Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2023/66 E. , 2023/423 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2023/66
Karar No:2023/423
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : … Tarım Hayvancılık Gıda Petrol Nakliyat İnşaat
Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Kurumu
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: “… Yolu 20. Km… Köyü Melikgazi/KAYSERİ” adresinde bulunan akaryakıt istasyonu için bayilik lisansı (istasyonlu) verilmesi talebiyle yapılan başvurunun reddine ilişkin … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Petrol Piyasası Dairesi Başkanlığı işleminin iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen … tarih ve E:…, K:… sayılı kararda; davacı şirketin, “… Yolu 20. km … Köyü Melikgazi/KAYSERİ” adresindeki tesis için 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun Geçici 7. maddesi kapsamında … tarih ve … sayılı bayilik lisansı başvurusunda bulunduğu, lisans başvurusuna konu tesisin mülk sahibi tarafından 01/12/2009 tarihinde (11/04/2013 tarihinden önce) … Petrol Motorlu Araçlar İthalat İhracat İnşaat Turizm Sanayi Ticaret Limited Şirketi’ne kiraya verildiği ve … tarih ve … sayılı bayilik lisansı düzenlendiği, dolayısıyla bu koşulların sağlandığı, ancak anılan tesis için söz konusu başvurunun Kanun’un Geçici 7. maddesinin 14/02/2019 tarihli yürürlük tarihinden itibaren üç ay içinde Kuruma yeni lisans için başvurusunda bulunmayarak 24/06/2021 tarihinde yapılan başvurusunun 5015 sayılı Kanun’un Geçici 7. maddesindeki koşulların tamamını bir arada sağlamadığı anlaşıldığından, davacının bayilik lisansı başvurusunun reddine ilişkin işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle dava konusu işlem hukuka uygun bulunarak davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi kararının özeti: … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nce; davacı tarafından dava konusu işleme dayanak alınan 5015 sayılı Kanun’un 20. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinde yer alan “bu süre içinde söz konusu tesis için başka bir gerçek veya tüzel kişiye de lisans verilmez.” ibaresinin Anayasa’ya aykırı olduğundan iptali için Anayasa Mahkemesi’ne başvurulması gerektiği yönündeki iddiası üzerine yapılan değerlendirmede, bu iddia ciddi bulunmadığından işin esasına geçilerek, istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının usul ve hukuka uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılmasını sağlayacak nitelikte görülmediği belirtilerek 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 45. maddesinin 3. fıkrası uyarınca istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, dava konusu işleme dayanak alınan 5015 sayılı Kanun’un 20. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendinde yer alan “bu süre içinde söz konusu tesis için başka bir gerçek veya tüzel kişiye de lisans verilmez.” ibaresinin Anayasa’ya aykırılığı nedeniyle Anayasa Mahkemesi’ne başvuruda bulunulması gerektiği, akaryakıt istasyonunu kiralayarak yüksek tutarlarda harcama yapmak suretiyle yeniden inşa ederek yapılan lisans başvurusunun, önceki kiracı şirket nezdinde yapılan denetimlerde “yeterli şart ve seviyede ulusal marker içermeyen ve ilgili teknik düzenlemelere aykırı akaryakıt ikmal etmek” fiili nedeniyle mühürleme işlemi yapılması ve para cezası verilmesi nedeniyle reddedildiği, mülkiyet hakkı ile çalışma ve sözleşme hürriyetinin ihlâl edildiği, “suç ve cezaların şahsiliği ilkesine” aykırılık teşkil ettiği, kanunların iyi niyet ve samimiyeti esas aldığı, tüm hukuki işlem ve eylemlerde bu kavramların gözetilmesinin zorunlu olduğu, dava konusu işlemin idarenin keyfi uygulamalarının önünü açabilecek soyut, belirsiz ve subjektif nitelikler taşımakta olduğu, hukuki güvenlik ve hukuki belirlilik ilkelerine aykırılık teşkil ettiği, kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı olarak, müktesep hakların yok sayılması sonucunu doğurabileceği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, temyize konu kararın hukuka uygun olduğu belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’UN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin reddi ile Bölge İdare Mahkemesi kararının Dairemiz kararında belirtilen gerekçeyle onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE :
USUL YÖNÜNDEN :
Davacının Anayasa’ya aykırılık iddiası ciddi görülmemiştir.
ESAS YÖNÜNDEN :
MADDİ OLAY :
Lisans başvurusuna konu “… Yolu 20. Km … Köyü Melikgazi/KAYSERİ” adresindeki tesis için kullanım (kiracılık) hakkı 01/12/2009 tarihinde … Petrol Motorlu Araçlar İthalat İhracat İnşaat Turizm Sanayi Ticaret Limited Şirketi’ne (İhya Petrol) devredilmiş, mezkûr şirket adına … tarih ve … sayılı bayilik lisansı düzenlenmiştir.
