Danıştay 13. Daire Başkanlığı 2023/561 E. , 2023/1155 K.
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONÜÇÜNCÜ DAİRE
Esas No:2023/561
Karar No:2023/1155
TEMYİZ EDENLER: 1- (DAVALI) … Müdürlüğü
VEKİLİ : Av. …
2- (DAVALI YANINDA MÜDAHİL) … Derneği
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACI): … Derneği
VEKİLİ : Av. …
İSTEMİN KONUSU : … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Mülkiyeti Atatürk Orman Çiftliği’ne (AOÇ) ait olan ve Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, … Mahallesi, … ada, …sayılı parselde bulunan taşınmazın kira süresinin bitmesi nedeniyle kamu yararı gözeterek çalışan kâr amacı gütmeyen vakıf ve derneklere atlı spor tesisleri olarak 10 (on) yıllığına kiralanmasına yönelik 30/06/2022 tarihinde gerçekleştirilen ihalede verdikleri teklifin geçersiz sayılarak ihale dışı bırakılmasına ilişkin işlemin ve ihale kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesi’nce verilen kararda; dava konusu işlemlerin dayanağı olan 19/06/2022 tarih ve 31871 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanan “Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, … Mahallesi, … ada, … parselde bulunan toplam 31.622,00 m²’lik taşınmazın kamu yararı gözeterek çalışan kâr amacı gütmeyen vakıf ve derneklere atlı spor tesisleri olarak 10 (on) yıllığına kiralanması işi” ihalesine ilişkin “ihale ilanının ve ihale dokümanının” iptali istemiyle açılan davada, … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararıyla söz konusu “ihale ilanının ve ihale dokümanının” iptaline karar verildiği görüldüğünden, iş bu davanın dayanağı olan “ihale ilanının ve ihale dokümanının” iptal edildiği, dolayısıyla iptal kararının işlemin tesis edildiği tarihteki durumuna geri çekildiği, başka bir ifadeyle, … İdare Mahkemesi’nin iptal kararı nedeniyle anılan ihalenin hukuk aleminde artık yer almadığının anlaşıldığı, bu durumda, hukuk aleminde bulunmayan bir ilana ve dokümana dayanılarak ihale yapılması ve teklifin geçersiz sayılması mümkün olmadığından davacı derneğin ihale dışı bırakılmasına ilişkin işlemde ve ihale kararında hukuka uygunluk bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Belirtilen gerekçelerle hukuka aykırı bulunan dava konusu işlemlerin iptaline karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENLERİN İDDİALARI : Davalı idare tarafından, söz konusu Mahkeme kararının işin esasına yönelik olmadığı, eksik belge nedeniyle teklifi değerlendirme dışı bırakılan davacının ihaleye katılım şartlarını sağlayıp sağlamadığı incelenerek değerlendirilmesi gerekirken söz konusu mahkeme kararının gerekçe yapılmasının hukuka aykırı olduğu; davalı yanında müdahil tarafından, Mahkemece işin esasının incelenmediği, dayanak alınan Mahkeme kararının kesinleşmediği ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davacı tarafından, kararın usul ve yasaya uygun olduğu belirtilerek istemlerin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …’NUN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onüçüncü Dairesi’nce, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra, dosya tekemmül ettiğinden yürütmenin durdurulması istemi hakkında ayrıca bir karar verilmeksizin gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
ESAS YÖNÜNDEN:
MADDİ OLAY :
Mülkiyeti Atatürk Orman Çiftliği’ne ait olan ve Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, … Mahallesi, … ada, …sayılı parselde bulunan toplam 31.622 m²’lik taşınmaz, 01/01/2002 tarihinden başlamak üzere 5 (beş) yıllığına davacıya kiracıya verilmiş, kira süresinin bitim tarihinden sonra kiracılık ilişkisinin sonlandırılacağına dair karşılıklı bildirimde bulunulmadığı için kira sözleşmesi yaklaşık 16 sene uzatıldıktan sonra, … tarih ve … sayılı yazı ile sözleşmenin uzatılmayacağı ve taşınmazın tahliye edilerek boşaltılması ihtar edilmiştir.
Bu arada yeniden ihale yapılarak taşınmazın kiralanması hususunda 16/09/2020 tarihli Makam Olur’u ve söz konusu taşınmazın 1. derece doğal ve tarihi sit alanında yer alması nedeniyle ilgili birimlerden gerekli izinler alınmış, Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü Satım ve Kiraya Verme İşlerine Dair Yönetmeliğin 15. maddesi uyarınca 30/11/2020 tarihinde taşınmazın aylık kiralama bedeli 39.700,00 TL+KDV olarak tespit edilmiştir.
