Danıştay 15. Daire Başkanlığı         2013/11094 E.  ,  2016/2513 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONBEŞİNCİ DAİRE
Esas No : 2013/11094
Karar No : 2016/2513

Davacı :
Vekili :
Davalılar : 1-
Vekilleri :

Davanın Özeti : Davacı tarafından; patlayıcı madde satımı faaliyeti ile iştigal eden 2. ve 3. grup satıcılara kiraladıkları veya muvafakat aldıkları depolara istinaden verilen patlayıcı madde satış izin belgelerinin iptal edilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin ‘nin 25.03.2013 tarih ve 145 sayılı işleminin ve işlemin dayanağı 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 87/12028 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğün 5/G maddesindeki; ”… kiralandığını ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alındığını …” ibaresi ile ‘nın 22.03.2013 tarih ve 2013/13 sayılı Patlayıcı Maddeler Birleştirilmiş Genelgesinin “Depo Kiralama veya Depo Muvafakatı Alarak Patlayıcı Madde Satıcılığı Yapma” başlıklı 3.4. maddesinin iptali istenilmektedir.
Savunmaların Özeti : Sivil amaçlı patlayıcı madde üretmek ve işlemek isteyenlerin, 6551 sayılı Barut ve Patlayıcı Maddelerle Silah ve Teferruatı ve Av Malzemesinin İnhisardan Çıkarılması Hakkında Kanun’un 2. maddesine dayanılarak Bakanlar Kurulu’nun 87/12028 sayılı kararıyla çıkarılan Tüzük hükümlerine göre izin almalarının gerektiği, Tüzüğün 83. ve 96. maddeleri uyarınca 2. ve 3. gruba dahil patlatıcı madde satıcı ve tüketicilerinin depo kurmak zorunda oldukları düzenlenmiş olmakla birlikte; Tüzüğün davaya konu “kuruluş izni için gerekli belgeler” başlıklı 5/G maddesinde yer alan hükümle, kiralama ya da sahip ve zilyedinden muvafakat alınması hallerinde de kuruluş izni verilebileceğinin düzenlendiği, söz konusu hükümle açık bir şekilde depo kiralamak suretiyle ticari faaliyet yürütülmesine izin verildiğinden, dayanağı Kanuna uygun olarak getirilen bu hüküm ile anılan hükme uygun olarak çıkarılan Genelge ve tesis edilen bireysel işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek davanın reddi gerektiği savunulmaktadır.
Düşüncesi : Davanın; Tüzüğün 5/G maddesindeki ”…veya kiralandığını ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alındığını…” ibaresi ile nin 25.03.2013 tarih ve 145 sayılı işlemine yönelik kısmı yönünden iptal isteminin reddedilerek davanın reddine, ‘nın 22.03.2013 tarih ve 2013/13 sayılı “Patlayıcı Maddeler Birleştirilmiş Genelgesinin” 3.4. maddesinin iptal istemi yönünden ise istemin kabul edilerek işlemin iptaline karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.
Danıştay Savcısı :
Düşüncesi : Dava, 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğün 5/G maddesindeki ”… veya kiralandığını ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alındığını …” ibaresi ile nin 25.03.2013 tarih ve 145 sayılı işleminin ve ‘nın 22.03.2013 tarih ve 2013/13 sayılı “Patlayıcı Maddeler Birleştirilmiş Genelgesinin” 3.4. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
6551 sayılı Barut ve Patlayıcı Maddelerle Silah ve Teferruatı ve Av Malzemesinin İnhisardan Çıkarılması Hakkında Kanun’un 2. maddesinde, “Bu kanun ile inhisar dışı bırakılan maddelerin (oyuncak nevinden olanlar dahil) imal, ithal, nakil, muhafaza, satış ve istimalleri Dahiliye Vekaletinin musaade ve mürakabesine tabi olup bu müsaade ve mürakabenin sureti icrası Dahiliye, Milli Müdafaa, Maliye, Gümrük ve İnhisarlar ve İşletmeler Vekaletleri tarafından müştereken hazırlanacak bir nizamname ile tesbit edilir. Bu nizamname kanunun neşri tarihinden itibaren 6 ay içinde mer’iyete konur.” kuralı yer almaktadır.
