinin bulunmadığı, … ilçesi ile … İlçesi arasında ise fiilen taşımacılık yapan iki kooperatifin bulunduğu, davacı Kooperatifin de taşımacılığa dahil olması halinde yolcu potansiyeli ve taşımacılık işi bakımından oluşan arz talep dengesinin bozulacağı, dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
2918 sayılı Karayolu Trafik Kanunu’nun 12. maddesinde, il ve ilçe trafik komisyonlarının kuruluş ve görevleri belirlenmiş; bu kapsamda, karayolu taşımacılığına ait mevzuat hükümleri saklı kalmak üzere, trafik düzeni ve güvenliği yönünden belediye sınırları içinde ticari amaçla çalıştırılacak yolcu ve yük taşıtları ile motorsuz taşıtların çalışma şekil ve şartları, çalıştırılabileceği yerler ile güzergâhlarını tespit etmek ve sayılarını belirlemek söz konusu komisyonların görevleri arasında sayılmıştır.
Dava dosyasının incelenmesinden; davacı Kooperatifin … … arası 17 araç ile yolcu taşımacılığı yapma talebinde bulunduğu, 27.05.2008 tarihinde … İlçe Trafik Komisyonunca köyün ilçeye uzaklığı ve halkın ihtiyaçlarını ….’dan karşıladığı gerekçesiyle talebin kabul edildiği, kararın onaylanmak üzere gönderildiği … İl Trafik Komisyonunca eksik yazışmalar tamamlanmak üzere iade edildiği, bu kez … İlçe Trafik Komisyonunca 09.09.2009 tarihinde güzergâhın büyük kısmının …-… arası taşımacılık yapan iki kooperatifin güzergâhında bulunduğu ve yolcu potansiyelinin yetersiz olduğundan bahisle talebin reddedildiği, dava konusu 09.11.2009 tarih ve 53 sayılı … İl Trafik Komisyonu kararı ile de bu kararın onaylandığı, davanın söz konusu kararın iptali istemiyle açıldığı anlaşılmaktadır.
İdari faaliyetlerin amacı kamu yararının sağlanmasıdır. Bu nedenle, idare, idari işlemlerin hangi sebebe ve hukuki nedenlere dayalı olarak tesis edildiğini ve hangi amaca yönelik olduğunu açıklamalıdır. Aynı zamanda, gösterilen sebep ve amacın gerekli ve yeterli inceleme, araştırma ve somut nedenlere dayanması gereklidir.
Buradan hareketle; il ve ilçe trafik komisyonlarınca, kendilerine yapılan müracaatlar üzerine bir alt komisyon kurulmak suretiyle güzergâhın ve güzergâhta çalışan araçların sayısı, niteliği, güzergâhta yeni araca ihtiyaç olup olmadığı,eğer ihtiyaç var ise kaç adet ve hangi niteliklere sahip araçlara ihtiyaç olduğu yönünde yeterli araştırma ve inceleme yapılması zorunludur.
Olayda, idarece söz konusu güzergâhta mevcut yolcu taşımacılığı yapan araçların yeterli olup olmadığı, yolcu kapasitesini karşılayıp karşılamadıkları ya da izin verilmesi halinde atıl kapasite veya kaynak israfının oluşup oluşmayacağı hususlarında herhangi bir araştırma yapılmaksızın ve ihtiyaç unsurunu ortaya koyan somut bilgi veya belge bulunmaksızın davacının yolcu taşımacılığı talebinin reddedildiği görülmektedir.
Her ne kadar İdare Mahkemesince, ara kararlar ile ihtiyaç unsuru aydınlatılmaya çalışılmış ise de 31.12.2010 tarihli ara karara cevaben 20.01.2011 tarihli bir polis memuru tarafından düzenlenen raporda …-… güzergâhına ilişkin bilgilere; 22.02.2011 tarihli ara karara cevaben ise bir polis memuru, köyde çalışan minibüs şoförü ve köy muhtarından oluşan heyet tarafından sunulan raporda; …- … İlçesi arası faaliyette gösteren kooperatif bulunmadığı, bu güzergâhta bir adet minibüsün haftanın 7 günü günde 1 sefer yaparak çalıştığı, hafta içi ortalama 8 hafta sonu ise ortalama 6 kişi ile seferini tamamladığı beyanlarına yer verildiği görüldüğünden sunulan verilerin dava konusu … köyü-… İlçesi güzergâhındaki yolcu potansiyeli hakkında kanaat edinebilmek için yeterli olmadığı sonucuna varılmaktadır.
Bu durumda, İdare Mahkemesince; … Köyü’nde ikamet eden kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak için ekonomik ve sosyal anlamda gelişmiş olan … ilçesini tercih etme ihtimal ve imkânları da göz önünde bulundurularak uyuşmazlık konusu … köyü-… İlçesi güzergâhında keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmak suretiyle ihtiyaç, güzergâhın uzunluğu, yolcu sayısı, güzergâhta çalışan mevcut kooperatiflere ait araçların kapasitesi, nitelik ve niceliği gibi hususlar araştırılarak, mevcut arz/talep dengesi gözetilmek suretiyle bir karar verilmesi gerekirken; dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddi yolunda verilen kararın eksik inceleme ve araştırmaya dayandığı sonucuna varılmaktadır.
Bu nedenle eksik inceleme ve araştırmaya dayalı olarak tesis edilen dava konusu işlem ve bu işlemin hukuka uygun olduğu gerekçesiyle davayı reddeden İdare Mahkemesi kararında hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Açıklanan nedenlerle, Mahkemece yukarıda aktarılan hususlar dikkate alınarak ve belirtilen durum değerlendirilerek yeniden bir karar verilmesi, bu nedenle İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği görüşüyle aksi yöndeki karara katılmıyorum.