Davacının 04/12/2021 tarihli dilekçesi ile davalı idareden uygun görülen tarihe kadar kira süresinin uzatılması talep edilmiş, … tarih ve … sayılı yazı ile ihale çalışmaları devam ettiğinden kira bedelinin düzenli olarak ödenmesi kaydıyla tahliyenin ertelenmesine izin verilmiş, Covid-19 salgınının olumsuz etkilerinden dolayı bir süre ihaleye çıkılamamış, daha sonra … tarih ve … sayılı Makam Olur’u ile güncellenen 74.200,00 TL+KDV aylık kira bedeli üzerinden yeniden ihale yapılmasına karar verilmiştir.
İhaleye ilişkin bilgiler 19/06/2022 tarih ve 31871 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış, 9 isteklinin doküman aldığı ve 30/06/2022 tarihinde yapılan ihaleye 3 istekli tarafından teklif verilmiş, 01/07/2022 tarihli ihale komisyonu kararıyla, bu isteklilerden davacının, ihale şartı olan “kamu yararı gözeterek çalışan kâr amacı gütmeyen dernek” olduğuna ilişkin belgeyi sunamadığından ve yazılı ilk teklifinin (50.000 TL+KDV) tahmini bedelin (74.200 TL+KDV) altında olması nedeniyle teklifinin değerlendirme dışında bırakılmasına, yeterliliğe sahip iki istekli arasında yapılan açık artırma neticesinde 172.500,00 TL+KDV aylık kira bedeli üzerinden ihalenin müdahil dernek üzerinde bırakılmasına karar verilmiş, bu karar 04/07/2022 tarihinde ihale yetkilisince uygun görülmüştür.
Bunun üzerine bakılan dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
5659 sayılı Atatürk Orman Çiftliği Kanunu’nun 5. maddesinde, “Müdürlük, özel hukuk esaslarına göre idare olunur. İşlemleri ve harcamaları 26/5/1927 tarihli ve 1050 sayılı Muhasebei Umumiye ve 2/6/1934 tarihli ve 2490 sayılı Artırma, Eksiltme ve İhale Kanunları hükümlerine tabi değildir. Bu işlem ve harcamaların şekli, satınalma ve satma, yapma ve yaptırma, kiralama ve kiraya verme ve hesap usulleri, menkul ve gayrimenkul amortisman payları ve müdürlük ile personelin görev ve yetkileri Cumhurbaşkanınca onanacak esaslar dairesinde yürütülür.” kuralı yer almıştır.
Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü’nün Satım ve Kiraya Verme İşlerine Dair Yönetmeliğin 2. maddesinde, “Bu Yönetmelik; Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğüne ait taşınırlar ile Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünce üretilen veya ürettirilen, satılmak üzere alınan ürünlerin doğrudan veya ihaleli ya da ihalesiz satım işlemlerine, ürünlerin bayilik aracılığıyla satım ve pazarlama işlemlerine ve taşınır ve ürünlerin teslimine, teslim alınmasına ve bedellerinin ödenmesi ile taşınır veya taşınmazların kiraya verilmesine ilişkin iş ve işlemleri kapsar.” , “İhalelere katılacak isteklilerden istenilecek belgeler” başlıklı 23. maddesinde, “(1) İhalelerde isteklilerden istenilecek belpeler şunlardır:… (2) İhalenin mahiyeti ve özelliğine göre ihalelere katılacak firmalardan istenilecek diğer belgeler şartnamelerde belirtilir….”; “İhalenin yapılma şekli” başlıklı 45. maddesinde, “(1) İlanda belirtilen ihale saatinde ihale komisyonu, posta yoluyla gelen veya elden teslim edilen teklif zarflarında sunulan evraklarda eksiklik bulunup bulunmadığını ve teklif mektubu ile geçici teminatların usulüne uygun olup olmadığını inceler. Belge ve teminatları olmayan, ilan ve şartnameye uygun olmayan teklifler dikkate alınmaz. Ancak teklif mektupları ve geçici teminat dışındaki ihale evraklarında, imza sirküleri, ticaret odası belgesi gibi teklifi etkilemeyen noksanlıklar bulunan isteklilerin teklifleri, noksanlıkların anında ihale komisyonu huzurunda tamamlanması şartıyla dikkate alınır. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir ve bu durum, ihale komisyonu karar tutanağında belirtilir. İhale komisyonunun başkanı tarafından kimlerin ihaleye katılabileceği isteklilere sözlü olarak bildirilir ve ihaleye katılamayacaklar ihale salonundan çıkarılır. (2) İhaleye katılamayacakların teminatları iade edilir ve ihale kararında ihale dışı kalma sebepleri belirtilir….” kurallarına yer verilmiştir.