6551 sayılı Kanun’un 2. maddesine dayanılarak yürürlüğe konulan 14.08.1987 tarih ve 87/12028 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğün 83. maddesinde, “İzin belgelerinde belirtilen en yüksek miktarlara göre patlayıcı maddeleri kullanacak ve satacak olanlar üç gruba ayrılmıştır.
İlgili mevzuat hükümlerinde, birinci gruba dahil perakende satıcıların depo kurmak zorunda olmadığı ancak ikinci ve üçüncü gruba dahil satıcıların ise depo kurmak zorunda olduğu, bu satıcıların öncelikle valiliğe başvurarak patlayıcı madde depo yapımı için izin belgesi almaları gerektiği, yapım izni doğrultusunda depo inşaatının bitiminden sonra, deponun plan ve projelerine, bu Tüzüğün ilgili hükümlerine ve bu konu ile ilgili diğer mevzuat hükümlerine uygun olarak yapıldığının anlaşılması halinde depolar için valiliklerce patlayıcı madde depolama izin belgesi verileceği, Tüzük hükümlerine uygun patlayıcı madde deposunun bulunduğuna ilişkin belge ile birlikte Tüzüğün 113. maddesinde sayılan diğer belgeleri tamamlayanlara da satışın yapılacağı il valiliği tarafından satış izin belgesi verileceği belirtilmektedir.
‘nın 22.03.2013 tarih ve 2013/13 sayılı Patlayıcı Maddeler Birleştirilmiş Genelgesinin “Depo Kiralama veya Depo Muvafakatı Alarak Patlayıcı Madde Satıcılığı Yapma” başlıklı dava konusu 3.4. maddesinde, “Patlayıcı Madde Satın Alma ve Satış İzin Belgesini veren makamlardan izin alınması ve kiralama veya muvafakat ile ilgili şerhlerin izin belgelerine işlenmesi şartıyla, Depolama İzin Belgesi verilmiş olan depoların tamamının ya da bir kısmının kiralanarak veya sahibinin muvafakatı alınarak Patlayıcı Madde Satın Alma ve Satış Belgesi düzenlenebilecektir. Aynı depoyu birden fazla satıcının kullanması durumunda satış kayıtları her bir satıcı için ayrı ayrı defterlerde tutulacaktır. Sürekli depolarda aynı anda depoda bulunan patlayıcı madde miktarının depo kapasitesini aşmaması şartıyla, depo sahibince depolama izin belgesinde belirtilen depo kapasitesinin üzerinde, farklı kişilere farklı miktarlarda depo muvafakatı verilebilecektir.” hükmüne yer verilmiştir.
Söz konusu Genelgenin bu hükmü ile, Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğün hükümlerine aykırı olarak; Depolama İzin Belgesi verilmiş olan depoların tamamını ya da bir kısmını kiralayan veya sahibinin muvafakatını alan ikinci ve üçüncü gruba dahil satıcılar adına da Patlayıcı Madde Satış Belgesi düzenlenebileceği öngörülmüş olup, bu hükmün üst norma uygun olmadığı açıktır.
Diğer taraftan, 6551 sayılı Kanun’un 2. maddesine dayanılarak hazırlanan 14.08.1987 tarihli ve 87/12028 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe giren Tüzükte, sivil kullanım amaçlı patlayıcı madde üretmek, işlemek, depolamak isteyenlerin uyacakları usul ve esasların düzenlendiği, bu Tüzük kapsamına giren patlayıcı maddelerin üretimi ve işlenmesi için işyeri kurmak isteyenlerin anılan Tüzük hükümlerine göre izin almak zorunda oldukları, kuruluş izni için gerekli belgelerin düzenlendiği dava konusu 5.maddesinin (G) bendindeki değişiklikle, arazi için kiralama ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alınmasına izin verilmesinin girişimciler için kolaylık sağlamak amacına yönelik olduğu, bu sayede ülkenin ihtiyacı olan sivil kullanım amaçlı patlayıcı maddelerin temininde dışa bağımlı olmaktan çıkılması, istihdamın artması, ekonomiye katkı sağlayan bir sektör olması amacıyla, yapılan işin kontrollü ve güvenli olmasını sağlamak için mevzuatta gerekli düzenlemeler yapıldığı görülmüş olup, 6551 sayılı Kanuna uygun olarak çıkarılan ve Yasaya aykırı hüküm içermediği anlaşılan Tüzüğün 5/G maddesinde yer alan ibare ve bu maddeye dayanılarak tesis edilen 25.3.2013 tarih ve 145 sayılı işlemde üst hukuk normlarına, mevzuata ve hukuka aykırılık görülmemiştir.
