Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2023/824 E. , 2023/1253 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2023/824
Karar No:2023/1253
TEMYİZ EDENLER : 1- (DAVACI) :… Kuyumculuk Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLLERİ : Av. …
2- (DAVALILAR) 1-… Bakanlığı
VEKİLİ : …
2-… Belediye Başkanlığı
VEKİLLERİ : …
3- … Valiliği
4- … Kaymakamlığı
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:… , K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: “Samsun ili, İlkadım ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi, No:… ” adresinde faaliyette bulunan davacı şirket tarafından, izin alınmadan döviz alım satımı yapıldığından bahisle, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesi uyarınca işyerinin 1 (bir) ay süreyle faaliyetinin geçici olarak durdurulmasına ilişkin Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı kararının, Bakanlık kararının uygulanması amacıyla tesis edilen Samsun Valiliği’nin … tarih ve … sayılı işleminin ve İlkadım Kaymakamlığı’nın … tarih ve … sayılı işlemi ile işyerinin mühürleneceğinin bildirimine ilişkin İlkadım Belediye Başkanlığı’nın … tarih ve … sayılı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın … tarih ve … sayılı işlemi yönünden inceleme yapıldığında;
Bakılan uyuşmazlıkta, dava konusu işyerinin faaliyetinin durdurulması işleminin dayanağının 05/11/2020 tarihli e- yoklama fişi olduğu, söz konusu yoklama fişinin ekindeki resimlerde her ne kadar işyerinde “döviz” ve “change” tabelası ile vezne etrafında çok sayıda “dolar” resminin bulunduğu anlaşılmakta ise de, döviz alım satımı yapıldığına ilişkin her türlü şüpheden uzak, kesin ve somut bir tespitin dava dosyasında yer almadığı ve dava konusu işlemde de “Bakanlıktan izin alınmadan döviz alım satımı yapıldığına ilişkin emarelerin bulunduğu”ndan bahsedildiği görüldüğünden, tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uygunluk bulunmadığı;
İlkadım Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi yönünden inceleme yapıldığında;
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yukarıda bahsi geçen … tarih ve … sayılı işleminde hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varıldığından, bu kapsamda, dava konusu işyerinin mühürleneceğinin bildirilmesine ilişkin İlkadım Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü işleminde de hukuka uygunluk bulunmadığı;
Samsun Valiliği’nin … tarih ve … sayılı işlemi ile İlkadım Kaymakamlığı’nın … tarih ve … sayılı işlemi yönünden inceleme yapıldığında ise;
Anılan işlemlerin Bakanlık işleminin bildirimi niteliğinde olduğu anlaşılmakla; kesin ve yürütülebilir olmadığı kanaatine varıldığından, söz konusu işlemlere karşı açılan davanın incelenmeksizin reddine karar verilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın işlemi ile İlkadım Belediye Başkanlığı’nın işleminin iptaline; Samsun Valiliği’nin işlemi ile İlkadım Kaymakamlığı’nın işlemi yönünden ise davanın incelenmeksizin reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve taraflarca ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurularının reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu işlemlerin tümüyle iptal edilmesi gerektiği; davalı idareler tarafından, davanın reddi gerektiği ileri sürülmektedir.
TARAFLARIN SAVUNMALARI : Taraflarca karşılıklı olarak temyiz istemlerinin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ … ‘IN DÜŞÜNCESİ : Tarafların temyiz isteminin kabulü ile Bölge İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
USUL YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Davacı şirkete ait Samsun ili, İlkadım ilçesi, … Mahallesi, … Caddesi, No:… adresinde bulunan iş yerine yönelik olarak Samsun Vergi Dairesi Başkanlığı’nca 05/11/2020 tarihinde yapılan denetim sonucunda düzenlenen e-yoklama fişinde, “döviz olarak para transferi faaliyetinde bulunulduğu, Western Union sistemi ile çalışıldığı, yetki belgesinin bulunduğu, işyerinin faaliyetini gösterir resimlerin ekte yer aldığı, kuyumculukla ilgili ve döviz artış tutarlarının takip edildiği, … Kuyumculuk adında bir sitenin takip edildiği, döviz alım satımı için bilgisayarda ayrıca kurulu bir sisteme rastlanılmadığı, işyerinde bir adet vezne görünümlü kasa bulunduğu, işyerinde yaklaşık 40 dakika kalındığı, bu süre içerisinde bir adet müşterinin 300 dolar almak istediğine şahit olunduğu, ancak mükellefin ‘döviz satmıyoruz’ ifadesini kullandığı” şeklinde ifadeler yer almıştır.
Hazine ve Maliye Bakanı’nın … tarihi ve … sayılı Olur’u ile, davacı şirkete ait iş yerinin, Bakanlıktan izin almadan döviz alım satımı yapıldığının tespit edildiğinden bahisle, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca faaliyetlerinin bir (1) ay boyunca geçici olarak durdurulmasına karar verilmiş, Samsun Valiliği’nden söz konusu iş yerinin bir ay süreyle kapatılması ve sonucundan Bakanlığa bilgi verilmesi istenilmiştir.