İhale Şartnamesi’nde, “A-İhalenin konusu, yeri ve tarihi” başlıklı kısımda, “Mülkiyeti AOÇ’ye ait 1. derece doğal ve tarihi sit alanı içerisinde kalan Ankara ili, Yenimahalle ilçesi, … Mahallesi,… ada, … sayılı parselde bulunan 1.866,00 m² çadır alanı, 3.970,00 m² kapalı alan ve 25.766,00 m² açık alan olmak üzere toplam 31.622,00 m²’lik taşınmazın kira süresinin bitmesi nedeniyle kamu yararı gözeterek çalışan kâr amacı gütmeyen vakıf ve derneklere atlı spor tesisleri olarak 10 (on) yıllığına kiralanması işidir.
Kiralama için ihale 30/06/2022 tarihinde Saat:14:00’da Müdürlüğümüz binasında Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğü’nün Satım ve Kiraya Verme İşlerine Dair Yönetmeliğin 42. maddesine göre açık artırma usulü ile yapılacaktır…”; “E-İhaleye katılacaklardan istenilecek belgeler” başlıklı kısımda, “…10-Kamu yararı gözeterek çalışan kâr amacı gütmeyen vakıf ve dernek olduğunu gösteren belge veya belgeler” düzenlemesi yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Davalı idarece, 2886 sayılı Kanun’a tâbi olmaksızın, 12/01/2017 tarih ve 29946 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Atatürk Orman Çiftliği Müdürlüğünün Satım ve Kiraya Verme İşlerine Dair Yönetmelik” düzenlemeleri uyarınca gerçekleştirilen dava konusu ihalede, isteklilerin “kamu yararı gözeterek çalışan ve kâr amacı gütmeyen dernek” olduklarını gösterir belgeleri teklifleri kapsamında sunmaları gerektiği kuşkusuzdur.
Uyuşmazlıkta, dava konusu ihaleye teklif sunan davacının, “kamu yararı gözeterek çalışan ve kâr amacı gütmeyen dernek” olduğunu tevsik eden belgeyi davalı idareye sunamaması nedeniyle teklifinin değerlendirme dışı bırakıldığı, ayrıca davacının teklifinin tahmin edilen bedelin altında kaldığı, ihalede belgeleri tam ve uygun olan iki istekli arasında yapılan açık artırma ile ihalenin sonuçlandırıldığı anlaşıldığından, ihalede istenilen belgeyi sunmak suretiyle gerekli şartları sağlayamadığından davacının teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işleminde ve usulüne göre tesis edilen ihale kararında hukuka aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, dava konusu ihalenin iptaline ilişkin … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının temyiz incelemesi neticesinde Dairemizin 14/03/2021 tarih E:2023/216, K:2023/1156 sayılı kararıyla bozulmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.
Bu itibarla, dava konusu işlemlerde hukuka aykırılık; dava konusu işlemlerin iptaline ilişkin Mahkeme kararında ise hukukî isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davalı ve müdahilin temyiz istemlerinin kabulüne;
2. 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49. maddesi uyarınca … İdare Mahkemesi’nin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının BOZULMASINA,
3. DAVANIN REDDİNE,
4. Ayrıntısı aşağıda gösterilen …-TL ilk derece yargılama giderinin davacı üzerinde bırakılmasına,
5. …-TL temyiz yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca …-TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine,
6. Toplam …-TL müdahil yargılama giderinin davacıdan alınarak müdahile verilmesine,
7. Posta giderleri avansından artan tutarın taraflara ve müdahile; istemleri hâlinde kullanılmayan …-TL yürütmeyi durdurma harçlarının davalı idareye ve müdahile ayrı ayrı iadesine,
8. Dosyanın anılan Mahkeme’ye gönderilmesine,
9. 2577 sayılı Kanun’un 20/A maddesinin ikinci fıkrasının (i) bendi uyarınca kesin olarak (karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere), 14/03/2023 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.