Açıklanan nedenlerle, dava konusu edilen ‘nın 22.03.2013 tarih ve 2013/13 sayılı “Patlayıcı Maddeler Birleştirilmiş Genelgesinin” 3.4. maddesinin iptaline, 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğün 5/G maddesindeki ”…veya kiralandığını ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alındığını…” ibaresi ile nin 25.03.2013 tarih ve 145 sayılı işleminin iptali istemine ilişkin davanın bu kısmının reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA

Hüküm veren Danıştay Onbeşinci Dairesince gereği görüşüldü:
Dava; patlayıcı madde satımı faaliyeti ile iştigal eden 2. ve 3. grup satıcılara kiraladıkları veya muvafakat aldıkları depolara istinaden verilen patlayıcı madde satış izin belgelerinin iptal edilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin ‘nin 25.03.2013 tarih ve 145 sayılı işleminin ve işlemin dayanağı 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 87/12028 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğün 5/G maddesindeki ”…veya kiralandığını ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alındığını…” ibaresi ile ‘nın 22.03.2013 tarih ve 2013/13 sayılı Patlayıcı Maddeler Birleştirilmiş Genelgesinin “Depo Kiralama veya Depo Muvafakatı Alarak Patlayıcı Madde Satıcılığı Yapma” başlıklı 3.4. maddesinin iptali istemiyle açılmıştır.
6551 sayılı Barut ve Patlayıcı Maddelerle Silah ve Teferruatı ve Av Malzemesinin İnhisardan Çıkarılması Hakkında Kanun’un 2. maddesinde, “Bu kanun ile inhisar dışı bırakılan maddelerin (oyuncak nevinden olanlar dahil) imal, ithal, nakil, muhafaza, satış ve istimalleri Dahiliye Vekaletinin musaade ve mürakabesine tabi olup bu müsaade ve mürakabenin sureti icrası Dahiliye, Milli Müdafaa, Maliye, Gümrük ve İnhisarlar ve İşletmeler Vekaletleri tarafından müştereken hazırlanacak bir nizamname ile tesbit edilir. Bu nizamname kanunun neşri tarihinden itibaren 6 ay içinde mer’iyete konur.” kuralı yer almaktadır.
Dava dosyasının incelenmesinden; davacının …İli’nde 87/12028 sayılı Tüzük hükümleri uyarınca sivil kullanım amaçlı patlayıcı madde üretim ve satış faaliyeti ile iştigal ettiği, 20.03.2013 tarihinde ‘ne yaptığı başvuru ile; Tüzüğün 82, 83, 96 ve 113 maddeleri uyarınca patlayıcı madde satış faaliyeti yapan 2. ve 3. grup satıcıların patlayıcı madde satış izin belgesi alabilmeleri için patlayıcı madde deposu kurmak zorunda oldukları düzenlenmesine rağmen, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 2001, 2010, 2012 yıllarında verdiği görüşlere dayanılarak Tüzüğün 5/G maddesi uyarınca 2. ve 3. Grup satıcılara kiraladıkları ve sahip ve zilyetlerinden muvafakat aldıkları depolara istinaden patlayıcı madde satış izin belgelerinin verildiği, oysa Tüzüğün 5/G maddesinin patlayıcı madde üretmek işlemek için işyeri kurulması sırasında depo arazisini kiralanmasına izin verdiği, bu hükmün satıcılar yönünden uygulanmasına imkan bulunmadığı iddia edilerek, Valilik makamından ülke çapında yapılan yanlış uygulamaya son verilmesinin ve Tüzük hükümlerine aykırı olarak verilen tüm patlayıcı madde satış izin belgelerinin iptal edilmesinin istendiği, Valilik tarafından 25.03.2013 tarihinde tesis edilen dava konusu işlemle; Tüzüğün 5/G maddesinin depo kiralamak suretiyle ticari faaliyet yürütülmesine cevaz verdiği gerekçesiyle başvurunun reddedildiği, davacının işleme