Akaryakıt istasyonunda 03/07/2019 tarihinde yapılan denetimde tespit edilen “yeterli şart ve seviyede ulusal marker içermeyen ve ilgili teknik düzenlemelere aykırı akaryakıt ikmali ile akaryakıtın tağşiş edilmesi” fiili sebebiyle … tarih ve … sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (Kurul) kararıyla idari para cezası uygulanmış, yine 20/09/2019 tarihinde yapılan denetimde tespit edilen “yeterli şart ve seviyede ulusal marker içermeyen ve ilgili teknik düzenlemelere aykırı akaryakıt ikmal etmek” fiili sebebiyle Denetim Dairesi Başkanlığı’nca soruşturma süreci başlatılmıştır.
20/09/2019 tarihli denetimde alınan motorin numunesinin …’in … sayılı raporuna göre yeterli şart ve seviyede ulusal marker içermediğinin ve ilgili teknik düzenlemelere aykırı olduğunun tespit edilmesi üzerine, 5015 sayılı Kanun’un 20/2-(c) ve (ç) bentleri uyarınca söz konusu istasyondaki lisansa tâbi tüm faaliyetler kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilene veya mahkeme kararı kesinleşinceye kadar mühürlenmek suretiyle geçici olarak durdurulmuştur.
03/07/2019 tarihli denetimde tespit edilen kaçakçılık fiili nedeniyle ilgililer hakkında adli sürecin başlatılması için Orta Anadolu Gümrük ve Dış Ticaret Bölge Müdürlüğü – Kayseri Gümrük Muhafaza Kaçakçılık ve İstihbarat Müdürlüğü tarafından 08/10/2019 tarihinde Kayseri Cumhuriyet Başsavcılığına yönelik fezleke hazırlanmıştır. İlk derece Mahkemesi’nin 28/12/2021 tarihli ara kararına verilen cevaplardan, konuya ilişkin ceza yargılamasının ve idari para cezasına ilişkin tahsilat sürecinin devam ettiği anlaşılmaktadır.
Mezkûr istasyonlu bayilik lisansı, Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 17. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca 19/03/2021 tarih ve 46771 sayılı Başkanlık Oluru ile sona erdirilmiştir.
Davacı şirket tarafından anılan tesis için … tarih ve … sayılı dosya ile, 5015 sayılı Kanun ve Petrol Piyasası Lisans Yönetmeliği’nin 7. maddesi maddesi kapsamında istasyonlu bayilik lisansı başvurusunda bulunulmuştur.
Bunun üzerine dava konusu işlem ile İhya Petrol yetkilileri ve ortakları hakkında hazırlanan fezleke sonrası yürütülen adli sürecin sonucunun kovuşturmaya yer olmadığına dair karar veya mahkeme kararı ile kesinleşmesine kadar ve yine İhya Petrol hakkında verilen idari para cezalarından “kaçakçılık fiillerine” ilişkin olarak verilmiş olan idari para cezasının tahsil edilmesini müteakip yeni lisans başvurusu değerlendirmeye alınabileceğinden, söz konusu tesis için yapılan başvurunun 5015 sayılı Kanun’un 20. maddesinin ikinci fıkrasının (c) bendi uyarınca reddi üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu’nun 20. maddesinin ikinci fıkrasının (c) ve (ç) bentlerinde, “c) 5607 sayılı Kanun’da belirtilen kaçakçılık fiillerinin işlendiği tespit edilen rafineri hariç her türlü tesiste lisansa tâbi tüm faaliyetler kovuşturmaya yer olmadığına dair karar veya mahkeme kararı kesinleşinceye kadar Kurum tarafından geçici olarak durdurulur ve bu süre içinde söz konusu tesis için başka bir gerçek veya tüzel kişiye de lisans verilmez. Kesinleşmiş mahkeme kararına göre lisans sahiplerinin lisansı iptal edilir. Lisans sahibine verilen idari para cezası ödenmeden lisansa konu tesis için lisans verilmez. ç) Kaçakçılık fiilinin sadece ulusal marker seviyesi ile ilgili olması durumunda, geçici durdurma kararı akredite laboratuvar analiz sonucuna göre verilir. Akredite laboratuvar analiz sonucunun bildirilmesine kadar kaçak akaryakıt satışını engelleyecek idari tedbirler Kurum tarafından alınır. Seyyar kontrol cihazı ile yapılan ulusal marker kontrol sonucunun geçersiz çıkması hâlinde, alınan numune en geç beş iş günü içinde laboratuvara teslim edilir. Laboratuvar, yapılması istenilen analizleri numune özellikleri değişime uğramadan on beş gün içinde yapar ve sonucunu en geç üç iş günü içinde Kuruma ve ilgililerine bildirir.”; Geçici 7. maddesinde ise, “20’nci maddenin ikinci fıkrasının (c) bendi, 11/4/2013 tarihinden önce kira sözleşmesi veya benzeri şekilde kullanım hakkı devredilmiş ve devralan adına lisanslandırılmış tesislerde, bu lisans süresince 5607 sayılı Kanun’da belirtilen kaçakçılık fiillerinin işlenmesi durumunda, belirtilen tarihten önce kullanım hakkını devreden ayni hak sahiplerinin, söz konusu fiillerden dolayı şüpheli, sanık veya hükümlü olmaması kaydıyla ve bu maddenin yürürlük tarihinden itibaren üç ay içinde