Samsun Valiliği’nin … tarih ve … sayılı yazısıyla, Bakanlığın yazısı ilgi tutularak, kararın gereğinin yerine getirilmesi İlkadım Kaymakamlığı’ndan istenilmiştir. İlkadım Kaymakamlığı İlçe Emniyet Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı yazısıyla ise, söz konusu Bakanlık ve Valilik yazıları ilgi tutularak, iş yerinin faaliyetinin bir ay süre ile durdurulması ve düzenlenecek iş yeri kapama ve açma tutanaklarının bir nüshasının Bakanlığa iletilmek üzere gönderilmesi İlkadım Belediye Başkanlığı’ndan istenilmiştir.
Bunun üzerine, İlkadım Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi ile anılan işyerinin 23/03/2021 tarihinde mühürleneceği davacıya bildirilmiş, … tarih ve …sayılı yazıyla iş yerinin mühürlenmek suretiyle bir ay süreyle faaliyetinin durdurulduğu İlkadım Kaymakamlığı’na bildirilmiş, bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 32. maddesinin birinci fıkrasında, göreve ilişkin hükümler saklı kalmak şartıyla, bu Kanun’da veya özel kanunlarda yetkili idare mahkemesinin gösterilmemiş olması hâlinde, yetkili idare mahkemesinin, idarî işlemi veya idarî sözleşmeyi yapan idarî merciin bulunduğu yerdeki idare mahkemesi olduğu kurala bağlanmıştır.
1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrasında, bu Kanun’a dayanılarak çıkarılan karar, yönetmelik ve tebliğler ile diğer genel ve düzenleyici işlemler uyarınca faaliyet izni veya yetki belgesi alınması zorunlu olan konularda, gerekli izin veya belgeyi almaksızın ticarî faaliyette bulunanların elli bin Türk lirasından iki yüz elli bin Türk lirasına kadar idarî para cezası ile cezalandırılacağı ve yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin bir aydan altı aya kadar, tekrarı hâlinde ise sürekli olarak durdurulacağı, yetkisiz olarak faaliyette bulunanların ilân ve reklamlarından veya yaptıkları işin mahiyetinden söz konusu iş yerini sadece faaliyet izni veya yetki verilmesi gereken faaliyet konularında iştigal etmek maksadıyla açtıkları veya işlettikleri anlaşılıyorsa söz konusu iş yerindeki faaliyetin sürekli olarak durdurulacağı, durdurma işlemlerinin Hazine Müsteşarlığı’nın talebi üzerine valiliklerce yerine getirileceği kural altına alınmıştır.
HUKUKÎ DEĞERLENDİRME:
Davacıya ait iş yerinin faaliyetinin bir ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin işlemin icrası İlkadım Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işlemi uyarınca gerçekleştirilmiş ise de, 1567 sayılı Kanun’un 3. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca yetkisiz faaliyetin gerçekleştirildiği iş yerindeki tüm faaliyetlerin bir aydan altı aya kadar geçici olarak durdurulmasına ilişkin icraî karar alma yetkisi Bakanlığa (Hazine Müsteşarlığı’na) ait olup, davacıya ait iş yerinin faaliyetinin bir ay süreyle geçici olarak durdurulmasına … tarih ve … sayılı Bakanlık Olur’uyla karar verilmiş, anılan fıkranın son cümlesi uyarınca Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca söz konusu durdurma işleminin yerine getirilmesi Samsun Valiliği’nden talep edilmiştir.
Bu itibarla, İlkadım Belediye Başkanlığı Zabıta Müdürlüğü’nün … tarih ve … sayılı işleminin, Bakanlığın Valilikten talebi, Valiliğin de Kaymakamlıktan talebi doğrultusunda, doğrudan … tarih ve … sayılı Hazine ve Maliye Bakanlığı kararının gereğinin yerine getirilmesi amacıyla tesis edildiği, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca Samsun Valiliği’ne, İlkadım Kaymakamlığı’nca da İlkadım Belediye Başkanlığı’na kararın uygulanması için talep ve bildirimde bulunulmasının, işlemin Samsun Valiliği, İlkadım Kaymakamlığı ve/veya İlkadım Belediye Başkanlığı’nca tesis edildiği anlamına gelmeyeceği dikkate alındığında, davacıya ait iş yerinin faaliyetlerinin bir ay süreyle geçici olarak durdurulmasına ilişkin işlemin iptali istemiyle Hazine ve Maliye Bakanlığı, Samsun Valiliği, İlkadım Kaymakamlığı ile İlkadım Belediye Başkanlığı’na karşı açılan davanın görüm ve çözümünde, dava konusu işlemi tesis eden Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın bulunduğu yerdeki Ankara İdare Mahkemesi’nin yetkili olduğu anlaşıldığından, yetkisiz yargı yerince uyuşmazlığın esası incelenerek verilen karara yönelik istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında usûl kurallarına uygunluk bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Tarafların temyiz istemlerinin kabulüne;
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle kısmen davanın incelenmeksizin reddine, kısmen dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesine, 20/03/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.