esas başvurusundan iki gün sonra çıkarılan ‘nın 22.03.2013 tarih ve 2013/13 sayılı “Patlayıcı Maddeler Birleştirilmiş Genelgesinin” “Depo Kiralama veya Depo Muvafakatı Alarak Patlayıcı Madde Satıcılığı Yapma” başlıklı 3.4. maddesinde ” Patlayıcı Madde Satın Alma ve Satış İzin Belgesini veren makamlardan izin alınması ve kiralama veya muvafakat ile ilgili şerhlerin izin belgelerine işlenmesi şartıyla, Depolama İzin Belgesi verilmiş olan depoların tamamının ya da bir kısmının kiralanarak veya sahibinin muvafakatı alınarak Patlayıcı Madde Satın Alma ve Satış Belgesi düzenlenebilecektir. … ” düzenlemesine yer verildiği, davacı tarafından başvurusunun reddine ilişkin işlem ile dayanağı Tüzük hükmünün 5/G maddesinde yer alan ”… veya kiralandığını ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alındığını …” ibaresi ile işlemde açıkça yer almasa da işlemin dayanaklarından biri olduğu açık olan Genelgenin 3.4. maddesinin iptali istemiyle süresinde bakılmakta olan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Davanın; 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 87/12028 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğün 5/G maddesindeki ”… veya kiralandığını ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alındığını …” ibaresine ilişkin iptal istemi incelendiğinde;
6551 sayılı Kanun’un 2. maddesine dayanılarak yürürlüğe konulan 14.08.1987 tarih ve 87/12028 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğün kapsam başlıklı 1. maddesinde; ” Av ve taş barutlarının, lağım patlatmakta kullanılan patlayıcı maddelerin ve bunların fitil, kapsül, ateşleme aletleriyle malzemelerinin, nişan, tüfek ve tabanca fişeklerinin, şenlik fişeklerinin, havai fişeklerin,maytapların ve benzerlerinin, dolu veya boş av fişekleriyle bunların hazırlanmasında kullanılan, tapa, kapsül gibi av malzemesinin, av saçmasının ve av kurşunlarının, potas güherçilesinin, üretilmesi için işyeri kurulması ve işletilmesi, üretilen maddelerin ambalajlanması, taşınması, saklanması, depolanması, ithali, satışı, kullanılması, yokedilmesi, denetimi, yivsiz av tüfeklerinin, hava ve gaz basıncı ile çalışan ateşsiz nişan tüfek ve tabancalarının ve bunların parçalarının ithali ve alınacak güvenlik önlemlerine ilişkin usul ve esaslar bu Tüzükte gösterilmiştir.” hükmüne yer verilmiştir.
Tüzüğün ” Kuruluş izni için gerekli belgeler” başlıklı 5. maddesinde; “Patlayıcı madde üretmek ve işlemek üzere işyeri kurmak isteyenler aşağıda yazılı belgeleri sağlamak zorundadırlar:
A – İşyerinin kurulacağı yerin 1/1000 veya 1/2000 ölçekli halihazır haritası üzerine çizilmiş ve Bayındırlık ve İskan Bakanlığınca onanmış dört nüsha mevzi imar planı, …
G – (Değişik : 14/5/2001 -2001/2443 K.) Yapılacak yerüstü depolarında Ek-1 çizelgenin dip notunun (D) bendinde gösterilen uzaklıkların içinde kalan alanın, girişimcinin, mülkiyetinde olduğunu veya kiralandığını ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alındığını gösterir noter onaylı belge, … “
“Kuruluş izin belgesinin verilmesi” başlıklı 6. maddesinde de; “Patlayıcı madde üretmek ve işlemek üzere işyeri kurmak isteyenler, kuruluş izin belgesi almak için, bir dilekçeyle na başvurmak zorundadırlar. Başvuru dilekçesine, ön izin belgesiyle 5 inci maddede yazılı belgelerin eklenmesi gerekir. ” hükmüne yer verilmiştir.