Kuruma yeni lisans için başvurulması hâlinde, söz konusu tesis için uygulanmaz. Varsa mevcut geçici durdurma hâli ancak yeni lisans verilmesi durumunda kaldırılır.” kurallarına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Aktarılan kurallardan, marker seviyesi geçersiz veya hiç marker içermeyen akaryakıtı bulundurma ve satışa arz etme fiillerinin kaçakçılık suçu kapsamında olduğu, kaçakçılık fiilinin sadece ulusal marker seviyesi ile ilgili olması durumunda önce ulusal marker seviyesinin geçersiz çıktığı tank ve düzeneklerin mühürleneceği, alınan numunelerin analiz için akredite laboratuvarlara gönderileceği, bu numunelerin analizi sonucunda ulusal marker seviyesinin geçersiz çıkması durumunda, akaryakıt istasyonunun tamamının geçici olarak mühürleneceği, kaçakçılık fiilini işleyenler hakkında yürütülecek soruşturma neticesinde kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmesi yahut söz konusu fiili işleyenler hakkında dava açılması hâlinde verilecek olan mahkeme kararı kesinleşinceye kadar istasyonda faaliyetlerin durdurulacağı ve bu süre içerisinde tesis için başka bir gerçek veya tüzel kişiye lisans verilmeyeceği, ayrıca yapılan tespitlere istinaden lisans sahibine verilen idari para cezası da ödenmeden tesis için yeni bir lisans düzenlenmeyeceği anlaşılmaktadır.
Dosyanın incelenmesinden, “… Yolu 20. Km … Köyü Melikgazi/KAYSERİ” adresinde bulunan istasyonun aynî hak sahibi tarafından …Petrol Motorlu Araçlar İthalat İhracat İnşaat Turizm Sanayi Ticaret Limited Şirketi’ne kiralandığı, istasyon söz konusu şirketin kullanımında iken marker sonucu geçersiz akaryakıt bulundurulduğunun tespit edildiği ve bu tespite istinaden istasyonun tamamen mühürlendiği, İdare Mahkemesi’nce “5015 sayılı Kanun’un Geçici 7. maddesinde belirtilen başvuru süresinin geçirilmesi” gerekçesiyle davanın reddine karar verildiği görülmekle birlikte, davacının talebinin esas itibarıyla, istasyonun söz konusu şirketin fiilleri nedeniyle mühürlendiği ve kendilerinin bu konuda herhangi bir sorumluluğu bulunmadığından bahisle istasyonun yeniden faaliyete geçirilmesi amacıyla bayilik lisansı verilmesine yönelik olduğu anlaşıldığından, hukuki değerlendirmenin bu çerçevede yapılması gerekmektedir.
Bu itibarla, kaçakçılık fiilini işleyenler hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilinceye yahut haklarında dava açılması hâlinde verilecek olan mahkeme kararı kesinleşinceye kadar istasyonda faaliyetlerin durdurulacağı ve bu sürede başka bir gerçek veya tüzel kişiye lisans verilmeyeceği, ayrıca yapılan tespitlere istinaden lisans sahibine idari para cezası verilmiş olması hâlinde söz konusu cezanın da ödenmesi gerektiği, kaldı ki davacı tarafından akaryakıt istasyonu için bayilik lisansı verilmesi istemiyle davalı idareye başvurunun yapıldığı tarih itibarıyla söz konusu şartların sağlandığına ilişkin olarak dosya içeriğinde herhangi bir bilgi veya belgenin de mevcut olmadığı anlaşıldığından, davacının lisans başvurusunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık, davanın reddi yolunda verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin temyize konu Bölge İdare Mahkemesi kararında ise sonucu itibarıyla hukukî isabetsizlik bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, 5015 sayılı Kanun’un Geçici 7. maddesinin, 20. maddenin ikinci fıkrasının (c) bendine yalnızca ayni hak sahipleri bakımından bir istisna getirdiği, davacı şirketin ise tesise ilişkin ayni hak sahibi olmayıp, tesisin kiracısı durumunda olduğu anlaşılmıştır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin reddine,
2. Davanın reddine ilişkin İdare Mahkemesi kararına yönelik istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararında 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesinde sayılan bozma nedenlerinden hiçbirisi bulunmadığından, anılan Bölge İdare Mahkemesi kararının yukarıda belirtilen GEREKÇEYLE ONANMASINA,
3. Temyiz giderlerinin istemde bulunan üzerinde bırakılmasına,
4. Posta giderleri avansından artan tutarın ve istemi hâlinde kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harcının davacıya iadesine,
5. 2577 sayılı Kanun’un 50. maddesi uyarınca, bu gerekçeli onama kararının taraflara tebliğini ve bir örneğinin de … Bölge İdare Mahkemesi … İdari Dava Dairesi’ne gönderilmesini teminen dosyanın … İdare Mahkemesi’ne gönderilmesine, 07/02/2023 tarihinde kesin olarak oybirliğiyle karar verildi.