Yukarıda metnine yer verilen mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde; 6551 sayılı Kanun’un 2. maddesine dayanılarak hazırlanan 87/12028 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yürürlüğe giren Tüzükte, sivil kullanım amaçlı patlayıcı madde üretmek, işlemek, depolamak isteyenlerin uyacakları usul ve esasların düzenlendiği, bu Tüzük kapsamına giren patlayıcı maddelerin üretimi ve işlenmesi için işyeri kurmak isteyenlerin Tüzük hükümlerine göre izin almak zorunda oldukları, kuruluş izni için gerekli belgelerin düzenlendiği dava konusu 5. maddesinin (G) bendinde de (2001 yılında yapılan değişiklikle) depo arazisi için kiralama ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alınmasına izin verilmesinin düzenlendiği, bu haliyle davaya konu düzenleme ile patlayıcı madde üretmek ve işlemek üzere işyeri açmak isteyen girişimciler için depo ve işletme arazisinin maliki olma şartının kaldırıldığı, sivil kullanım amaçlı patlayıcı maddelerin üretimi ve işlenmesine ilişkin sektörde girişimcilere kolaylık sağlayarak istihdamın ve üretimin artmasına katkı sağlamak amacıyla yapıldığı, kamu güvenliği bakımından da depo ve işletme arazisinin girişimcinin mülkiyetinde olması ile kiralanması/sahibinden veya zilyetinden muvafakat alınmış olması arasında herhangi bir farkın olmadığı da gözönüne alındığında; 6551 sayılı Kanuna uygun olarak çıkarılan ve Kanuna aykırı hüküm içermediği anlaşılan Tüzüğün 5/G maddesinde yer alan; ”…veya kiralandığını ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alındığını…” ibaresi yönünden üst hukuk normlarına, hukuka ve kamu yararına aykırılık görülmemiştir.
Davanın, ‘nın 22.03.2013 tarih ve 2013/13 sayılı Patlayıcı Maddeler Birleştirilmiş Genelgesinin “Depo Kiralama veya Depo Muvafakatı Alarak Patlayıcı Madde Satıcılığı Yapma” başlıklı 3.4. maddesinin iptaline ilişkin kısmı incelelendiğinde;
Tüzüğün 83. maddesinde, “İzin belgelerinde belirtilen en yüksek miktarlara göre patlayıcı maddeleri kullanacak ve satacak olanlar üç gruba ayrılmıştır:
Birinci grup: Perakende satıcılar, kuyucular ve az miktarda patlayıcı madde kullananlar. Bunlar depo kurmak zorunda değildirler.
İkinci grup: İki tondan az patlayıcı madde depolayacak olan satıcılar, taş ocakları, çimento fabrikaları, küçük maden ocakları işleticileri, kanal açma, tarıma elverişli saha hazırlama işlerini yüklenenler gibi tüketiciler.
Üçüncü grup: İki ton ve daha çok patlayıcı madde depolayacak olan satıcı ve tüketicilerle,maden işletmeleri ve stok amacıyla kurulmuş büyük dağıtım merkezleridir.” kuralına yer verilmiştir.
Anılan Tüzüğün 96. maddesinde, “İkinci ve üçüncü gruba dahil satıcı ve tüketiciler depo kurmak zorundadırlar. Satıcılar dışında bu gruplara dahil olanlar, işin geçici olması halinde, izin belgeli bir depo sahibinden depo kiralayabilirler. Kira sözleşmeleri,kamu kuruluşları arasında yapılanlar dışında noter önünde yapılır.
(Değişik ikinci fıkra: 28/10/2004-2004/8057 K.) Satıcılar, tüketiciler, maden işletmesi sahipleri ile stok amacıyla kurulmuş olan büyük dağıtım merkezi sahipleri, bu Tüzüğün 5 inci maddesinin A, B, C, D, E, F, G, L, M ve O bentlerinde belirtilen ve depo yapım işine göre hazırlanan belgelerin eklendiği dilekçe ile valiliğe başvurarak patlayıcı madde depo yapımı için izin belgesi almak zorundadırlar.
(Değişik üçüncü fıkra: 28/10/2004-2004/8057 K.) Yapım izni doğrultusunda depo inşaatının bitiminden sonra, deponun plan ve projelerine, bu Tüzüğün ilgili hükümlerine ve bu konu ile ilgili diğer mevzuat hükümlerine uygun olarak yapıldığı anlaşılan depolar için valiliklerce patlayıcı madde depolama izin belgesi verilir…” hükmü yer almaktadır.
Dava konusu Tüzüğün 113. maddesinde ise, “Bu Tüzük kapsamına giren patlayıcı maddeleri toptan ve/veya perakende olarak satmak isteyenler, bir dilekçeyle başvurarak satışın yapılacağı il valiliğinden satış izin belgesi almak zorundadırlar.
Başvuru dilekçesine;
A -Tüzük hükümlerine uygun patlayıcı madde deposunun bulunduğu veya birinci grupta yer alan perakende satıcıların dükkanlarında 93 üncü maddeye uygun düzenlemenin yapıldığına,
B – Satılacak patlayıcı maddelerin cinsine,
C – On sekiz yaşını tamamlamış bulunduğuna,
ilişkin belgeler eklenir.
Satış izin belgeleri, başvuru ve eki belgeleri tamamlayan ve durumu uygun görülenlere valiliklerce 1-3 yıl süreli olarak verilir ve aynı sürelerle yenilenebilir.
Satış izin belgesi verilenlerin kimlikleri ve izin belgelerinin tarih, sayı ve süreleri valiliklerce na bildirilir.” kuralı yer almaktadır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümlerinden, birinci gruba dahil perakende satıcıların depo kurmak zorunda olmadığı ancak ikinci ve üçüncü gruba dahil satıcıların ise depo kurmak zorunda olduğu, bu satıcıların öncelikle valiliğe başvurarak patlayıcı madde depo yapımı için izin belgesi almaları gerektiği, yapım izni doğrultusunda depo inşaatının bitiminden sonra, deponun plan ve projelerine, bu Tüzüğün ilgili hükümlerine ve bu konu ile ilgili diğer mevzuat hükümlerine uygun olarak yapıldığının anlaşılması halinde depolar için valiliklerce patlayıcı madde depolama izin belgesi verileceği, Tüzük hükümlerine uygun patlayıcı madde deposunun bulunduğuna ilişkin belge ile birlikte Tüzüğün 113. maddesinde sayılan diğer belgeleri tamamlayanlara da satışın yapılacağı il valiliği tarafından satış izin belgesi verileceği sonucuna varılmaktadır.
‘nın 22.03.2013 tarih ve 2013/13 sayılı Patlayıcı Maddeler Birleştirilmiş Genelgesinin “Depo Kiralama veya Depo Muvafakatı Alarak Patlayıcı Madde Satıcılığı Yapma” başlıklı dava konusu 3.4. maddesinde ise, “Patlayıcı Madde Satın Alma ve Satış İzin Belgesini veren makamlardan izin alınması ve kiralama veya muvafakat ile ilgili şerhlerin izin belgelerine işlenmesi şartıyla, Depolama İzin Belgesi verilmiş olan depoların tamamının ya da bir kısmının kiralanarak veya sahibinin muvafakatı alınarak Patlayıcı Madde Satın Alma ve Satış Belgesi düzenlenebilecektir. Aynı depoyu birden fazla satıcının kullanması durumunda satış kayıtları her bir satıcı için ayrı ayrı defterlerde tutulacaktır. Sürekli depolarda aynı anda depoda bulunan patlayıcı madde miktarının depo kapasitesini aşmaması şartıyla, depo sahibince depolama izin belgesinde belirtilen depo kapasitesinin üzerinde, farklı kişilere farklı miktarlarda depo muvafakatı verilebilecektir.” hükmüne yer verilmiştir.
Görüldüğü üzere, söz konusu Genelgenin dava konusu 3.4. maddesinde, Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğün yukarıda belirtilen hükümlerine aykırı olarak; Depolama İzin Belgesi verilmiş olan depoların tamamını ya da bir kısmını kiralayan veya sahibinin muvafakatını alan ikinci ve üçüncü gruba dahil satıcılar adına da Patlayıcı Madde Satış Belgesi düzenlenebileceği öngörülmektedir.
Bu durumda; üst hukuk normlarına aykırı olarak düzenlenen Genelge hükmünde hukuka uyarlık görülmemiştir.
Diğer taraftan; davalı idarelerce 87/12028 sayılı Tüzüğün 5. maddesinin G bendinin böyle bir düzenlemeye cevaz verdiği ileri sürülmekte ise de; söz konusu hükmün patlayıcı madde üretmek ve işlemek üzere işyeri kurmak isteyenlere yönelik bir düzenleme olduğu, satıcılara yönelik bir niteliğinin bulunmadığı açıktır.
Davanın ‘nin 25.03.2013 tarih ve 145 sayılı işleminin iptai istemine ilişkin kısmı incelendiğinde ise;
Dava dosyasının incelenmesinden; davacının işleme esas 20.03.2013 tarihli başvurusuyla, ‘nden, patlayıcı madde satış faaliyeti ile iştigal eden 2. ve 3. grup satıcılara kiraladıkları patlayıcı madde depolarına istinaden verilen izinlerin mevzuatın hatalı uygulanması sonucu verildiği iddiasıyla ülke çapında yapılan yanlış uygulamaya son verilmesinin ve Tüzük hükümlerine aykırı olarak verilen tüm patlayıcı madde satış izin belgelerinin iptal edilmesinin istendiği, Valilikçe başvurunun reddi üzerine davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Öncelikle; idari işlem tesis edilebilmesi için yapılan başvuruların, işlemin doğuracağı sonuçlar somutlaştırılmak suretiyle yetkili makama karşı yapılması gerekir.
Davacının başvurusunun işlemden etkilenecek somut kişi ve kurumlar gösterilmeksizin, n görüşlerine dayanılarak Valiliklerce faaliyetine izin verilen ülke çapında tüm kişi ve kurumların izinlerinin iptali istemiyle yalnızca ‘ne yöneltildiği, bu haliyle başvurunun işlem tesisi için gerekli derecede somutlaştırılmadığı, ayrıca yer yönünden yetki kuralları uyarınca yalnızca il sınırları içerisinde yetkili olan Valilik tarafından ülke çapında sonuç doğuracak nitelikte işlem tesis edilmesi de mümkün olmadığından, davacının başvurusunun reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık görülmemiştir.
Öte yandan ; 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun ” Kararların sonuçları” başlıklı 28. maddesinin 1. fıkrasında; “Danıştay, bölge idare mahkemeleri, idare ve vergi mahkemelerinin esasa ve yürütmenin durdurulmasına ilişkin kararlarının icaplarına göre idare, gecikmeksizin işlem tesis etmeye veya eylemde bulunmaya mecburdur. Bu süre hiçbir şekilde kararın idareye tebliğinden başlayarak otuz günü geçemez. .. ” hükmü yer almaktadır.
Patlayıcı madde satış faaliyeti ile iştigal eden 2. ve 3. grup satıcılara kiraladıkları patlayıcı madde depolarına istinaden verilen Patlayıcı Madde Satış İzin belgelerinin hukuki dayanağının bakılan davada iptaline karar verilen Genelge’nin 3.4 maddesi olduğu görülmüş olup, Genelge hükmünün iptali yolunda verilen kararın uygulanmasından sorumlu idare olan ‘nca dayanağı kalmayan Patlayıcı Madde Satış İzin Belgeleri hakkında yargı kararının uygulanması kapsamında gecikmeksizin işlem tesis edilmesi gerektiği açıktır.
Açıklanan nedenlerle, ‘nin 25.03.2013 tarih ve 145 sayılı işleminin ve 29.09.1987 tarih ve 19589 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 87/12028 sayılı Tekel Dışı Bırakılan Patlayıcı Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin Üretimi, İthali, Taşınması, Saklanması, Depolanması, Satışı, Kullanılması, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarına İlişkin Tüzüğün 5/G maddesindeki ”… veya kiralandığını ya da sahip veya zilyetlerinden muvafakat alındığını …” ibaresinin iptali istemi yönünden davanın REDDİNE, ‘nın 22.03.2013 tarih ve 2013/13 sayılı Patlayıcı Maddeler Birleştirilmiş Genelgesinin “Depo Kiralama veya Depo Muvafakatı Alarak Patlayıcı Madde Satıcılığı Yapma” başlıklı 3.4. maddesinin İPTALİNE, aşağıda dökümü yapılan … TL yargılama giderinin haklılık oranı dikkate alınarak … TL’sinin davacı üzerinde bırakılmasına, … TL yargılama giderinin davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca belirlenen … TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı idarelere, …TL vekalet ücretinin de davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücretinin istemi halinde davacıya iadesine, bu karara karşı tebliğ tarihini izleyen otuz (30) gün içinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu nezdinde temyiz isteminde bulunulabileceğinin taraflara duyurulmasına,12/04/2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.